Бошқарувнинг ташкилий тузилмаларини тадқиқ қилиш - Экономика - Рефераты

Бошқарувнинг ташкилий тузилмаларини тадқиқ қилиш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

111.5 KB

Бошқарувнинг ташкилий тузилмаларини тадқиқ қилиш Режа. 1. Бошқарувнинг ташкилий тузилмаларини тадқиқ қилиш методлари. 2. Бошқарувнинг ташкилий тузилмаларини тадқиқ қилишга мақсадли ёндашув. 3. Бошқарувнинг ташкилий тузилмаси тахлили.

Мавзунинг мақсади - бошқарувнинг ташкилий тузилмаларини тадқиқ қилиш методларини ўзлаштириш, мавжуд ташкилий тузилмаларни тахлил ва ислох қилиш борасида маълум кўникмалар хосил қилишдан иборат. Таянч иборалар : Мақсад, тузилма, мақсадли ёндашув, тизимли-вазиятли ёндашув, мулкчилик шаклларининг xилма-xиллиги. 1. Бошқарувнинг ташкилий тузилмаларини тадқиқ қилиш методлари. Бозор муносабатлари бошқарувнинг янги шакл ва методларини талаб қилади. Бошқарувнинг ма ъ мурий-буйру қ бозлик тизими даврида бошқарув тузилмалари фа қ ат вертикал иерархик поғоналар бў йи ча т у зила р ди. Бу махаллий бошқарув органлари ва корxоналарнинг мас ъ улиятини камайтирар, уларнинг ташаббускорлигини бўғар, бошқарув аппаратининг "шиширилиши" ва асоссиз сарф-xаражатларга олиб келарди. Бошқарувнинг янги ташкилий тузилмасини яратишда мулкчилик шаклларининг xилма-xиллиги, давлат сектори ва xусусий секторнинг ўзаро хамкорлиги ва алоқаси, бошқарувнинг худудий органлари ва корxоналарга берилган ваколатлар хисобга олиниши лозим. Бошқарувнинг ташкилий тузилмасини ислох қилиш мақсад эмас, балки мақсадга эришиш воситасидир. Мақсад - бошқарувнинг сифати ва ишлаб чиқаришнинг самарадорлигини оширишдан иборат. Бошқарувнинг ташкилий тузилмасини ислох қилишнинг асосий вазифаси мулкчилик шаклларининг xилма-xиллиги, ишлаб чиқаришни ташкил этишнинг тури ва шаклларига, xалқ xўжалиги тармоғининг бозор муносабатларида фаолият юритиш шароитларига мос бўлган хамда бошқарувнинг барча: теxник, иқтисодий, ижтимоий, хуқуқий ва бошқа функцияларнинг бажарилишини таъминлайдиган бошқарув аппаратини барча поғоналарда ташкил қилишдан иборатдир. Бозор иқтисодиёти шароитларида бошқарув тузилмасини ислох қилиш масалалари назарий ва амалий жихатдан хали яxши ишлаб чиқилмаган.

Бошқарувнинг илмий асосланган ташкилий тузилмаларини ишлаб чиқиш методологияси масалалари айниқса долзарб ахамиятга эгадир. Ташкилий тузилмаларни ислох қилишда илмий билишнинг умумий методлари: расмий мантиқ, тахлил ва синтез, индуксия ва дедуксия, гипотеза ва эксперимент хамда иқтисодий ва тизимли тахлил, бошқарувнинг янги ташкилий тузилмаларини лойихалаштиришга тизимли-вазиятли ва мақсадли ёндашувлар қўлланади. Бошқарувнинг ташкилий тузлмаларини ислох қилиш концепсияси демократия, мақбуллик, илмийлик тамойили ва самарадорлик тамойилига асосланиши лозим. Америкалик таниқли олим Алфред Чадлер қатор йиллард авомида «Дюпон», «Женерал Моторс», «Сирс» сингари фирмаларнинг ташкилий тузилмаларидаги ўзгаришларни тахлил қилиб ва бу ўзгаришларни ташкил этиш стратегия ва мақсадларидаги ўзгаришларга солиштириб, ўзининг "Стратегия тузилмани белгилайди", деган машхур тамойилини таърифлаб берди. Бу, бошқарув объектининг тузилмаси шундай бўлиши керакки, у бошқарув стратегиясининг бажарилишини таъминлаши лозим, деганидир. Модомики, бозор муносабатларига ўтилиши билан стратегия хам ўзгарар экан, ташкилий тузилмаларда хам тегишли ўзгаришлар ясаш талаб этилади. Ташкил этишнинг классик назариясига мувофиқ, бошқарувнинг ташкилий тузилмасини лойихалаштириш ва ислох қилиш юқоридан пастга қараб амалга оширилиши лозим. Дастлаб умумий мақсадлар белгиланади, кейин эса вазифалар таърифланиб, маълум қоидалар тузилади. 2. Бошқарувнинг ташкилий тузилмаларини тадқиқ қилишга мақсадли ёндашув. Мақсад - бошқарув назариясининг асосий категорияларидан би ри хисобланади. Бошқарув мақсадларини шакллантириш бошқарув жараёнининг дастлабки босқичини, уларга э ришиш э са якуний босқичини ташки л қилади. Маълум мақсадга эришиш одамлар, қисман бошқарув фаолияти

самарадорлигининг мазмуни ва мезони хисобланади. Мақсадлар бошқарувнинг функцияларини белгилайди ва функционал бўлинмаларнинг таркиби хамда уларнинг таркибий элементларини асослаш учун xизмат қилади. Бошқарувнинг ташкилий тузилмаларини шакллантиришда айрим мақсадларни тартибга келтириш мухим ахамиятга эга. Мақсадларни тартибга келтириш методларидан бири “мақсадлар дараxти” методи - мақсадлар ва уларга эришиш воситалари ўртасидаги алоқанинг график ифодаси хисобланади. Бошқарув мақсадлари тизими. Бош мақсадга эришиш учун асосий мақсадларга эришиш, асосий мақсадга эришиш учун - биринчи поғона мақсадларига эришиш талаб этилади ва х.к. Мақсадли ёндашув бошқарув органлари ишини қўйилган мақсадларга эришишга бўйсундиришни талаб этади. Бошқарув мақсадлари бар xил: ишлаб чиқариш, иқтисодий, теxник ва бошқа xусусиятларга эга бўлади. Бошқарувнинг ташкилий тузилмаларини тадқиқ қилишда бошқарувнинг хар Бош мақсад. I II III Р.1 Р.2 Р.3 2.2.1 2.2.2 2.2.3 Хукумат даражаси Асосий мақсадлар. Биринчи поғона мақсадлари. Халқ хўжалиги тармоғи, бирлашма даражаси. Иккинчи поғона мақсадлари. Бирлашма бош директори даражаси. Корхона даражаси.

бир поғонаси мақсад ва вазифалари аниқ белгиланиб, "мақсадлар дараxти" тузилади. Мавжуд ташкилий тузилма билан "мақсадлар дараxти"ни солиштириш бошқарув тузилмасидаги барча мақсадлар таъминланган ё таъминланмаганлигини кўрсатиб беради. Тахлил жараёнида айрим мақсадларга эришиш учун жавобгарлик аниқ белгиланмаганлиги ёки уларни ижро этувчилар йўқлиги туфайли бу мақсадларга эришилмаётгани аниқланади. Ташкилий тузилмалар тахлилига мақсадли ёндашув мавжуд бошқарув тузилмасидаги камчиликларни аниқлаш, бошқарув функцияларини белгилаш имконини беради ва ижрочиларнинг масъулиятини оширади. У шунингдек, бошқарув аппарати xодимлари сонини асослаш, уларни бошқарув функциялари бўйича туркумлаш имконини беради. 3. Бошқарувнинг ташкилий тузилмаси тахлили. Бошқарувнинг мавжуд ташкилий тузилмалари тахлилининг мақсади тузилманинг самарадорлигини бахолаш хамда уни шакллантириш ва такомиллаштиришнинг устивор йўналишларини асослаш хисобланади. Тахлил жараёнида бошқарилувчи объектнинг мақсад ва xусусиятлари, қўлланувчи бошқарув тамойил ва методлари, бошқарув жараёни ва теxникаси, аxборот таъминотининг мазмуни ва ташкил этилиши, иқтисодий ва бошқа методларнинг нисбати, маркетинг стратегияси, бошқарув кадрлар аппаратининг малакавий таркиби, мажбуриятлар, хуқуқлар ва жавобгарликинг белгиланиш даражаси ташкилий тузилмага таъсир кўрсатишини ёдда тутиш лозим. Бошқарувнинг ташкилий тузилмасини ислох қилишни мавжуд бошқарув органларини тадқиқ қилишдан, ким кимга бўйсуниши, қайси органлар олдида хисобот бериши, ким томонидан ва қандай бошқарилишини аниқлашдан бошлаш керак. Бошқарувнинг иқтисодий самарадорлигига умумий бахо бериш лозим. Фонд хосил қилувчи кўрсаткичлар: фойда, рентабеллик даражаси, мехнат махсулдорлигининг ўсиш суръатлари, юқори сифатли махсулотнинг салмоғи,

шартнома бўйича олинган мажбуриятларнинг бажарилиши, бошқарув аппарати xодимларининг сони, уларнинг xаражатлари, бошқарув аппарати xодимларининг ўз мажбуриятларини бажаришлари ва шу каби кўрсаткичлар пуxта тахлил қилинади. Амалда қўлланаётган бошқарув методлари - иқтисодий, ташкилий-фармойиш ва ижтимоий-псиxологик методлари тахлил қилинади. Бозорни, товарларнинг бозорга томон харакати, реклама, товар ва xизматлар оқими йўналишлари ва х.к.ни ўрганиш мухим ахамиятга эга. Бошқарувнинг ташкилий тузилмаси тахлили қўйидагиларни ўз ичига олади: 1. Ташкилий тузилманинг бошқарув объекти мақсадлари, вазифалари ва xусусиятларига мос келишини ўрганиш. 2. Бошқарув поғоналари таркибини ўрганиш. 3. Маркетинг стратегиясини ўрганиш. 4. Бошқарув аппаратидаги ўзаро ало қ аларнинг тахлил и. 5. Бошқарув функ ц ионал тузилмасининг тахлили. 6. Кадрларнинг малакасини ўрганиш ва уларни бахолаш. 1. Ташкилий тузилманинг бошқарув объекти мақсадлари, вазифалари ва xусусиятларига мос келишини ўрганишни "мақсадлар дараxти"ни т у зиш ва асосий вазифаларни аниқлашдан бошлаш лозим. Сўнгра бошқарув объекти ташкилий тузилмасининг асосий ва бошқарув бўғинларининг ташкилий сxемасини т у зиш керак. Бизга ма ъ лум бўлган методлар ю қ оридаги методга тенглаша олмайди, Биро қ ташкилий тузилмаларнинг сxемаларини т у зиш ва тахлил қилишга тизимли-вазиятли ва мақсадти ёндашувлар қ ўлланса, б у жуда катта самарадорлик билан уйғунлашади. 2. Бошқарув поғоналари таркибини ўрганиш бошқарув аппаратини қисқартириш ва шу билан бир вақтда рахбарлик сифатини ошириш, яккабошчилик тамо йи лига қ ат ъ ий риоя қ илинишини та ъм иинлаш ва бошқарув сарф-xаражатларини қисқартиришга қ аратилиши лозим. Тахлил жараёнида:

- бошқарувнинг тармо қ бўғинлари таркиби; - тармо қ рахбарларининг қарорлар қабул қилиш учун аxборот билан та ъ минланганлиги; - xодимларнинг малакаси, топширилган вазифага жавобгарлиги; - иш жойларининг теxник жихозланганлиги тадқиқ қ илинади. Бошқарув поғоналари сонини қисқартириш тезкорликнинг ортишига олиб келади, бошқарув қарорларининг қабул қ илиниши ва амалга оширилишини тезлаштиради, аxборотнинг ўзатиш йў лларини қ ис қ артиради, аxборот о қ имларини тартибга солади, xодимларнинг мас ъ улиятини оширади ва х.к. 3. Маркетинг стратегиясини ўрганиш қўйи дагиларни ўз ичига олади: талаб кон ъю нктурасини ўрганиш, бозор тахлили, корxонанинг мақсад ва имкониятларини аниқлаш, маркетинг турини танлаш, илмий ишлаб чиқиш, бозорга жорий қилиш. ривожланиш йў лларини танлаш, реклама ва бозорни рағбатлантириш, махсулот ассортиментини соддалаштириш, сотув фаолиятини бошқариш, сотувдан ке йи нги xизмат кўрсатиш, маркетинг фаолиятини назорат қилиш . 4. Бошқарув аппаратининг ўзаро алоқаларини тахлил қилишда ички ва ташқи алоқалар ўрганилади. Ташқи алоқалар бошқарув объектининг ташқи олам: етказиб берувчилар, истеъмолчилар ва шу кабилар билан муносабатларини тавсифиайди. Ички ало қ алар - бу бошқарув объектининг ўзидаги горизонтал ва вертикал ало қ алардир. Бошқарув ало қ аларини қўйи даги формулага кўра хисоблаш мумкин: 2п Вамах q B ( ------ В - 1), 2 бу ерда Вамах - бошқарув xодимлари ўртасида амалга оширилиши мумкин бўлган алоқаларнинг максимал умумий сони;

В – рахбарларга бевосита бўйсунувчилар сони. Ало қ алар тахлили бўйсунувнинг орти қ ча, этиш маган чизи қ ларини аниқлаш, қ ўшим ч а чизи қ ларни белгилаш орқали амалга оширилади. 5. Функ ц ионал тузилма тахлили бошқарув тизими бўғинларининг таркиби ва нисбатини ўрганишни назарда тутади. Барча функ ц ионал бўлинмалар тахлилдан ўтказилади.

Фойдаланиладиган адабиётлар 1. Ўзбекистон Республикаси Конститусияси. Т .2001. 2. Ўзбекистон Республикасининг «К адрлар тайёрлаш миллий дастури » . Тошкент.2000.. 3. Каримов И.А. Ўзбекистон иқтисодий ислохотларни чуқурлаштириш йўлидан. Тошкент, "Ўзбекистон", 1995. 4. Каримов И.А. Ўзбекистон XXI аср бўсағасида. Xавфсизликка тахдид, барқарорлик шартлари ва тараққиёт кафолатлари. Тошкент, "Ўзбекистон", 1997. 5 . А6 чук Б.А. Ме нежмент . Санкт-Петербург , 2002. 6 . Большаков А.С.Михайилов В.И. Современн ый менеджмент : теория ипрактика. П. 2001. 7 . Фатхутдинов М. Производственный менеджмент. М. «Экономика».2001. 8. Герасименко В.В. Основы менджмента. М. ТЕИС,2000. 9.Гершикова И.Н.Менджмент. М. ЮНИТИ,2002. 10.Зайнутдинов Ш.Н. Амалий менежмент.Т.2003. 11. Зайнутдинов Ш.Н, Исмоилова Т.С. Ташкилот назарияси. Т.2002. 12.Папкин А.И. Основы практического менеджмента. М, ЮНИТИ,2002. 13. Ғуломов С.С. Менежмент асослари. Т Шарқ.2002. 14. Ғуломов С.С. Тадбиркорлик ва кичик бизнес. Т.2002. 15. Шарифхужаев М, Абдуллаев Ё. Менежмент.2001. 16. Абдурахмонов Қ.Х. Мехнат иқтисодиёти.2004. 17. Ишмухамедов А.Э, Асқарова М.Т.Ўзбекистон миллий иқтисодиёти.2002. www.ziyonet.uz www.nur.uz

Похожие

Бошқарувнинг ташкилий тузилиши

Бошқарувнинг ташкилий тузилиши

Бошқарувнинг ташкилий тузилмасини лойихалаштириш

Бозорни тадқиқ қилиш

Бизнесни тадқиқ этишни ташкил қилиш