Халқаро валюта муносабатлари - Экономика - Рефераты

Халқаро валюта муносабатлари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

53.5 KB

www.arxiv.uz Режа: 1. Халқаро валюта тизимининг моҳияти. 2. Жаҳон валюта тизимининг ривожланиш босқичлари: а) олтин андоза тизими. б) сузиб юрувчи валюта тизими. 3. Валюта бозори, валюта муносабатлари, валюта тенглиги. 4. Халқаро валюта фонди.

www.arxiv.uz Иқтисодий алоқалар давлатлараро доирага чиқиб байналминаллашиб боради. Пул халқаро иқтисодий муносабатлар воситасига айланади. Пулнинг жаҳон хўжалигида амал қилиши ва турли халқаро иқтисодий алоқаларга хизмат қилиши билан боглик иқтисодий муносабатлараро иктисодий муносабатлар деб аталади. Халкаро иқтисодий алокаларга куйидагиларни киритиш мумкин: - ташки савдо; - ишчи кучи ва капитал миграцияси; - халкаро даромадлар оқими; - халқаро субсидиялар оқими; - фан-техника айирбошлаш; - туризм ва бошкалар. Валюта - бу мамлакатлар пул бирлиги (масалан, сўм, цена, марка, рубль, доллар, риёл ва бошкалар). Ҳар бир миллий бозор узининг миллий валюта тизимига эга. Валютага яна қуйидагича таъриф бериш зарур: Миллий доирада амал килувчи, кадр-қиймати шу мамлакат бойлиги билан таъминланган пул валюта дейилади . Валюталар бир-бирига айирбошланганда валюта муносабати пайдо бўлади. Валюта муносабатлари – давлатлар, - фирмалар, корхоналар; - ташкилотлар, - фукаролар ўртасида юз беради. Валюта курси – пулнинг пулга сотилиш нархидир. Валюта паритети – валюта курси бўйича валюталар бирлиги ўртасидаги нисбат. Масалан, 1 долларнинг 950 сўмга сотилиши долларнинг валюта курси деб аталади. Доллар ва сўм уртасидаги нисбатнинг 1 : 950 бўлиши валюта паритетидир.

www.arxiv.uz Валюта курсини белгиловчи асосий омил – турли давлатлардаги нархлар нисбати, яъни ҳар бир валютанинг қадр-қиймати ҳисобланади. Бу эса ҳар бир мамлакатнинг иқтисодий тараққиёт даражасига боғлиқ. Масалан, 2003 йилнинг биринчи чорагида Европа Иттифоқига кирувчи давлатлар, давлатларнинг иқтисодиёти баркарор ривожланди ва евронинг долларга нисбатан курси юқорилашиб боради. Валюта тизимининг 2 тури мавжуд : - миллий валюта тизими - халқаро валюта тизими. Миллий валюта тизими – валюта муносабатларининг миллий қонунчилик билан белгиланадиган, мазкур мамлакатда ташкил қилиниш шаклини ифодалайди. Халқаро валюта тизими – халкаро валюта муносабатларининг давлатлараро битимларда ҳуқуқий жихатдан мустахкамланган шакли. Халқаро валюта тизимининг қуйидаги таркибий элементлари мавжуд: - асосий халкаро тўлов воситалари (яъни, миллий валюталар, олтин, халқаро валюта бирликлари – евро); - валюта курсларини белгилаш ва ушлаб туриш механизми; - халкаро туловларини баланслаштириш тартиби; - валютанинг қайтарувчанлик шароити; - халқаро валюта бозори ва олтин бозори тартиби; - валюта муносабатларини тартибга солувчи давлатлараро муассасалар тизими. II . Валюта тизими ўзининг ривожланишида 3 та босқичдан ўтди. Бу босқичлар қуйидагилардан иборат: I - босқич (1879 – 1934 йиллар)да мавжуд бўлган. Унда олтин андоза сифатидаги пул тизими устунликка эга бўлган.

www.arxiv.uz II – босқи: иккинчи жаҳон уруши охири (1944- бошланиб) 1971 – йилгача давом этган ва олтин – девирли тизим деб аталган. Бу тизим Бретон – Вудек тизими деб ҳам номланга пул бирлигининг нисбати уларнинг н. III - босқич: 1971 – йилда бошланиб ҳозиргача давом этмоқда. Бу тизимнинг номи – бошқариладиган сузиб юрувчи валюта тизими. а) Олтин андоза тизими . Бу тизим қайд қилинган валюта курсининг мавжуд бўлишини кўзда тутади. Банклар ўзлари чиқарган банкнотларни олтинга алмаштирган. Мамлакатлар олтин – андоза тизмини қабул қилиш учун 3 та шартни бажарган. 1) ўз пул бирлигининг маълум олтин мазмунини ўрнатган (масалан, 0, 987412 гр) 2) ўзининг олтин олтин захираси ва пулнинг ички таклиф ўртасидан қаттиқ, нисбатни ушлаб туради. 3) олтиннинг эркин экспорт ва импортига тўсқинлик қилинмайди. Олтин андоза шароитида турли мамлакатлар пул бирлигининг нисбати уларнинг расмий олтин мазмуни бўйича ўрнатилади. Олтин андоза тизими бекор қилингандан кейин, валюта сохасини тартибга солишнинг ўзаро мақбул йўлини топишга ҳаракат қилинади. Янги жаҳон валюта тизими асосларини ишлаб чиқиш зарур эди. Шу мақсадда 1944 йил Бреттон- Вудуссда (Америка Қўшма Штатлари) иттифоқчи давлатларнинг халқаро конференцияси чақирилди. Бу конференцияда ўзаро боғлиқ валюта курсларини тартибга солиш тизимини яратиш ҳақидаги келишувга эришилди. Бу Бреттон- Вудс тизими деб аталади. Ушбу тизим олдинги олтин андозадан кескин фарқ қилмайди. Унинг асосини олтин – валюта андоза (АҚШ доллари) ташкил қилади.

www.arxiv.uz Бунда резервларни олтин ва доллар ташкил қилади. б) Долларнинг олтинга алмашиниши тўхтагандан кейин, валютанинг қайд қилинган курси, сузиб юрувчи курси вужудга келди. Халқаро валюта тизимидаги бу ўзгариш 1976 йил Кингстон (Ямайка)даги келишувга биноан ҳуқуқий жиҳатдан мустаҳкамланади. Валюта курси ҳар қандай бошқа баҳо каби талаб ва таклифнинг бозор кучлари билан белгиланади. Валюта курси аввал қайд қилганимиздек, бир мамлакат валютасининг бошқа мамлакат валютасидаги баҳосидир. Валюта курсларига бевосита таъсир кўрсатувчи омиллар қуйидагилардан иборат: 1) мамлакат ичкарисидан истеъмолчиларнинг реал харид қилиш қобилияти ва мамлакдан инфляция даражаси. 2) миллий даромад ва ишлаб чиқариш харажатлари даражаси; 3) мамлакат тўлов балансидаги ҳолат; 4) фоиз ставкаси даражаси 5) миллий валютага жаҳон бозоридаги ишонч. III – савол. Валюта (италянча valita – қадрланмоқ, қиймат) деган маънони билдиради. Валюта бозори – чет эл валютаси, чек, вексель аккредитив ва бошқа қимматбаҳо қоғозларни сотиш, сотиб олиш ва алмаштиришдан иборат. Уни қуйидаги муассасалар амалга оширади: - миллий банклар - халқаро банклар - биржалар

www.arxiv.uz Ишлаб чиқаришнинг байналминаллашуви натижасида йирик халқаро валюта бозорлари Лондон, Париж, Нью – Йорк, Франкфурт- Майн, Сингапур, Токио, Гонгконг, Барайнда фаолият олиб бормоқда. Валюта бозорида белгиланган курс бўйича сўм валютага алмаштиририлиши мумкин. Валюта курси пул қадрини ифодалайди. Валюталар 2 гурухга бўлинади: 1) конвертрланадиган валюта – бошқа валюталарга эркин алмаша оладиган пул. 2) конвертрланмайдиган валюта – бошқа валюталарга алмаштириш учун қабул этилмайдиган пул. Конвертрланадиган валютанинг ўзи 2 хил бўлади: Биринчиси – эркин конвертрланадиган валюта – бу чекланаган миқдорда ва ҳамма пул операцияларини бажариш учун ҳамма валю-таларга эркин алмашадиган пул. Масалан, АҚШ доллари, Англия – фунт стерлинги, Германия маркаси, Япония иени Швецария франки каби пуллар киради. Бу пуллар амалда жаҳон пуллари ҳисобланади. Иккинчиси – одатдаги конвертрланадиган валюта – яъни фақат маълум операцияларини ўтказиш учун, чекланган миқдорда бошқа валютага алмашадиган пул.(масалан, Туркия лираси, Арабистон риёли ва бошқалар). IV – савол. Халқаро валюта фонди (Х. В. Ф) – халқаро валюта кредит ташкилоти. У 1944 йили ташкил этилган 160 дан мамлакат бу ташкилотнинг аъзоси ҳисобланади. Капитали 130 млрд долларни ташкил этди. Халқаро валюта фонди 2 вазифаси бор: 1) ўзига аъзо бўлган мамлакатларнинг валюта алоқаларини (валюта айрибошлаш, валюта билан тўловларни амалга ошириш ва ҳ. к. ) бошқариб

www.arxiv.uz туриш. 2) умумий кредит маблағларидан аъзо мамлакатларга қарз бериб, уларнинг тараққиётига кўмаклашиш. Х. В. Ф. ининг капитали унга аъзо мамлакатларнинг бадал пуллари-дан ташкил топади. Х.В. Ф. капитали қуйидаги омиллар ҳисобига кўпаяди: 1) янги аъзоларнинг бадал пуллари ҳисобига 2) берилган кредитлар учун олинган %лар ҳисобига. Х.В.Ф.га қўшилган мамлакатлар ўз валюталари курсини халқаро ёки регионал валюталарга нисбатан белгилайди ва бу курс маълум чегарада ўзгаради. Х. В. Ф. нинг кредити умумий капитал ҳисобидан ва маълум мақсад учун берилади. Кредит олувчи давлат қарз учун унинг 6 – 7 % га тенг суммани ҳар йили тўлаб туради. Кредит миллий валютага хорижий валютани сотиш тарзида берилади. Кредит қайтарилган қарздор мамлакат хорижий валютага қайтадан ўз валютасини сотиб олади. Кредитга олинган қарз Валюта фонди тавсияларига биноан ишлатилади. Валюта фонди аъзолари бир вақтнинг ўзида Халқаро реконструкция ва тарақаиёт банкининг аъзолари ҳисобланади ва шу банкдан қарз олади. Валюта фондида маблағлар юқоридагилардан ташқари, ўз облигацияларини халқаро бозорда сотишдан ҳам келиб тушади.

Похожие

Халқаро савдо. Халқаро валюта ва кредит муносабатлари

Ҳалқаро валюта муносабатлари

Халкаро валюта кредит муносабатлари

Халкаро валюта, хисоб ва кредит муносабатлари

Халқаро валюта-молия ва кредит муносабатлар