Бухгалтерия ҳисоби фанининг муқаддимаси - Экономика - Рефераты

Бухгалтерия ҳисоби фанининг муқаддимаси

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

149.5 KB

Бухгалтерия ҳисоби фанининг муқаддимаси Режа: 1. Бухгалтерия ҳисоби ҳақида тушунча. Бошқарув қарорларни қабул қилишда бухгалтерия ахбороти ва унинг аҳамияти. 2. Бухгалтерия ахборотидан фойдаланувчилар. 3. Молиявий ва бошқарув ҳисоби, унинг фарқлари ва ўзаро алоқаси. 4. Бозор иқтисодиёти шароитида бухгалтер касби.

1.1. Бухгалтерия ҳисоби ҳақида тушунча. Бошқарув қарорларни қабул қилишда бухгалтерия ахбороти ва унинг аҳамияти. Иқтисодий субъект фаолиятига раҳбарлик қилиш ва унинг устидан назорат ишларини олиб бориш учун раҳбариятни керакли маълумотлар билан таъминланиши зарур. Бунинг учун корхонанинг хўжалик фаолиятини узлуксиз кузатиб борилади. Кузатиш йўли билан олинган маълумотлар маълум миқдор кўрсаткичларида ифодаланиб, исталган вақтда фойдалана олиш учун уларга ўзига хос тартибда қайд қилинади. Корхонанинг молия - хўжалик фаолиятида юз берадиган айрим воқеа ва ҳосидаларни кузатиш, ўлчаш ва қайд қилиш унинг фаолиятини миқдорларда акс эттиришдан иборатдир. Демак, хўжалик фаолиятидаги ҳодисаларни ва воқеаларни кузатиш, ўлчаш ва қайд қилиш хўжалик ҳисобининг асосий мазмуни ташкил қилади. Хўжалик ҳисобига бўлган талаб, унинг мазмуни ва мақсади барча ижтимоий-иқтисодий формация (тузум)ларда ҳам бир хил бўлмаган, улар ҳар бир янги ижтимоий тузум талабларига бўйсиндирилиши натижасида доимо ўзгариб келган. Хўжалик ҳисоби ёрдамида иқтисодий субъектда юз берадиган айрим воқеа ва ҳодисалар фақат миқдор жиҳатидан эмас, балки сифат жиҳатидан ҳам ифодаланади. Демак, хўжалик ҳисоби иқтисодий субъектга раҳбарлик қилиш, унинг устидан назорат қилиш мақсадида корхонада юз берадиган ўзгаришларни

миқдорларда акс эттириш ва сифат жиҳатидан тавсифлашдан иборатдир. Хўжалик ҳисоби корхоналарга бириктирилган моддий ва молиявий ресурсларнинг ҳаракати ва ҳолатини акс эттириш билан бирга улардан оқилона, самарали фойдаланиш устидан назорат олиб боради, шунингдек, республиканинг миллий бойлигини сақлаш ҳамда кўпайтиришга ҳисса қўшади. Халқ хўжалигини бошқаришда ҳисобдан муваффақиятли фойдаланиш учун маълум талабларга риоя қилиш керак. Бу талаблар қуйидагилардан иборат: Ҳисоб ва режа кўрсаткичларининг бирлиги. Бу бирлик режа кўрсаткичларини ҳисоб кўрсаткичлари билан солиштириш ва режа топшириқларининг бажарилиш даражасини аниқлаш учун зарурдир. Ундан ташқари, ҳисоб маълумотларидан режа тузишда фойдаланилар экан, бу ўз навбатида ҳисоб ва режа кўрсаткичларининг бирлигини ҳам тақоза қилади. Ҳисобнинг аниқ ва тўғрилиги. Бу талаб шуни билдирадики, ҳисоб маълумотлари тўғри бўлиши, ҳақиқатни тўғри ва аниқ акс эттириши керак. У фақат хўжаликдаги ютуқларини эмас, балки камчиликларни ҳам акс эттириши лозим. Ҳисобнинг оддий ва тушунарли бўлиши. Ҳисоб кўрсаткичлари оддий ва кўпчилик учун тушунарли бўлиши керак, бу эса хўжаликни бошқаришда ҳар бир ходимга ҳисоб маълумотларидан фойдалана олиш имкониятини беради. Ҳисобнинг тежамкорлиги. Ҳисобнинг олдига қўйилган бу талабга ҳисоб ишларини узлуксиз такомиллаштириш ва соддалаштириш,

ҳисобни олиб боришнинг янги, оқилона ва арзон усулларини жорий қилиш ҳамда бошқарма аппаратини қисқартириш йўли билан эришиш мумкин. Ҳисоб ишларини ўз вақтида амалга ошириш. Ҳисоб хўжалик фаолияти ишлари тўғрисидаги керакли маълумотлар билан раҳбарлик ва корхона маъмуриятини ўз вақтида хабардор қилиб туриши керак. Шундай қилингандагина корхона фаолиятида рўй берган камчиликларни ўз вақтида бартараф қилиш ва шу фаолиятни яхшилаш учун зарур бўлган чора-тадбирларни амалга ошириш имконияти туғилади. Хўжалик ишларига раҳбарлик ва назорат олиб бориш учун хамма ишларини хисобга олиш максадида микдорий ифодалаш ва сифат жихатдан тавсифнома бериш зарурдир. Шунинг учун ҳисоб маълумотлари сон кўрсаткичларида ифодаланади. Хўжалик ҳисобини юритишда натура, меҳнат ва пул ўлчов бирликлари ишлатилади. Натура ўлчови ҳисобга олинаётган нарсанинг ҳаракатини, масалан, материал, маҳсулот ва бошқаларни натура ҳолида ифодалаш учун хизмат қилади (кг, метр, куб, дона ва х.к.). натура ў лчов бирликлари моддий қ ийматликларни ҳ исоблаш, тортиш ва ў лчаш натижасида олинган маълумотларни ҳ исобга олиш, уларнинг ми қ дор ва сифат ў згаришлари устидан назорат олиб бориш учун қў лланилади. Меҳнат ўлчови маълум маҳсулотни ишлаб чиқариш ёки бошқа бирон ишни бажариш учун сарфланган иш вақтини аниқлаш учун хизмат қилади. Бу ўлчовга мисол қилиб киши-кун, киши-

соатни келтириш мумкин. Ме ҳ нат ў лчови ёрдамида ме ҳ нат унумдорлиги к ў рсаткичлари, корхона ходимларининг иш ҳ а қ и ҳ исоблаб чи қ илади, ишчиларнинг ишлаб чи қ ариш нормалари белгиланади ва назорат қ илинади. Бу ў лчов бирлик натура ў лчов бирликлари билан биргаликда қў лланилади. Пул ўлчови ёрдамида хўжаликдаги маблағлар ва уларнинг ташкил топиш манбалари ҳ амда х ў жалик жараёнларини хисобг а олиш ва улар устидан назорат ў рнатиш ма қ садида уму м лашга маълумот олиш учун ҳ исоб объектларини ягона бир хил ифодалашда, корхона хўжалик фаолияти натижасини аниқлаш, ишлаб чиқаришга сарфланган ҳамма харажатларни ҳисоблаш, маҳсулот таннархини аниқлашда кулланилади. Бу ўлчов бирликка Узбекистон Республикасида миллий валютаси сўм ва унинг бирлиги тийин бажаради. Халқ хўжалигида ҳисобининг қуйидаги уч турлари мавжуд. Оператив ҳисоб, бухгалтерия ҳисоби ва статистика ҳисоби. Уларнинг ҳар бири ўзнинг аниқ объектлари, вазифалари ва хусусиятларига эга. Оператив ҳисоб - деб раҳбарлик қилиш ёки хўжалик жараёнларнинг боришига тўғридан-тўғри таъсир қилиши учун хўжалик жараёнларини кузатиш ва назорат қилиш тизимига айтилади. Бу ҳисобда ўлчов бирликларининг ҳамма турлари қўлланилиши ва ҳужжатлар билан расмийлаштириш талаб қилинмаслиги ҳамда хўжалик жараёнининг айрим қисмларини қамраб олиши мумкин.

Лекин бу ахборот етарли даражада т ўғ ри б ў лиши керак. Чунки, унга қ араб содир б ў лган ў згаришларнинг ҳ ажми ва тавсифи ҳ а қи да ишончли хулоса қ илиб, т ўғ ри бош қ арув, инвестицион ва молиявий қ арорларни қ абул қ илиш мумкин б ў ли ши керак . Замонавий бухгалтер хисоб ахборотидан фойдаланиб қ арор қ абул қ илувчиларнинг манфаати учун хизмат қ илади. Корхона – бу давлат ёи хусусий сектордаги тижорат, саноат ёки х ў жалик субъект и дир. Бухгалтерия ҳисоби – хўжалик фаолияти тўғрисида жорий ва умумий маълумотлар олиш учун, хўжалик фаолиятини узлуксиз, ўзаро алоқада кузатиш, назорат қилиш, содир бўл г ан воқеа ва ҳодисаларни ҳисоб регистрларида қайд қилиш, уларга ишлов бериш ва молиявий ҳ исобот к ў ринишида истеъмолчиларга та қ дим қ илиш тизимидан иборатдир ( қ аранг расм 1-1). Бухгалтерия ҳисобида ҳамма ўлчовлари қўлланилади ва бу ўлчовлардаги маълумотлар пул ўлчовига ўтказилади. Бухгалтерия ҳисобида ҳамма хўжалик операциялари ҳужжатларда расмийлаштирилади. Бухгалтерия хисобида хам оператив ва статистика хисоби каби барча улчов бирликлари - натура, мехнат ва пул улчов бирликларини куллайди. Бухгалтерия ҳ исобининг умумлаштирувчи к ў рсаткичларни олиш ма қ садида бухгалтерия ҳ исобининг барча объектлари, гарчи улар натура ва мехнат улчов бирликларида акс эттирилган б ў лса ҳ ам пул ў лчов бирликларига ў тказилади. Шунинг учун го ҳ ида бухгалтерия ҳ исобини пул ҳ исоби ҳ ам деб айтишади. Статистика ҳисоби - жамиятимизда юз бераётган оммавий, ижтимоий, иқтисодий, сиёсий ҳодисаларни ўрганиш ва назорат

қилиш тизимидан иборатдир. Х ў жалик ҳ исобининг бу тури бутун давлат и қ тисодиётини ва унинг тармо қ ларининг ривожланиш жараёнини ў рганишга й ў налтирилган. Унинг объекти ало ҳ ида корхона, ташкилот, давлат и қ тисодиёти ёки унинг бирор тармо ғ и б ў лиши мумкин. Статистик хисоб урганаётган объекти ва куйилган максадига караб натура, мехнат ва пул улчов бирликларидан, умумлашган курсаткичларни олиш учун оператив ва бухгалтерия хисоби маълумотларидан кенг маънода фойдаланилади. Статистик ҳисоб вазифалари билан бухгалтерия ва оператив ҳисоб юритиш узвий боғлангандир. Шунинг учун ҳам халқ хўжалик ҳисобида статистика ҳисоби ташкил қилувчи роли ўйнайди. Статистика хисобининг курсаткичларини хисоблаб чикиш учун хам барча мавжуд улчов бирликлар – натура, мехнат ва пул улчов бирликларидан урганилаётган ходисанинг мазмуни ва куйилган вазифаларига караб фойдаланилади. Бухгалтерия ҳисоби тўғрисидаги қонуннинг 7-моддасига биноан бухгалтерия ҳисоби ва ҳисоботини ташкил этишни корхона, муассаса ва ташкилот раҳбари амалга оширади. Раҳбар қуйидаги ҳуқуқларга эга:

1-Расм . Бухгалтерия хисоби ахборот тизими сифатида. Бош бухгалтер раҳбарлигида бухгалтерия ҳисоби хизматини ташкил этишёки шартнома асосида жалб қилинган бухгалтер хизматидан фойдаланиш: Бухгалтерия ҳисобини юритишни шартнома асосида ихтисослаштирилган бухгалтерия фирмасига ёки бухгалтерия субъекти ҳам кирадиган хўжалик бирлашмасининг марказлаштирилган ҳисобга олиш бўлимига юклаш; Бухгалтерия ҳисобини мустақил юритиш. Раҳбар қуйидагиларни таъминлаши шарт: Ички ҳисоб ва ҳисобот тизими ишлаб чиқилишини; Хўжалик операцияларини назорат қилиш тартибини; Бухгалтерия ҳисоби тўлиқ ва аниқ юритилишини; Ҳисоб-китоб ҳужжатларининг сақланишини; Карор кабул килувчи шахслар Улчаш Ахборотларни кайд килиш билан амалга оширилади Кайта ишлов бериш Ахборотларни саклаш ва тайёрлаш билан амалга оширилади Узатиш Хисобот билан амалга ошириладиАхборотла р Маълумотла рХужалик фаолияти

Ташқи фойдаланувчилар учун молиявий ҳисобот тайёрланишини; Солиқ ҳисоботлари ва бошқа молиявий ҳужжатлар тайёрланишини; Ҳисоб-китоблар ўз вақтида амалга оширилишини. Юқоридагилардан келиб чиққан ҳолда қуйидагиларни хулоса қилиш мумкин. Бухгалтерия ҳисоби бўйича билимларга нафақат профессионал бухгалтер балки корхона раҳбари ҳам эга бўлиши лозим. Бухгалтерия ҳисоби ва иқтисодий таҳлил билим асосларига эга бўлишлик, таваккалчиликни камайтиришга, бозор иқтисодиётининг асосий йўналишлари билишга, ўз вақтида бошқарув ва инвестицион қарорларни қабул қилишга асос бўлади. 1.2. Бухгалтерия ахборотидан фойдаланувчилар. 1996 йил 30 августда қабул қилинган «Бухгалтерия ҳисоби» тўғрисидаги қонуннинг иккинчи моддасига биноан, бухгалтерия ҳисобининг мақсади фойдаланувчиларни ўз вақтида тўлиқ ҳамда аниқ молиявий ва бошқа бухгалтерия ахбороти билан таъминлашдир. Бухгалтерия ҳисобининг мақсади фойдаланувчиларни ўз вақтида тўлиқ ҳамда аниқ молиявий ва бошқа бухгалтерия ахбороти билан таъминлашдир. Бухгалтерия ҳисобининг вазифалари :

Бухгалтерия ҳисоби счетларида активларнинг ҳолати ва ҳаракати, мулкий ҳуқуқлар ва мажбуриятларнинг ҳолати тўғрисидаги тўлиқ ҳамда аниқ маълумотларни шакллантириш; Самарали бошқариш мақсадида бухгалтерия ҳисоби маълумотларини умумлаштириш; Молиявий, солиққа доир ва бошқа ҳисоботларни тузишдан иборатдир. Бухгалтерия ҳисоби хўжалик юритувчи субъектнинг фаолияти ҳақидаги ахборотга эҳтиёжи бўлган манфаатдор истеъмолчиларни ахборот билан таъминлаш учун юритилади. Бозор иқтисодиёти шароитида ахборот истеъмолчилар ҳам турличадир. Бу истеъмолчиларга турли даражадаги ахборотга эҳтиёж сезилади. Ушбу ахборотлар асосида бошқарув ва инвестицион қарорлар қабул қилишади. Иқтисодий ахборот истеъмолчиларни икки гуруҳга бўлиш мумкин: - ички истеъмолчилар; - ташқи истеъмолчилар. Хўжалик юритувчи субъект ҳақидаги иқтисодий ахборот истеъмолчиларининг асосий гуруҳига тавсиф қуйидаги 1-жадвалда берилган. Ички истеъмолчиларга қуйидагилар киради: Корхона маъмурияти – корхона фаолиятини бошқариш ва қўйилган мақсадларига эришиш учун тўлиқ жавобгар шахслардир. Корхонанинг олдига жуда кўп миқдорда мақсадлари бор, лекин маъмурият бозор иқтисодиёти ва кучли рақобат шароитида фақат

уларнинг иккитасига: фойдалилик (рентабеллик) ва ликвидликка эътиборини қаратади. Фойдалилик (рентабеллик)- киритилган капитал ва етарли даражада капитални жалб қилиш учун фойда ишлаб топиш қобилияти бўлса, ликвидлик – мавжуд қарзларни белгиланган муддатларда тўлаш учун етарли даражада тўлов воситаларига эга бўлишликни англатади. Корхона ходимлари – корхона фаолиятининг рентабеллигига манфаатдорлар. Шу билан биргаликда улар корхонани иш ҳақи, нафақа ва бошқа ижтимоий хизматларни кўрсатиш имконияти тўғрисидаги ахборотга ҳам манфаатдор ҳисобланадилар. Ташқи истеъмолчилар улар ўз вақтида иккига бўлинади бевосита манфаатдор ташқи истеъмолчилар ва билвосита ташқи истеъмолчиларга. Бевосита манфаатдор ташқи истеъмолчиларга қуйидагилар киради: Хўжалик юритувчи субъект ҳақидаги иқтисодий ахборот истеъмолчиларининг асосий гуруҳига тавсиф. 1- ж адвал Шерикчилик гуруҳи Корхона фаолиятига ҳиссаси Манфаат Таҳлил объекти Ички истеъмолчилар Маъмурият Корхонани бошқариш ва ишни билиш Меҳнатга ҳақ тўлаш ва мукофотлаш Бошқарув учун барча фойдали ахборот Таъсис Хусусий Дивиденд Молиявий

этувчилар капитал натижалар ва молиявий аҳвол Корхона ходимлари Меҳнат тақсимотига мувофиқ ишларни бажариш Меҳнатга ҳақ тўлаш ва ижтимоий кафолатлар Молиявий натижа Ташқи истеъмолчилар Мол етказиб берувчилар Моддий ресурсларни етказиб бериш Эркин, келишилган баҳо Молиявий ҳолат Харидорлар, мижозлар Маҳсулот, иш ва хизматларни сотиб олиш Эркин, келишилган баҳо Молиявий ҳолат Кредиторлар, қарз берувчилар Қарз капитали Фоизлар Баланснинг ликвидлиги Инвесторлар Инвестиция Инвестициядан даромад Молиявий натижа Солиқ органи Солиқлар бўйича берилган имтиёзлар Солиқ, йиғим ва бошқа тўловлар Молиявий натижа Бошқа гуруҳлар Ҳар хил Ҳар хил Ҳар хил Реал ва потенциал инвесторлар - маълум таваккалчилик билан корхонага маблағ киритган инвестициялар. Бухгалтерия ҳисобининг маълумотлари инвестор томонидан киритилган маблағ

бўйича ўз даромадини фоиз ёки дивиденд кўринишда олиш имкониятини баҳолаш учун зарур ҳисобланади. Кредиторлар – берилган кредит ва қарзларни ва ушбу маблағлари бўйича фоизларни ўз вақтида қайтариб олиш имкониятини баҳолаш учун бухгалтерия ҳисобининг маълумоти зарур ҳисобланади. Билвосита манфаатдор ташқи истеъмолчиларга қуйидагилар киради: Солиқ органи – солиқ декларациясининг тўғрилигини текширувчи, солиқ сиёсатининг самарадорлигини ва уни тартибга солиб турувчи орган. Аудиторлик ташкилотлари – иқтисодий ахборотдан фойдаланувчиларнинг манфаатларини ҳимоя қилиш учун молиявий ҳисобот маълумотларининг тўғрилигини тасдиқловчи ташкилотлар. Молиявий ва ҳуқуқий масалалар бўйича маслаҳатчилар – мижозларга капиталларини жойлаштириш бўйича тавсиялар ишлаб чиқарувчи, шартнома шартларини бажаришни баҳолаш ва бошқа масалаларда маслаҳат берувчи ташкилотлар. Тартибга солиб турувчи орган – фонд бозори, фонд бозорининг профессионал қатнашчиларининг фаолиятини, акциядорлик жамиятларнинг қимматли қоғозларининг эмиссияси ва бошқа қатор масалаларни тартибга солиб турувчи орган.

Молиявий ва бошқарув ҳисоби, унинг фарқлари ва ўзаро алоқаси Бозор иқтисодиёти шароитида бухгалтерия ҳисобини молиявий ҳисоб ва бошқарув ҳисобга бўлиш қабул қилинган. Бироқ, бўлишнинг аниқ бир чегараси йўқ. Шундай бўлса ҳам уларнинг айрим асосий мезонларини санаб ўтишимиз мумкин. Молиявий ҳисоб корхона молиявий натижаси билан боғлиқ ва унинг асосий истеъмолчиси бўлиб ташқи истеъмолчи ҳисобланади. Бошқарув ҳисоб эса, харажатларни шакллантириш, назорат қилиш ва режалаштириш билан боғлиқ ва унинг асосий истеъмолчилари бўлиб ички истеъмолчилар, яъни корхона маъмурияти ҳисобланади. Корхона бошқарув тизимида молиявий ва бошқарув ҳисобнинг ўрнини қуйидаги схемада кўриш мумкин: Молиявий ва бошқарув ҳисоб асосий фарқлари. Бухгалтерия Молиявий щисоб Молиявий щисоботни тузиш Молиявий активларни назорат килиш Соликни режалаштириш Бош=арув щисоби Ишлаб чикаришга килинган харажатларни калькуляция килиш Ишлаб чикариш фаолиятини назорат килиш

2-жадвал Тавсиф Молиявий ҳисоб Бошқарув ҳисоби Ахборот истеъмолчилари Ташқи истеъмолчилар Ички истеъмолчилар Ҳисобни юритиш мақсади Ташқи истеъмолчилар учун ҳисобот тайёрлаш Маъмуриятни ахборот билан таъминлаш Ҳисоб юритишнинг мажбурлиги Мажбурий Мажбурий эмас Танлаш эркинлиги Бухгалтерия ҳисобининг миллий стандартлари билан чекланган Аниқ бир чеклашлар йўқ, фақат бошқарув қарорларни қабул қилишда фойда – харажат-ларни солиштиришда Ҳисоб ахборотини акс эттириш усули Икки ёқлама ёзув усулида Ҳар қандай фойдали усулда Ҳисоботни тайёрлашнинг даврийлиги Чораклик ва йиллик 1 соатдан 10-15 йилгача ўзгариши мумкин Ахборотнинг ишончлилик даражаси Аниқ ва холисона Тахминий Асосий ҳисоб объектлари Бутун ташкилот Айрим цех, бўлим ёки муаммо Жавобгарлик Ташқи истеъмолчилар олдида жавобгарликнинг Менеджерлар ва жавобгарлик марказлари олдида

пайдо бўлиши жавобгарлик 1.3. Бозор иқтисодиёти шароитида бухгалтер касби. Бозор иқтисодиёти шароитида бухгалтерия ҳисобининг аҳамияти ва бошқарув қарорларни қабул қилишда роли ошиб бормоқда. Бозор иқтисодиёти шароитида бухгалтерия ҳисобининг вазифаси бўлиб, бухгалтерия ҳисобининг счетларида корхонанинг молия-хўжалик фаолияти бўйича ахборотларни тўлиқ, аниқ ва ўз вақтида акс эттириши лозим. Бу ахборотлар бошқарув қарорларни қабул қилишда ишлатилади. Бозор иқтисодиёти шароитида бухгалтер касби қизиқарли, ижодий ва нисбатан юқори тўланадиган касб ҳисобланади. Бироқ, бухгалтер бозор иқтисодиёти талабларига жавоб бериши учун ўз малакасини доимо ошириб бориши лозим. У нафақат бухгалтерия ҳисоби, балки иқтисодиёт, ҳуқуқ, солиққа тортиш, математика, статистика, бошқарув, иқтисодий таҳлил ва аудит бўйича чуқур билимга эга бўлиши лозим. Бухгалтер математик методлардан ҳам фойдалана билиши, шу билан биргаликда компьютердан фойдаланиш кўникмаларига ҳам эга бўлиши керак. Ривожланган давлатларда бухгалтер олинган олий билимидан ташқари ўз малакаси сертификатлаш йўли билан ҳам тасдиқлаши лозим. Сертификатлаш имтиҳонлар мажмуидан иборат ва пулли ҳисобланади. Бироқ бу кўрсатилаётган хизматларнинг сифатига кафолат беради.

Ривожланган давлатларнинг тажрибаси профессионал бухгалтерлар даражасини баҳолаш инструменти – бухгалтерларни сертификатлаш тизимини ишлаб чиққан. 150 давлатдан ортиқ аъзоси бўлган Халқаро бухгалтерлар федерацияси ( IFAC ) сертификатлаш тизимининг умумқабул қилинган стандартини ишлаб чиққан. Бозор иқтисодиётининг ажралмас қисми бўлиб рақобат ҳисобланади. Бизнеснинг ривожланиши учун корхона мижоз ва капитал учун курашиши керак. Бухгалтерия ҳисоби рақобат муҳитида ютуқнинг энг асосий компонентларидан бири ҳисобланади. CIPA (сертификатланган халқаро профессионал бухгалтер) дастури МДҲ учун халқаро экспертлар томонидан профессионал билимни такомиллаштириш учун ишлаб чиқилган. CIPA дастури, АҚШнинг халқаро ривожланиш агентлиги (ЮСАИД) томонидан қўллаб қувватланаётган CIPA EN имтиҳон тармоғи амалга оширмоқда ва у бухгалтерларни тайёрлашнинг намунавий дастурига асосланади. CIPA дастури биринчи ва ягона рус тилидаги дастур бўлиб, бухгалтерларга ўз билим ва малакаларини тасдиқлаш учун сертификатлашнинг икки даражаси таклиф этилмоқда - Сертификатланган Амалиётчи Бухгалтер ( CAP ) ва Сертификатланган Халқаро Малакали Бухгалтер ( CIPA ). C А P даражасини олиш учун даъвогар қуйидаги имтиҳонларни топшириши лозим: Молиявий ҳисоб-1, Бошқарув ҳисоб-1, Солиқ ва Ҳуқуқ. Имтиҳонларни мувафаққиятли топшириш билан биргаликда

даъвогар молия соҳасида бир йилдан кам бўлмаган стаж ва профессионал ташкилотнинг аъзоси бўлиши талаб қилинади. C А P даражасидаги мутахассис Молиявий Ҳисоботнинг Халқаро Стандартларига максимал даражада яқинлаштирилган Бухгалтерия Ҳисобининг Миллий Стандартлари асосида ташкилотларнинг стандарт молиявий ҳисоботини тайёрлайди, ички бухгалтерия тизимини бошқариши мумкин, молиявий ҳисобот асосида таҳлил ўтказиши, ташкилотнинг фойда ва зарарлари ҳақида ахборот тайёрлаши, ҳамда ички бюджет билан ишлаши ва ташкилотнинг солиқ декларациясини тайёрлаши мумкин. Бугунги кунда талабалар томонидан C А P даражасини олишлари учун АҚШнинг халқаро ривожланиш агентлиги (ЮСАИД) билан ТДИУ томонидан тузилган шартномага биноан талабалар махсус гуруҳларда тайёрланмоқда.

Фойдаланилган адабиётлар 1. Шеремет А.Д., Негашев Е.В. «Методика финансового анализа деятельности коммерческих организациях» М.: ИНФРА-М, 2004г 2. Ковалев В.В. «Сборник задач по финансовому анализу» М.: Финансў и статистика, 2001г 3. Ефимова М.Р. «Финансово-экономические расчетў: пособие для менеджеров» М.: ИНФРА-М, 2004г 4. Донцова А.В., Никифорова Н.А., «Анализ финансовой отчетности» М.: Дело и Сервис, 2004г 5. Донцова А.В., Никифорова Н.А., «Анализ финансовой отчетности. Практикум» М.: Дело и Сервис, 2004г 6. Ермолович Л.Л. «Практикум по анализу хозяйственной деятельности предприятия». Мн.: Книжнўй Дом 2003

7. Мезенцева Т.М., Мезенцева Г.Н. Горобец В.Ю «Международнўе стандартў финансовой отчетности тестў с ответами» 2004 8. Акрамов Э.А. «Анализ финансового состояния предприятия», Ташкент –2000. 9. Ковалев А.И. «Анализ финансового состояния предприятия»; - М.: Центр экономики и маркетинга,2001. 10. Ковалев А.И.,Привалов В.П., «Анализ финансового состояния предприятия»; - М.: Центр экономики и маркетинга,2001. 11. www.ziyonet.uz 12. www.nur.uz

Похожие

Бухгалтерия ҳисоби фанининг предмети ва методи

Бухгалтерия ҳисоби фанининг предмети, объекти ва тамойиллари

Мҳт ва бухгалтерия ҳисоби

Бухгалтерия баланси

Бухгалтерия хисоби