Fransiya soliq tizimining tuzilishi - Экономика - Рефераты

Fransiya soliq tizimining tuzilishi

Загружено в:

12.01.2024

Скачано:

0

Размер:

129.5 KB

Frantsiya soliq tizimining tuzilishi Reja: 1. Frantsiya mamlakatida qo ’shilgan qiymat solig’ining ahamiyati. 2. To ’g’ri va egri soliqlar, ularning tarkibi va o’ziga xos xususiyatlari. 3. Frantsiya mahalliy soliqlarning o ’rni va ahamiyati. 4. Frantsiya mamlakati soliq tizimi bilan O ’zbekiston soliq tizimining solishtirma tahlili.

Frantsiya mamlakatida qo ’shilgan qiymat solig’ining ahamiyati. Hozirgi kunda Frantsiya mamlakati soliq tizimida 3 ta yirik soliq guruhlari mavjud: 1. Daromadlarni olish vaqtidan to ’lanadigan daromad solig’i. 2. Daromad sarflanish vaqtida undiriladigan iste ’mol soliqlari. 3. Kapitalga solinadigan soliqlar guruhi. Frantsiya byudjet tizimining asosiy bo ’g’ini bo’lib QQS hisoblanadi. Dunyo bo’yicha Frantsiya QQSning vatani sifatida tan olingan. Bu soliq 1950 yillarning boshlarida joriy etilgan bo’lib 50 yildan ortiq amal qilib kelmoqda. Aynan Frantsiyada davlat harajatlarini moliyalashtirishda egri soliqlardan foydalanish kabi boy an’ana uzoq muddatdan beri davom ettirib kelmoqda. Frantsiyada QQS mamlakat ichida iste’mol qilingan va ishlatilgan barcha tovar va xizmatlarni qamrab oladi. Tashqi dunyo bilan aloqador barcha operatsiyalar QQSdan ozod qilingan. Import operatsiyalari ichki tartib bo’yicha soliqqa tortiladi. Soliqning asosiy stavkasi 18.6% bo’lib, eng yuqori stavkasi 22%ni tashkil etadi. Ushbu yuqori stavka avtomobillar, kinolar, fotomahsulotlar, atir-upalari, mo’ynalar, qimmatbaho terilarga nisbatan qo’llaniladi. Kamaytirilgan soliq stavkasi 5.5% bo’lib, u asosan oziq-ovqat mahsulotlari, qishloq xo’jalik mahsulotlari, kitoblar va medikamentlarga nisbatan qo’llaniladi. QQSdan quyidagilar ozod etiladi: 1. Ma ’ muriy , ijtimoiy , tarbiyaviy , madaniy va sport funktsiyalarini amalga oshiruvchi davlat tashkilotlarini faoliyati ; 2. Qishloq xo ’ jaligidagi ishlab chiqarish faoliyati ; 3. Ba ’zi erkin kasblar: - xususiy o ’qituvchilik faoliyati; - xususiy shifokorlik amaliyoti; - erkin ijod bilan shug ’ullanuvchilar.

To ’ g ’ ri va egri soliqlar , ularning tarkibi va o ’ ziga xos xususiyatlari . QQS bilan bir qatorda iste ’mol soliqlari tarkibiga kiruvchi aktsiz solig’i ham undiriladi. Aktsiz solig’ining ba’zilari davlat byudjetiga, ayrimlari mahalliy byudjetga kelib tushadi. Aktsiz osti mahsulotlarga quyidagilar kiradi: - alkagol ichimliklar; - tamaki mahsulotlari; - gugurt, yondiruvchi vosita; - qimmatbaho buyumlardan tayyorlangan mahsulotlar; - zargarlik buyumlari; - pivo; - mineral suvlar va boshqalar. Egri soliqlar tarkibiga, shuningdek, bojxona bojlari va davlat bojlari kiradi. Bojxona bojlarini undirishdan asosiy maqsad daromad olish emas, balki ichki bozorni himoya qilish, sifatli mahsulotlarni ishlab chiqarilishini nazorat qilish, milliy sanoatni va qishloq xo ’jaligini nazorat qilish va himoyalashdir. Bojxona bojlari stavkalari bojxona xizmati organi tomonidan belgilanadi. Korxonalar foydasidan olinadigan soliq - bu korxonani barcha operatsiyalar yig ’indisi bo’yicha olingan sof foydadan undiriladi. Hozirgi kunda soliqning asosiy stavkasi 34% bo’lib, ushbu soliq stavkasiga ham pasaytiruvchi koeffitsient qo’llaniladi. Eng yuqori soliq stavkasi 42% dir, Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig ’i har yili moliya yili tugugandan so’ng kelgusi yilning boshida deklaratsiya orqali undiriladi. Yil davomida olingan barcha pul tushumlari daromad deb tushuniladi. Bunga asosan quyidagilar kiradi: 1. Ish xaqi; 2. Mukofotlar; 3. Pensiya va nafaqalar; 4. Umrbod renta; 5. Harakatlanuvchi mol-mulkdan olingan daromad; 6. Erdan foydalanish natijasida olingan daromad;

7. Qishloq xo ’jaligidan olingan daromad; 8. Sanoat yoki tijorat faoliyatidan olingan daromad; 9. Qimmatli qog ’ozlar operatsiyalar bo’yicha olingan daromad va boshqalar. Soliqqa tortiladigan bazadan qonunda belgilangan xarajatlar chegirib tashlanadi. Ushbu soliqning stavksi progressiv harakterga ega bo ’lib, “0” % dan - 56.8 % gacha o’zgaradi. - 18440 frankdan oshmaydigan daromadlar soliqqa tortilmaydi; - 246770 frankdan ortiq daromadlar uchun eng yuqori soliq stavkasi qo ’llaniladi. Frantsiya byudjetiga mol-mulkka solinadigan soliq ham katta daromad keltiradi. Mol-mulkka solinadigan soliq ham katta daromad keltiradi. Mol-mulk solig’ining ob’ekti bo’lib: - mol-mulk; - mulkiy huquq; - qimmatli qog ’ozlar kiradi. Mol-mulk tarkibiga binolar, sanoat, qishloq xo ’jaligi korxonalari, harakatlanadigan molk- mulk, chorvalar va ko’p yillik daraxtlar kiradi. Mol-mulk solig ’i progressiv harakterga ega bo’lib, tabaqalashtirilgan. Frantsiyada shu narsaga alohida e’tibor beriladiki, daromad solig’i va mol-mulkka solinadigan soliqning umumiy summasi jami daromadning 85% dan ortib ketmasligi kerak. Frantsiya mamlakatida mol-mulkka solinadigan soliqning asosiy stavkalari: 4-jadval Mulk qiymati (frankda) Soliq stavkasi (%da) 4260000 0 4260001-6920000 0.5 6920001-13740000 0.7 13740001-21320000 0.9 21320001-412280000 1.2 41280001 dan yuqori 1.5

Mol - mulkdan olinadigan soliq tarkibiga , shuningdek , korxonalarni ro ’ yxatdan o ’ tkazish yig ’ imi , gerb yig ’ imlari va davlat bojlari ham kiritiladi . Frantsiya mahalliy soliqlarning o ’rni va ahamiyati. Frantsiya soliq tizimida mahalliy soliqlar ham sezilarli o ’rinni egallaydi. Mahalliy idoralar 80000 ortiq mustaqil byudjetlarni birlashtiradi (kommunalar, kommunal birlashmalar, departamentlar va regionlar). Mahalliy soliqlar va yig’imlar 4-ta asosiy guruhga bo’linadi va ular quyidagilardan iborat: 1. Qurilish qilingan erlarga solinadigan soliq va yig ’imlar; 2. Qurilish qilinmaydigan erlarga solinadigan soliq va yig ’imlar; 3. Turar joyga soliq; 4. Kasb-xunarga soliq. Qurilish qilingan erlarga solinadigan soliqning ob ’ekti bo’lib quyidagilar hisoblanadi: - bino va inshoatlar; - qishloq xo ’jaligi inshoatlari; - sanoat va tijorat maqsadlar uchun ishlatishga mo ’ljallangan maydonlar. Qurilish qilinmaydigan erlarga quyidagilar kiradi: - dalalar, o ’rmonlar, yaylovlar; - botqoqliklar; - qishloq xo ’jaligidagi ishlab chiqarishni rivojlantirishga mo’ljallangan erlar; - sun ’iy yaratilgan o’rmonlar; - qo ’riqxonalar. Turar joyga soliq turar joy egalari va ijarachilar tomonidan to ’lanadi. Kasb hunarga soliq erkin kasb bilan shug’ullanadigan, lekin ish haqi olmaydigan shaxslar tomonidan to’lanadi. Mahalliy yig ’imlarga quyidagilar kiradi: 1. Hududni yig ’ishtirganlik uchun yig’im; 2. Qishloq xo ’jaligi palatasini saqlab turish uchun boj; 3. Hunarmandlar palatasini saqlab turish uchun boj;

4. Avtotransport vositalariga bojlar; 5. Boshqa bojlar va yig ’imlar. Frantsiya mamlakati soliq tizimi bilan O ’zbekiston soliq tizimining solishtirma tahlili.

Frantsiya soliq tizimini O ’zbekiston soliq tizimi bilan o’xshashliklari juda ko’pdir. Bu o’xshash jihatlarni quyidagi soliq turlarini mavjudligi, ularni byudjetga to’lanish tartibi jihatlaridan solishtirma tahlil qilamiz: Frantsiya soliqlari umumdavlat va mahalliy soliqlarga bo ’linishi O’zbekiston Respublikasining bo’linishiga o’xshashdir. Frantsiyada markaziy hukumat byudjet daromadlarining asosiy 93% ni soliq to ’lovlari tashkil etadi. Byudjet daromadlarining qolgan qismini maxsus daromadlar tashkil qiladi. Maxsus daromadlar asosan ijtimoiy fondlarga to’lovlar tashkil etadi. O ’zbekiston Respublikasida markaziy hukumat byudjet daromadlarining asosiy qismini 93-95%ni soliq to’lovlari tashkil etadi. Qolgan qismini pensiya fondi, bandlik fondi, yo’l fondi kabi fondlarga to’lovlar tashkil etadi. Iqtisodiy mohiyatiga ko ’ra Frantsiya va O’zbekiston Respublikasini soliq tizimi to’g’ri soliqlar va egri soliqlarga ajratiladi. To’g’ri soliqlar o’z navbatida yuridik shaxslardan olinadigan soliqlar, jismoniy shaxslardan olinadigan soliqlar, yuridik va jismoniy shaxslardan olinadigan soliqlardir. Bu soliq turlari quyidagilar: ■ Yuridik shaxslardan undiriladigan soliqlar: - korporatsiya foydasidan soliq; - korporatsiya mol-mulkiga soliq; - sug ’urta jamiyatlarining daromad solig’i; - yuridik shaxslardan mahalliy yig ’imlar va boshqa soliqlar ham undiriladi. ■ Jismoniy shaxslardan undiriladigan soliqlar: - jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig ’i; - turar joyga soliq; - kasb-hunarga soliqlar; - mahalliy yig ’imlar va boshqa yig’imlar. ■ Yuridik va jismoniy shaxslardan undiriladigan soliqlar: - qurilish qilinadigan erlarga soliq; - qurilish qilinmaydigan erlarga soliq; - reklama solig ’i;

- mahalliy yig ’imlar va boshqa to’lovlar. Egri soliqlar tarkibiga qo ’shilgan qiymat solig’i, aktsiz solig’i va bojxona bojlari kiradi. Bu soliqlarni tarkibi Frantsiyaga taaluqli bo’lib, egri soliqlar tarkibi O’zbekiston Respublikasini egri soliqlari tarkibi bilan bir xildir. O ’zbekiston Respublikasining to’g’ri soliqlar tarkibiga yuridik shaxslardan olinadigan daromad solig’i, ekologiya solig’i, savdo tashkilotlarini yalpi daromad solig’i, reklama solig’i, mol-mulk solig’i, er solig’i, infratuzilmani rivojlantirish solig’i, yagona soliq, mahalliy yig’imlar va boshqa soliqlar kiradi. Frantsiyada byudjet daromadlarining 8,5 % ni egri soliqlar tarkibiga kiruvchi neft mahsulotlariga soliq va aktsiz solig ’i egallaydi. Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig’i asosiy o’rinni egallaydi va byudjet daromadlarining 20- 21%ni tashkil etadi. To’g’ri soliqlar ichida ikkinchi o’rinni kompaniyalar daromadiga soliq egallaydi. U byudjet daromadlarining 8-10%ni tashkil etadi. O ’zbekistonda umumiy byudjet daromadlarining 2002 yilda 19.8 % ni aktsiz solig’i egallashi prognoz qilingan. Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig’i 12 % ni tashkil etishi prognoz qilingan. Yuridik shaxslardan undiriladigan daromad solig’ining ulushi esa 9.2 % ni tashkil etilishi ko’zda tutilgan. Frantsiyada kompaniyalar daromadiga soliqning asosiy stavkasi 34 % qilib belgilangan. O ’zbekistonda esa yuridik shaxslardan olinadigan daromad solig’ining stavkasi 2003 yil uchun 20 % qilib belgilangan. Jismoniy shaxslardan undiriladigan daromad solig ’i Frantsiya davlatidagi fuqarolardan olinadigan daromad solig’i bo’lib, tarixiy xususiyatga ega. Frantsiyada jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig’ining xususiyati quyidagicha: - davlat tomonidan ijtimoiy siyosat yurgizishga ta ’ sir etadi ; - har bir kishining daromadidan emas balki oila daromadiga nisbatan hisoblanadi. Ushbu soliqning to ’lovchilari 18 yoshga to’lgan va undan kattalar hisoblanadi. Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig’i Frantsiya davlat

byudjetidagi ulushi 20 % ni tashkil etadi. Daromad solig’idan tushgan mablag’larni kam ta’minlangan oilalarga, ta’lim, maorif, sport va boshqa sohalarga yo’naltiriladi. Bundan tashqari jismoniy shaxslarning daromad solig ’iga aholining omonat kassalariga, ko’chmas mulkka pul qo’yishini, aktsiyalar sotib olishni rag’batlantirish funktsiyalari yuklatilgan. Soliq miqdori progressiv harakterga ega bo ’lib, eng yuqori stavka 16.8 % ni tashkil etadi. Frantsiyada istiqomat qiluvchilarning barchasi mamlakat ichida yoki chet elda olgan daromadlaridan daromad solig’i to’laydilar. Yil davomida olingan barcha pul tushumlari daromad deb tushuniladi. Bunga asosan quyidagilar kiradi: ish xaqi, mukofotlar, pensiya va nafaqalar, renta, harakatlanuvchi mol-mulkdan olingan daromad, qishloq xo ’jaligi faoliyatidan olingan daromad, qimmatbaho qog’ozlar operatsiyalari bo’yicha olingan daromad va boshqa daromadlar kiradi. Frantsiya davlatida aholidan olinadigan daromad solig ’i yalpi daromadga nisbatan hisob-kitob qilinadi va fuqarolar yiliga bir marta topshiriladigan deklaratsiya asosida soliq hisob-kitob qilinadi. Daromad solig’ini hisoblashda soliq to’lovchining daromadi 7 ta kategoriyaga bo’linadi: 1. g ’llanma ish uchun mehnatga haq to’lash; 2. Erdan olinadigan daromad; 3. Aylanma mablag ’lardan olinadigan daromad; 4. Qayta sotishdan olinadigan daromad; 5. Hissadorlik jamiyati hisoblanmagan korxonalarning sanoat va savdo operatsiyalaridan olingan daromad; 6. Notijorat daromadlari; 7. Qishloq xo ’jaligi faoliyatidan olingan daromadlar; O ’zbekiston jismoniy shaxslaridan undiriladigan soliq Frantsiya jismoniy shaxslaridan olinadigan soliqqa mohiyatan o’xshab ketadi. Ularning biroz farqi stavkalaridadir. O ’zbekiston Respublikasi Soliq Kodeksida quyidagi guruh stavkalari belgilangan:

- Jismoniy shaxslarning ish haqi, mukofotlar va boshqa daromadlarining differentsial stavkalari; - Jismoniy shaxslarning dividend va foizlarga stavkalar; - Manbalar to ’langan norezidentlarning daromadlariga stavkalar. Soliq ob ’ekti bo’lib yillik jami daromad bilan soliq qonunchiligi bo’yicha chegirilib tashlanadigan chegirmalar orasidagi farq sifatida aniqlangan miqdor soliqqa tortiladigan daromad hisoblanadi. Demak, soliqqa tortiladigan daromad – bu jami daromaddan chegirmalar va soliqqa tortilmaydigan daromadlar chiqarib tashlangan summadir. Frantsiya byudjetiga mol-mulkka solinadigan soliq ham katta daromad keltiradi. Mol-mulk solig ’ining ob’ekti bo’lib qo’yidagilar hisoblanadi: mol-mulk, mulkiy huquq, qimmatli qog’ozlar. Mol-mulk tarkibiga binolar, inshoatlar, sanoat va qishloq xo’jaligi korxonalari xarakterlanadi. Mol- mulk, chorva mollari va ko’p yillik daraxtlar kiritiladi. Ushbu soliq progressiv xarakterga ega bo’lib, tabaqalashtirilgan. Frantsiyada shu narsaga alohida e’tibor berilganki daromad solig’i bilan mol-mulkka solinadigan soliqning birgalikdagi umumiy summasi jami daromadning 85 foizidan ortib ketmasligi kerak. O ’zbekistonda mol-mulk solig’i Frantsiyadagi mol-mulk solig’i bilan deyarli bir xil ahamiyatga ega bo’lib, ular soliq stavkalari va hisoblanishi jihatidan farq qiladi. QQSning vatani Frantsiya bo ’lib, 1954 yilda Lore tomonidan joriy qilingan. QQS birinchi bo’lib markaziy byudjetga kelib tushadi. Uning 10 % i esa bevosita mahalliy byudjetga borib tushadi. QQSning asosan 3ta stavkasi mavjud: - pasaytirilgan stavka – turistik otellar , pansionat , korxona oshxonasida tayyorlangan oziq ovqatlar uchun , shakar , yog ’, sut mahsulotlari , murabbo , ximikatlar , o ’ g ’ itlarga nisbatan 2,1 % ni tashkil etadi . - o ’ rtacha stavka – import mahsulotlariga , savdo - sotiq operatsiyalariga , gaz , elektr , issiq suvga , choy , kofe , mo ’ zqaymoqlar va restorandagi xizmatlarga nisbatan qo ’ llaniladi . Uning stavkasi 4-5.5 % ni tashkil etadi. - yuqori stavka - qimmatbaho toshlarga, hayvonlar terisiga, mo ’ynalar,

kinoapparatura, audio, video apparaturalar, avtomobillar, tamaki mahsulotlari va gugurtlarga nisbatan 18,6 % qilib belgilangan. O ’zbekistonda QQS tovarlarni ishlab chiqarish, sotish va O’zbekiston xududiga tovarlar import qilish jarayonida qo’shilgan qiymatning bir qismini byudjetga ajratishni bildiradi. QQS oborotdan olinadi. QQS stavkasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan 20% li proportsional stavka qilib belgilangan. O’zbekistonda tovar, mahsulot, ko’chmas mulk, imoratlar va inshoatlar qo’shilib elektr-energiya, issiqlik energiyasi, gaz, suv, bajarilgan qurilish montaj, ta’mirlash, ilmiy tekshirish, tajriba-konstruktorlik, texnologik, loyiha qidiruv, ta’mirlash va boshqa ishlarga QQS solinadi. Frantsiya soliq tizimida mahalliy soliqlar ham ahamiyatli bo ’lib, mahalliy idoralar 80 000 dan ortiq mustaqil byudjetlarni birlashtiradi. Mahalliy soliqlar va yig’imlar 4 ta asosiy guruhga bo’linadi: - qurilish qilingan erlarga solinadigan soliq - ob ’ ekti bo ’ lib qo ’ yidagilar hisoblanadi : bino va inshoatlar , minoralar , sanoat va tijorat maqsadlarida ishlatilishga mo ’ ljallangan maydonlar . - qurilish qilinmaydigan erlarga solinadigan soliq ob ’ ekti bo ’ lib dalalar , o ’ rmonlar , yaylovlar , botqoqliklar sho ’ r erlar , qishloq xo ’ jaligidagi ishlab chiqarishni rivojlantirishga mo ’ ljallangan erlar , qo ’ riqxonalar va boshqalar . - turar joylarga soliq - ob ’ekti turar joy egalari va ijarachilar mol-mulki. - kasb-xunarga soliq - erkin kasb bilan shug ’ullanadigan lekin ish haqi olmaydigan shaxslar tomonidan to’lanadi. O ’zbekiston mahalliy soliqlari Frantsiyanikidan bir muncha farq qilib, ularning tarkibiga quyidagilar kiradi: mol-mulk solig’i, ekologiya solig’i, yuridik shaxslar to’laydigan soliqlar reklama solig’i, kichik biznes uchun yagona soliq, infrato’zilmani rivojlantirish solig’i, savdo huquqini olish yig’imi va boshqalar.

Adabiyotlar: 1. I.A. Karimov. «O’zbekiston buyuk kelajak sari» Toshkent. «O’zbekiston» 1998 y. 2. I.A. Karimov. «O’zbekiston iqtisodiy isloxatlarni chuqurlashtirish yo’lida» Toshkent. «O’zbekiston» 1998 y. 3. I.A. Karimov. «O’zbekistonning siyosiy-ijtimoiy va iqtisodiy istiqbolini asosiy tamoyillari» Toshkent. «O’zbekiston» 1999y. 4. I.A. Karimov. «O’zbekiston XIX asr bo’sag’asida: xavsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari» Toshkent. «O’zbekiston» 2000 y. 5. Volkov A.M. «Shvetsiya sotsialnaya- ekonomicheskaya model» M.; Misl 2000 g. 6. Eydxovn «Niderlandi obzor nalogovoy sistemi» mejdunarodniy tsentr menedjmenta obshchestva 1999 g. 7. S. Alimboev va boshqa. Soliqlar. O ’quv qo’llanma.-T., 2000 8. T. Malikov. Soliqlar va soliqqa tortishning dolzarb masalalari.-T., Akademiya, 2002. 9. Nalogi i nologooblojenie v Rossiyskiya Federatsii (Uchebnik dlya VUZ ov ). –M., Knijniy mir, 1999. 10. L. Xvan Soliq huquqi.-T., Konsaudit inform, 2001

Похожие

Germaniya soliq tizimining tuzilishi

Avstriya davlati soliq tizimining tuzilishi

Daniya davlati soliq tizimining tuzilishi

Italiya davlati soliq tizimining tuzilishi

Rossiya Federatsiyasi soliq tizimining tuzilishi