Turistik rekreatsion xizmatlar sohasini pasportlashtirish - Информатика и ИТ - Рефераты

Turistik rekreatsion xizmatlar sohasini pasportlashtirish

Загружено в:

14.03.2020

Скачано:

0

Размер:

913.5 KB

Turistik rekreatsion xizmatlar sohasini pasportlashtirish Reja: 1. Samarqand viloyatidagi turistik-rekreatsion xizmatlar sohasi korxonalari to‘g‘risidagi batafsil ma’lumotlarni olish va pasportlashtirish 2. Korxonalarning ishlab chiqarish, xo‘jalik va ijtimoiy faoliyatini shakllantirish uchun zaruriy resurs salohiyatini boshqarishning axborot analitik tizimi uchun poydevorini yaratish 3. Hududning turizmga ixtisoslashuvini aniqlash

Samarqand viloyatidagi turistik-rekreatsion xizmatlar sohasi korxonalari to‘g‘risidagi batafsil ma’lumotlarni olish va pasportlashtirish Iqtisodiyotning bozor munosabatlariga o‘tishi munosabati bilan xizmatlarning sifati va nomenklaturasi kengaydi. Uning tarkibiga turizm-ekskursiya xizmatlarining kirib kelishi viloyatda turizmning moddiy-texnik bazasini tashkil qilish va yanada rivojlantirish zaruriyatini tug‘diradi. Bu o‘z navbatida hozirgi moliyaviy-iqtisodiy inqiroz sharoitida yangi ish o‘rinlarini ochilishiga erishishni ta’minlaydi. Turistik resurslar mintaqada turizmni rivojlantirish yo‘nalishlarini belgilab beruvchi omildir. SHu sababli ularni baholash, muhofaza qilish va foydalanish masalalarini echish bugungi kunda o‘ta muhimdir. Ammo mintaqadagi mavjud turistik resurslar hozirgi kunda to‘liq kadastrdan o‘tmagan. Bu esa ularni ro‘yxatga olish, salohiyatini o‘rganish va baholashda bir qancha qiyinchiliklarni tug‘dirmoqda. Bu muammoni bartaraf qilish uchun turistik-rekreatsion kadastrni tuzishni tashkil qilish lozim. Turizm kadastri asosida turistik resurslarni pasportizatsiya qilish va iqtisodiy baholashni amalga oshirish mumkin. Kadastrlashning asosiy maqsadi turizmni rivojlantirishda zarur bo‘lgan sarfxarajatlarni aniqlash va ularning samaradorligini baholashda muhim ahamiyatga ega. Turistik resurslar kadastrida ularning tavsifi, tasnifi va ro‘yxati aniq belgilangan bo‘lib, unda iqtisodiy samaradorlik darajasi, miqdor va sifat jihatdan bahosi, resurslardan foydalanishning asosiy istiqbollari hamda ularni muhofaza qilishning muhim jihatlari ko‘rsatilishi lozim. Mintaqaning turistik resurslarining yagona kadastrini ishlab chiqish: • mintaqada turizmini rivojlantirishni loyihalashtirish; • loyihaning amalga oshirilganligini nazorat qilish; • turistik resurslarning iste’mol darajasi nazoratini va hudud salohiyatini qayta tiklash; • hududga turistik oqimni ajratish;

• resurslarni iqtisodiy baholash; • turistik marshrutlarni loyihalashtirishni asoslash kabi imkoniyatlarni yaratadi. Tadqiqotlar natijasi ko‘rsatdiki, Samarqand shahri va atrofidagi mavjud turistik resurslar joylashganligi bu erda qisqa muddatli sayyohlik, ekskursiya xizmatlarini tashkil etish uchun qulaydir. Samarqand shahriga yaqinda joylashgan bir qancha dam olish maskanlari mavjud. Bular esa butun Samarqand viloyatining turistik resurslaridan foydalangan holda turizm turlarini rivojlantirish yo‘nalishlarini aniqlash imkonini beradi. Turistik turlarni tashkil qilish uchun viloyatda bizning fikrimizcha quyidagi imkoniyat mavjuddir. Korxonalarning ishlab chiqarish, xo‘jalik va ijtimoiy faoliyatini shakllantirish uchun zaruriy resurs salohiyatini boshqarishning axborot analitik tizimi uchun poydevorini yaratish Mintaqada turistik resurslardan samarali foydalanish maqsadida mazkur turizm turlarini rivojlantirish uchun tarixiy-me’moriy va arxeologik tanishuv turizmi, diniy turizm, madaniy-etnografik turizm va ekologik turizmga doir istiqbolli turistik marshrutlarni ishlab chiqish maqsadga muvofiqdir.

6-jadval Samarqand viloyati turistik resurslari asosida turizm turlarini rivojlantirish yo‘nalishlari Turizm turi Mazkur turizm turini rivojlantirish uchun mavjud resurslar va omillar Rivojlantirish uchun kerakli bo‘lgan tadbirlar Tarixiy obidalar turizmi Samarqand shahri va atrofidagi tumanlardagi tarixiy obidalar, qadimiy «Buyuk Ipak yo‘li»ning mazkur hududdan o‘tganligi. Xizmat ko‘rsatish infratuzil-masi va sifatini oshirishga doir ishlarni hamda sohani rivojlan-tirishning iqtisodiyhuquqiy asosini takomillashtirish. Arxeologik turizm Qadimiy Afrosiyob hududi va muzeyi, Samarqand tuma- nidagi arxeologik maskan-lar. Turli halqaro darajadagi ilmiy-amaliy konferensiyalarni tash-kil etish, targ‘ibotni rivojlan-tirish. Diniy turizm Buyuk diniy ulomalar Imom AlBuxoriy, Al-Motrudiy, Mahdumi A’zam Dahbediy kabi majmualar va avliyolar qo‘nim topgan joylar. Xizmat ko‘rsatish infratuzil-masi va sifatini oshirish, islom dunyosiga targ‘ibot va reklama ishlarini rivojlantirish. Ekoturizm Tog‘li va cho‘l-dasht hududlari hamda «Zarafshon» qo‘riqxonasi. Ekoturizm ob’ektlariga inves-titsiya jalb etish, tabiatni muhofaza qilishni hisobga olib ekoturizmni rivojlantirish dasturni ishlab chiqish. Sport turizmi Tog‘li hududlarda spelio- turizm resurslarining mav- judligi, turli tabiiy g‘aroyibotlar. Faol turizm turlariga oid ixti- soslashtirilgan va ko‘ngilli mak-tab va klublarni yaratish, kerakli vositalar bilan ta’minlash. Qishloq turizmi Tumanlardagi qishloq xo‘jaligi, aholini milliy urf- odatlari, bayramlari, tuylari va an’analari. Xususiy tadbirkorlik doirasida sarmoyalarni jalb etish va buning uchun hukumat tomonidan iqtisodiy imtiyozlar yaratish. Rekreatsion turizm Xushmanzara tog‘li va daryo sohili hududlari, Nurobod tumanidagi shifobaxsh mine- ral suvlar, «Zarafshon» sana- toriyasi. Ushbu sohaga investitsiya va mahalliy sarmoyalarni jalb etish, bu asosda dam olish va davolanish uchun infratuzilmani shakllantrish va yanada rivoj-lantirish. Ilmiy turizm Tarixiy, arxeologik qadam- jolar, tarixiy shaxslar uy muzeylari, ilmiy observato- riya kabilar. Turli halqaro darajadagi ilmiy-amaliy konferensiyalarni tashkil etish, targ‘ibot va reklama ishlarini rivojlantirish.

Hududning turizmga ixtisoslashuvini aniqlash Tarixiy-madaniy ob’ektlarning, turistik marshrutlarning, turizm infratuzilmasi ob’ektlarining ma’lumotlar bazasini va bankini shakllantirish Ushbu tizim GIS dasturlarida kompyuterda geografik ma’lumotlar bilan bajariladigan jarayonlarni o‘z ichiga oladi. Eng muhim amallardan biri – bu ma’lumotlarni kompyuter xotirasiga kiritish va maqsadga erishish uchun bajarilishi zarur bo‘lgan barcha analitik ishlarni olib borish hisoblanadi. Eng ananaviy amallar: 1) Xotiradagi ma’lumotlarni qidirish; 2) Tadqiq etiladigan ob’ektlarning o‘lchamlarini aniqlash; 3) Ularning xududiy birligiga taalluqli aniq ma’lumotlar ustidan mantiqiy amallar o‘tkazish; 4) Statistik hisoblashlarni bajarish; 5) Foydalanuvchi talablariga mos holdagi maxsus matematik hisoblashlarni o‘tkazishlardir. YUqoridagilardan ma’lumki, GIS real olam haqidagi ma’lumotlarni u yoki bu geografik ob’ektlarning qatlamlarida bajarib, mavzuli qatlamlar to‘plami shaklida saqlaydi. Bu sodda, ammo juda moslashuvchi usul bo‘lgani sababli, turli hayotiy vazifalarni hal etishda o‘zining afzalligini namayon etdi (29-rasm). 29-rasm. GISda ma’lumotlarni qatlamli hosil qilish tartibi Qatlam bir mavzuga tegishli ob’ektlarni, masalan, gidrografiya elementlarini tashkil etishi mumkin. An’anaviy kartografiyadan bunga shaffof plyonkalarda chizilgan, ustma-ust joylashtirilgan taxminan rangi bilan ajratilgan kartalar originali to‘g‘ri keladi. Ayrim GISlarda ba’zan qatlamda turkumi yoki mavzusi jihatidan har xil, lekin mantiqiy uyushgan yoki tashkillashgan ma’lumotlar joylashtirilishi ham mumkin (nuqtalar, chiziqlar, maydonlar).

Ayrim hollarda qatlamdagi ob’ektlar turkumi va mavzusi jihatidan har xil bo‘lsada, lekin qatlamlarida mantiqiy tashkil etilgan yoki uyushgan bir xilli ma’lumotlar joylashtiriladi. Har bir qatlam bir yoki bir nechta mavzuga tegishli ma’lumotlarni, masalan, er resurslari uchun tuproqlar, ularning mexanik tarkibi, erlardan foydalanish, agroekologiya, erlarni baholash va boshqalarni o‘z tarkibiga oladi. SHahar kadastrida ko‘chalar, aholi yashash joylari, infratizim, er osti muxandislik inshoatlari, yashil zonalar, binolar, er egalari va ko‘chmas mulk ijarachilari ma’lumotlari saqlanishi mumkin. Ma’lumotlarning qatlamlarga bunday bo‘linishi tushunarli va odatiy hol bo‘lib, qog‘oz karta uchun umumiy qabul qilingan prinsiplari bilan moslashadi. Ma’lumotlarni qatlamli uyushishini tashkil etishda qatlamlar fazoda uzilmaydigan va hamma erda qandaydir ma’lumot bor deb tushuniladi. Ma’lumotlar bazasi va uni boshqarish tizimi qatlamli tashkil etilish prinsipidan har qanday savollarga javob olish mumkin. Jumladan, er uchastkasining egasi kim? Ob’ektlar bir-biridan qancha uzoqlikda joylashgan? SHu er uchastkasi qaerda joylashgan? Nisbatan murakkabroq taxlillar talab etiladigan savollarga ham javob olsa bo‘ladi. YAngi uy qurulishi uchun qaerda joy bor? Archali o‘rmonlarda tuproqlarning asosiy turlari qanday? YAngi yo‘l qurulishi transport harakatiga qanday ta’sir etadi? Savollarga javobni ma’lum ob’ektni sichqoncha bilan ko‘rsatish yoki rivojlangan analitik vositalar yordamida olish mumkin. GIS yordamida qidiruv ishlarini olib borib, ―nima bo‘ladi, agar .... ǁ kabi ssenariyni tashkil etsa bo‘ladi. Zamonaviy GISlar taxlil uchun juda qo‘vvatli qurollarga ega, ular asosan ikkita: yaqinlik taxlili va ustma-ust joylab taxlil qilishdir. Ob’ektlar yaqinligi va uzoqligi taxlilini o‘tkazish uchun GISda ―buferlashǁ jarayonidan foydalaniladi. Masalan, ―suv xovuzidan 100 m masofada nechta uy joylashgan?ǁ, ―Dukondan 1 km dan uzoq bo‘lmagan masofada kancha xaridor yashaydi?ǁ, ―Savdo korxonalari joylashgan er uchastkalari uchun ijara haqi qanchaǁ kabi savollarga javob olish mumkin.

Qatlamlarni ustma-ust joylashtirib taxlil qilish jarayoni turli mavzuli qatlamlarda joylashgan ma’lumotlarni bir-biriga qo‘shishni o‘z ichiga oladi. Ushbu muolaja ―overleyǁ deb ataladi. Oddiy holda bu turli qatlamlarning ma’lumotlarini jismonan birlashtiradi, jumladan, tuproqlar va nishablikni taqqoslash, er egasi va soliq stavkalarini belgilash va h.k. 2.Hududning turizmga ixtisoslashuvini aniqlash, mavzuli kartalar va ilovalarni yaratish MapInfo dasturida ishni boshlash uchun MapInfo ikonasini sichqoncha tugmasini 2 marta ta’kidlab ko‘rsatish kerak (30-rasm). 30-rasm. MapInfo dastrurining ikonasi Bir necha sekunddan so‘ng ―Seans boshlanishiǁ ― Nachalo seansa ǁ dialogi paydo bo‘lib, unda Sizdan seansni nimadan boshlash kerak ekanligi so‘raladi (31rasm). Agar Siz MapInfo bilan avval ishlagan bo‘lsangiz, so‘nggi seansgacha bo‘lgan shakl holatini tiklashingiz mumkin. Buning uchun "Avvalgi seansni tiklang" " Vosstanovit proshl ы y seans " yoki yana ham oxirgi foydalangan ―Avvalgi ish to‘plami" " Pred ы du щ iy Rabochiy nabor " yoki boshqa ―Ish to‘plamiǁ "Rabochiy nabor" ni ochishingiz mumkin. Agar Siz MapInfo bilan birinchi marta ishlayotgan bo‘lsangiz, "Jadvalni" "Tablitsu" shaklni tanlashingiz kerak. YAngi GIS dasturini tuzishda ham "Jadval" "Tablitsa" ni tanlashingiz kerak (31-rasm).

31-rasm. MapInfo dasturida ishni boshlash dialogi Ish boshlanishida "Jadvalni ochish" "Otkr ы t tablitsu" dialogi paydo bo‘ladi (5.5rasm). Olingan vazifaga muvofiq rastrli tasvir saqlanadigan papkaga murojaat qilish zarur. Dialogda "Fayl turi — rastrǁ "Tip fayla — rastr" va "Tasvilash — faol kartadaǁ "Predstavlenie — V aktivnoy karte" tanlanadi. Monitor ekranida viloyat yoki xo‘jalik korxonasiga tegishli rastrli tasvir ko‘rinadi. 32-rasm. Rastrli tasvirlar bilan ishash 33 – rasm. Rastrni ro‘yxatga olish dialogi Rastrli tasvir faylini ochayotib "Tasvirni ro‘yxatga olish" ― Registratsiya izobrajeniya ǁ deb atalgan amalni bajarishni nazarda tutish zarur.

Ro‘yxatga olinmagan rastrli tasvir MapInfo shartli koordinata tizimidan ifodalanib, ko‘rish uchungina xizmat qiladi. Bunday tasvirni bilan ishlash jarayoni shu uslubiy qo‘llanmada ko‘zda tutilmagan va shuning uchun uning bayoni ham keltirilmadi. Rastrli fayl tanlanib "Ochilsin" "Otkr ы t" tugmasini bosilgandan so‘ng, "Ro‘yxatga olish" "Registrirovat" javobini berish kerak (33-rasm.). ―Tasvirni ro‘yxatga olishǁ "Registratsiya izobrajeniya" dialogida tayanch nuqtalarning ( MapInfo iborasi bilan — nazorat nuqtalari) geografik koordinatalarini gradusda (0,001 aniqlikkacha) yoki ularning to‘g‘ri burchakli koordinatalarini berish kerak. Buning uchun "Proeksiya" tugmasini bosish va "Proeksiyani tanlash" "V ы bor proeksii" dialogida birinchi holat uchun "Uzoqlik / kenglik" "Dolgota / shirota" (34rasm) ikkinchi holat uchun "Plan — chizma" "Plan — sxema" (metrlar) qatori ko‘rsatiladi (35-rasm). 34–rasm. Tayanch nuqtalar geografik koordinatalarini 35–rasm. Tayanch nuqtalar uchun to‘g‘ri burchakli koordinatalarini tanlash

Adabiyotlar: 1. Трифонова Т.А. Геоинформационные системы и дистанционное зондирование в экологических исследованиях : учеб. пособие для студ. вузов / Т. А. Трифонова, И. В. Мищенко, А. Н. Краснощеков. – М.: Академ. Проект, 2005. - 350 с. 2. Морозов М.А. Информационные технологии в социально-культурном сервисе и туризме. Оргтехника. [Текст]: учебник для вузов по специальности "Социально-культурный сервис и туризм" / М. А. Морозов, Н. С. Морозова, М: Академия, 2006. – 240 с. 3. Александрова А.Ю. Международний туризм. Учебник. - М: «КНОРУС» 2010. 464 с. 4. Чандра, А. М. Дистанционное зондирование и географические информационные системы / А. М. Чандра, С. К. Гош ; пер. с англ. А. В. Кирюшина. - М. : Техносфера, 2008. - 308 с. 5. Геоинформатика. Толковый словарь основных терминов // Ю.Б. Баранов, А.М. Берлянт, Е.Г. Капралов и др. — М.: ГИС-Ассоциация, 1999. — 204 с. 6. Тухлиев И.С., Қудратов Ғ.Ҳ., Пардаев М.Қ. Туризмни режалаштириш.

Похожие

Xizmatlar xizmatlar bilan ishlash

Turistik salohiyatni rayonlashtirish

Turizmda veb va geoaxborot tizimi texnologiyalarining imkoniyatlari

Geoaxborot tizimi texnologiyalarining xususiyatlari va turlari

Xizmatlar ko’rsatish faoliyatida tizimli tahlilni amalga oshirish metodlari