Zamonaviy kompyuter qurilmalari va imkoniyatlari - Информатика и ИТ - Рефераты

Zamonaviy kompyuter qurilmalari va imkoniyatlari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

63 KB

Zamonaviy kompyuter qurilmalari va imkoniyatlari Reja: 1. IBM PC shaxsiy kompyuterning asosiy qurilmalari. 2. Shaxsiy kompyuterning qo’shimcha qurilmalari. 3. Shaxsiy kompyuterdan foydalanish qoidalari. 4. Kompyuter qurilmalarining vazifalari va turlari.

IBM PC shaxsiy kompyuterning asosiy qurilmalari. IBM PC shaxsiy kompyuteri o’zida quyidagi qurilmalarni mujassamlashtiradi: - kompyuter qurilmalarini va hisoblashlarni boshqaruvchi protsessor; - kompyuterga axborotlarni kiritish uchun tugmachalar majmuasi; - matnli yoki chizmali axborotlarni tasvirlash uchun E Х M ko’zgusi; - disklarni ukish va unga yozish uchun magnitli disk to’plagich; - kattiq magnitli disk to’plagich. Shaxsiy kompyuterning qo’shimcha qurilmalari. Kompyuter imkoniyatlarini oshirish maqsadida unga turli qo’shimcha qurilmalar ulanishi mumkin. Bu kompyuter, "sichqoncha", modem, skaner va hakazolardir. Bunda: Printer - ma’lumotni qog’ozga chiqaradi. "Sichkoncha" - ma’lumot kiritilishini yengillashtiruvchi manipulyator. Modem - telefon tarmogi orkali boshka kompyuter bilan ma’lumot almashish imkoniyatini beradi. Skaner - qogozdagi ma’lumotni kompyuterga tasviriy ravishda kiritadi. Har bir kurilma protsessorda joylashgan mos ulagichga ulanadi yoki o’rnatiladi. Qushimcha qurilmani ulashdan avval kompyuterni o’chirish zarur, aks holda kompyuter ishdan chiqishi mumkin. Shaxsiy kompyuterdan foydalanish koidalari . Shaxsiy kompyuterni ishga tayyorlash va o’uchirish tartiblari mavjud. Avvalam bor kompyuterning tarmoq kuchlanishiga mosligini tekshirish kerak. Shaxsiy kompyuterlar 220 yoki 110 kuchlanishli elektr tarmoqlarida ishlashi mumkin. Shaxsiy kompyuterlar uchun kuchlanishning o’zgarishi, ayniqsa keskin o’zgarishlar xavfli bo’lishi mumkin. Shuning uchun maxsus stabilizatorlardan yoki elektr quvvati uzluksizligini ta’minlovchi - UPS qurilmasidan foydalanish

tavsiya etiladi. Maxsus UPS qurilmasi elektr quvvatini o’zgarmas holda ushlab turadi hamda elektr manbai o’chirilgandan keyin muayyan vakt davomida kompyuter ishlashini ta’minlab turadi. Bu vaqt kompyuterda bajarilayetgan ishlarni tugatish uchun yetarlidir. Masalan kerakli ma’lumotlarni diskka yozib qo’uyish yoki programmalar ishigi to’latish uchun va hokazo. Kompyuterni ishga tayyorlash tartibi. Kompyuterni ishga tayyorlash tartibi quyidagichacha Stalibizator yoqiladi, protsessor yoqiladi, monitor yoqiladi, printer kerak bo’lsa, u ham yoqiladi.. Shundan keyin ekranda tekshiruvchi maxsus programma, hamda operatsion sistemani ishga tushiruvchi dasturlar haqida ma’lumotlar chiqadi. Operatsion sistema ishga tushgach u komandalar berishni taklif qiladi. Kompyuterdan to’liq foydalanish to’g’ri o’chirishga ham bog’liq. Buning uchun quyidagilar bajariladi. Ishlayotgan programmalar tugatiladi protsessor o’chiriladi printer yoqilgan bo’lsa o’chiriladi. Stalibizator o’chiriladi. Kompyuter kurilmalarining vazifalari va turlari. Protsessor asosan quyidagi qurilmalardan tashkil topadi. Mikroprotsessor - kompyuterni boshqarish va barcha hisob ishlarini bajaradi. Mikroprotsessor turli amallarni tez bajarish qobiliyatiga ega. Uning tezligi sekundiga 100 million amalga va undan ortiq bo’lishi mumkin. Т ezkor xotira protsessor uchun zarur bo’lgan dasturlar va ma’lumotlarni saqlaydi. Kompyuter o’chirilishi bilan tezkor xotiradagi ma’lumotlar o’chiriladi, qattiq diskdagi dastur va ma’lumotlar esa o’chirilmaydi. Qattik disk dastur va ma’lumotlarni doimo saqlaydi. Elektron sxemalar (yoki kontrollerlar) kompyuterga kiruvchi (monitor, klaviatura va xokazolar) turli qurilmalar ishini boshqaradi. Kiritish chiqarish porti orqali protsessor bilan ma’lumot almashadi. Ichki qurilmalar bilan ma’lumot almashuvi uchun maxsus portlar, hamda umumiy portlar mavjud. Umumiy portlarga printer, "sichkoncha" ulanishi mumkin. Umumiy portlar 2 xil bo’ladi: parallel - LPT1 - LPT4 bilan belgilanadi va

ketma-ket COM1 - COM3 bilan belgilanadi. Parallel portlar kirish chiqishni ketma-ket portga nisbatan tezroq bajaradi. Mikroprotsessor. Mikroprotsessor programmalarning ishlashini ta’minlaydi va kompyuter boshqa qurilmalari ishini bajaradi. U kompyuterning tezligini ta’minlaydi. IBM PC kompyuterlarida odatda Intel firmasi va unga muvofik boshka firmalarning mikro protsessorlari o’rnatiladi. Kompyuterlar mikroprotsessor turlari bilan farqlanadi. Mikroprotsessorlar Intel - 8088, 80386, 80286, 80386 Sx, 80486, Pentium kabi turlari mavjud. Dastlabki kompyuterlar Intel-8088 asosida ko’rilgan bo’lib ularning ishlash tezligi juda sekin edi. Intel - 80286, 80386 mikroprotsessorlari ham keyingi turlarga nisbatan tezligi sustligi sababli hozirgi kunda ishlab chiqarilmayapti. 1993 yildan boshlab Intel firmasi Pintium asosidagi Pintium Pro mikroprotsessori o’rnatilgan kompyuterlari ham sotila boshlandi. Pintium Pro ning amallarni bajarish chastotasi 150 MGs bulib, u Pintium- ga nisbatan ishlash tezligi 40 ga ko’prokdir. 1991 yildan boshlab IBM, MOTOROLA, Fire, Power va boshqa firmalar birgalikda Power PC mikroprotsessorini ishlab chiqishga kirishda va bu borada muvaffaqiyatga erishdi. Shunday bo’lsada, Pintium narxining arzonligi va imkoniyatlari bilan foydalanuvchilarni o’ziga ko’proq jalb qilmoqda. NOTEBOOKlar 120 MGsli Pentium mikroprotses-sorlari asosida ishlamokda. Pintium mikroprotsessorlaridan murakkab xisoblar va tasvirlar uchun foydalangan maqsadga muvofiq. Oddiy inlar uchun esa mikroprotsessorlarning dastlabki turlaridan foydalanish mumkin. Т ezkor (operativ) xotira. Т ezkor xotira uzida kompyuterda ishlayetgan dastur va ma’lumotlarni saklaydi. Ma’lumotlar doimiy xotiradan tezkor xotiraga kuchiriladi, olingan

natijalar zarur xolda diskka qayta yoqiladi. Odatda Intium - 8088 protsessorli shaxsiy kompyuter 1 Mbayt xajmdagi tezkor xotiraga ega. Т ezkor xotira - IBM PC kompyuterlarining tezkor xotirasi 1 Megabaytdan ko’proq hajmga ega bo’lib, bu xotira ikki kismdan iboratdir: 1) 640 Kbaytli qismiga amallar tizimi hamda amaliy dasturlar majmuasi joylashtiriladi; 2) Qolgan kismiga xizmatchi maqsadlar uchun ishlatiladigan dasturlar joylashtiriladi (test dasturlari, dastavval kompyuterni ishga tayyorlash dasturi va boshqalar). Vinchester - IBM tipidagi kompyuterlarning vinches-teri (kattik magnitli disk) 40 Mbaytdan 2 Gbaytgacha, hatto undan ko’proq hajmga egadir. Monitor - ko’zgu sifatida butun E Х Mda bo’layotgan jarayonni namoyon qiladi. Monitorda matnli axborotlar satri va ustuni 80x25 belgilar joyiga ega. Х ar bir belgi o’rniga bitta xarf yoki bir simvol to’g’ri keladi. Т ugmachalar majmuasi Kompyuterga foydalanuvchi tomonidan axborotlarni kiritish tugmalar majmuasi orqali amalga oshiriladi. IBM PCG’XT da maxsus vazifalarni amalga oshiruvchi tugmachalar (klavish) 10 dona, ular tugmachalar majmuasining yuqori qismida joylashgan bulib, [ F1-F10 ] belan belgilanadi. Bulardan tashqari tugmachalar quyidagi vazifalarni bajaradi: -rus shriftidan lotin shriftga o’tish uchun va aksincha, ikkita Shift tugmachalari bir vaqtda bosiladi (agar kompyuter xotirasiga Rk.com fayli yuklangan bo’lsa); -katta xarflarini kiritishda ish tartibini barkarorlashtirish uchun [ Caps Lock ] tugmachasi bosiladi; - satrdagi ma’lumotni kiritish tugallanganligini bayon uchun [ Enter] yoki [ Return ] tugmachasi bosiladi; -kursorda turgan simvolni yuqotish uchun [ Del ] tugmachasi bosiladi; -bir simvolni o’rniga ikkinchisini o’rnatish uchun [ Ins ] tugmachasi bosiladi; -kursordan chap tomonda turgan belgini yo’qotish uchun [ Backspace ]

tugmachasi bosiladi; -kursorni boshqarish uchun - [  ], [  ], [  ], [  ],[ Home ],[ End ], [ PgDp ], [ PgDn ] tugmachalari bosiladi; -raqamlarni qulayroq kiritish uchun [Numlock] tugmachasi bosiladi; -kompyuterda bajarilayotgan biror harakatdan voz kechish uchun [ Esc ] tugmachasi bosiladi; Ba’zi bir tugmachalar vazifalarini o’zgartirish uchun [ Ctrl ],xamda [ Alt ] tugmachalari ishlatiladi. Biz yuqorida IBM PC kompyuterining qurilmalari hamda bu qurilmalarni foydalanuvchi tomonidan boshqarish uchun DOS amallar tizimi to’g’risida to’xtalib o’tdik. Bulardan tashqari kompyuterda yangi ishlayotganlar uchun quyidagi amallarni bajarishni o’rganish maqsadga muvofiqdir. Bosh xarflarni ekranga chiqarish uchun tugmachalar majmuasidan biror tugmacha bilan [ Shift ] tugmasi birga bosilib bajariladi. Misol uchun bosma "d" xarfini kiritishda , "D" va [ Shift ] tugmachalar birgalikda bosiladi, shundan keyin "d" xarfi kompyuterga kiradi, ya’ni ko’zguda paydo bo’ladi. [ Caps Lock ] tugmachasi bosib quyilsa, barcha alfavitdagi xarflar katta xarflar ko’rinishida ko’zguda paydo bo’ladi. Foydalanuvchi dasturni yoki buyruqni bajarishni to’xtatishi lozim bo’lsa, [ Ctrl-Break ] tugmachalari bir vaqtda bosiladi. Maxsus tugmachalar borki, ularning bir yoki ikkitasini bir vaqtda bosish natijasida ayrim amallar bajariladi: -bir vaqtda [ Ctrl ], [ Alt ] va [ Del ] tugmachalari bosilishi, DOS amallar tizimini qayta yuklash imkoniyatini beradi; -ko’zgu oynasidagi belgilar nusxasini chop etish qurilmasida chop etish uchun [ Shift-Prtscr ] tugmachalari bosiladi; -ko’zguga chiqarilayotgan axborotlarni chop etish qurilmasida nusxalashtirishni ulash yoki uzish uchun [ Ctrl-Prtscr ] tugmachalar bosiladi; -bajariladigan dasturni to’xtatish uchun [ Ctrl-Pause ] tugmachalar bosiladi, dasturni davom ettirish uchun esa tugmachalar majmuasidan ixtiyoriy tugmacha bosiladi. DOS buyruqlari va dasturlari uchun yuqoridagi vazifalarni [ Ctrl-S ]

tugmachalar bosish evaziga bajariladi. Printerlar Kompyuter xotirasidagi axborotlarni qog’ozga bosish uchun printer qurilmasidan foydalaniladi. Printerlar ishlash tamoyillariga ko’ra sepuvchi, literli, matritsali va lazerli turlarga bo’linadi. Hozirgi kunda ko’proq EpsonFX-1000,FX- 800,LX-1050,Laserjet 5m kabi printerlardan foydalaniladi. Sichqoncha-kompyuterda bajariladigan amallarni tezlashtiruvchi qurilma. Skaner-qog’gozdagi matn yoki tasvir ko’rinishidagi axborotlarni kompyuter xotirasiga kiritish qurilmasi. Plotter-turli tasvirlarni va grafiklarni bosmaga chiqarish qurilmasi. Chizma chizg’ich-katta masshtabdagi turli chizmalarni bosmaga chiqarish qurilmasi. Т armoq qurilmasi- bir necha kompyuterlarni bir tarmoqqa birlashtiruvchi qurilma. Strimmer- KMD dagi katta xajmdagi axborotlarni saqlash qurilmasi. Magnitli axborot tashuvchilar Hozirgi vaqtda 360 Kbaytli (ko’proq DSG’DD) va keyingi paytlarda esa, 1,2 M baytli (DSG’HD) disketlardan ko’proq foydalaniladi . Yumshoq disklar axborotlarni qurilmalararo almashinuvida, ularni saqlashda, fayl va xatoliklarni arxivlashtirishda foydalaniladi. Uning yumshoq disk deyilishiga sabab, sintetik yumshoq asosning ikki tomoniga magnit oksidi surtilgan. Yumshoq disketlar bir tomonli hamda ikki tomonli bo’ladilar. Ularning bir- biridan farqi test imkoniyatiga qarab ajratiladi, yani ikki tomonli disketlarda ikki tomon testlash imkoniga ega. Yuqori zichlikdagi disketlarda magnit elementlarini razmeri o’zgacha bo’lgani uchun ko’proq axborotni saqlash imkonini beradi. 5,25 dyumli disketga 360Kbt axborotni joylash mumkin. Keyingi paytlarda SONY firmasi tomonidan taklif etilgan 3,5 dyumli disketlar ishlatilmoqda. Bunday disketlarda yozilib qolishdan saqlanish uchun "ximoya" vazifasida plastik surgich

ishlatilgan. Disket ikki chetidagi teshikchalar ochiq bo’lish holatida diskga yozilib qolishdan saqlanadi. 3,5 dyumli disketalarga 1,44 Mgb xajmdagi axborot saqlanadi. Ularda 1 dyumda 135 tagacha magnit yullari mavjud bo’lib, amalda ulardan 80 tasi ishlatiladi. Har bir diskda 9 sektor bo’lib, bu sektorning har bir magnit yulida 512 bayt hajmdan iborat axborot saqlanadi. Disketni asrashdagi bazi bir maslahatlar. Shuni esdan chiqarmaslik kerakki, magnitlanish barcha turdagi disketalar uchun xavflidir. Shuning uchun ularni magnitli maydon ta’siriga tushishidan saqlamoq kerak, chunki uning ta’sirida disketalardagi axborotlar o’chishi yoki saqlanish holatini buzilishi mumkin. Magnit maydonlari tarqatuvchilarga telefon apparatlari, magnitlanuvchi metallar, radio-televideniya apparaturalari va boshqalar kiradi. Bulardan tashqari disketalarni mexanik shikastlanishdan, chang orqali ifloslanishdan va yuqori temperaturadan asralishi lozim. Disket konvertlariga sharikli ruchka yordamida yozish xam undagi axborotlarni normal holda saqlanishini buzilishiga olib keladi. Ko’pincha kompyuter disk yurituvchisida disketlarni qoldirgan holda elektr manbaini o’chirilishi disketlarni tezroq ishdan chiqishiga olib keladi.

Adabiyotlar: 1 . I.Karimov. «O’zbekiston XXI asrga intilmoqda». Т oshkent «O’zbekiston» 1999 yil. 2.I.Karimov. «Milliy istiqlol mafkurasi» Т oshkent «O’zbekiston» 2000 yil 3.« Т a’lim taraqqiyoti» 4-maxsus soni. Т oshkent «Sharq»-1999 yil 4.A.Sattorov «Informatika va axborot texnologiyalari» Т oshkent –2002y. 5.N. Т ayloqov «Informatika va xisoblash texnikasi asoslari» Т oshkent 2002. 6.www.Ziyonet.uz

Похожие

Zamonaviy kompyuter grafikasi va undan foydalanish. Grafik muharrirlar

Shaxsiy kompyuter qurilmalari. Kompyuterning yuklanish jarayoni undagi asosiy tushunchalar

Kompyuter konfiguratsiyasi va linux

Multimedia imkoniyatlari

Kompyuter tarmoqlari