Главная страница
Рефераты
Информатика и ИТ
Web–саҳифа дастурлашни фаоллаштириш
Web–саҳифа дастурлашни фаоллаштириш
Загружено в:
20.09.2019
Скачано:
0
Размер:
36.73828125 KB
Скачать
Похожие
Web саҳифа яратиш технологияси. Web саҳифа яратишда қўлланиладиган дастурлар. Book Creator HTML форматда хужжат яратиш
Web браузерлардан фойдаланиш ва Web сахифа тушунчаси
Web-serverni tashkil etish. Apache Web- serveris
Web саҳифаларга мурожат
Web технологияларфанига кириш.
![Информацион – компьютер технологияси му ҳ итида инновация жараёни жуда ю қ ори сур ь атлар билан ў с аётгани одатий ҳ олга айланиб бормоқда. Айниқса, бу и нтернет глобал тармоғи учун ҳарактерлидир. Ҳ озир Интернет нафақат бе ҳ исоб ҳ ажмдаги ахборотга эга бўлган глобал компьютер тармоғи ҳисобланиши билан бирга беҳисоб одамлар учун принципиал янги мулоқот қилиш мухитига айланиб бормоқда. Интернет горизонтал усул , деб аталиши мумкин бўлган янги инсоний мулоқ о т усулини кашф этмоқда. У пайдо бўлгунга қадар мулоқот ва ахборот тарқалиши асосан вертикал тарзда б ў лган. Масалан, автор китоб ёзади, ўқувчилар уни ўқийди, радио ва телевидения эшиттириш ва кўрсатув узатади – тамошабин ва тингловчилар уни кўради ва тинглайди, газета янгиликлар нашр қилади–обуначилар уни ўқийди ва ҳ .к. Унга талаб жуда юқори бўлсада, тескари алоқа умуман йўқ эди. Газеталарга юбориладиган хатлар, радио ва телекўрсатувлардаги талаб ва муло ҳ азалар юқоридаги фикримизга гуво ҳ лик бериб турибди. Конкрет бир китоб ўқувчилари ўртасида, конкрет узатув тингловчилари ўртасида ахборот алмашуви практик томондан амалга ошиши қийин эди. Интернет эса , сон– сано қ сиз истеъмолчилар давраси учун ахборот тарқалишини таъминлайди. Шу билан бирга , улар осонгина му ҳ окамага киришишлари мумкин б ў лади. [2] Ҳозирги вақтда и нтернет глобал тармоғи горизонт ал информацион мулоқот учун ажойиб имкониятларга эга. Ҳ укумат билан фуқаролар ўртасида, охиргилари биринчилар билан тескари боғланиш и мкониятларига эга. Интернетни бизнинг турмушимизга кенг миқёсда татбиқ этишда хеч қанақа ташкилот бўлмайди. Тармоқ худди ҳ одиса каби мустақил ривожланиб бораверади, бутун инсоният унинг двигатели ҳ исобланади. Ҳозир и нтернетнинг асосий ғояси – бу ахборотларни эркин равишда тарқатиш ва одамлар ўртасида алоқа тиклашдир. Бу одамлар, халқлар мамлакатлар ўртасидаги диний, идеологик ва ҳ ар хил тўсиқларни олиб ташлашдаги энг самарали йўлдир. Интернет технологик жараёндаги энг ахамиятли демократик иш восита лардан бири ҳисобланади. пайдо бўлиши билан](/data/documents/2de8a9c9-ca4e-4c63-93f7-80578fbdab57/page-2.png)
![ахборот аксарият дунё одамларининг потенциал имкониятига айланиб бормоқда.Телеграф, телефон, радио, телевидения ва компьютер техника лар чамбарчас боғланган ҳолда барча глобал коммуникациялар ягона бутунликда интегралла ш ади. Бу ерда гап ахборотни тарқатиш механизми, одамларни бирлаштириш, масофа, ва қ т, давлат ва кўплаб шунга ўхшаш чегаралар мавжудлигидан қатъий назар уларнинг ўзаро мулоқотда бўлишлари тўғрисида кетмоқда. Интернет беҳисоб миқдордаги ахборотларга эга бўлган ҳ олда, истеъмолчиларга катта информацион хизмат спектрини тақдим этади. Уни шартли равишда икки категорияга бўлиш мумкин: тармоқ абонетлари аро ахборот алмашуви; ахборотни қидириш ва тармоқ маълумотлар базасидан фойдаланиш. [7] Тармоқ абонентлариаро асосий алоқа хизматига қуйидагилар киради. Telnet –узоқда туриб тармоқдаги истаган компьютерни бошқариш режими, яъни абонентга тармоқдаги хо ҳ лаган ЭҲМ да худди ўзиники каби, ишлаш имконини беради FTP ( File Tragsftr Protocol )–абонентга тармоқдаги истаган компьютерда матнли ва иккилик файллар билан ўзаро мулоқот қилишга шароит яратиб берувчи файллар узатиш протоколи. Узоқдаги компьютер файллари шахсий компьютерга нусхалашгандан кейингина унда ишлаш учун (ўқиш, ишлов бериш ва б.к) кириш имконияти берилади. Файлларни бир жойдан иккинчи жойга узатиш WWW ёрдамида амалга оширилган тақдирда ҳам FTP -системаси ўзининг тезкорлиги ва фойдаланишдаги оддийлиги туфайли оммавий хизмат тури бўлиб қолмоқда. Usenet ( Usenet Wewsq roupe )-тармоқ янгиликлари ва тармоқдаги электрон эьлонлар доскасини олиш. Бу система маълум бир мавзу бўйича гуру ҳ ларга бўлинган ҳ ужжат (ма қ ола)лар йигиндиси саналади. Фойданалувчи ўзини қизиқтирган мавзуни кўрсатиб мос ҳужжатлар билан танишиб чиқиши ва ўзиникини яратиши мумкин. Янги хужжатлар гурухининг барча аъзоларига ёки конкрет авторларга юборилиши мумкин.](/data/documents/2de8a9c9-ca4e-4c63-93f7-80578fbdab57/page-3.png)
![интернет хизматлари худди инструмент (асбоб) каби фаол хизмат қилади. Қ арорлар қабул қилиш ва ўқитишни ташкил этиш, одамлар ўртасидаги мулоқот ва ҳ амкорлик, XXI аср тел е фони, маркетинг, бизнес, дам олиш ва бошқалар. Барча хизматдаги фойдаланувчиларни қизиқтирадиган жиҳат алар тезкорлик; арзон глобал алоқа; муло қо т ва ахборот алмашувидаги қулайлик; кира олинадиган дастурлар, ажойиб тармоқ захиралари ва бошқалар. Улар глобал тармоқни ўзларининг хусусий инте л лектуал имкониятлар и га қ ўшимчадек қарайдилар. Ҳозирги вақтда ахборот асри бошланажаги, унга бўладиган талаб ва талабгорлар сонининг тўхтовсиз ошиб боражагини ҳамма англамоқда. Таб и ийки, ишончли ва оператив ахборотсиз вақт билан баравар қадам ташлаб бўлмайди, инсон фаолиятининг хо ҳ лаган сохасида қўйилган мақсадга эришиб бўлмайди. Шунинг учун барчамиз ҳар хил и нтернет хизматларидан потенциал фойдаланувчи бўлиб борамиз. [21; 12-21] 1.2. Интернетда ахборотларни ифодалаш Шундай қилиб , ахборот бугун ҳозирги замон кишиси ҳ аётида энг муҳим бирликка айланиб бормоқда. Ахборот ўз билимини бойитишга ёрдам беради, дунёқарашини кенгайтиради ва маданий фаровонлигини яхшилайди. Интернетга кириш ахборот хазинасига киришдек, фойдаланувучиларга чексиз билим қатламини очиб беради ва қизиқарли онларга, яхши тадқиқотларга эга бўлган фойдаланувчилар учун жуда катта кенг миқёсдаги имкониятлар беради. Ҳ алқаро аспектда и нтернет билими эркин ахборот алмашувига, халқаро тажриба алмашувига, ало ҳ ида тижорат муносабатларини ўтказишга ва ер шарининг ҳар хил нуқтасидаги одамларни бир бири билан боғланиб туришига шарт-шароитлар очиб беради. Интернет билими фақат саҳифама– саҳифа кўчиб ўтиш ва керакли ахборотни тезда топиш дегани эмас. Интернет](/data/documents/2de8a9c9-ca4e-4c63-93f7-80578fbdab57/page-6.png)
![билими деганда , юқоридагиларга қ ў шимча равишда унга ўзининг ахборотини жойлаштира билиш тушунилади. Бунда шундай жойлаштириш керакки, оқибатда бу ахборот фойда келтирсин. Интернетда ахборотни жойлаш учун Web саҳифа зарур. Унда ахборотни устун, сатр бўйлаб ёки жадвалда ўрнатиш мумкин ва шу билан бирга чиройли қилиб безатилган бўлиши керак. [20; 25- 30] Web–саҳифа ахборотдан фойдаланувчи хоҳишига қараб жойланиши мумкин. Бундай саҳифалар, талаблар асосида яратилади ва динамик Web– саҳифалар дейилади. Барча ифодаланган ахборотлар мазмунига боғлиқ равишда саҳифа бўйича алоҳида мавзу бўлиб тарқалиши мумкин. Лекин, фойдаланувчи эга бўлган ахборот учун бир саҳифа оралиғи етмай қолиши мумкин. У ҳолда ахборот ўзаро ягона мавзу билан боғланган, умумий жиҳозланган, бир-бири билан гиперматнли дастаклар (ссылкалар) билан боғлиқ бир қанча Web– саҳифаларга тарқатилади. Ҳар хил саҳифаларга тарқатилган ва ўзаро дастаклар тўри билан боғланган ҳужжат гиперматн дейилади. Бундай саҳифаларнинг барчаси биргаликда бус-бутун информацион бирлик Web–сайтни ташкил этади. Web–сайтлар интернетда ягона информацион оралиққа бирлаштирилади. Бунда Web–сайт ва Web саҳифалар ўзаро ҳар хил дастаклар билан боғланади. Бу ягона оралиқ World Wide Web (бутун дунё тўри) ёки қисқача WWW дейилади. У ҳақиқатан, худди тўр каби дастаклар билан ўралгандир. Сайт сўзининг Интернет терминалогиясида тасдиқланганлигига ҳали кўп вақт бўлгани йўқ. Илгари бу маънода WWW саҳифаси, WWW узели ёки WWW серверлар бирикмаси ишлатилар эди. Web–сайтлар жойлашган ахборот ахамиятига қараб, қўйилган мақсадга боғлиқ равишда ўзгариб турадиган алоҳида стандартга эга бўлиши ҳам мумкин. Глобал ифодалаш учун ҳамма компьютерлар тушунадиган ва алоқа каналлари орқали узатишда қулай бўлган кичик ўлчамли универсал тил ишлатилади. Маълумки, WWWда ишлатиладиган бундай ифодалаш тили HTML ҳисобланади. У қуйидаги мақсадларни амалга оширувчи воситаларга эга:](/data/documents/2de8a9c9-ca4e-4c63-93f7-80578fbdab57/page-7.png)
![Табиийки , шахсий ахборотларни ёки жуда катта бўлмаган фирма ва ташкилотларни, шу билан бирга сайт бошланғич версияларини и нтернетга тақдим этишда барча мутаха с сисларга эга бўлиш шарт эмас, одатда битта ёки иккита профессионал бажарувчилар билан қониқиш хосил қилинади. Сайт яратиш ишларини бошлашдан олдин, и нтернетга тақдим қилинажак ахборотнинг мақсад ва вазифаларини аниқлаб олиш зарур, яъни ким учун мулжалланган, сайт қандай ахборотни тақдим қилади; сайтингизга потенциал и нетернет мижозларнинг қизиқиши қандай даражада ва б.к. Бундай ва шунга ўхшаш саволларга берилган жавоблар сайтнинг тахминий кўринишини, структураси ва ҳ ажмини белгилаб беради. Бундай сайт дизайни ва мазмуни ўзаро бири–бирини тўлдириб беришини эсдан чиқармаслик керак.[20; 30-40] Қоида бўйича и нтернетда ахборотларни тақдим қилиш бўйича ишлар Web –сайт яратиш билан тугамайди. Вақт ўтиши билан янги технологиялар, янги фикрлар пайдо бўлади , эксплуатация қилиш даврида ҳар ҳ ил ёндашишлар тадбиқдан сўнг ечилиши мумкин бўлган баъзи бир технологик саволлар юзага келади. Шунинг учун Web –сайтни қувватлаб туриш бўйича ишлар, умуман доимий ҳисобланади ва улар хабарларни янгилаб туриш, сайт ташриф буюрувчилари ўртасидаги диалогларни қувватлаб туриш ва элементларни та т биқ қилиш каби ишларни бажарадилар. Ҳозирги вақтда энг кўп тарқалган ахборотларни тақдим қилиш тури– бу шахсий сайтлардир. Улар кўпинча «саҳифалар» , деб аталади. Кўп ҳолларда сайтнинг бундай ҳар ҳ иллиги ўзини биринчи марта Web –дизайнер ролида ҳ ис этган шахс томонидан бажарилган бўлади . Шунинг учун бундай саҳифалар махсус профессионал дизайнерлар ишидан фарқланмайди. Асосан шахсий саҳифалар дизайни ёки ёруғ рангли палитра билан ёки саҳифалар ўзларида фақат матнларни киритиб қўядилар. Ахборот тақдим қилиш хилма − хиллигига яна давлат таълим ва молиявий структуралар таса р руфидаги нопрофессионал корхона ва ташкилотлар, илмий марказ ва кутубхоналар ва ш.к.нинг Web –сайтлари](/data/documents/2de8a9c9-ca4e-4c63-93f7-80578fbdab57/page-9.png)
![жипслаштириш ва чўзиш воситаларидан фойдаланиб , биринчи саҳифага кўп миқдордаги ахборотларни жойлашга тўғри келади. Ҳ ар бир сайт саҳифаси унга қўйиладиган қатор талаблардан ташқари ташриф буюрувчининг иккита саволига жавоб бериши керак: «Мен қаердаман» ва б у ердан мен қаёққа боришим керак » . Бунинг учун интернет беп о ёнлигидаги мўлжаллаш ва ҳаракат қилиш воситасидан, яъни навигацион тизимдан кенг фойдаланиш керак. Сайт навигацион тизими роли унинг бой саҳифасининг алоҳида роли билан узвий боғланган бўлиши керак. Агар эндигина ташриф буюрувчили сайт ичида жуда бўлмаса бир қадам ташлашга ишонтирилса, у ҳолда у қизиб қ олиб, сайтдаги тақдим қилинган ҳ амма ахборотларни тўла-тўкис тадқиқ қилиб чиқади. Интернетда ахборотларни тақдим этишнинг мақсади ва моҳиятини мана шундай изо ҳ лаш мумкин. [44; 25-28] Web –сайт яратиш ва ўрганиш муаммосини ф ао ллаштириш Иқтисодиётни глобаллаштириш шароитида информацион мадад истаган даражадаги ташкилий хўжалик ф ао лиятининг унумли ривожланишига, аҳолининг ахборотлаштирилганлиги ва фаровонлигини ўсишига ва одамлар ўртасидаги ўзаро муносабатлар яхшиланишига кўмаклашувчи муҳим элементлардан бирига айланиб бормоқда. Бундай ютуқлар кенг кўламли WWW тармоғи ва унга жойлашган Web –сайтларнинг доимо ишлаб туриши эвазига эришилади. Шунинг учун ҳозирги вақтда ҳар бир ташкилот ёки ҳар бир шахс, қаерда ишлашидан қатъий назар, и нтернетда ўз жойини яратиш зарурлигини тушунмоқда. Чунки бу усул натижасида бутун дунёга ўзи тўғрисида, ўзининг иш фаолияти тўғрисида гапириш ва интернетнинг бепоён ресурсларидан ўз мақсади йўлида фойдаланиш имкониятлари пайдо бўлади. Ахборотни Интернетда жойлаш учун, юқорида айтилганидек, уни экранда акс эттириш учун қулай бўлган кўринишда, яъни](/data/documents/2de8a9c9-ca4e-4c63-93f7-80578fbdab57/page-11.png)
![Web –саҳифа кўринишида тақдим этиш зарур, чунки бу саҳифада жойлаштиришни хо ҳ лаган фойдаланувчи ахбороти ҳар томонлама бўлиши ва у кўп ҳ олларда Web –сайтда жойлашиши мумкин. Ақл билан яратилган сайт, қоида бўйича, информацион ягона бус-бутун ҳисобланади ва жойланажак ахборот моҳиятига қараб алоҳида критерия ва стандартларга эга бўлади, ва кўплаб ташкилот ва муассасалар, хусусий фойдаланувчилар учун ўзларининг ташкилот ва шахсий иш фаолиятларида Web –технологияни ва унинг элементларини тадбиқ этиш бўйича кўплаб ҳар хил муаммоларга дуч келинади. Бу Web –сайтлар и нтернет серверларида жойлашгунча ва нашр қилингунча Web –технология ва дизайн асосларидан юқори ва чуқур билим талаб қилувчи, кўпқиррали ва профессионал– интеллектуал ишдир. Ва бу муаммолар замонавий Web –технологиялар бўйича мутахассислар етарлича бўлгандагина ечилади. Шунинг учун Web – саҳифа яратиш ва уни ўрганиш жараёни, шу берилган йўналиш бўйича мутахассисларни тайёрлаш ҳозирги кун учун жуда муҳим ва фаол ҳисобланади. Бу мутахассислик кучли ва келажаги порлоқ профессия, у ҳозир ҳам, келажакда ҳам ҳамиша, ўз ўрнига эга бўлади.[16; 78-90] Бошқа томондан Web –сайтларни яратиш ва ўрганиш муаммосининг фаоллиги ва муҳимлигини қуйидаги сабаблар билан асослаш мумкин: т ақдим қилинаётган и нтернет сервис хизматлари муҳитини кўп миқдорда кенгайиши ва улардан фойдаланишнинг осонлиги билан; т армоқ Web –технология, уларнинг ресурслари ва имкониятларини ҳамма жойда тарқатиш билан; и стаган даражали ахборотларга бўлаётган талабларнинг ўсиб бориши билан; т ашкилот ва хусусий шахсларнинг ўзлари ва ўз иш фаолиятлари тўғрисидаги ахборотларни интернетда жойлаш учун интилишларнинг ўсиши билан; т армоқ маълумотлар базасидаги глобал масштабдаги ҳар хил мақсаддаги ахборотларга эътибор қаратиш билан;](/data/documents/2de8a9c9-ca4e-4c63-93f7-80578fbdab57/page-12.png)
![ ҳар мамлакат, миллат ва фан одамларининг ўзаро мулоқ о т ва тушунишларга бўлган интилиши билан; Web –технологиянинг барча йўналишлари бўйича мутахассисларнинг етишмаслиги билан. Шундай қилиб, и нтернет хизматларидан иккита хизмат спектрига алоҳида эътибор бериш керак, яъни тармоқ абонентлараро ахборот алмашуви ва ахборот қидириш ва тармоқ берилганлар базасидан фойдаланиш. Хизмат тараққиётининг самараси тўғрисида гап кетганда барчамиз ҳар хил Интернет хизматларидан потенциал фойдаланувчига айланиб қолишимизни таъкидлаш зарур. Интернетда ахборотларни ифодалаш тақдим қилинадиган ахборот хилига боғлиқ бўлади, яъни шахсий ёки унга катта бўлмаган фирма ва ташкилотлар; давлат тасарруфидаги Web –сайтлар; таълим ва молия структуралар и ; илмий марказ ва кутубхоналар; хайр–эхсон уюшмалар и ; тижорат уюшма сайтлари; контент–сайтлар ахборотларини тақдим этиш. Айниқса, сайтнинг биринчи саҳифа жиҳозига алоҳида эътибор қаратиш керак.[20; 48-53] Web –сайтни яратиш ва уни ўрганиш муаммоларининг кўплаб сабаблар и га қуйидагиларни кўрсатиш мумкин: и нтернет хизматининг кенглиги; хизматдан фойдаланишнинг оддийлиги; Web –технологияларни тарқатишдаги қулайлик; реал вақт масштабида ахборотларга бўлган талаблар; ташкилот ва хусусий шахсларнинг ўзлари тўғрисидаги ахборотларни и нтернетга жойлаштиришга интилиш и ; тармоқ маълумотлар базасида глобал машстабдаги ихтиёрий маълумотларни тўплаш ; Web – технология бўйича мутахассисларнинг етишмаслиги.](/data/documents/2de8a9c9-ca4e-4c63-93f7-80578fbdab57/page-13.png)
