MATLAB dasturiy paketidagi qism dasturlari. SIMULINK qism dasturidagi elementlar - Информатика и ИТ - Рефераты

MATLAB dasturiy paketidagi qism dasturlari. SIMULINK qism dasturidagi elementlar

Загружено в:

10.11.2022

Скачано:

0

Размер:

193.125 KB

MATLAB dasturiy paketidagi qism dasturlari. SIMULINK qism dasturidagi elementlar Reja: 1. Zamonaviy dasturiy modellashtirish komplekslari. 2. Matlab dasturining qism dasturlari. 3. Matlab Simulink dasturiy kompleksi.

Kompyuter modellashtirishning usullari va vositalari xar doim inson bilan, hisoblash (modellash) dialogini yengllashtirishga qaratilgan, dasturlash tili masalalarini muxandislikkka yaqinlashtirilgan. Soʻngi paytlarda vizual yoki grafik dasturlanishga oʻtish keng koʻlamda tarqaldi. Bu oʻtish ayrim paytlarda 60-yillarda tarqalgan analogli hisoblagich mashinalarda dasturlashni eslatadi. Zamonaviy dasturiy modellashtirish komplekslarida, vizual (grafik) dasturlanishga oʻtishdan foydalanilmoqda, yechilinayotgan masalaning virtual model displey ekranida, dasturiy tizim kutbxonasida mavjud yoki foydalanuvchi tomonidan elementlarni oʻzaro virtual oʻtkazgichlar bilan bogʻlanishi orqali, virtual yechilinayotgan virtual elementlardan tuzilgan struktura sxema koʻrinishda shakllanadi. Virtual yechuvchi elementlar bu matematik operasiyalarga mos keluvchi dastur parchlaridir, avtomatlashtirigan dasturdan foydalanilgan xolda yuqori tilda yozilgan. Grafik (vizual) dasturlanish, modellashtirilayotgan tizimni foydalanuvchiga tabbiiy boʻlgan dasturda kiritadi, asosan grafik shaklda, avtomatik xolda bu tavsif kompyuter tiliga oʻgirib, yana modellashtirish natijalarini grafik shaklda taqdim etadi, masalan vaqtinchalik yoki davriy diagrammalar koʻrinishda. Modellarni ishlab chiqishda bunday hisoblash eksperemetlarida koʻp mehnatli jarayon va vaqt odatiy usullardan oʻn baravarga qisqaradi, xar bir yangi usul uchun individual dastur oʻylab chiqiladi. Vizual modellashtirishni nisbatan arzonligi ularni ekspluatasiyasi soddaligi, xar bir texnolog va muxandis uchun qoʻl keladi. Xozirgi vaqtda vizual modellashtirishnining bir necha vizual muxitlari mavjud, ularning orasidan quyidagilani ajratish mumkin: • The MathWorks Inc firmasining MATLAB kompleks bazasida ishlovchi SIMULINK ilovasi • Kommunikasion tizimlarda, raqamli signallarga ishlov beruvchi, boshqarish tizimlarini loyiqalashda qoʻllaniladi. • National Instruments firmasining LabVIEW kompleksi. Maʻlumotlarni yiqish va ishlov berish tizimlarida hamda texnik obʻekt va texnologikjarayonlarda qoʻllaniladi. • Multisim firmasining Interactive Image Technologies Ltd dasturiy kompleksi Electronics Workbench Elektronn tizimlarni modellashtirishda sxema va avtomatlashtirilgan loyixalash masalalarini echishda qoʻllaniladi. • Dasturiy kompleks FEMLAB(COMSOL MULTIPHYSICS). Taqsimlangan parametrli tizimlarni modellashtirishda qoʻllaniladi. MATLAB kompleksi bilan yoki avtonom xolda ishlashi mumkin. Sanab oʻtilgan paketlar xar xil masalalar sinfiga orientirlanishgan. SIMULINK dasturi MATLAB paketga ilovadir SIMULINKni MathWorks firmasining alohida mahsuloti sifatida koʻriladi, ammo u MATLAB yadrosi bor boʻlgan xoldagina ishlaydi, va uning tarkibiga kiruvchi koʻp funksiyalardan foydalanadi. Shuni belgilash kerakki MATLAB paketi eng avvalo berilganlar massivini ishlov berishiga qaratilgan (matrisalar, vektorlar va x.z.) Bu esa proseduralarni unumdorligini oshiradi. Vektorli ishlov berish,

hisoblashning katta tezligini taʻminlaydi, koʻp xollarda foydalanuvchini sikllarni yozishdan ozod qiladi va aniqlik kafilligini beradi. SIMULINK ilovasi u shunday asbob hisoblanadiki uning yordamida bloklarni birlashtirish mumkin, dinamik tizimning aloxida elementlariga mos keladi va ularning harakatlarini vaqt mobaynida tekshiradi. SIMULINK (S-modeli) vositalarini modelini ishlab chiqish drag-and-drop texnologiyasga asoslangan. S- modelini qurish uchun SIMULINK kutubxonasida saqlanuvchi modul (yoki bloklar), foydalaniladi. SIMULINK kutubxona shunisi bilan qiziqki, MATLAB paketining hamma asosiy imkoniyatlariga foydalanuvchi bemalol foydalanishi mumkin, yana bir tomondan uning komponenti bilan mustaqil, bu degani u bilan ishlaganda paket tarkibiga kirgan boshqa asboblar bilan ishlashga koʻnikma boʻlishi kerak. Qurilayotgan modellga kiritilayotgan bloklar oʻz aro maʻlumotlar va boshqarish boʻyicha bogʻliq boʻladi. Bogʻlanish koʻrinishi blok turi va modelning ishlash mantigʻiga boqliq. Bloklar almashinayotgan berilgan kattaliklar skalyar miqdorlar, vektor yoki ixtiyoriy oʻlchamdagi matrisalar boʻlishi mumkin. Har qanday S-model strukturasiga ega, yaʻni past darajadagi modellardan tuzilgan boʻlishi mumkin, bunda ierarxiya sonlar darajasi chegaralanmagan. Boshqa parametrlar bilan birgalikda foydalanuvchi vaqt oʻzgarish usulini (doimiy yoki oʻzgaruvchan qadamli ), hamda modellashtirishning tamomlash shartlarini berishi mumkin. Modellashtirish jarayonida tizimda oʻtayotgan jarayonlarni uzatish mumkin. Buning uchun SIMULINK kutubxonasi tarkibiga kiruvchi maxsus "koʻrish oynalari" dan foydalaniladi. Foydalanuvchini qiziqtirayotgan xarakteristikalar raqamli va grafik shaklda taqdim etilishi mumkin. Strukturali va modulli dasturlanishni qoʻllash , har xil algoritmlarni unifisirlangan dasturlangan modullar toʻplami koʻrinishda taqdim qilinadi, bu dasturni koʻrinishini yaxshilaydi, uni sozlashni yengillashtiradi va natijada ishlov berilayotgan dasturiy taʻminot umumiy hajmini kichaytiradi. Bundan tashqari SIMULINK kutubxonasi foydalanuvchi tomonidan yaratilgan xususiy bloklar bilan toʻldirilishi mumkin. Shuni aytib oʻtish kerakki MATLAB tizimida har xil boshqa ilovalar ham mavjud, gafik (vizual) dasturlanish usuliga asoslangan SIMULINK ilova bilan birgalikda ishlashga asoslanadi. Aerospace Blockset - aviasion, kosmik, reaktiv va turboreaktiv tizimlarni modellashtirish uchun maxsus asboblarga ega. DSP Blockset - (DSP) tizimlarni loyiqalashga va raqamli signallarga ishlov berish masalalarini modellashtirishga moʻljallangan. Kutubxona bergan maʻlumotlar, klassik, koʻp pogʻonali, adaptiv filtrasiya, matrisali operasiyalar, oʻzgartirish, chiziqli operasiya, statistika va spektrli analizni oʻz ichiga oladi. Nonlinear Control Design Blockset - dinamik obʻekt parametrlarini sozlash uchun foydalanuvchi ixtiyoriga interfeys grafgini taqdim etadi. Sim Power Systems - tizim va qurilmalarni elektrotexnik va elektroenergetik modellash uchun moʻljallangan. SimMechanics - graflarning yoʻnaltirilmagan signallari yordamida boshqarish tizimini modellashtirishga imkon beradi, ularni fizik modellar va boshqa kutubxonadagi modellar bilan birlashtiradi. Simulink kutubxonasi bloklari hususiyatlarining tavsifi 1-8 jadvallarda keltirilgan. Sources kutubxonasi – signallar va taʻsirlar manbalari 1-jadval

Tasvirlanishi Nomlanishi Tavsifi Constant Doimiy signal manbai Sath boʻyicha doimiy signal beradi Sine Wave Sinusoidal signal manbai Berilgan chastota, amplituda, faza va siljishga ega sinusoidal sinalni shakllantiradi Ramp Chiziqli oʻzgaruvchi taʻsir manbai Chiziqli signalni shakllantiradi Step Pogʻonali signal generatori Pogʻonali signalni shakllantiradi Pulse Generator Impuls signal generatori Toʻgʻriburchakli impulslarni shakllantiradi Band-Limited White Noice Oq shovqin generatori Chastota boʻyicha bir tekis taqsimlangan quvvatli signalni hosil qiladi From File Fayldan kelgan maʻlumotlarni hisoblash(sanash) bloki Tashqi fayldan maʻlumotlarni olish From Workspace Ishchi sohadagi maʻlumotlarni hisoblash(sanash)bloki Matlab ishchi sohasidan maʻlumotlarni olish Repeating Sequence Davriy signal bloki Davriy signalni shakllantirish 2-jadval Sinks kutubxonasi – signallarni qabul qilgichlar Tasvirlanishi Nomlanishi Tavsifi Scope Ossilgorraf Oʻrganilayotgan signallarning grafigini quradi ХУ Graph Ggrafik qurgich Bir signal grafigini boshqa funksiya grafigida qurish Display Raqamli displey Signal qiymatini son koʻrinishida tasvirlaydi То File Maʻlumotlarni faylda saqlash bloki Blok uning kirishiga keluvchi maʻlumotlarni faylga yozadi То Workspace Ishchi sohadagi maʻlumotlarni saqlash bloki Blok uning kirishiga keluvchi malumotlarni Matlabning ishchi sohaga yozadi. Terminator Oxirgi qabul qilgich Blok boshqa blokning foydalanilmaydigan chiqishidan signalni uzatish uchun foydalaniladi 3-jadval Continuous kutubxonasi – analogli bloklar Tasvirlanishi Nomlanishi Tavsifi Derivative Hosilani hisoblash bloki Kirish bajaradi signalini sonli differensiallanishin i

Lntegrator Integrallovchi blok Kirish signalini integrallanishini bajaradi Transfer Fcn Uzatish funksiyasi bloki Transfer Fcn uzatish xarakteristikasi bloki palinom koʻrinishiga ega uzatish funksiyasini beradi. State- Space Dinamik obyekt modeli bloki Blok holatlar fazosidagi tenglamalar bilan tavsiflanuvchi dinamik obyektni hosil qiladi. 4-jadval Diskontinuous kutubxonasi – nochiziqli bloklar Tasvirlanishi Nomlanishi Tabsifi Backlash Lyuft bloki Блок лyuфта ―Lyuft‖ tipidagi nochiziqlilikni modellashtiradi Dead Zone Sezmaslik zonasiga ega blok ―Sezmaslik (oʻlik zona) zonasi‖ tipidagi nochiziqli bogʻliqlikni realizatsiya qiladi. Quantizer Sath boʻyicha kvantlash bloki Blok kirish signalini sath boʻyicha bir xil kvantlash qadami bilan kvantlashni taʻminlaydi. Relay Releli blok Releli nochiziqlilikni realizatsiya qiladi Saturation Chegaralash bloki Signal qiymatini chegaralashni bajaradi. 5-jadval Discrete kutubxonasi – diskret bloklar Tasvirlanishi Nomlanishi Tavsifi Unit Delay Ayrim diskret kechikishli blok Kirish signalini bir qadamga kechikishini bajaradi. Discrete-Time Integrator Diskret integrator bloki Blok diskret tizimlarda integrallash jarayonini bajarish uchun foydalaniladi. Discrete Transfer Fсn Diskretli uzatish funksiyasi Discrete Transfer Fcn bloki polinom koʻrinishidagi diskret uzatish funksiyasini beradi. 6-jadval Math kutubxonasi – matematik amallar bloki Tasvirlanishi Nomlanishi Tavsifi Sum Yigindini hisoblash(sanash) bloke Blok signallarning joriy qiymatlari yigʻindisini hisoblash(sanash)ni bajaradi.

Product Koʻpaytirish bloki Blok signallarning joriy qiymatlari koʻpaytmasini hisoblash(sanash)ni bajaradi. Sign Signal belgisini aniqlash bloki Kirish signali belgisini aniqlaydi Gain и Matrix Gain Kuchaytirgichlar Blok kirish signalini doimiy koeffisiyentga koʻpaytirshni bajaradi. Math Function Matematik funksiyalarni hisoblash bloke Matematik funksiyani hisoblashni bajaradi. Trigonometric Function Trigonometrik funksiyalarni hisoblash bloke Trigonometrik funksiyani hisoblashni bajaradi. MinMax Minimal va maksimal qiymatni aniqlash bloki Minimal va maksimal qiymatni aniqlaydi Relational Operator Bogʻliqlik jarayonini hisoblash bloki Blok kirish signallarining joriy qiymatlarini taqqoslaydi Logical Operation Mantiqiy amallar bloki Bazaviy mantiqiy amallardan bittasini realizatsiyalaydi. 7-jadval Look-Up Tables kutubxonasi – Jadvallar bloklari Tasvirlanishi Nomlanishi Tabsifi Look-Up Table Bir oʻchamli jadvak bloki Blok bitta oʻzgaruvchili funksiyani jadval shaklida beradi. Look-Up Table(2D) Ikki oʻlchamli jadval Blok ikki oʻzgaruvchili funksiyani jadval shaklida beradi. Look-Up Table (n-D) Koʻp oʻlchamli jadval Blok koʻp oʻzgaruvchili funksiyani jadval shaklida beradi. 8-jadval Signal&Routings kutubxonasi – Signallarni oʻzgartirish bloki Tasvirlanishi Nomlanishi Tavsifi Bus creator Shina shakllantirgich bloki Turli tipdagi signallardan shina shakllantiradi. Manual switch Qoʻlda ulash bloki Foydalanuvchi buyrugʻi boʻyicha kirish signallarini uzib ulashni bajaradi. Bus selector Shina selector bloki Shinadan talab qilingan signallarni ajratib oladi. Shunday qilib, standart vositalar ega Simulink ancha murakkab gibridli modellarni yaratishi mumkin. Foydalanuvchida paydo boʻladigan noqulayliklar koʻproq gibrid modelga bogʻliq emas, balki umuman olganda sodda bloklardan iborat tenglamalar murakkab tizimlarini yigʻishga bogʻliq. ,

Quyidagi boʻlimda yuqorida koʻrib oʻtilganlarning struktura sxemalari va virtual ekranlarda oʻlchash vositalarining modellashtirish natijalari keltirilgan. Amaliy ishini bajarishda dastlab modelning struktura sxemasini tuzib olish va sozlash tavsiya etiladi. 1-rasm. Simulinkda sxemani modellash

Nazorat savollari: 1. Grafik (visual) dasturlanishdeb nimaga aytiladi? 2. Visual modellashtirish tushunchasi nima? 3. Simulink ilova dasturi qanday dastur va uning vazifasi nima? 4. Undan tashqari qanday ilovalar mavjud? 5. SimMechanics nima bilan shug’ullanadi?

Asosiy adabiyotlar 1. Stephen J. Chapman MATLAB Programming for Engineers. – New York: CL Engineering USA, 2015. -456r. 2. Keith Stouffer, Joe Falco, Karen Kent. Guide to Supervisory Control and Data Acquisition (SCADA) and Industrial Control Systems Security. – Gaithersburg: National Institute of Standards and Technology Gaithersburg, 2006. - 164 p. 3. T.Dadajonov, M.Muxitdinov. MATLAB asoslari. - Toshkent: Fan, 2008. 631 b. 4. A.N. Yusupbekov, F.T. Adilov, V.M. Dozorsev Tipik texnologik obyektlarni imitasion modellashtirish va boshqarish malakali kopyuter treningi. - Toshkent: Tafakkur Bo’stoni, 2016. – 196 b. 5. A.N. YUsupbekov, F.T. Adilov, V.M. Dozorsev Imitatsionnoe modelirovanie tipov ы x texnologicheskix ob’ektov i kompyutern ы y trening nav ы kam upravleniya.-Tashkent: Tafakkur Bo’stoni, 2015. – 204s. 6. Frolov D.A. Analiz vidov kompyutern ы x obuchayu щ ix sistem dlya podgotovki personala prom ы shlennogo predpriyatiya i sovremenn ы x texnologi ix postroeniya / D.A. Frolov // Innovatsionn ы e informatsionn ы e texnologii. 203. T. 1. №2.S. 431-434.

Похожие

SIMULINK qism dasturida boshqarish sistemalarini modellashtirish

Foydalanuvchi funksiyasi. Qism dastur. Foydalanuvchi funksiyalar va qism dasturlarini tashkil qilish

MATLAB dasturiy paketi. MATLAB dasturiy paketida arifmetik ifodalarni kiritish

Pascal tilida nostandart funktsiyalar va qism dasturlar

Kompyuterlarga dasturiy yordam ko’rsatish. Dasturiy ta’minot