Боғлиқ томонлар ва баланс санасидан кейин юз берган ходислар ҳисоби

Боғлиқ томонлар ва баланс санасидан кейин юз берган ходислар ҳисоби

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

44.5 KB

Боғлиқ томонлар ва баланс санасидан кейин юз берган ходислар ҳисоби Режа: 1. Боғлиқ томонларнинг тавсифи. 2. Боғлиқ томонлар Ўртасидаги муносабатлар. 3. Боғлиқ томонлар Ўртасидаги муомалалар ҳисоби. 4. Боғлиқ томонлар Ўртасидаги муомалаларни очиб бериш. 1

1. Боғлиқ томонларнинг тавсифи. Таъриф-томонлар боғлиқ ҳисобланади, качонки агар бир томон иккинчи томонни назорат қилса ёки унинг молиявий ёки ҳўжалик қарорларни қабул қилишга кўпроқ таъсир қилса. Назорат- бу акциялар назорат пакетини ёки акционерлар овозининг асосий қисмини ва устав ёки шартнома шартларига мувофиқ корхонанинг молиявий ёки ҳўжалик сиёсатини белгилаш хуқуқига бевосита ёки билвосита (шуъба корхоналари орқали) эгалик қилишдир. Жиддий таъсир- бу корхона ҳўжалик ва молиявий сиёсатини белгилашда иштирок этиш имкониятидир, лекин бу сиёсатни назорат қилиш эмас. Жиддий таъсир бир канча усуллар билан амалга оиширилиши мумкин: Директорларнинг Кенгашида вақиллик орқали, ишлаб чиқариш, молиявий ва кадрлар сиёсатини ишлаб чиқишда катнашиш орқали. Жиддий таъсирга капиталнинг бир қисмига эгалик қилиш ёки: устав ёки шартнома шартлари орқали эришиши мумкин. Уюшган корхоналар- бу инвесторнинг жиддий таъсири бўлган корхона бўлиб, лекин инвесторнинг на шуъба, на қўшма корхонаси ҳисобланмайди. Боғлиқ томонлар муносабатларини: а)бевосита ёки билвосита (воситачилар орқали) назорат қилинадиган, назорат қилинадиган ёки ҳисобот берувчи корхона (холдинг компанияси, шуъба корхона на шуъба корхона- шериклар)билан умумий назорат остида бўлган корхоналар; б) уюшган корхоналар, в) корхонага жиддий таъсир этиш имкониятини берадиган, ҳисобот берувчи корхона капиталининг қисмига бевосита ёки билвосита эгалик қилувчи шахслар, г) яқин оила аъзоларига жиддий таъсир кўрсатувчи( яқин оила аъзолари- бу корхона билан бўлган битимларда шахсга таъсир қилиши мумкин бўлган ёки бу шахс таъсирида бўлган шахслар), 2

д) бош бошқарувчи ходимлар, ҳисобот берувчи корхонани режалаштириш, бошқариш ва назорат қилиш ваколатга эга бўлган ва маъсулият сезадиган, жумладан, корхона раҳбарлари, директорлари ва шундай шахсларнинг яқин оила аъзолари; е) “В” ва “Д” пунктларда санаб ўтилган корхоналарнинг овоз бериш хуқуқига янча улушига бевосита ёки билвосита эгалик қилувчи ҳар қандай шахслар ёки бундай шахслар жиддий таъсир этиши мумкин бўлган корхоналар, жумладан, ҳисобот берувчи корхонанинг йирик акционерлари ва директорлари эгалик қиладиган корхоналар ва ҳисобот берувчм корхона билан умумий бош бошқарувчи шахсга эга бўлган корхоналар ҳам. Боғлиқ томонлар барча мумикн бўлган тоифаларини кўриб чиқишда, эътиборни фақат хуқуқий шаклларигагина эмас, балким муносабатлар мазмунига ҳам каратиш керак. 3. Боғлиқ томонлар ўртасидаги муомалалар ҳисоби. Ўзаро боғлиқ томонлар ўртасидаги муомалалар - бу ўзаро боғлиқ томонлар Ўртасидаги актив ва мажбуриятларни беришдир. Ҳўжалик муомалаларини ҳисоботда тан олиш одатда томонлар келишган қийматга асосланади. Боғлиқ томонлар баҳоларни ўзгартириши мумкин, бу эса боғлиқ бўлмаган томонлар ўртасидаги муомалаларда мумкин эмас. Боғлиқ томонлар ўртасидаги муомалаларни баҳолашнинг турли усуллари мавжуд: а)Таккосланадиган назорат қилинмайдиган баҳо усули-бунда баҳо сотувчига хеч қандай боғлиқ бўлмаган харидорларга сотилаётган товарларни таккослашга таяниб урнатилади. Молиявий ҳисоб Бу усул боғлиқ томонлар ўртасидаги муомалалар одатдаги товар 3

муомалалари шароитлари билан бир хил бўлганда қўлланилади. Б)қайта сотиш баҳоси усули- товарлар мустақил томнга сотишдан олдин боғлиқ томонлар Ўртасида берилганда қўлланилади. Қайта сотиш баҳоси усулида баҳолар Ўртасидаги фарқ (маржа) камаяди, бунда суъект қайта сотиш фаолиятидан олинган сумма ҳисобига харажатларини коплайди ва фойда олади; в)устама усули- бунда мол етказиб берувчиларга тўланган суммага қўлланиши мумкин бўлган қўшимча кушилади. 4. Боғлиқ томонлар ўртасидаги муомалаларни очиб бериш молиявий ҳисоботга тушунтириш хатида №8 ва № 14 БХМС га мувофиқ амалга оширилиш керак. Ҳисобот даврида ҳисобот берувчи корхона томонидан кўрсатилиши керак бўлган боғлиқ томонлар муомалаларига мисоллар: а)товарлар сотиб олиш ёки сотиш; б)кучмас мулк ва бошқа активларни сотиб олиш ва сотиш; в)хизмат кўрсатиш ёки олиш; г)содир бўлган муомила хуқуқини бериш тўғрисидаги шартнома; д)ижара бўйича келишув; е)изланиш ва тажриба-конструкторлик ишлари натижасини бериш; ж)лицензияли келишув; з)пул маблағлари ва унинг эквивалентлари формасидаги қарзлар хиссали қўйилмалар; и)кафолат ва гаровга куйиш; к)бошқариш бўйича контрактлар. Агар боғлиқ томонлар ў ртасидаги муомалалар содир бўлса, молиявий ҳисоботларни тушуниш учун, муомила турлари ва унинг элементларинин очиб бериш керак: 4

а)муомилаларнинг қиймат ёки бошқа ифодадаги хажмини; б)тўланмаган моддаларнинг тегишли нисбат ёки суммаларни; в)баҳо ўрнатиш сиёсатини. 5

Фойдаланилган адабиётлар рўйхати 1. И.А.Каримов. Ўзбекистон иқтисодий ислоҳотларни чуқурлаштириш йўлида. Т., Ўзбекистон, 1995. 2. И.А.Каримов. Ўзбекистон - бозор муносабатларига ўтшнинг ўзига хос йўли. Т., Ўзбекистон, 1995. 3. И.А.Каримов. Ўзбекистоннинг сиёсий-ижтимоий ва иқтисодий истиқболининг тамойиллари. Т., Ўзбекистон, 1995. 4. Ўзбекистон Республикасида Мулкчилик тўғрисидаги қонун. 1990 йил 31 октябр. - Ўзбекистон ССР Олий Советининг Ведомостлари, 1990 йил №31- 33. 5. Ўзбекистон Республикасида Мулкчилик тўғрисидаги қонунга ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш ҳақида Ўзбекистон Республикасининг 1993 йил 7 май қонуни - Ўзбекистон Республикаси Олий Кенгашининг ахборотномаси, 1993 йил, 5-сон. 6. Ўзбекистон Республикасидаги корхоналар тўғрисидаги қонун. 1991 йил 15 феврал - Ўзбекистон Республикаси қонун ва фармонлари. Т. “Ўзбекистон” - 1992. 7. Ўзбекистон Республикасининг Кооперация тўғрисидаги 1991 йил 14 июн қонуни - Ўзбекистон Республикаси Олий Кенгашининг Ахборотномаси, 1991 йил 8-сон. 8. Ўзбекистон Республикасининг ташқи иқтисодий фаолият тўғрисидаги 1991 йил 14 июн қонуни. - Ўзбекистон Республикаси Олий Кенгашининг Ахборотномаси. 1991 йил 8-сон. 9. Давлат тасарруфидан чиқариш ва хусусийлаштириш тўғрисида Ўзбекистон Республикасининг 1991 йил 19 ноябр қонуни. Ўзбекистон Республикаси Олий Кенгашининг Ахборотномаси, 1992 йил, 1-сон. 6

10. Монополистик фаолиятни чеклаш тўғрисида Ўзбекистон Республикасининг 1992 йил 2 июл қонуни. - Ўзбекистон Республикаси Олий Кенгашининг Ахборотномаси. 1992 йил, 10-сон. 11. www.ziyonet.uz 12. www.nur.uz 7

Похожие

Корхоналар бирлашуви ва консолидациялашган ҳисоботлар тузиш муаммолари

Корхона мажбуриятлари ҳисоби

Молиявий ҳисоботларнинг тавсифи

Молиявий хисоботлар тавсифи.счетлар режаси

Аудиторлик текширувларини ташкил қилиш ва режалаштириш