Тармоқларнинг ишончлилигини ҳисоблаш усуллари - Информатика и ИТ - Рефераты

Тармоқларнинг ишончлилигини ҳисоблаш усуллари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

176 KB

Тармоқларнинг ишончлилигини ҳисоблаш усуллари Алоқа тармоқларининг тузилмавий ишончлилиги Бирор бир объект (тизим, иншоат, қурилма)нинг ишончлилиги деб маълум эксплуатация шароитларида маълум вазифани бажариш қобилиятига айтилади. Объектни меърий-техник хужжатлаштиришда, асосий параметр- ларини сақлаган ҳолда берилган функцияларини бажара олиш қобилияти - ишга яроқлилиги дейилади, объект кўрсатилган талабларни қониқтира олиш қобилияти унинг-созлиги дейилади. Объектнинг ишга яроқлилик қобилияти- нинг бузилиши - рад этиш дейилади. Эксплуатация шартлари ва бажарила- диган функцияларига қараб ишончлиликка боғлиқ бўлган бир қатор объект- нинг ҳусусиятларини ажратиш мумкин: а) рад этишсизлик – ишга яроқлилик ҳолатини узлуксиз сақлаш ҳусуси- яти; б) узоқ даврийлик – ишга яроқлиликни маълум ҳолатгача сақлаш; в) таъмирга яроқлилик – техник хизмат ва таъмирлаш ишларини амалга ошириш имконияти; г) қайта тикланувчанлик- рад этишдан сўнг ишга яроқлилик ҳолатини қайта тикланиш ҳусусияти; д) хизмат муддати. Муҳим кўрсаткичлардан бири сифатида тайёргарлик коэффициенти ҳисобланади. Бу объектни эксплуатация жараёни ўрнатилган ҳолда вақтнинг иҳтиёрий онида ишга яроқлилик ҳолатида бўлиши тушинилади. Алоқа тармоғи учун бутун кўп функционал тизимлар сифатида, ҳолатлар бўйича турли бўлган элементлардан тузилган тизим тушинилади. Аппаратли йўналиш деганда аппаратура алоҳида қурилмалар ва уларнинг элементлари, шунингдек каналлар ва линиявий трактлар, яъни тармоқ тугуни ва қирраларига кирувчи алоҳида элементлар ишончлиги муаммоси тушинилади.

Тармоқнинг кўп функционаллигини эътиборга олиб, чунки унда N тугунлар мавжуд бўлганда N (N-1) алоқалар ташкил этилиши, турли ҳилдаги (телефон, товушли ёки телевизион эшиттириш ва ҳоказо) ахборотни узатиш- ни ташкил этиш зарур бўлганда, тармоқни рад этишлиги тушунчасини аниқлаш, яъни тармоқ умуман олганда амалда ўз функцияларини бажара олмаслигини аниқлашимиз зарур. Баъзида тармоқнинг рад этишлиги деганда, яъни боғланишнинг йўқотилиши тушинилади, бироқ бу кўрсаткич баъзи ҳусусий ҳолларда қўлла- нилиши мумкин, чунки у айрим боғланишларнинг муҳимлигини ҳисобга олмайди. Бошқа ҳолларда берилган жуфт тугунлар учун тармоқдаги йўллар ёки боғланишларнинг тайёрлик коэффициенти катталигининг “ўртача” қиймати- ни характерлайдиган тармоқнинг ишончлилигини тушунишади. Тармоқнинг ишончлилигини тармоқ қирралари (линиялар, каналлар) ишончлилиги рўйхати ёки матрица, вектор ёки тармоқнинг бир жуфт пунктлари учун – энг қисқа ёки мумкин бўлган йўллар (боғланишларнинг “реал” ишончлилиги) ёки барча имкон бўлган йўлларнинг (потенциал ишончлилик) ишончлилик кўрсаткичлари билан ҳам характерлаш мумкин. Ва ниҳоят, тармоқ ишончлилигини L қирралар,  каналлар ва D боғланишларнинг умумий узунлиги ёки йўллари ёки боғланишларидан, қирраларнинг умумий сонидан маълум бир қисми сақланиб қолиш эҳтимоллиги функциялари (графиклари) билан характерланиши мумкин. Ишончлилик тушунчасини умуман бутунлай тармоққа эмас, балки йўллар ёки берилган жуфт пунктлар ўртасидаги йўллар мажмуасига (тугун- лар) қаратиш мумкин, яъни қирралар ва тугунларнинг ишончлилик кўрсаткичлари маълум деб ҳисоблаб, шу пунктлар ўртасидаги боғланиш- ларнинг ишончлилигини кўриб чиқамиз. Ишончлиликка талаблар бу маънода турлича бўлиши мумкин: кўрилаётган пунктларнинг муҳимлигига, улар ўртасидаги масофага, уларнинг ўзаро боғлиқлигига ҳамда боғланишнинг тури ва вазифасига боғлиқ бўлиши мумкин.

Шу таъкидлаш лозимки, “G тармоқ 2 G тармоққа нисбатан ишончли” дейилганда, бир хил функциялар бажарилганда 1 G тармоқда барча берилган жуфт тугунлар ўртасидаги боғланишлар 2 G тармоқдагига нисбатан паст эмас, баъзи бирлари ўртасида эса ҳатто юқоридир. Тармоқда Sa ва ta тугунлар (пунктлар) ўртасидаги боғланишлар  St учун барча мумкин бўлган йўллар ёки бирор-бир аломат бўйича танланган йўллар тўплами xSt St St m M m , , ва ҳоказо ишлатилади. Ҳар бир kSt 3 (a дан ta гача йўллар тўпламининг  K йўли) йўл у ўтадиган қирралар ва тугунлардан иборат. Йўлнинг ишончлилиги кўрсаткичи (қисқача йўлнинг ишончлилиги деймиз)    ) ( kSt kSt  деганда ушбу йўл ихтиёрий вақт онида ишлаш қобилияти ҳолатида бўлиш эҳтимоллигига тушунилади, бу дегани, шу йўлга кирувчи барча ijb қирралар ва ija тугунлар ишлаш қобилиятига эга бўлишлари зарур. Боғланишнинг ишончлилигини  St боғланишни ташкил этувчи яъни берилган St m тўпламга кирувчи йўллар тўпламидан ҳеч бўлмаса биттасини ишлаш қобилияти эҳтимоллиги билан баҳолаймиз. Шундай қилиб, боғланишнинг бузилиши шу боғланишга кирувчи  St йўлларни ташкил этувчи тармоқнинг тугунлари ва қирраларининг раддиялари билан аниқланади. Қ и р р а н и н г р а д д и я с и ijb деб шундай ҳолатга айтиладики, бунда кўрилаётган қиррани ташкил этувчи каналлар (линиялар) ёҳуд бутунлай ишдан чиққан, ёҳуд уларнинг параметрлари шунчалик ёмонлашганки, мазкур алоқа тури учун амалда уларни ишлатиб бўлмайди (масалан, қабул пунктидаги катта ҳалақитлар, бузилишлар). Қ и р р а н и н г и ш о н ч л и л и г и – унинг раддиясиз ишлаш қобилияти – бир томондан унинг элементларининг аппаратли ишончлилиги, иккинчи томондан эса- линиявий қурилмаларнинг механик созлиги билан белгиланади. Линияларнинг раддиясининг асосий сабаблари бўлиб қурилиш ишлари олиб борилганда (60-65%) ёки табиий офатлар оқибатида (10-15% гача) турли механик бузилишлар бўлади. Кам ҳолларда (8-15%) улар шу

линияларни қуриш ёки монтаж нуқсонлари туфайли ва хизмат ходимларининг лоқайдлиги (2-10%) туфайли юз беради. Бундай бузилишларнинг сони ва давомийлиги линияларнинг типи ва қурилмаларидан, уларнинг географик жойлашувидан ҳамда эксплуатацион хизматни ташкил этиш даражасига сезиларли равишда боғлиқдир. Тенг шароитларда уларнинг сони линия узунлигига тўғри пропорционалдир. Т у г у н н и н г р а д д и я с и – ундан ахборотни кирувчи каналлардан чиқувчиларга узатиш имконияти йўқлигидир. Бундай раддия ушбу тугунга инцидент бўлган барча қирраларнинг бир вақтда раддиясига эквивалентдир. У, одатда, ускунанинг бир қисми ёки бутунлай механик бузилиш оқибатида юз беради (ёнғин, табиий офат ва ҳоказо сабабли).Тугуннинг раддияси, қирранинг раддиясига қараганда, катта сондаги йўлларнинг бузилишига олиб келади, бироқ бундай воқеанинг содир бўлиши қирра раддиясининг эҳтимоллигидан анча камдир. Шунинг учун боғланишларнинг структуравий ишончлилигини баҳолашда, тугунлар ишончлилигини 1iP деб ҳисоблаб, фақат қирралар таъсирини кўрамиз. Агар тугунлар ишончлилигини ҳам инобатга олиш зарурияти туғилса, унда у қуйида келтирилган методлар ва тавсиялар ёрдамида бажарилиши мумкин. Канал ташкил этувчи ва каналларга тегишли тугуннинг баъзи бошқа аппаратурасининг ишончлилиги, одатда, линиялар (қирралар) ишончлили- гини баҳолашга киради. Ишончлилик нуқтаи назаридан тармоқ линиялари (қирралар) тикланувчи элементларга киради. Тикланувчан элементнинг ишлаш жараёнини ишлаш қобилияти it оралиқлари ва ишламай туриб қолиш (тикланиш) i оралиқлари кетма-кетлиги кўринишида тасвирлаш мумкин. (5.1-расм). Бу оралиқларнинг узунлиги юқорида келтирилган барча омиллар билан белгиланади. Биринчи яқинлашувда уларни ўзаро бир-бирига боғлиқ

расм. Ишлаш қобилияти it ва ишламай туриб қолиш (тикланиш) i оралиқлари. Бўлмаган тасодифий катталиклар деб ҳисоблаш мумкин, улар раддиясиз ишлаш nttMT n i ii /)()( 1  (баъзида бу катталикни раддияга ишлаш деб аташади) ва тикланиш n M n i i i /) ( ) ( 1      ўртача вақтларининг маълум тақсимотига эга. Қирранинг ijb ишончлилиги ij ij g P  1 деб қирранинг ишлаш қобилияти ҳолатида ҳолатида бўлиш эҳтимоллиги ёки қирранинг соз ҳолатда бўлиш вақти давомийлигининг вақт ҳиссасининг математик кутилиши тушунилади. (бу таъриф тайрлик коэффициенти тушунчасига эквивалентдир): ) ( ) 1/(1 ) /(           j T T Pij (5.1 а) бу ерда T/1  - раддиялар жадаллиги; r/1  - тикланишлар жадаллиги;    / /   T j . Кичик j ларда қуйидагини қабул қилиш мумкин. ) / ( 1 1 T j Pij      (5.1 б) Худди шунга ўхшаш қирранинг раддияси аниқланади. T P q ij ij / 1    t 1 τ 1 τ i τ nt 1t 2 t n t

Т а р м о қ н и н г я ш о в ч а н л и г и дейилганда ялпи боғланишлар юз берганда тармоқни ўз хусусиятларини сақлаб қолиши ва бунда барча ёки кўпчилик ҳеч бўлмаса сифати пасайган пунктлар ўртасида боғланишни таъминлаши тушунилади. Ҳозирги кунда яшовчанликни баҳолаш учун ўрнатилган мезон мавжуд эмас, шунинг учун биз тармоқ яшовчанлиги дейилганда структуравий боғланишни сақлаш деб тушунамиз. Тармоқ ишончлилигининг асосий эҳтимоллик кўрсаткичлари – бу нисбатан аниқ жуфт тугунлар боғланиш ишончлилиги ҳисобланади. 1. Ишончлиликнинг юқори чегарасини ҳисоблаш.; ijP P   ; P Pi Берилган бўлсин: Қирра ва тугунлар ишончлилиги ўзаро боғлиқ эмас. Ишончлиликнинг юқори чегарасини йўллар кўплиги ёрдамида аниқлаш мумкин. ia тугундан ja тугунгача боғланиш ишончлилиги шу тугунлар орасида хеч бўлмаганда битта йўл соз ҳолати эҳтимоллиги каби аниқланади.         ij kijm kij ij p m P   ) ( 1 1 ) ( (5.2) Бошланғич маълумотлар сифатида, қирралар узунлиги матрицаси, тугунлар сони ва 3 N зарурий қирралар сони ҳисобланади. Берилган қирралар сонида минимал қирра узунлигига эга бўлган тармоқни синтез қилиш керак бўлсин: )1 (ПП L матрицасидан минимал элементларни танлаш қисм дастури. 2 ПП цикл (берк тармоқ ҳосил бўлмаганлиги) мавжудлигини текширувчи қисм дастури. )3 (ПП L матрицасини тўғрилаш қисм дастури. 0 13 9 12 8 13 0 5 9 3 13 5 0 12 15 17 9 12 0 10 8 3 15 10 0  L 10 1 9 1 8 1 5 1 3 1 12 24 15 34 14      1 4 3 5 2

Тармоқни минимал каналлар узунлиги мезони бўйича синтез қилиш. ij L 1  - қирралар узунлиги матрицаси; ij V   - тўғри каналлар сиғими; N - тугунлар сони; 3 N берилган қирралар ва минимум ij i j ijI     га эга бўлган тармоқни синтез қилиш зарур бўлсин. Минимал каналлар узунлиги мезони бўйича тармоқни қуриш қуйидаги кетмағкетликда амалга оширилади: Тўлиқ боғланган тармоқ қурилади ва бу тармоқ учун каналлар узунлиги ҳисобланади. Бу катталик минимал ҳисобланади.  min - тўлиқ боғланган тармоқ. Тармоқдан битта тармоқ ажратиб олинади. Бу тугунлар орасидаги каналлар сони йўллар орасида тақсимланади. Тақсимотдан сўнг  қиймати ҳисобланади. 3. Ҳосил қилинган каналнинг узунлиги минимал қиймат билан солиштирилади. Агар min бўлса, у ҳолда минимум сифатида ҳисобланган қиймат олинади, акс ҳолда қурилган хамма қирралар текширилади. ) ( kij P  - K -чи йўлнинг ишончлилиги. Ишончлилик бу берилган йўлга кирувчи барча қирраларнинг соз холати эхтимоллиги каби аниқланади.   kij kc kc kij P P   ) (      kij bkc k kc kij P P P   ) ( Бироқ реал шароитларда йўллар кўпинча боғлиқ, яъни умумий қиррага эга. Бу ҳолда (1) тенглик тенгсизликка айланади ва ишончлиликнинг юқориги баҳосини беради. Агар (1) ифодада қавсларни очгандан кейин

даражаси бирдан катта бўлган барча кўрсаткичларни бирга алмаштирилса, ҳақиқий қиймат олинади. Бундай операция Е харфи билан белгиланади.         ij kijm kij ij E P   ) 1( 1 4. Ишончлиликнинг қуйи чегарасини ҳисоблаш. Қуйи чегара кесимлар кўплиги асосида аниқланади. ia ва ja тугунлар орасида боғланиш бузилиши учун ҳеч бўлмаганда битта кесимда барча қирралар ишдан чиқиши етарли.   ij kijS kij ij P     ) ( ) ( (2)       kijS bkc kc kij P S ) 1( 1  Ҳар бир кесимнинг ишончлилиги     ij ijkij S bk k P kij ij P S     ) ( ) ( Барча кесимлар кетма-кет боғланиш сифатида қурилади ва шунинг учун (2) ифода ишончлиликнинг қуйи чегарасини беради. 5. Ишончлиликнинг хақиқий қиймати ишончлиликнинг юқори ва қуйи чегараси орасида ётади. ) ( ) ( ij ij ij m S P     Ишончлиликнинг хақиқий қийматини топиш учун Е операцияси ишлатилади.

Фойдаланилган адабиётлар 1. Гордиенко Проектирование и техническая эксплуатация . Москва горячая лини- Телеком.2008. 2. Грибковский В.П. Полупроводниковые лазеры.1988 . 3. Гальярди Р.М., Карп Ш. Оптическая связь: Перевод с английского С.М. Бабия под ред. А.Т. Шереметьева.–М.: Связь, 1978. 4. Оптические системы передачи: Учебник для вузов/Б.В. Скворцов, В.И. Иванов, В.В. Крухмалев и др.; Под ред. В.И. Иванова.-М.: Радио и связь, 1994. 5. Цифровые и аналоговые системы передачи: Учебник для вузов/ В.И. Иванов, В.Н. Гордиенко, Г.Н. Попов и др.; Под ред. В.И. Иванова.- 2-е изд. – М.: Горячая линия – Телеком, 2003. 6. О.И. Кутузов, Т.М. Татарникова “ Моделирование телекоммуникационных сетей» Учебное пособие. Министерство Российской Федерации по связи и информатизации.

Похожие

Тармоқларнинг яшовчанлигини ҳисоблаш

Ҳисоблаш техникасини ишлатишнинг ташкилий усуллари

Ҳисоблаш тизимларининг арифметик асослари саноқ тизими. Сонларни ЭҲМда ифодалаш усуллари

Умумлашган баҳоларни ҳисоблаш

Ҳисоблаш тизимларнинг мантиқий асослари