O`lchamlar - Информатика и ИТ - Рефераты

O`lchamlar

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

378 KB

www.arxiv.uz O` lchamlar 1. O` lchamlar qo` yish . GOST 2.307-68 (ST SEV 2180-80) 1. O ` lchamlar va chekli chetga chiqishlar GOST 2.307-68 talab va qoidalarda o ` lcham chiziqlari va o ` lcham sonlari yordamida ko ` rsatiladi . O ` lcham sonlarini chizmada 3,5; 5 shrift bilan yozish tavsiya etiladi . 2. Mashinasozlik chizmalarida chiziqli o ` lchamlar hamma vaqt millimetr hisobida qo ` yiladi , biroq chizmada ko ` rsatilmaydi . 3. Chizmaning masshtabidan qat`i nazar, hamma vaqt chizmada detalning haqiqiy o`lchami yozilishi kerak. 4. Chizmadagi har bir o`lcham faqat bir marta ko`rsatiladi. O`lchamlar mumkin qadar kam bo`lishi va buyumni tayyorlash hamda nazorat qilish uchun yetarli bo`lishi zarur. 5. O`lcham sonlari o`lcham chizigi ustiga 75 0 qiyalatib yoziladi. O`lcham chizig`i strelkalar bilan tugallanadi. O`lcham chizig`ining strelkalari o`zining o`tkir uchi bilan kontur, chiqarish va uq chiziqlariga tegib turishi lozim. Strelkalar o`lchami asosiy tutash chiziqlar yo`g`onligiga nisbatan lq(6 - 10)s; h  2s olinadi (1 - shakl). 6. Kesmalarga o`lcham qo`yishda o`lcham chiziqlari bu kesmaga parallel ravishda, chiqarish chiziqlari esa o`lcham chiziqlariga perpendikulyar holda o`tkaziladi (2 - shakl). 7. Burchaklar o`lchami shu burchak uchidan chiqarilgan radial chiqarish chiziqlariga o`tkazilgan yoyda ko`rsatiladi (3 - shakl). 8. Yoy o`lchami, aylana yoyiga parallel o`tkazilgan vlcham chizig`ida ko`rsatiladi va o`lcham soni ustiga yoy belgisi “  “ quyiladi (4 - shakl).

www.arxiv.uz 1 - shakl. 2 - shakl. 3 - shakl. 4 - shakl. 9. Chiqarish chiqarish o`lcham chiziqlarining strelkalari uchidan 1  5 mm chiqib turishi kerak. O`lcham chiziqlari tasvir konturining tashqarisiga chiqarib qo`yilgani, ma`qul. 10. Parallel o`lcham chiziqlari oralig`i 7 mm dan kam bo`lmasligi, shuningdek, o`lcham chigidan kontur chiziqlargacha bo`lgan masofa esa 10 mm dan kam bo`lmasligi kerak (2 - shakl). 11. O`lcham chizig`ida ketma-ket joylashgan strelkalar uchun joy yetarli bo`lmasa, strelkalar nuqta yoki 45  ostida o`tkaziladigan shtrix chiziqlari bilan almashtirilishi mumkin (5-shakl, a,v). 12. Diametr belgisi “  “ barcha hollarda ham diametr o`lchami soni oldiga qo`yiladi. Belgisi aylanasining diametri o`lcham sonlari balandligining taxminan 5G`7 h qismiga teng. Aylana o`rtasidan o`tuvchi chizikq o`lcham chizig`iga nisbatan 75  qiyalatib o`tkaziladi (6-shakl).

www.arxiv.uz 5-shakl. 6-shakl. 7-shakl. 13. Radius o`lchami oldiga R bosh harfi qo`yiladi (5; 8-shakllar). 14. Aynan 15-shaklda ko`rsatilgan hollardagidek kesma bilan chiqarish chiziqlari parallelogramm hosil qilsin. 15. Chiziqli o`lchamlarning o`lcham chiziqlari har xil qiyalikda chizilgan bo`lsa, o`lcham sonlari 10-shaklda ko`rsatilganidek, burchaklar esa 11-shaklda ko`rsatilganidek yozilishi zarur. 8-shakl. 9- shakl.

www.arxiv.uz 10- shakl. 11- shakl. 16. Agar o`lcham sonini yozish uchun o`lcham strelkalari orasida joy yetarli bo`lmasa, u holda Raqamlarini 12-shaklda ko`rsatilganidek joylashtirish kerak. 12 - shakl. 17. O`lcham sonlarini chizma chiziqlari bilan kesish yoki bo`lib qo`yishga yo`l qo`yilmaydi. O`lcham chiziqlari kesishgan joyda o`lcham sonlarini yozish mumkin emas. O`lcham sonlari yozilgan joyda o`q va shtrixlarini uzish lozim (13- shakl). 18. Chiqarish va o`lcham chiziqlarining o`zaro kesishuviga yo`l qo`yilmaydi. Bir qancha parallel o`lcham chiziqlari o`tkazilganda ular orasidagi o`lcham sonlari shaxmat tartibida yozilishi lozim. 19. Aylana yoyi markazini ko`rsatish zarur bo`lmasa, radius chizig`i uzib ko`rsatilishi mumkin (14-shakl, a). Aylana radiusi katta bo`lgan hollarda uning

www.arxiv.uz markazi yoyiga yakinroq olinadi. Bunday hollarda radius chizig`i, 90  burchak ostida sinib o`tuvchi parallel to`g`ri chiziq kesmasi shaklida ko`rsatiladi (14-shakl, b). 13-shakl. 14- shakl . 20. Yumaloklash radiuslari chizmaning barcha joyida bir xil bo`lsa, yoki biror radius bir necha marta takrorlansa, bu o`lchamlarini chizmaning ochiq joyida (asosiy yozuv yuqorisida) quyidagicha ko`rsatish tavsiya etiladi: “Yumaloqlash radiuslari 4 mm”, “Ko`rsatilmagan radiuslar 3  5” va h.k. 21. Chizmada sferani boshqa sirtlardan ajratish qiyin bo`lsa, o`lcham sonlari oldiga: Sfera so`zi yoki sfera belgisi “O” qo`shib yoziladi, masalan: “Sfera  25”, “OR 10” Sfera belgisining “O” diametri chizmadagi o`lcham sonlarining balandligiga teng olinadi (15-shakl). 15-shakl.

www.arxiv.uz 22. Kvadrat o`lchamlari 22-shaklda ko`rsatilganidek, kvadrat “  “ belgi bilan ifodalanadi va u o`lcham sonidan oldin qo`yiladi, to`g`ri burchaklik shakllar va teshiklarning o`lchamlarini bitta strelkali o`lcham chizig`ining tokchasiga ikki tomonning ko`paytmasi tarzida yozish mumkin. O`lcham chizig`i, to`g`ri burchakning qaysi tomoniga qadalib turgan bo`lsa, o`sha tomonning o`lchami birinchi bo`lib yoziladi (16-shakl, b). 16-shakl. 23. Murakkab shakldagi silindrik buyumlarning diametr o`lchamlarini 23-shaklda, a da ko`rsatilganidek qo`yish mumkin (17-shakl). Aylananing to`la yoki qisman chizilishidan qat`i nazar, diametrining o`lcham chizig`i aylana markazidan bir oz o`tkazib ko`rsatishga ruxsat etiladi (18-shakl, a,v). 17-shakl. 18-shakl. 24. Chizmada detalning bir qismi uzib tasvirlanganda, uning o`lcham chiziqlari uzilmasdan to`liq o`tkaziladi (19-shakl). 25. Simmetrik predmetning qo`rinishi uzib ko`rsatilsa yoki simmetriya o`qigacha chizilsa, o`lcham chiziqlarini simmetriya o`qidan yoki chizig`idan bir oz o`tkazib uzib qo`yiladi (20-shakl).

www.arxiv.uz 19-shakl. 20-shakl. 26. Faqat bir elementga (ariqcha, qovurga, teshiklar va shunga o`xshash joylarga) tegishli o`lchamlar, qaysi tasvirda aniqroq ko`rinadigan bo`lsa, o`sha joyning o`zida ko`rsatish tavsiya etiladi (21-shakl). 27. Strelkalar uchun kontur chiziqlari oralig`i torlik qilsa, kontur chizig`ini uzib ko`rsatish mumkin (22-shakl). 21-shakl. 22-shakl. 28. Konuslik o`lchami soni oldiga, konus uchi tomon yo`nalgan shartli “  “ belgi qo`yiladi (23-shakl). 23-shakl.

www.arxiv.uz 29. Qiyalik o`lchami soni oldiga, uchi tomon yo`nalgan “  “ belgi qo`yish kerak (24-shakl). 30. Qiyalik va konusliklar: oddiy nisbatlar; o`nlik nisbatda; gradusda va foizda ifodalanishi mumkin. Masalan, qiyalik, 1  10=2  51  45  =10%; konuslik 1:3=18  55  29  =33,5%. 24-shakl. 25-shakl. 26-shakl. GOST 8593-81 ga ko`ra mashinasozlikda foydalaniladigan qiyalik va konusliklar 9-jadvalda ko`rsatilgan. 31. Qiyaligi 45  li faska o`lchamlari 31-shaklda ko`rsatilganidek qo`yiladi, 1 mm dan kichik faska o`lchamlari chiqarish chizig`i tokchasida ko`rsatiladi. Bundan o`zgacha burchakli faskalarning o`lchamlari qoidaga binoan ikkita chiziqli o`lcham yordamida ko`rsatiladi (26-shakl). 32. Chizmada detalning bir necha xil elementlari (teshik, o`yik, paz, faska va h.k.) mavjud bo`lsa, har qaysi element o`lchamini shunday elementlar soni bilan birga berish lozim (27-shakl, a,b,v).

www.arxiv.uz 27-shakl. 33. O`lchamlar ko`yishning umumiy qoidalariga asosan quyida val va tekis shakllarga o`lchamlar qo`yish ko`rsatilgan. Val. 28-shakl. Tekis shakl. 29-shakl. 2. Asosiy yozuv va uning formatlarda joylashuvi.

www.arxiv.uz GOST 2.104-68 (ST SEV 365-76). Ishlab chiqarish chizmalarining hamda boshqa texnikaviy hujjatlarining asosiy yozuvlari, shuningdek,ularni to`ldirish tartibi GOST 2.104-68 da belgilangan. Asosiy o`lchamlarning mazmuni, joylashuvi va grafalarning o`lchamlari, shuningdek, sxema va chizmalarning ramka o`lchamlari 1-namunaga muvofiq, yozma ravishdagi konstruktorlik hujjatlarning asosiy yozuvlari 2- namunaga muvofiq, keyingi listlari esa 2 a namunaga muvofiq to`ldiriladi (30, 31, 32-shakllar). Asosiy yozuv hamda ramka chiziqlari asosiy tutash va ingichka tutash chiziqlarda bajariladi. Chizma listni formatlarga bo`lish va asosiy yozuvlarni joylashtirish ko`rsatilgan.GOST 2.104-68 ga muvofiq A4 formatli chizma listidagi asosiy yozuv listning faqat qisqa tomoni bo`yicha joylashtiriladi, katta listlarning asosiy yozuvlari, chizma listining uzun tomoni bo`ylab, ham qisqa tomoni bo`ylab joylashtirilishi mumkin. 30-shakl.

www.arxiv.uz 31-shakl. 32-shakl. Asosiy yozuv grafalarining to`ldirilishi (grafa nomerlari chizmada kavsda ko`rsatilgan). 1-grafa - GOST 2.107-68 talablariga muvofiq buyumning, shuningdek, shifrlangan, texnikaviy hujjatlarning nomi: 2-grafa - GOST 2.201-80 ga ko`ra texnikaviy hujjatning belgisi. 3-grafa - detal materialining shartli nomi (faqat detal chizmalari uchun to`ldiriladi).

www.arxiv.uz 33-shakl. Chizma maydonini chegaralab turgan ramka chizig`i qog`oz chetlaridan 5 mm ichkarida asosiy tutash chiziqlarda o`tkaziladi. Agar chizma albom qilib tikiladigan bo`lsa, ramka chizig`i chizma qog`ozining chap tomonidan 20 mm, boshqa tomonlarida 5 mm ichkarida o`tkaziladi (39-shakl).

Похожие

O`xshashli modellar

O`zbekistonda informatika fanini o`qitish islohatlari va muammolari

Rusiyzabon o`quvchi (talaba)larning o`zbek tilidagi adabiy namunalarni mustaqil o`qishlariga rahbarlik qilish

O`qish - yozish sistеmаsi

Ochiq axborot tizimi sharoitida shaxsning psixologik o`zini –o`zi himoyalash