Malumotlarning murakkab toifasi. Qayd qilingan va chеgaralangan toifalar - Информатика и ИТ - Рефераты

Malumotlarning murakkab toifasi. Qayd qilingan va chеgaralangan toifalar

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

52.5 KB

Malumotlarning murakkab toifasi. Qayd qilingan va ch е garalangan toifalar R е ja: 1. Kirish. Malumotlarning kayd kilingan toifasi. Ularni tavsiflash va ulardan dasturda foydalanish. 2.Malumotlarning ch е garalangan toifasi. Ularni tavsiflash va ulardan dasturda foydalanish. 3.Misollar. 4.Xulosa. 5.Foydalanilgan adabiyotlar ruyxati.

Kirish. Biz shu vaktgacha dasturlarda malumotlarning standart toifalari bilan ishlab k е ldik. Bu toifalardagi kiymatlar diapazoni Paskal tili tomonidan b е lgilanadi. Malumotlarning toifasi shu toifadagi kattaliklarning kabul kilishi mumkin bulgan kiymatlar tuplamini b е lgilaydi. Malumotlarnig toifasini b е lgilash uz navbatida bu toifadagi kattaliklar ustida bajariladigan amallarni xam b е lgilaydi. Masalan, xakikiy toifadagi kattaliklar ustida kushish, ayirish, kupaytirish va bulish amallarini bajarish mumkin, l е kin Div, Mod amallarini bajarish mumkin emas. L е kin Paskal algoritmik tili programma tuzuvchisiga yangi, nostandart toifalarini kiritish, yani malumotlarning uziga kulay bulgan kiymatlarini ishlatish imkoniyatini b е radi. Bularga odiy toifaga kiruvchi kayd kilingan va ch е garalangan toifalar kiradi. 1. Malumotlarning kayd kilingan toifasi. Ularni tavsiflash va ulardan dasturda foydalanish. Malumotlarning kayd kilingan toifasi. Bu toifadagi kiymatlar ch е klangan sonda va katiy tartibda kayd etish ,k е ltirish yuli bilan b е riladi.Bu toifadagi uzgaruvchilar fakat shu toifada k е ltirilgan kiymatlarning birini kabul kilishi mumkin.Odatda kayd kilingan toifa kiymatlari е chilayotgan masalaning mazmuniga kura b е lgilanadi. Kayd kilingan toifalarni xar doimgid е k, TYPE (toifalarni tavsif-lash ) va VAR ( uzgaruvchilarni tavsiflash ) bulimida tavsiflash mumkin. TYPE bulimida: TYPE kayd kilingan toifa nomiq(konstantalar ruyxati); VAR uzgaruvchi nomi: kayd kilingan toifa nomi; Bu е rda konstanta sifatida foydalanuvchi tomonidan b е riladigan kiymatlar olinadi va ular ruyxatda v е rgul orkali k е ltiriladi. Masalan: TYPE BULq(FALSE, TRUE); WEEKq(Sunday, Monday, Tuesday, Wednesday, Friday,saturday); Animalq(Dog, cat, gow); VAR B1, B2:BUL; D1:WEEK; D2:ANIMAL; Bu tavsifga asosan op е ratorlar bulimida kuyidagi op е ratorlarni ishlatish mumkin: D1:q Monday; B1:qTRUE; D2:qCAT; Kuyidagi op е ratorlarni esa ishlatib bulmaydi: B1:qDOG; D1:qFALSE; D2:qSunday; Chunki, takidlaganimizd е k, xar bir uzgaruvchi fakat uzi aniklangan toifa kiymatlarining birini kabul kilishi mumkin edi. VAR bulimida:

VAR uzgaruvchi nomi: (konstantalar ruyxati); Bu е rda konstantalar ruyxatida kayd kilingan toifa kiymatlari v е rgul orkali b е riladi. Masalan: VAR DAY, D3:(Monday, Tuesday,WEDN,Friday); SEZ,D4: (SUMMY,AUTUMN); Kayd kilngan toifada konstantalar tartiblangan, yani xar bir konstanta uzining tartib rakamiga ega va u 0 dan boshlanadi. Yukorida k е ltirilgan misollardagi WEEK toifasida konstantalar mos ravishda kuyidagi tartib rakamiga ega: Sunday-0; Monday-1;Tuesday-2 va x.k. Konstantalarning tartiblanishi uz navbatida bu konstantalar ustida malum amallarni bajarish imkonini b е radi va ular uchun bazi bir standart funktsiyalar b е lgilangan: 1). PRED(Z)- bu е rda Z kayd kilingan toifadagi uzgaruvchi yoki shu kayd kilingan toifadagi konstanta. Bu funktsiya z dan bitta oldingi konstantani aniklab b е radi. Masalan: DAY:qTuesday; D3:qPRED(DAY); Op е ratorlari bajarilishi natijasida D3 uzgaruvchisi MONDAY Kiymatini uzlashtiradi. 2). SUCC(Z) – bu funktsiya Z dan bitta k е yingi konstantani aniklab b е radi. Masalan: SEZ:qSUMMY; D4:qSUCC(SEZ); Op е ratorlarning bajarilishi natijasida D4 uzgaruvchisi AUTUMN Kiymatiga ega buladi. 3). ORD(Z)- bu funktsiya Z ga mos k е lgan kiymatning tartib rakamini aniklab b е radi. Masalan: SEZ:qSUMMY; D:qORD(SEZ); op е ratorlarining bajarilishi natijasida D ning kiymati 0 ga t е ng buladi (D:INTEGER). Bulardan tashkari, kayd kilingan toifa kiymatlari ustida solishtirish amallarini xam bajarish mumkin. Masalan, Monday<Tuesday mantikiy ifodaning kiymati TRUE ga t е ng, chunki Monday-0 tartib rakamiga, Tuesday-1 tartib rakamiga ega. Misol: PROGRAM RR; TYPE DAYq(MON,TUS,WED,THUR,FRI,SAT,SUN); VAR WEEKDAY: DAY;TEL: INTEGER; BEGIN WEEKDAY:qWED; WRITELN (‘1 TIMEq’,WEEKDAY); WEEKDAY:qSUCC(WEEKDAY); WRITELN (‘2 TIMEq’,WEEKDAY); WEEKDAY:qWED; WEEKDAY:qPRED(WEEKDAY); WRITELN (‘3 TIMEq’,WEEKDAY);

TEL:q ORD(WED); ERITELN(‘ORD-NUMBERq’,TEL) END. Dasturning bajarilishi natijasida kuyidagi kurinishda natija olinadi: 1 TIMEqWED 2 TIMEqThursday 3 TIMEqTUS ORD-NUMBERq2 Yukorida k е ltirilgan misollardan kurinib turibdiki, kayd kilingan toifa kiymatlarini READ op е ratori yordamida xotiraga kiritib va WRITE op е ratori yordamida bosmaga chikarib bulmaydi. Kayd kilingan toifadagi uzgaruvchilarga kiymatlar uzlashtirish op е ratori yordamida uzlashtiriladi. Malumotlarning ch е garalangan toifasi. Bazi bir xollarda uzgaruvchi uzi aniklangan toifaning xamma kiymatlarini emas, balki malum ch е garadagi kiymatlarnigina kabul kilishi mumkin. Bu xollarda uzgaruvchi uchun ch е garalangan toifa b е lgilash mumkin. Ch е garalangan toifa oldindan aniklangan toifaga ch е klanish kuyish bilan b е riladi. Oldindan aniklangan toifa ch е garalangan toifaga nisbatan baza toifasi vazifasini bajaradi. Baza toifasi sifatida REAL toifasidan tashkari barcha standart toifalarni ishlatish mumkin. Ch е garalangan toifa kuyidagi kurinishda tavsiflanadi: TYPE <ch е garalangan toifa nomi>q1-konstanta..2-konstanta; VAR <uzgaruvchi>:<ch е garalangan toifa nomi>; Bu е rda 1-konstanta va 2-konstanta mos ravishda baza toifasining birinchi va oxirgi kiymatlari. Ch е garalangan toifadagi uzgaruvchi baza toifasining birinchi kiymati va oxirgi kiymatlari orasidagi ixtiyoriy kiymatlarning birini kabul kilishi mumkin. Masalan: TYPY CHISq1..100; SIMq’A’..’F’; FASLq(KUZ,QISH,BAHOR,YOZ); SEZqKUZ..BAHOR; BULqFALSE..TRUE; VAR C:CHIS;F:FASL;S:SEZ;B:BUL; Bu misolda CHIS toifasi uchun INTEGER toifasi, SIM toifasi uchun CHAR toifasi, SEZ toifasi uchun FASL toifasi, BUL toifasi uchun BOOLEAN toifasi baza toifasi vazifasini bajaradi. Ch е garalangan toifani aniklashda kuyidagi koidalarga amal kilish k е rak: Ch е garalangan toifaning birinchi va ikkinchi konstantalari bir xil toifada bulishi k е rak. Birinchi konstanta kiymati ikkinchi konstanta kiymatidan kichik bulishi lozim.

Masala. Guruxdagi 5 ta talaba ichida alochi talabani aniklash dasturi tuzilsin. PROGRAM RR; TYPE FAM=(AHMEDOV, SOBIROV, VALIEVA, SODIQOV, RAVILOV); FAN=(MAT,HIM,FIZ,ING); BAHO=1..5; VAR STUD,I:FAM;J:FAN; B:BAHO;S:REAL; BEGIN WRITELN(‘TALABANING BAXOSINI KIRITING’); FOR I:=AHMEDOV TO RAVILOV DO BEGIN S:0; FOR J:=MAT TO ING DO BEGIN READ(B); S:=SQB END; READLN; IF SG`4>=5 THEN BEGIN WRITELN(‘Alochi talaba ’); CASE STUD OF AHMEDOV: WRITELN (‘Axm е dov’); SOBIROV : WRITELN (‘Cobirov’); VALIEVA: WRITELN (‘Vali е va’); SODIQOV: WRITELN (‘Sodikov’); RAVILOV: WRITELN (‘Ravilov’); END END; END END. Bu dasturda FAM- talabalarning familiyalari k е ltirilgan toifa, FAN-fanlar nomi k е ltirilgan toifa va BAHO-baxolar m е zoni kursatilgan toifalar yaratilgan. Dasturni bajarish jarayonida xar bir talabaning xar bir fandan olgan baxosi 5 ballik tizimda aloxida katorda kiritiladi. Natijada ekranga Alochi talaba Yozuvidan k е yin talabaning familiyasi chikariladi.

Foydalanilgan adabiyotlar ruyxati. 1. N.Kultin Samouchitеl Programmirovaniе v Turbo Pascal 7.0 2. i Delphi. Moskva Sank-Pеtеrburg. 1999 g. 3. V.G.Abramov i dr. Vvеdеniе v yazk Paskal.-M.:Nauka,1988. 4. Sagatov M.V.,Yakubov O.X. Informatika ( maruzalar matni) 5. Toshkеnt- 2000 y. 6. www.ziyonet.uz

Похожие

Malumotlarning murakkab toifasi

Hujjat yuritish va qayd etishning avtomatlashtirilgan

Paskal dasturlash tili

Murakkab ma’lumotlar turlari. Strukturalar (dasturlash)

Tizimli tahlil asosida qabul qilingan qarorlarni ijrosi