Ma‘lumotlar bazasi, ularning xarakteristikalari - Информатика и ИТ - Рефераты

Ma‘lumotlar bazasi, ularning xarakteristikalari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

70 KB

Ma‘lumotlar bazasi, ularning xarakteristikalari Reja : 1. Ma‘lumotlar bazasi 2. Boshqaruvning informattsion tizimi 3. Avtomatlashtirilgan ma‘lumotlar banklaridan foydalanish 4. Ma‘lumotlarni bankining vazifalari

Ma‘lumotlar bazasi Ma‘lumotlar bazasi qaytarilmaydigan ma‘lumotlarning yaxlitlangan jamlamasi sanaladi. Uning asosida mazkur sohaning barcha masalalari hal etiladi. Ma‘lumotlar bazasida ko’p qirrali kirish va aynan bir xil ma‘lumotlardan turli mijozlar foydalanish imkoni mavjud. Tashkil etiladigan Ma‘lumotlar bazasi to’zilmasi predmet sohasi ma‘lumotlarining axborot-mantiqiy modelini aks ettirishi lozim. Ma‘lumotlar bazasidagi mantiqiy o’zaro bog’liqlik ma‘lumotlar modeli namunasiga muvofiq tashkil etiladi. Me‘yoriy-ma‘lumotnomali va boshqa ma‘lumotlar qoida bo’yicha alohida massivlarda joylashtiriladi. Bu massivlarni yo’zaga keltirish va yuritish texnologiyasi o’z xususiyatiga ega. Mazko’r massivlar Ma‘lumotlar bazasining boshlangich yuklanish bosqichida tashkil etiladi. Operativ (tezkor) hisobot ma‘lumotlari ma‘lumotlar bazasiga vazifalarni yechish tartibi muvofik kiritiladi. Ma‘lum bir hisob-kitob qilingach (masalan, omborxonada kolgan tovarlarni hisob-kitob qilish), tuplangan tezkor hisobot ma‘lumotlari yo’q qilinadi yoki arxivda saqlanadi. Ma‘lumotlar bazasini nisbatan samarali tashkil etish bu - ma‘lumotlar bazasida mantiqan o’zaro bog’langan to’plamlarini tashkil etishdir (1-rasm).

Mashina axborotlar bazasi Ma‘lumotlar bazasining yaxlitlangan tuplamlari Ma‘lumotlarning mustakil tuplamlari Me‘ yoriy ma‘lumotnomali axborotlar Ma‘lumo tlarning boshlangich tuplamlari Rejali ma‘lumotlar Tezkor xisobot ma‘lumotlari Amaliy dasturning dastlabki, oralik va nashrga oid ma‘lumotlar 1-rasm. Mashina ichidagi axborotlar bazasining mazmuni . Ma‘lumotlar bazasini boshqarish uchun uni tashkil etish va yuritishda sohalashtirilgan samarali dasturiy vosita - Ma‘lumotlar bazasini boshqarish tizimidan foydalaniladi. Ma‘lumotlar bazasi qaytarilmaydigan ma‘lumotlarning yaxlitlangan jamlamasi sanaladi. Uning asosida mazko’r sohaning barcha masalalari xal etiladi. Ma‘lumotlar bazasida ko’p kirrali kirish va aynan bir xil ma‘lumotlardan turli mijozlar foydalanish imkoni mavjud. Tashkil etiladigan Ma‘lumotlar bazasi to’zilmasi predmet sohasi ma‘lumotlarining axborot-mantiqiy modelini aks ettirishi lozim. Ma‘lumotlar bazasidagi mantiqiy o’zaro bog’liqlik ma‘lumotlar modeli namunasiga muvofik tashkil etiladi. Boshqaruvning informatsion tizimi karorlari tezkor zaruriy va kerakli ma‘lumotlarni olish uchun mo’ljallangan. Axborot texnologiyasi quydagilarga asoslangan: - EHM, orttexnika va telekommunikatsion vositalardan kengrok foydalanishga;

- foydalanuvchining axborotlashtirish jarayonidagi faol ishtirokiga; - umumiy dasturli ta‘minlov va muammolariga mo’ljallangan keng foydalanishda; - ma‘lumotlar bazasi va dasturlariga, shunindek lokal va global EHM tizimlariga ruxsat berilgan imkon mavjudligi; - telekommunikatsiyadan foydalanish; - karorlarni qabul qilish va qayta ishlash jarayonlaridagi taxliliy holatlar uchun mutaxassislarning avtomatlashtirilgan ish joylari ; - sun‘iy intelekt tizimini qo’llash; - ekspert tizimini tatbik etish; Avtomatlashtirilgan ma‘lumotlar bankidan foydalanish, ma‘lumotlarni mantiqiy va jismoniy tashkil qilishda mustaqil amaliy dasturlarning yetarlicha yuqori darajadaligini, ma‘lumotlarni boshqarishni integratsiyasi va markazlashishi, ma‘lumotlarning ortiqcha yo’qotishlarining bartaraf etilishi, ma‘lumotlarni teleprotsessorli qayta ishlash va paketlarning aralashishi mumkinligi ma‘lumotlarning o’zaro bog’liqlik majmuiga ko’p omilli intilishlarni ta‘minlash imkonini beradi. Shuning uchun boshqaruv BAT ishlanmalari barcha sohalar uchun qo ’ llashda avvalo avtomatlashtirilgan ma ‘ lumotlar bankini yaratish bilan bog ’ liq . Har qanday boshqaruvni asosi bo ’ lib , ob ‘ ektni holati hisoblanadi , shuning uchun ma ‘ lumotlarning avtomatlashtirilgan tizimi , ularni tashkil etilishi , dikkat bilan kiritish , saqlash foydalanish tizimining markazi hisoblanadi . Ma‘lumotlar bankining vazifalari: predmet sohasining adekvat informatsion tasavurlanishi, foydalanuvchilarga zaruriy ma‘lumotlarning berilishi va yangilanishi, saqlanishning ta‘minlanishi. Har qanday ma‘lumotlar banking tarkibiy qismi bo’lib, ma‘lumotlar bazasini tizimi (MBBT), ma‘lumotlar bazasi administratori, amaliy dastur taminlovi. Ma‘lumotlar bankining boshqarish tizimini vazifalashtirish, ma‘lumotlar bazasini ikki xil darajada tashkil qilishga asoslangan:

-mantiqiy -jismoniy. Ma‘lumotlarning mazko’r ikki darajasi ma‘lumotlarni tashkil qilishning ikki omiliga to’g’ri keladi: EHM xotirasida ma‘lumotlarni saqlashga jismoniy nuqtai- nazardan ma‘lumotlarni amaliy ilovalarida foydalanishda mantiqiy nuqtai nazaridan. Umumiy holatda ma‘lumotlarni tashkil qilishning jismoniy va mantiqiy strukturalarini mos kelmasligi ham mumkin. Ma‘lumotlarni boshqarish vositalarining rivojlanishi axborot texnologiyalari bazasiga ko’rilgan har qanday axborot tizimining asosi hisoblanadi. Ma‘lumotlar bazasi ( date base )– bu EHM ning tashqi xotirasida saqlanadigan har qanday jismoniy, ijtimoiy, ststistiq tashkiliy va boshqa ob‘ektlar, jarayonlar, holatlarning o’zaro bog’liq va tartiblashtirilgan majmuidir. Ma‘lumotlar bazasi (MB) har xil foydalanuvchilarning axborot yetishmovchiligini ta‘minlash uchun mo’ljallangan. Amaliyotda ko’pchilik ma‘lumotlar bazasi chegaralangan predmet sohasi uchun loyxalashtiriladi. Bitta EHM da bir qancha ma‘lumotlar bazasi birlashishi mumkin. Ma‘lumotlar bazasini boshqarish tizimining shunday imkoniyatlarini, ya‘ni ma‘lumotlar sirliligi va ximoyalanishi ta‘minlash, inkordan keyin ma‘lumotlar bazasining tiklanishi, ma‘lumotlar bazasi bilan ishlashda hisob yuritish lozimdir. Boshqaruvning informattsion tizimi Ma‘lumotlar bazasining boshqarish tizimi vositalari xajmiga ega, ya‘ni ma‘lumotlarga yetishish imkoning ma‘lum usullarini ta‘minlaydi. Ma‘lumotlar bazasini boshqarish tizimi vositalari bilan bajariladigan, kidirish, to’g’rilash, tuldirish va ma‘lumotlarni chiqarib yuborish jarayonlari hisoblanadi. Kidirish jarayoni asosiysi hisoblanadi. Ma‘lumotlar mustaqilligini tamoyillarning tadbiq ma‘lumotlarning bazasini boshqarish tizimining moslashuvini aniqlaydi. Predmet sohasidagi ma‘lumotlarni qayta ishlash xususiyatlari hisobi, diskretli tavsiflarni

qayta ishlash xususiyatlari hisobi, diskretli tavsifli ishlab chiqarish korxonalarida avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimini qo’llashga maxsuslashgan ma‘lumotlarni bazasini tizimini loyxalashtirish imkonini beradi. Ma‘lumotlar bazasini boshqarish tizimining ma‘lum bir sohada qo’llash Maqsadida rostlash jarayoni tizimini generatsiya qilish deb ataladi. Ma‘lumotlar bazasining boshqarish universal tizimiga masalan, dbase, Paradox, Mi с rosoft-A сс ess , oragle, informix va boshqalarga tegishlidir. Ma‘lumotlar bazasini boshqarish tizimi ishi ma‘lumotlarni yozishning uch darajasidan foydalanish bilan bog’liq. Ma‘lumotlarni jismoniy tashkil etishning yozilishi ma‘lumotlarning umumiy mantiqiy tarkibining yozilishi amaliy dasturlar ma‘lumotlarni modelostilarini yozish o’zviyligi. Ma‘lumotlar bazasini boshqarish tizimi bir vaqtning o’zida bir qancha amaliy dasturlarni qayta ishlashni olib boradi, ya‘ni ma‘lumotlarning modelostilariga ega bo’lishi mumkin. Avtomatlashtirilgan ma‘lumotlar banklaridan foydalanish Ma‘lumotlar bazasi foydalanuvchining bitta shaxsiy kompyuter monopoliya ixtiyorida bo’lishi mumkin. Bunday holatda u faqat mazko’r ShK xotira diskasiga joylashtiriladi va axborot bazasiga bir vaqtda bir necha foydalanuvchining kirishi ta‘minlanmaydi. SHK tarmog’i mavjud bo’lgan holda ko’p foydalanadigan rejimda, «mashina- server»da joylashadigan markazlashgan ma‘lumotlar bazasini saqlash va foydalanish imkoniyati tugiladi. Bunday holatda har bir foydalanuvchi o’z shaxsiy komppyuteri orqali barcha mijozlar uchun umumiy bo’lgan markazlashgan axborot bazasiga kirishga ruxsat oladi. Tarmoq texnologiyasida har bir foydalanuvchi o’z ShKda lokal maolumotlar bazasini tashkil etishi mumkin. Bu ma‘lumotlar bazasi faqat mazko’r avtomatlashgan ish joyida zarur bo’lgan axborotni saqlaydi. ShK tarmog’ida maolumotlar bazasini tashkil etish va foydalanish banklar, birja, investitsiya

jamgarmalari va boshqa bozor iktisodi strukturalarining axborot tizimlari samaradorligini tezda oshiriadi. Foydalaniladigan texnik va dasturiy vositalar shakliga bog’liq holda turli ish texnologiyasi amalga oshirilishi mumkin. Maolumotlarni tarmoqli ishlab chiqishning turli tamoyillari mavjud: «fayl-server» va «mijoz-server». «Fayl-server» tamoyili tarmoq operatsion tizimi yadrosi hamda markazlashgan holda salanuvchi fayllar joylashgan va «fayl-server» uchun ajratilgan komppyuterga mo’ljallangan. Bunday arxitektura uchun «fayl- server»dagi maolumotlarning umumiy bazasiga jamoa holda kirish xususiyati xos. Foydalanuvchilardan biri tomonidan fayl yangilangan taktirda boshqalarning kirishga karshi ximoyalanadi. Suralgan maolumotlar «fayl-server»dan ishchi bekatga utkaziladi va ular maolumotlar bazasini boshqarish tizimi vositalari bilan qayta ishlanadi.

Adabiyotlar ro’yxati: 1. Каримов И.А. Ўзбекистон келажаги буюк давлат. “Ўзбекистон”, 1992 2. Каримов И.А. Ислоҳотларни амалга оширишда қатъиятли бўлайлик. “Ўзбекистон”, 1996 3. «Иқтисодий информатика» С.С.Ғуломов ва бошқалар С.С.Ғуломовнинг умумий тахрири остида.-Т.: «Шарқ», 1999.- 546 б 4. “Ахборот тизимлари ва технологиялари”: Олий ўқув юртлари талабалари учун дарслик//Муаллифлар жамоаси: С.С.Ғуломов, Р.Х.Алимов, Х.С.Лутфуллаев ва бошк./; С.С.Ғуломовнинг умумий тахрири остида.-Т.: «Шарқ», 2000.- 592 б. 5. Аюпов Р.Х. , Исмоилов С. И. , Аюпов Х.Р. Хусусий компьютерларда ишлаш. “ Microsoft Word 2000 матн му ҳ аррири ” . – Т.: ТМИ, 2002. 124 бет 6. Марахимов А.Р., Ра ҳ мон қ улова С.И. “Интернет ва ундан фойдаланиш асослари.“ Ўқ ув қў лланма.-Т.:Тошкент давлат техника университети нашриёти, 2001.–176 б. 7. Ғ уломов С.С. ва бош қ алар. Ахборот тизимлари ва технологиялари – Т.: «Шар қ », 2000 8. Арипов М.М, Мухаммадиев Ж. . У “Информатика ва информацион технологиялар”. Ўқув қулланма. Тошкент шахри, 2005 йил. 9. Макарова “ Информатика “ Тошкент ш 2005 йил. 10. Эрматов Ш “Шахсий компьютерларнинг операцион тизимлари,курилмалари ва воситалари”. Тошкент 2007 йил. 11. Закиров Ф.И др.Информатика и информационн ы е технологии”.Ташкент 2007 г . 12. Симонович С.В. и другие. Общая Информатика. Учебное пособие. – М.: Издательство «АСТПресс», 2001

Похожие

Berilganlar bazasi va uni boshqarish tizimlari berilganlar bazasining modellari relyastion berilganlar bazasi

Programmaning asosiy xarakteristikalari. Dasturni loyihalashda texnologik jarayoni

Dasturning asosiy xarakteristikalari. Ishonchlik, samaradorlik, inson faktorini hisobi, tushunishlik

Ma’lumotlar bazasini boshqarish

Hududiy ma’lumotlar modellari ma’lumotlar bazasi va ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimi