MICRОSОFT EXCEL имкониятлари - Информатика и ИТ - Рефераты

MICRОSОFT EXCEL имкониятлари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

59.4921875 KB

MICR О S О FT EXCEL имкониятлари Режа: 1. Micr о s о ft Excel формулалари 2. Рўйхат билан ишлаш

MICR О S О FT EXCEL формулалари Формула ишчи варагида маълумотларни қайта ишлашнинг муҳим воситасидир. Формула ёзишнинг қоидаси. Формулага қуйидаги элементлар ёзилиши мумкин: операторлар, вазифаларнинг номлари, катакча. Формула ёзиш ҳар доим "=" белги билан бошланади, кейин формулаларнинг бошқа элементлари ёзилади. Масалан, : = СУММ (А1, А2) - икки А1 ва А2 - катакчанинг йигиндисини топиш керак бўлсин. Таъкидлаш керакки, вазифанинг аргументлари ҳар доим доиравий қавсларда жойлашади, уларни ажратиш учун эса "," дан фойдаланилади. Бошқа ёзув ҳам бўлиш мумкин, масалан “= А1 = А2”. Эсда тутинг: катакчалар номларни ёзиш фақат лотин алфавитининг ҳарфлари билан бажарилади. Формула ёзишда ишлатиладиган белгилар: "+" - йигинди, "-" - айирма, "/" - бўлинма, "*" - кўпайтма. Формулаларга мисоллар: “= (В1+А11)*D6+106” ёки “= ПРОИЗВЕД (D11, U3)+34, 5”. Биринчи ҳолда кўпайтма учун оператор белгиси "*" ишлатилади, иккинчи ҳолда кўпайтмани жойлаштириш учун ПРОИЗВЕД вазифаси ишлатилади. Вазифанинг номи ҳар доим ҳарфлар билан белгиланади. Формулада аргументлар сифатида ишлатилувчи катакларда берилган қийматларни ўзгариши маънонинг ўзгаришига олиб келади. Мисол учун, катакчалар йигиндисини олиш учун аргументлар жойлашган катакчаларни нусхалаш, йигиндининг натижаси учун яна бир

бўш жой ажратиш, Автойигинди тугмасини босиш ёки ALT+“=” тугмаларини босиш билан ҳосил қилиш мумкин. Формулаларни қўллаш Катакчаларга ёзиладиган қийматларни формула орқали бериш учун ускунлар панелидаги тугмасини ёки «Вставка» менюсидан «Функция» буйругини бериш, ҳосил бўлган ойна (12.2-расм) ичидаги рўйхатдан берилган вазифага мос формулани ва формула учун керакли аргументларни кўрсатиш лозим. 12.2-расм. Формула танлаш ойнаси. Айтайлик, катакчага талабанинг ўзлаштириши ҳақида маълумот киритиш формуласини бериш керак бўлсин. Бунинг учун аввал талабанинг тўплаган баллини текшириш, агар балл 55 баллдан юқори бўлса, у «ўзлаштирган» ва талаба балли 55 баллдан паст бўлса у «ўзлаштирмаган» қийматини катакчага ёзиш талаб қилинади. Бунинг учун қуйидаги формуладан (12.3-расм) фойдаланамиз: =ЕСЛИ(D5>55;"Ўзлаштирди";"Ўзлаштирмади")

12.3-расм. Барча талабаларнинг колган катакчаларга ҳам ушбу формулани бериш учун катакча нусхасини устуннинг пастки катакларига ҳам кўчириш керак (бунинг учун сичқончадан ҳам фойдаланиш мумкин: катакчани ажратинг ва сичқонча кўрсаткичини катакчанинг пастки ўнг қисмига олиб келинг. Кўрсаткич қора рангли «+» белгисига айлангач, чап тугмани босган ҳолда пастга тортинг). Шундай қилиб, барча вазифаларга формулаларни бериш мумкин. Умуман, EXCEL нинг ҳозирги лахжалари деярли барча вазифаларни ҳал қилиш имконига эга. Оддий автоматлаштирилган ҳужжат тузиш бўйича кўникмаларга эга бўлиш учун қуйидаги амалий машгулотлар таклиф қилинади: 1 - машгулот. а) янги иш китобини тузиш; б) ҳужжат номи билан уни сақлаш; в) ҳужжатнинг иш китобидаги бир вараққа ном бериш - кечаги ҳаражатлар; г) иш варагида А2 дан С10 гача катакдан оралиқ ажратиш; д) рамкани ўрнатиш - тўр; е) жадвалнинг биринчи қаторига устунлар бўйича қуйидагиларни киритиш: 1 - устун - тартиб рақами, 2 - устун - маҳсулот номи, 3 - устун - баҳо (нархи); ж) жадвални маҳсулотлар номи ва уларнинг баҳолари билан тўлдириш; з) С10 катакчасига "Баҳо" устунининг умумий йигиндисини ҳисобловчи формулаларни киритиш.

Агар юқоридаги топшириқлар ҳаммаси тўгри бажарилган бўлса, у ҳолда катакда ҳаражатларнинг умумий йигиндиси чиқиши керак (формула қуйидаги кўринишни олиши мумкин): СУММ (С3,С4,С5,С6,С7,С8,С9) ёки = С3+С4+С5+С6+С7+С8+С9. и) маҳсулотнинг баҳосини ўзгартириб кўриш; к) иш китобини ёпиш. 2- машгулот. а) янги иш китобини тузинг; б) иш китобини калькуляция номи билан сақланг; в) калькуляция иш китобининг 1 - варагига ном беринг - масалан ходимларнинг иш ҳақи; г) иш варагида А3 дан С12 гача катакдан оралиқ ажратиш; д) тўр жадвалининг чизигини ўрнатинг; е) жадвалдан олинган биринчи устунлар бўйича қуйидагиларни киритинг: 1 - устун - тартиб рақами, 2 - устун - ходимларнинг исм шарифи, 3 - устун - бериладиган маошнинг миқдори; ж) жадвални фирмангиз ходимларининг иш ҳақлари билан тўлдиринг ва унинг охирги қаторини очиқ қолдиринг; з) С12 катакка фирмангиз ходимлари умумий маошининг йигиндисини ҳисобловчи формулани киритинг; и) иш китобини ёпинг. 3 - машгулот. а) янги иш китобини тузинг; б) уни "Табель" номи билан сақланг; в) "Табель" иш китобини 1 варагига ном беринг - масалан ҳафталик табель; г) иш варагидан А4 дан J10 гача катакдан оралиқ ажратинг; д) жадвалдан олинган биринчи қаторга устун бўйича қуйидагиларни киритиш; 1 - устун - тартиб рақами, 2 - устун - ишчиларнинг исм шарифи, 3 -

устун - ҳафтанинг саналари, J4 - устун - жами иш куни маълумотларини киритинг; е) жадвални фирмангиз ходимларининг иш куни тўгрисидаги маълумотлар билан тўлдиринг, кун қўйилган устунни ишчи шу кун неча соат ишлагани билан тўлдиринг, агар у келмаган бўлса, "-" қўйинг; ж) J5:J10 катагига ҳар бир ходимнинг ҳафтада неча соат ишлаганлигини ҳисобловчи умумий формулани киритинг; з) иш китобини ёпинг. 4 - машгулот. а) янги иш китобини тузинг; б) уни "Харажат" номи билан сақланг; в) "Харажат" иш китобининг иккинчи варагига ном беринг - масалан: сафарга чиқиш ҳаражатлари; г) иш варагида А2 дан С10 гача катакчадан оралиқ ажратинг; д) рамкани ўрнатинг; е) жадвалдан олинган биринчи қаторга устун бўйича қуйидагиларни киритинг: 1 - устун - тартиб рақами, 2 - устун - исм - шарифи, 3 - устун - саёҳат билетининг нархи; ж) жадвални фирмангиз ходимларининг маълумотлари билан тўлдиринг ва билет нахларини чиқаринг; з) С10 катакка нарх устунининг йигиндисини ҳисобловчи формулаларни киритинг; и) билетнинг нархини ўзгартириб кўринг; к) иш китобини А: дискда сақланг. 5 - машгулот. а) янги иш китобини тузинг; б) уни "Хисобот" номи билан сақланг; в) "Хисобот" нинг иш китобидаги 1 - вараққа ном беринг - масалан: бадиий китоб;

г) иш варагида В3 дан D10 гача катакдан оралиқ ажратинг; д) рамкани ўрнатинг; е) жадвалдан олинган биринчи қаторга устунлар бўйича қуйидагиларни киритинг: 1 - устун - йиллар, 2 - устун - сотилган китобларнинг сони, 3 - устун - сотилмаган китобларнинг сони; ж) жадвални фирмангиз 1997, 1998 ва 1999 йилларда сотган ва сотмаган китобларнинг сони ҳақидаги маълумот билан тўлдиринг; з) В 100 ва D 10 катакларга сотилган ва сотилмаган китобларнинг ҳар бир устунда умумий йигиндисини ҳисобловчи формулани киритинг; и) китобларни сонини ўзгартириб, ҳисоблашни қайта бажаринг; к) иш китобини ёпинг. EXCELда ҳужжатни чоп этиш EXCELда чоп этиш жараёни WОRD ҳужжатини чоп этишга ўхшайди. Рўйхат билан ишлаш Рўйхат тушунчаси Рўйхат ўхшаш маълумотлардан иборат ишчи варагидаги кетма - кетликдир. Масалан, фирма мижозларининг телефон номерлари ёки ҳисоб рақамлари ёзилган кетма - кетлик. Ушбу машгулотда кўплам рўйхатларни ўрганувчиларнинг ўзларидан ҳам фойдаланиб келтириш мумкин. Бу рўйхатлар маълумотлар базаси бўлиб ҳам хизмат қилади. Рўйхатлар устида қуйидаги амалларни ўтказиш мумкин:  излаш;  саралаш;  якунлаш;  рўйхатдаги маълумотларни фильтрлаш. Шуни таъкидлаш лозимки, EXCEL бу амалларни бажараётганда, рўйхатни маълумотлар базаси сифатида тушунади. Рўйхат билан ишлаш, излаш, саралаш ва турли маълумотлар билан ишлашни бирмунча енгиллаштиради.

Рўйхат билан ишлашни ташкил этиш Маълумотлар формаси ёрдамида рўйхатларни киритиш (ўрганувчиларнинг ўзлари тузган телефон рўйхати асосида бўлса яхши бўларди). Маълумотлар формаси ("Данньie" менюсидаги форма буйруги) рўйхатдаги ёзувни осонлик билан кўриш, унга қўшимчалар киритиш ва шу билан бирга маълум белги билан ёзувни қидириш имконини беради. Мазкур буйруқларни бажариш давомида экранда маълумотлар формасининг мулоқот ойнаси чиқади. Маълумотлар эса бирин - кетин киритилади. Маълумотлар ойнага киритилгач, мос равишда катакчадаги рўйхат ўзгаради. Бу ерда шуни алоҳида айтиш керакки, мазкур буйруқларни ишлатиш вақтида, албатта, устунларнинг белгиси бўлиши шарт. Ёзувларга қўшиш учун ёзув қўшилиши керак бўлган рўйхат катакчаси танланиб, сўнг "Данньie" менюсидаги "Форма" буйруги танланади ва “Правка” тугмаси босилади. Янги ёзувни қўшиш учун маълумотлар киритилгандан кейин ENTERни босиш керак бўлади. Рўйхатдаги ёзувларни кўриб чиқиш учун рўйхатдаги катакчаларни танлаш, "Данньie" менюсидан "Форма" буйругини танлаш, рўйхат бўйича ҳаракатланиш учун "Следуюшее" тугмасини босиш, рўйхат бўйича юриш учун эса "Закрьiть" тугмасини босиш керак. Ёзувни йўқотиш учун рўйхатдан катакчани танлаш, "Данньie" менюсига "Форма" буйругини чиқариш ва "Удалить" тугмасини босиш керак. Йўқотишни ОК тугмасини босиш билан тасдиқлаш лозим. Маълумотлар формаси ёрдамида йўқотилган маълумотлар қайта тикланмайди. Рўйхатдаги ёзувни излаш учун рўйхатдаги катакчани танлаб, "Данньie" менюсидан "Форма" буйругини танлаш, "Критерии" тугмасини босиб, тахрирлаш майдонига меъёр шартларини киритиш лозим. Рўйхат бўйича олдиндан излаш учун "Далее" тугмасини, рўйхат бўйича илгариги рўйхатни қидириш учун "Назад" тугмасини, бошқа излашни ташкил этиш

учун "Очистить" тугмасини босиш керак. Ишни тугатиш учун эса "Закрьiть" тугмасини босиш кифоя (12.4-расм). 12.4-расм. Рўйхат бўйича саралаш ва фильтрлашни ташкил этиш. Саралашни уюштириш учун майдон белгиларга эга бўлиши керак. Саралаш ёрдамида рўйхатдаги қаторларни тартиблаштириш мумкин. Масалан, савдо ҳақидаги маълумотлар тузиш, товарлар сони, товарнинг буюртма қилинган куни ва бошқалар. Ана шу товарларнинг камайиш тартиби, сотилиш ҳажми "Даннь ie " менюсидаги "Сортировка" буйруги орқали бажарилиши мумкин. EXCEL да саралаш қуйидагича амалга оширилади: Агар саралаш бир устун бўйича қилинаётган бўлса, бу устуннинг бир хил маънодаги қаторларининг аввалги тартиби сақланади; устундаги тартиблаштиришда ҳосил бўлаётган қаторнинг бўш катакчалари тартибланган рўйхатнинг охирида жойлашади. Рўйхатни тартиблашда "Сортировка" буйругидан фойдаланилади, бу жараен қуйидагича амалга оширилади:  рўйхатдан бир катакчани ажратиб, "Даннь ie " менюсидан "Сртировка" буйруги танлаб олинади;.

 устун ёки устунларда саралаш чогида сараланувчи устунлар танланиб, ҳар бир устун учун саралаш тартиби берилади.  агар лозим бўлса, саралашнинг ўсиш ёки камайиб бориш тартиби кўрсатилади ва ОК тугмаси босилади. Рўйхатдаги маълумотларни фильтрлашни маълум талабга жавоб берувчи берилганларни ажратиб олиш сифатида тушуниш мумкин. Фильтр қўлланилгач, экранда маълум шартларга жавоб берувчи қаторларгина қолади, керакмас қаторлар эса "яширинади". Маълумотларни EXСELда фильтрлаш учун Автофильтр буйруги ишлатилади. Шуни алоҳида таъкидлаш керакки, фильтрлаш режимида EXСEL буйруқлари фақат кўринадиган катакчаларга таъсир қилинади. Масалан, фильтрдан сўнг, фильтрланган қаторларни ажратиш ва уларни бошқа жойга қўйиш мумкин. Фильтрлаш режимида "Автойигинди" тугмаси фақат кўринадиган катакчаларнигина ҳисоблайди, фильтр ўзгарганда йигинди ҳам ўзгаради. Катакчаларни форматлаш буйруқлари ҳам фақат кўринадиган катакчаларга таъсир кўрсатади. Фаол катакчалар билан ишлаш, тозалаш, нусхалаш, йўқотиш, ўрнатиш буйруқлари фақатгина кўринадиган катакчалар билан, ҳатто чоп этиш ҳам кўринадиган катакчалар билан амалга ошади. Рўйхатда фильтрлашни ўрнатиш учун:  фильтрланаётган рўйхат катакчаси ажратилади;  "Данньe" менюсидаги "Фильтр" буйруги ажратилиб, сўнг "Автофильтр" буйруги берилади;  фильтрланиши лозим бўлган маълумотлар жойлашган устунга стрелка олиб келинади. "Автофильтр" рўйхати очилади. Бунда мос қаторлар бўйича чиқариш керак бўлган элементни ажратиш лозим. Агар ҳамма амаллар тўгри бажарилса, экранда фақат кўрсатилган қаторлар қолади. Фильтрлашни бекор қилиш учун эса:  фильтрлашни устун бўйича бекор қилиш учун рўйхатдаги қаторни танлаш;

 рўйхатдаги "Автофильтр"ни бекор қилиш учун "Данньie" менюсидан керакли "Фильтр" буйругини танлаб, сўнг "Автофильтр" ни тозалаш лозим. Рўйхатдаги маълумотлар натижасини чиқариш: Рўйхатдаги маълумотларни таҳлил қилиш қайта ишлаш учун муҳим воситадир. "Данньe" менюсидаги "Якунлаш" буйруги ёрдамида рўйхат якунини барча маълумотлар билан йигиш мумкин. Бу амални бевосита амалий машгулотларда бажаришни тавсия этамиз. Маълумотлар рўйхатидан автоматик натижаларни чиқариш қуйидагича:  рўйхатни устун бўйича саралаб, маълумотларнинг натижалари чиқарилади;  рўйхатдан катакча танланади;  «Данньie» менюсидаги «Итоги» буйруги танланади;  очилган рўйхатда "При каждом изменении" устунини танловчи, гуруҳни ташкил этувчи натижа чиқарилади.  ишни тугатиш учун ОК босилади.

Фойдаланилган адабиётлар: 1. Каримов И.А. Ўзбекистон XXI аср бўсагасида: хавфсизликка таҳдид, барқарорлик шартлари ва тараққиёт кафолатлари. Т.: Ўзбекистон, 1997. 2. Каримов И.А. Баркамол авлод – Ўзбекистон тараққиётининг пойдевори. Т.: Шарқ, 1998. 3. Ғуломов С.С. ва бошқалар. Иқтисодий информатика: Олий ўқув юртларининг иқтисодиёт мутахассисликлари учун дарслик. Т.: Ўзбекистон, 1999. 4. Ғуломов С.С. Экономика ва информатика. Т.: Меҳнат, 1991. 5. Информатика: Учебник. – 3-е перераб. изд. /под ред.проф. Н.В.Макаровой. – М.: Финанси и статистика, 2000.

Похожие

MICRОSОFT WОRD матн мухаррири билан танишиш

Excel дастури. Excel дастури ёрдамида амалий масалаларни ечиш

Электрон жадвал тушунчаси

MS Excel elektron jadvali

Microsoft Excel elektron jadvali