Сиқилишни экспериментал текшириш - Информатика и ИТ - Рефераты

Сиқилишни экспериментал текшириш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

110 KB

Сиқилишни экспериментал текшириш Режа: 1.Сиқилишни эксперементал текшириш. 2.Таъсир этувчи ва рухсат этилган кучланиш. Мустаҳкамликни таъминлаш коэффициенти. 3.Чўзилишга ва сиқилишга ишлаётган стерженларнинг мустаҳкамлик шарти.

1 - Сиқилишни эксперементал текшириш. Материалларнинг сиқилишда механик характеристикаларини аниқлаш учун, унинг соф сиқилишини таъминлайдиган размерларда цлиндррик, призматик ва куб шаклларида намуналар тайёрланади (2,8 – шакл). Унда намунанинг узунлиги диаметрига нисбатан 1,5 – 4 маротаба катта қилиб олинади. ( h қ(1,5 ¸ 4) d ). Агар намуна ортиқча узунликка эга бўлса, унда сиқилиш деформациясидан ташқари бўй эгилиш деформацияси ҳам содир бўлиб, аниқ натижани бермайди. Намунанинг размерлари ( h d ) асосан синовчи машинанинг қувватига қараб танланади. Масалан 50 тонна кучга эга бўлган универсал гидравлик синовчи машина учун цилиндрик намунанинг диаметри d қ20 – 25 мм узунлиги l - h қ 50 – 60 мм агтофида олинади. 14-шакл 15-шакл 16-шакл

17-шакл 18-шакл Ёғоч материал сиқилишга синалганда, бўйига бир қийматни,энига иккинчи қийматни беради. Бўйига нисбатан энига кучсиз бўлади, шунинг учун унинг размери бўйига сиқилишига текширганда 40х40х40 мм ёки 50х50х50 мм размерли кубик қилиб олинса, энига сиқилишга текширганда билиндлиги кўндаланг размеридан кичик қилиб олинади (40х40х60). Намуналарнинг сиқилишга текшириш ҳам юқорида келтирилган узувчи машиналарда олиб борилади. Бунинг учун машина намунани сиқилишга текшириш учун мўлжалланган мосламалари билан созланади. Шунинг учун ҳам синовчи машиналарни универсал синовчи машина дейилади.

Намуна сиқилишга текширганда, чўзилишга текширгандаги сингари, сиқувчи куч билан сиқилиш деформациясини кўрсатувчи абсолют қисқариш, график тарзда ёзиб олинади. Сиқилиш диаграммаси Пластик материалларни сиқилиш характери ва диаграмаси 2, 9 – шаклда берилган. Пластик материал статик куч таъсирида секинаста қисқариб, олдин бочка шаклига, сўнгра янада пачоқлашиб чалпак шаклига келади. Бу вақтда унинг кўндаланг кесим юзаси ортиб, юк кўтариш қобилияти борган сари ортади. Сиқилиш диаграммасини анилиз қилсак, чўзилиш диаграммаси сингари пропорционаллик ва оқиш чегараларига (билинар-билинмас) эга эканлигини кўрамиз. Чунки пластик материал эластик деформацияси чегарасида чўзилишга ҳам, сиқилишга ҳам бир хил ишлайди. Диаграмма С нуқтадан сўнг (оқиш чегараси тугагандан сўнг) юқорига қараб куч ўқига (Р) параллел бўлишга интилади. Мустаҳкамлик чегарасидаги Д нуқта эса чексизда бўлади. Д нуқтанинг чексизда бўлиши пачоқланган наунанинг яна юк кўтариши мумкинлигини кўрсатади. Пластик материалларнинг мустаҳкамлик ( s п , s оқ ) пластиклик ва эластиклик характеристикалари, чўзилишга текшииргандаги сингари олинади. Улар бир хилдир. Мўрт материалларнинг сиқилиш характери ва диаграммаси 2, 10 – шаклда берилган. Шаклдан кўринишича сиқилганда билинар- билинмас бўчка шаклига келади, яъни пластик

деформацияланади,сўнгра стержен ўқига тахминан 45 0 бурчакли текисликда бирданига синади. Мўрт материалларнинг сиқилиш диаграммасидан, сиқилиш деформацияси билан куч оралигида пропорционал бо²ланиш йўқлиги кўринади, Намуанинг узилиш нуқтаси Д да энг катта кучланиш ҳосил бўлиб, унга сиқилишдаги мустаҳкамлик чегараси дейилади.F Рв в s Бу диаграммани мўрт материалларнинг чўзилиш диаграммаси билан солиштириб кўрилса, мўрт материалларни чўзилишга нисбатан сиқилишга яхши чидамлилигини кўриш қийин бўлмайди (2,11 – шакл). Бундан келиб чиқадики, мўрт материаллар асосан сиқилиш деформацияси содир бўладиган исимларда, машиналарнинг рамаларида, таянч, устун ва бошқаларда ишлатилади. 2 - Таъсир этувчи ва рухсат этилган кучланиш. Мустаҳкамликни таъминлаш коэффициенти. Конструкция элементларининг кесим юзасида ҳосил бўлган ва унинг хавсиз ишлашини (мустаҳкамлигини) таъминлаш учун олинган энг катта кучланишга-рухсат этилган кучланиш дейилади ва у квадрат қавс ичида [ s ] билан белгиланади. Рухсат этилган кучланиш материалнинг механик текширишда аниқланган хавфли чегарасидаги кучланишдан бир неча марта кам қилиб олинади. Камайтирувчи сонга эҳтиёрлик коэффициенти

(мустаҳкамликни таъминлаш коэффициенти) дейилади у [ n ] ҳарфи билан белгиланади. Демак мўрт материаллар учун рухсат этилган кучланиш қуйидагича ифодаланади:     n n сикилишв c чузилишв ч ) ( ) ( ; s s s s   Бунда конструкциянинг чўзилишга ёки сиқилишга ишлашига қараб s в нинг қиймати ўзгаради (2,17 – шакл). Демак, рухсат этилган кучланиш ҳам чўзилишга алоҳида, сиқилишга алоҳида аниқланади. Мўрт материал синганда ва ёки узилганда кам қолдиқ қолдириб узилади. Конструкцияни мустаҳкамлигини таъминлаш учун эҳтиётлик коэффициенти катта қилиб олинади, яъни: [ n ]қ2,5 ¸ 5 Пластик материаллар учун рухсат этилган кучланишни аниқлаганда мустаҳкамликнинг оқиш чегарасидаги кучланиш асос қилиб олинади. Чунки пластик материал оқиш чегарага келганда қолдиқ қолдириб деформацияланади. Пластик материалларнинг оқиш чегараси сиқилишда ҳам, чўзилишда ҳам бир хил қийматга эга бўлиб, рухсат этилган кучланиш қуйидагича олинади:   n окs s  [ n ]қ1,4 ¸ 2 пластик материаллар учун эҳтиётлик коэффициенти. Эҳтиётлик коэффициенти { n ] конструкция материалларининг хоссасига, аниқ ишланганлигига, вазифасига унга таъсир қилувчи кучга, кучланишга ва бошқа факторларга

бо²лиқ. Кўп ишлатиладиган турли хил материаллар учун рухсат этилган кучланиш [ s ] нинг қиймати жадвалда берилган (статик нагрузка учун (2,1 – жадвал). 3 - Чўзилишга ва сиқилишга ишлаётган стерженларнинг мустаҳкамлик шарти. Бу параграфда конструкция элементларининг узоқ вақт хавсиз ишлаши, мустаҳкамлиги, ихчам ва енгил бўлишига эришиш шартлари билан танишамиз. Конструкция қисмлари мустаҳкам бўлиши учун унинг кўндаланг кесим юзасида ҳосил бўладиган максимал нормал кучланиш шу қисмнинг материал учун рухсат этилган нормал кучланишдан катта бўмаслиги керак. Яъни: s s   F Р мах Бу формула чўзилишга ёки сиқилишга ишлаётган стерженларнинг мустаҳкамлик шарти ёки ҳисоб формуласидир. Мустаҳкамлик шарти формуласидан кўйидаги 3 хил масалани ҳал қилиш мумкин. 1) Мустаҳкамликни текшириш. Бунинг учун стержен кесим юзасидаги энг катта кучланиш аниқланади ва рухсат этилган кучланишга солиштирилади, яъни:  s s  мах 2) Рухсат этилган юзани топиш берилган кучни (юкни) кўтара оладиган, чидайдиган юза формулага асосан қуйидагича топилади:

 s P F ; 3) формуладан Р ни аниқласак юк кўтариш қобилиятини аниқлаган бўламиз:  F P   s Рухсат этилган кучланиш орқали топилган қийматлар материални хоссасига қараб иқтисод нуқтаи назардан олинган размер бўлади. Машина қисмларининг енгил ва мустаҳкам бўлиши шу юқоридаги шартларнинг қаноатлантириши туфайли амалга оширилади. Формулаларнинг чап томонидаги қиймат, ўнг томонидаги қийматга тенг бўлганида материалдан максимал фойдаланган бўламиз. Машина қисмларининг енгиллашишига, рухсат этилган кучланишни [ s ] тў²ри танлашга, яъни эҳтиётлик коэффициентини [ n ] танлашда ҳамма шарт-шароитларни тў²ри аниқлаш туфайли эришиш мумкин. Экспериментал текширишлар кейнги 10 йил ичида машина бўлакларини мустаҳкамликка ҳисоблаш натижасида машина конструкциясининг иш қобилиятини камайтирмаган ҳолда уни бир неча марта енгиллаштириш ва унга арзон материал ишлатиш мумкинлигини аниқлади.

Похожие

Техник диагностика назарияси асослари

Mатематик моделлаштириш ва хисоблаш эксперименти

Назорат килувчи дастурлар. Муаммоли ёндашув дастурлари. Эксперт тизимлар ва сунъий интеллектНазорат килувчи дастурлар. Муаммоли ёндашув дастурлари. Эксперт тизимлар ва сунъий интеллект

Тўқимачилик жиҳозларини объект сифатида диагностикалаш

Диагностикалаш параметрлари