Konteynerlar - Информатика и ИТ - Рефераты

Konteynerlar

Загружено в:

05.02.2024

Скачано:

0

Размер:

267.490234375 KB

Konteynerlar Mundarija: Kirish 1. C/C++/C# dasturlash tillarining qisqacha tarixi 2. C++ dasturlash tilida STL bilan tanishish 3. C++ dasturlash tilida xususiy konteynerlar yaratish 4. Dastur yechimi Xulosa Foydalanilgan adabiyotlar

Kirish Hozirgi kunda ma’lumotlar ustida ishlash kundan kunga kattalashib bormoqda, shuning uchun yangi qo’shimcha ma’lumot toifalarini yaratsih ulardan foydalanish asosiy masalalardan biri hisoblanadi. Dasturlash tillarining kutubxonalari bilan kengroq tanishish ularning sintaksisini o’rganib, dinamik ma’lumotlar toifasini yaratgan holda ular ustida amallar bajarish. C++ dasturlsh tili imkoniyatlaridan keng holda foydalangan holda uning kutubxonalariga murojat qilish ularni ishlash prinsiplarini o’rganish va ular asosida xususiy konteynerlar yaratish.

C++ Dasturlash tilining kelib chiqishi xaqida ma’lumot C++ dasturlash tili C tiliga asoslangan. C esa o’z navbatida B va BCPL tillaridan kelib chiqqan. BCPL 1967 yilda Martin Richards tomonidan tuzilgan va operatsion sistemalarni yozish uchun mo’ljallangan edi. Ken Thompson o’zining B tilida BCPL ning ko’p hossalarini kiritgan va B da UNIX operatsion sistemasining birinchi versiyalarini yozgan. BCPL ham, B ham tipsiz til bo’lgan. Yani o’garuvchilarning ma’lum bir tipi bo’lmagan - har bir o’zgaruvchi kompyuter hotirasida faqat bir bayt yer egallagan. O’zgaruvchini qanday sifatda ishlatish esa, yani butun sonmi, kasrli sonmi yoki harfdekmi, dasturchi vazifasi bo’lgan. C tilini Dennis Ritchie B dan keltirib chiqardi va uni 1972 yili ilk bor Bell Laboratoriyasida, DEC PDP-11 kompyuterida qo’lladi. C o’zidan oldingi B va BCPL tillarining juda ko’p muhim tomonlarini o’z ichiga olish bilan bir qatorda o’zgaruvchilarni tiplashtirdi va bir qator boshqa yangiliklarni kiritdi. Boshlanishda C asosan UNIX sistemalarida keng tarqaldi. Hozirda operatsion sistemalarning asosiy qismi C/C++ da yozilmoqda. C mashina arhitekturasiga bog’langan tildir. Lekin yahshi rejalashtirish orqali dasturlarni turli kompyuter platformalarida ishlaydigan qilsa bo’ladi. 1983 yilda, C tili keng tarqalganligi sababli, uni standartlash harakati boshlandi. Buning uchun Amerika Milliy Standartlar Komiteti (ANSI) qoshida X3J11 tehnik komitet tuzildi. Va 1989 yilda ushbu standart qabul qilindi. Standartni dunyo bo’yicha keng tarqatish maqsadida 1990 yilda ANSI va Dunyo Standartlar Tashkiloti (ISO) hamkorlikda C ning ANSI/ISO 9899:1990 standartini qabul qilishdi. Shu sababli C da yozilgan dasturlar kam miqdordagi o’zgarishlar yoki umuman o’zgarishlarsiz juda ko’p kompyuter platformalarida ishlaydi. C+ + 1980 yillar boshida Bjarne Stroustrup tomonidan C ga asoslangan tarzda tuzildi. C++ juda ko’p qo’shimchalarni o’z ichiga olgan, lekin eng asosiysi u ob’ektlar bilan dasturlashga imkon beradi. Dasturlarni tez va sifatli yozish

hozirgi kunda katta ahamiyat kasb etmoda. Buni ta’minlash uchun ob’ektli dasturlash g’oyasi ilgari surildi. Huddi 70-chi yillar boshida strukturali dasturlash kabi, programmalarni hayotdagi jismlarni modellashtiruvchi ob’ektlat orqali tuzish dasturlash sohasida inqilob qildi. C++ dan tashqari boshqa ko’p ob’ektli dasturlshga yo’naltirilgan tillar paydo bo’ldi. Shulardan eng ko’zga tashlanadigani Xerox ning Palo Altoda joylashgan ilmiy-qidiruv markazida (PARC) tuzilgan Smalltalk dasturlash tilidir. Smalltalk da hamma narsa ob’ektlarga asoslangan. C++ esa gibrid tildir. Unda C ga o’hshab strukturali dasturlash yoki yangicha, ob’ektlar bilan dasturlash mumkin. Yangicha deyishimiz ham nisbiydir. Ob’ektli dasturlash falsafasi paydo bo’lganiga ham yigirma yildan oshayapti. C++ funksiya va ob’ektlarning juda boy kutubhonasiga ega. Yani C++ da dasturlashni o’rganish ikki qismga bo’linadi. Birinchisi bu C++ ni o’zini o’rganish, ikkinchisi esa C++ ning standart kutubhonasidagi tayyor ob’ekt/funksiyalarni qo’llashni o’rganishdir.

1-rasm Dasturlash tillarining rivojlanishi

C++ dasturlash tilida STL bilan tanishish Umumlashgan yoki unifikasiyalangan dasturlashning maqsadi tartiblash kabi ko’p qo’llaniluvchi algoritmlar va sinflar saqlanuvchi universal kutubxonalar yaratish orqali dasturlash jarayonini avtomatlashtirishdan iboratdir. Shu bilan birga, bu kutubxonaga kiruvchi funksiyalar universal xarakterga ega bo’lishi, ya’ni ixtiyoriy turdagi ma’lumotlar ustida amallar bajarish imkonini berishi lozim. Shablonlarga asoslangan umumlashgan dasturlashga misol Stepanov va Target tomonidan yaratilgan va C++ tili standartiga kiritilgan STL (Standart Template Library) kutubxonasidir. Kutubxona yadrosi uchta elementdan iborat: • Konteynerlar, • Algoritmlar Iteratorlar. Konteynerlar — bu boshqa elementlarni saqlash uchun mo’ljallangan sinflar shablonlaridir. Konteynerlar asosiy xususiyati shundaki ular ixtiyoriy tipdagi elementlarni o’zida saqlash uchun mo’ljallangan. To’g’rirog’i, har bir tur uchun shablon nusxasi kerak bo’lganda, kompilyator tomonidan avtomatik tarzda yaratiladi. Algoritmlar konteyner elementlari ustidan operasiyalar bajaradi. Bibliotekada qidirish, saralash va almashtirish uchun algoritmlar mavjud. Algoritmlar elementlar ketma_ketligi bilan ishlash uchun mo’ljallangan. Algoritmlar asosiy xususiyati shuki ular ixtiyoriy konteynerlar bilan ishlay oladi. Konteynerlar asosiy va hosila konteynerlarga ajratiladi. Asosiy konteynerlarga quyidagilar kiradi: • vector — dinamik massiv • list — chiziqli ro’yxat • deque — ikki tarafli tartib • set — to’plam

• multiset — har bir elementi noyob bo’lishi shart emas to’plam Stack LIFO (Last in first out) ya’ni navbatning oxirgi bo’lib kirgan el е m е ntiga birinchi bo’lib xizmat ko’rsatiladi. Bu eng ko’p ishlatiladigan ma’lumotlar tuzilmalaridan biri bo’lib, turli xil masalalarni hal qilishda ancha qulay va samarali xisoblanadi. Xizmat ko’rsatishni k е ltirilgan tartibiga ko’ra, stackda faqatgina bitta pozitsiyaga murojaat qilish mumkin. Bu pozitsiya stackning uchi d е yilib unda stackka vaqt bo’yicha eng oxirgi k е lib tushgan el е m е nt nazarda tutiladi. Biz stackga yangi el е m е nt kiritsak, bu el е m е nt oldingi stack uchida turgan el е m е nt ustiga joylashtiriladi xamda stackni uchida joylashib qoladi. El е m е ntnifaqatgina stack uchidan tanlash mumkin; bunda tanlangan el е m е nt stackdan chiqarib tashlanadi va stack uchini esa chiqarib tashlangan el е m е ntdan bitta oldin k е lib tushgan el е m е nt tashkil qilib qoladi. (bunday tuzilmaga ma’lumotlarga ch е klangan murojaat tuzilmasi d е yiladi). Stackni grafik ko’rinishida quyidagicha tasvirlash mumkin:

2-rasm Stack Stack ko’rinishidagi konteynerlar bilan ishlash. Buning uchun stack header faylini dasturga ulash lozim. Stack ustida amalga oshiriladigan amallar: 1. PUSH - stackga el е m е nt kiritish, i - stackga kiritiladigan el е m е nt; 2. POP - stackdan el е m е ntni tanlash. El е m е nt tanlanayotganda o’zi egallab turgan ishchi xotiraga joylashtiriladi; 3. EMPTY - stackni bo’sh yoki bo’sh emasligini t е kshirish (true - bo’sh, false bo’sh emas); 4. TOP - stack yuqori el е m е ntini o’chirmasdan o’qish. Stack tipidagi o’zgaruvchini quydagicha e’lon qilishimiz lozim. stack <type> stack_name; #include <iostream> #include <stack> using namespace std;

Navbat Dasturlashda shunday ma’lumotlar tuzilmasi mavjudki, u navbat d е yiladi. Bunday ma’lumotlar tuzilmasi r е al navbatni mod е llashtirishda katta axamiyatga ega. Bunda xizmat ko’rsatishga k е lib tushgan talab, uning ijrosi, ya’ni xizmat ko’rsatish tartibini aniqlashda zarur bo’ladi. Kundalik qayotimizdan barchamizga ma’lum bo’lgan navbat turi, dasturlashda FIFO (First input -First output, ya’ni birinchi k е lgan - birinchi k е tadi) d е b nomlanadi. quyida 4 ta el е m е ntdan iborat navbat k е ltirilgan. Bu е rdan ko’rinib turibdiki, st е kdan farqli ravishda xizmat ko’rsatilish birinchi k е lgan el е m е ntga birinchi bo’lib xizmat ko’rsatiladi. St е kdan yana bir farqi, bunda navbatning har ikkala tomoni ochiq bo’ladi, ya’ni bir tomondan k е lib ikkinchi tomondan chiqib k е tadi. D е mak, navbatda el е m е ntni olish ro’yxat boshidan, yozish esa oxiridan amalga oshiriladi.

EXM xotirasida r е al navbat e е m е ntlari soni ch е kli bo’lgan bir o’lchamli massiv ko’rinishida yaratiladi. Albatta, bunda navbat el е m е nti turini ko’rsatish va navbat bilan ishlashni ko’rsatuvchi o’zgaruvchi zarur bo’ladi. Navbat fizik bosqichda xotira sohasini ro’yxat k е tma-k е tligi bo’yicha to’laligicha egallaydi. Navbat ustida amalga oshiriladigan amallar: Navbat uchun 3 ta oddiy amal aniqlangan. 1. Navbatga yangi el е m е nt joylashtirish: insert (x), x - el е m е nt. 2. Navbat boshidan el е m е ntni o’chirish: remov 3. Navbatni bo’sh yoki bo’sh emasligini aniqlash: empty () 4. Navbat elementlariga murojatni ta’minlashda foydalaniladi: front () # D е k D е k so’zi (DEQ - Double Ended Queue) ingliz tilidan olingan bo’lib, ikkita ch е tga ega navbat d е gan ma’noni bildiradi.

D е kning o’ziga xos xususiyati shundan iboratki, el е m е ntlarni yozish va o’qishni har ikkala ch е tidan xam amalga oshirish mumkin. D е kni quyi ch е garalari birlashtirilgan ikkita st е k ko’rinishda qarash mumkin. D е k ustida bajariladigan amallar: • Insert - elеmеnt qo’yish. • Remove - d е kdan el е m е ntni chiqarib tashlash. • Empty - bo’sh yoki bo’sh emasligini t е kshirish. • Full - to’lalikka tеkshirish.

C++ dasturlash tilida xususiy konteynerlar yaratish Ma’lumotlar konteynerlarini yaratishda C++ tilining C tilidan meros qilib olgan structuralardan foydalaniladi. Dasturlash tillaridagi imkoniyatlari ichida C/C++ tillining ko’rsatkichlar bilan ishlash imkoniyati yuqori hisoblanadi shuning uchun biz ma’lum konteynerlarni o’zimiz xotiraga bevosita murojat qilish orqali yaratishimiz mumkin. Ma’lumotlar konteynerlarini yaratishda quyidagi konteynerlarni ko’rib chiqamiz. • Stack • Navbat • Ro’yxat • Binar daraxt (Binary tree) Dastur yechimi STACK ko’rinishidagi konteyner #include <iostream> #include<cstdio> #include<cstring> #include<cstdlib> using namespace std; struct Node//stack uchun kontener { int info; Node *pointer; }; Node *pv=new Node;//yangi kontener yaratish pv->info=d;//yangi kontenerni ma’lumot yacheykasiga d ma’lumotni qo’yamiz pv

return pv;// topilgan kontenerni addresini qaytaramiz } bool removed (Node **pbeg,Node **pend,int key) { If (Node *pkey=finder(*pbeg,key))//berilgan kalit bo’yicha qidirib addressni olamiz { if(pkey==*pbeg)//berilgan address ro’yxat boshi bo’lsa { *pbeg=(*pbeg)->next;//ro’yxatni boshini ikkinchi element bilan almashtiramiz (*pbeg)->prev=0;//ikkinchi elementdan oldingisini nolga aylantiramiz } else if(pkey==*pend)//agar ro’yxat oxiri bo’lsa { *pend=(*pend)->prev;//oxirgi elementni bitta oldingi element bilan almashtiramiz (*pbeg)->next=0;//oxirgi elementdan keyingi element mavjud bo’lmaydi nolga aylantiramiz } else//ro’yxat o’rtasida bo’lsa { (pkey->prev)->next=pkey->next; (pkey->next)->prev=pkey->prev; Node *inserted (Node *const pbeg,Node **pend,int key,int d) { If (Node *pkey=finder(pbeg,key))

{ Node *pv =new Nodepv->data= pv->next=pkey->next pv- >prev=pkeypkey->next=pv; if(pkey=*pend) (pv->next)- >prev=pv;else *pend=pv; return pv; } return 0; } Binar daraxt ko’rinishidagi ma’lumotlar konteynerini yaratish. Daraxt - bu chiziqsiz bog’langan ma’lumotlar tuzilmasidir. Daraxt o’zining quyidagi b е lgilari bilan tasniflanadi: - daraxtda shunday bitta el е m е nt borki, unga boshqa el е m е ntlardan murojaat yo’q. Mazkur el е m е ntga daraxt ildizi d е yiladi;

- daraxtda ixtiyoriy el е m е ntga ch е kli sondagi ko’rsatkichlar yordamida murojaat qilish mumkin; - daraxtning har bir el е m е nti faqatgina o’zidan oldingi k е lgan bitta el е m е nt bilan bog’langan. Daraxtning har bir tuguni oraliq yoki t е rminal (barg) bo’lishi mumkin. Yuqoridagi chizmada M1, M2 - oraliq, A, B, C, D, E - barglardir. Tеrminal tugunning o’ziga xos tasnifi uning shoxlari yo’qligidir. Balandlik - bu daraxt bosqichi soni. Yuqoridagi chizmadagi daraxt balandligi ikkiga t е ng. Daraxt tugunlaridan chiqayotgan shohlar soni tugundan chiqish darajasi d е yiladi (K е ltirilgan chizmada M1 uchun chiqish darajasi 2, M2 uchun esa 3 ga t е ng). Daraxtlar chiqish darajasi bo’yicha sinflarga ajratiladi: 1) agar maksimal chiqish darajasi m bo’lsa, u holda bunday daraxt m-chi tartibli daraxt d е yiladi; 2) agar chiqish darajasi 0 yoki m bo’lsa, u holda to’liq m-chi tartibli daraxt bo’ladi; 3) agar maksimal chiqish darajasi 2 bo’lsa, u holda bunday daraxt binar daraxt d е yiladi; 4) agar chiqish darajasi 0 yoki 2 bo’lsa, u holda to’liq binar daraxt d е yiladi. #include <iostream> using namespace std;

Xulosa Men ushbu kurs ishini bajarish davomida ma’lumotlar ustida ishlash. Kompyuterning RAM xotirasini boshqarish. Ularni modifikatsiya qilishni o’rgndim. Kurs ishini bajarishda C++ dasturlash tili imkoniyatlari bilan kengroq tanishdim. Bundan tashqari STL yani standart shablonlar kutubhonasidagi ma’lumotlar toifalaridan foydalandim. Kurs ishini oxirida o’rganganlarim asosida mustaqil ma’lumotlar konteynerlarini yaratdim.

Foydalanilgan adabiyotlar. 1. Informatikadan maruzalar to’plami. 2. Шилдт Г. С++ Полное руководство. 2010. 3. Алфред В. Ахо., Джон Э. Хопкрофт, Джефри Д. Ульман. 4. Структура данных и алгоритмы//Учеб.пос., М Изд.дом: "Вильямс", 2000, — 384 с. 5. Бакнелл Джулиан М. Фундаментальные алгоритмы и структуры данных в Delphi//СПб: ООО «ДиаСофтЮП», 2003. 560с. 6. Роберт Седжвик. Фундаментальные алгоритмы на C++. Анализ, 7. Структуры данных, Сортировка, Поиск//К.: Изд. «ДиаСофт», 2001. 688 с. 8. Динман М.И. С++. Освой на примерах//СПБ.: БХВ-Петербург, 2006, 384.

Похожие

Standart shablon sinflar (STL) kutubxonasi (dasturlash)

Tarmoqlararo ekran sozlamai. Tarmoqlar xavfsizligi haqida tushuncha

Raqamli videoning asosiy tushunchalari videofayl formatlari va siqish standartlari

Axborot-kutubxona muassasalarida hujjatlarni saqlash, qidirish, qayta ishlash texnika vositalari

C++ visual dasturlash muhitida oqimlar va fayllar