Индикатив режалаштиришда ижтимоий - иқтисодий ривожланишнинг сценарий шартларини аниқлаш - Экономика - Рефераты

Индикатив режалаштиришда ижтимоий - иқтисодий ривожланишнинг сценарий шартларини аниқлаш

Загружено в:

20.03.2024

Скачано:

0

Размер:

59 KB

Индикатив режалаштиришда ижтимоий - иқтисодий ривожланишнинг сценарий шартларини аниқлаш Режа: 1. Сиёсий қарорлар вариантларининг ижтимоий - иқтисодий тизимлар ривожланишига таъсири . 2. Мамлакатнинг ижтимоий - иқтисодий ривожланиш концепциясини таркиби . 3. Сиёсий қарорлар вариантларининг ижтимоий - иқтисодий тизимлар ривожланишига таъсири

Сценарий шартларини ишлаб чиқиш, одатда, иккита вариантда амалга оширилади: 1-вариант - базовий - прогноз қилинаётган даврда иқтисодиётни ривожлантириш тенденциялари ҳамда ташқи ва ички шартларини сақлаб қолган ҳолда инерцион ривожланиш варианти. 2-вариант - асосий - прогноз қилинаётган даврда минтақавий даражада бошқарувчи таъсирлар тизимини қўллаш варианти. Сценарийларнинг ушбу вариантлари бўйича прогноз қилинаётган давр учун ҳисоб-китобларни таққослаш амалга оширилиши кўзда тутилаётган давлат ҳокимияти органлари сиёсатининг самарадорлигини кўрсатади. Сценарий шартларини ишлаб чиқишда қуйидаги вазифаларни ҳал этишга эътиборни қаратиш зарур: - аҳолининг турмуш даражасини оширишга йўналтирилган давлат таъсири чора-тадбирларининг мажмуини ишлаб чиқиш ва асослаш; - давлат бюджети ва минтақавий бюджетларнинг барқарор тўлдирилишини таъминлаш мақсадида иқтисодиётнинг реал секторини ривожлантириш учун шарт-шароитларни яратиш; - ишлаб чиқариш ва инфратузилмани янгилаш мақсадида инвестиция фаолиятини рағбатлантириш; - кичик тадбиркорликни ривожлантириш; - корхоналарнинг молиявий аҳволини барқарорлаштириш, кредиторлик қарзларининг миқдорини пасайтириш, корхоналарнинг асосий ва айланма сармоясини молиялашга жалб этиладиган кредит ресурсларининг ҳажмини ошириш чора-тадбирлари мажмуини амалга ошириш; - реал бюджетларни ишлаб чиқиш ва амалга ошириш, давлат маблағларини тежаган ҳолда солиқ ва солиқдан ташқари тўловларни тўлиқ сафарбар этиш, бюджет тақчиллигини қисқартириш; - аҳолининг кам таъминланган қисмига ёрдам кўрсатишни такомиллаштирган ҳолда уй-жой коммунал хўжалигини молиялаш тизимини ва уни бошқариш тузилмасини ислоҳ қилиш;

- ижтимоий дастурларни амалга ошириш; - маҳсулот сотиш жаҳон ва миллий бозорларининг аҳволини ва ривожланиш истиқболларини баҳолаш. Инвестицияларни шакллантиришнинг барча манбаларини: корхоналар маблағлари; кўчмас мулк муомаласи; аҳоли жамғармалари; хорижий инвестициялар; давлат ва минтақавий бюджетлар маблағлари ва бошқа манбаларини сафарбар этиш муҳим вазифа ҳисобланади. Мамлакатнинг ижтимоий-иқтисодий ривожланиш концепциясини таркиби Иқтисодиётни давлат йўли билан тартибга солиш вазифаси ва унинг асосида ётувчи иқтисодий сиёсат концепцияси - бу мавжуд тузум доирасида энг юқори фаровонликка эришиш мақсадида кўп сонли ва турли манфаатлар ўртасида келишиладиган муроса. Давлат иқтисодий сиёсатининг тизимли тарзда амалга оширилиши мамлакатда айни дамда мавжуд бўлган реал имкониятлар ва мақсадларга мос келувчи иқтисодий ривожланиш концепциясини ишлаб чиқишни талаб қилади. Ижтимоий-иқтисодий ривожланиш концепциясини ишлаб чиқишда мамлакат аҳолисининг фаровонлигини ошириш, ҳаёт кечириш ва меҳнат фаолиятини юритиш учун қулай муҳитни шакллантириш асосий вазифа ҳисобланади. Бу аҳоли турмуш даражаси ва фаровонлиги кўрсаткичларида ўз аксини топади. Шунингдек, умумий иқтисодий мувазанат тамойилларига амал қилган ҳолда янада иқтисодий ривожланишни таъминлаш ҳам ижтимоий-иқтисодий ривожланиш концепциясини ишлаб чиқиш ва амалга оширишнинг муҳим мақсадларидан яна бири ҳисобланади. Бир томондан, гап товарлар ва хизматларнинг умумий талаби ва умумий таклифи, иккинчи томондан, ишлаб чиқариш омиллари (чекланган ишлаб чиқариш ресурслари) ни такрор ишлаб чиқаришда бозор тамойилларига амал қилиниши ҳақида бораяпти, бунга маҳсулотни якуний фойдаланиш йўналишлари (ишлаб чиқариш омиллари) бўйича тақсимлаш ушбу омилнинг

ишлаб чиқарилган маҳсулотнинг ўсишига қўшган ҳиссасига мувофиқ амалга оширилган тақдирда эришилади. Ижтимоий-иқтисодий ривожланиш концепциясини ишлаб чиқиш босқичлари. Давлат иқтисодий сиёсати концепциясини ишлаб чиқиш қуйидаги унсурларга асосланади: 1. Иқтисодиётда ишларнинг аҳволини таҳлил қилиш. Давлатнинг оқилона иқтисодий сиёсати шундан бошланади. Таҳлил муайян хўжалик даражасида амалга оширилади, мамлакат, тармоқ, минтақа, соҳа иқтисодиётидаги «оғриқли нуқталар ажратилади, муаммоларни ҳал этишнинг муддатлилиги, салбий ҳолатларга барҳам бериш ёки бермасликнинг муқобил оқибатлари баҳоланади. 2. Мақсадларни ишлаб чиқиш ва асослаш. У умуман барча мумкин бўлган мақсадларни аниқлашдан бошланади. Сўнгра ҳар бир мақсаднинг хусусияти аниқланади; у дастлабки, оралиқ ёки якуний, миқдорий ёки сифат, қисқа муддатли ёки ўрта муддатли мақсадларга тааллуқли. Айрим мақсадлар бир вақтнинг ўзида турли хусусиятларга эга бўлиши мумкин, ушбу ҳолатда улар ичидан ҳозирги вазият нуқтаи назаридан энг асосийларини ажратиш лозим. Мақсадлар уларни бажаришнинг халқ хўжалигига таъсири кўламлари ва харажатларнинг миқдорий параметрлари, институционал, молиявий ва кадрлар билан таъминлаш имкониятлари бўйича ҳам фарқ қилади. Сўнгра мақсадлар ўртасидаги ўзаро муносабатлар аниқланади: улар уйғунлашган, бетараф ёки низоли бўлиши мумкин. 3. Мақсадларни тартибга келтириш, мақсадлар дарахтини шакллантириш - бу ижтимоий-иқтисодий ривожланиш мақсадларининг динамик тизимини шакллантириш, уларни вақт оралиқлари бўйича тақсимлаш вазифасидир. Мақсадлар дарахти - ижтимоий-иқтисодий ривожланиш мақсадларининг тизимлаштирилган тўплами.

Иқтисодиётни давлат йўли билан тартибга солишнинг асосий мақсади мавжуд ижтимоий-иқтисодий тузумни мустаҳкамлаш ва такомиллаштиришдан иборат. Қуйидагилар биринчи даражали мақсадлар сифатида иштирок этади: а. Мамлакат аҳолисининг турмуш даражасини ошириш. б. Жамиятда ижтимоий барқарорликни сақлаб туриш. в. Келгусида мамлакат иқтисодиётининг ривожланишини таъминлаш. г. Мамлакатнинг экологик хавфсизлиги. Иқтисодий циклни тенглаштириш шартларини тавсифловчи кўрсаткичлар, миллий иқтисодиёт таркибини такомиллаштириш иккинчи даражадаги мақсадлар ҳисобланади. Бача ушбу мақсадлар бош мақсад билан биргаликда мақсадлар дарахтини ҳосил қилади. Давлат йўли билан тартибга солиш мақсадларини ишлаб чиқиш тамойиллари: - Мавжуд тизимга мослик Давлат фаолиятининг асосий мақсади - мавжуд тузумни сақлаш, мустаҳкамлаш ва такомиллаштириш, халқнинг турмуш даражасини ошириш вазифаларини ҳал этиш мақсадларига мос келиш. - Илмий жиҳатдан асосланганлик. Умуман иқтисодиётда, унинг алоҳида секторида ёки хўжалик объектидаги ҳолатни яхшиловчи ҳар қандай мақсадни белгилаш ва амалга ошириш оқланган. Агар ушбу мақсадга эришиш бошқа объектларга зарар етишига олиб келса, у ҳолда мазкур зарар тўлиқ қопланиши лозим . - Мақсадлар тўпламининг ўзаро боғлиқлиги. Давлат йўли билан тартибга солишнинг ҳар қандай мақсади фақат барча қолган мақсадлар билан ўзаро боғлиқликда, унинг мақсадларнинг устувор йўналишлари тизимидаги ўрнига мувофиқ белгиланиши ва амалга оширилиши мумкин. - Мақсадларнинг реаллиги. Олдинга қўйилган мақсадлар нафақат мавжуд ҳуқуқий нормалар доирасида, балки реал чегаралар доирасида бўлиши керак.

- Мақсадларнинг ҳамжамият аъзолари учун қулайлиги. Олдинга қўйилган мақсадлар сайловчиларнинг кенг оммаси, иқтисодий манфаатлар бўйича уюшмалар учун аниқ, тушунарли ва кўнгилли бўлиши зарур. Давлат йўли билан тартибга солиш воситаларининг қўлланилиш даражасини таҳлил қилиш. Бунга алоҳида тартибга солувчи воситаларни қўллаш шартларини, уларнинг мақсадларга мос келишини, алоҳида воситаларнинг биргаликда мавжуд бўлиши даражасини, уларни қўллашнинг қўшимча таъсирларини, тартибга солиш воситаларининг самарадорлигини ва уларни қўллаш заруратини асослашнинг етарлилигини аниқлаш киради. Иқтисодиётни давлат орқали дастурлаш, хусусий мулкни миллийлаштириш, давлат секторининг ривожланишини қўллаб-қувватлаш каби маъмурий усуллар ва давлат йўли билан тартибга солиш воситаларини қўллаш имкониятлари ва чегаралари тўғрисидаги масала муҳимлигича қолмоқда.

Адабиётлар: 1. Каримов И.А. 2012 йил Ватанимиз тараққиётини янги босқичга кўтарадиган йил бўлади. // Халқ сўзи, 2012 йил 20 январь, № 14. 2. Каримов И.А. Бош мақсадимиз - кенг кўламли ислоҳотлар ва модернизация йўлини қатъият билан давом эттириш. // Халқ сўзи. 19.01.2013 й. 3. Каримов И.А. ―2014 йил юқори ўсиш суръатлари билан ривожланиш, барча мавжуд имкониятларни сафарбар этиш, ўзини оқлаган ислоҳотлар стратегиясини изчил давом эттириш йили бўлади. // Халқ сўзи. №12 (5342), 18.01.2014 й. 4. А.Ўлмасов, А.Вахобов. Иқтисодиёт назарияси. Т.: 2006, 420 б. 5. Владимирова Л.П. Прогнозирование и планирование в условиях рынка: Учебное пособие. - М.: 2005. 6. Пивоваров К.В. Планирование на предприятии. Учебное пособие. -М.: 2005, 230 стр. 7. Садиков А.М. Основы региональной экономики. Монография. -Т.: Иқтисод-молия, 2005. 280 б.

Похожие

Индикатив режалаштиришда ижтимоий-иқтисодий ривожланишнинг сценарий шартларини аниқлаш

Иқтисодий ривожланишнинг цикллилик характери

Минтақаларнинг ижтимоий-иқтисодий ривожланишида индикатив режалаштириш мақсади ва вазифалари

Ўзбекистон Республикасида ижтимоий-иқтисодий ривожланишини индикатив режалаштиришнинг ҳозирги ҳолати

Минтақаларнинг ижтимоий - иқтисодий ривожланишида индикатив режалаштиришнинг мақсади ва вазифалари