Интернетда тез мулоқот қилиш имкониятлари - Информатика и ИТ - Рефераты

Интернетда тез мулоқот қилиш имкониятлари

Загружено в:

22.09.2023

Скачано:

0

Размер:

875.5 KB

Интернетда тез мулоқот қилиш имкониятлари Режа: 1. Чат ёрдамида мулоқот 2. Веб-блог 3. Форум орқали мулоқот 4. Видеоконференция 5. Интернет телефония

Интернет тез мулоқот учун имкониятларга эга. Бу имконият қуйидаги мулоқот дастурлари ёрдамида амалга оширилади: • Чат • Веб-блог • Веб-саҳифа • Форумда мулоқот қилиш тартиби • Видеоконференция • Интернет телефония Қуйида улардан фойдаланиш тартиблари билан танишамиз. Чат ёрдамида мулоқот Чат бу махсус дастур бўлиб, унинг ёрдамида фойдаланувчилар бир пайтнинг ўзида ўзаро мулоқот қилиши мумкин. Чат сўзи инглиз тилида гаплашиш (суҳбатлашиш) маъносини англатади. Баъзан чат хонаси деб ҳам аталади. “Чатлашайлик” дегани келинг, чат хонасида суҳбатлашайлик маъносини билдиради. Одатда, чатда бир неча киши мулоқот қилади. Икки киши мулоқот ҳам қилиши мумкин. Лекин бунинг учун бошқа қулайроқ имкониятлар мавжуд. Чатда мулоқот тезроқ амалга оширилади. Чатда мулоқот қисқа матнлар ёрдамида амалга оширилади. Чат тизими 1980 йилда яратилган. Ушбу тизим 1988 йилда Internet Relay Chat (IRC) протоколи яратилгандан сўнг машҳур бўлган ва чат деб атала бошланган. Унинг ёрдамида мулоқот қилиш оддий ва дўстона бўлганлиги учун фойдаланувчилар эътиборини ўзига қаратди. 1991 йилдан IRC ёрдамида хабарларни тезда йиғиш ва тарқатиш учун ҳам фойдаланила бошланди. Кейинчалик Jabber , SIP каби протоколлар яратилди. Лекин IRC тизими мукаммаллиги билан асосан ёшларнинг эътиборини жалб этмоқда. Мулоқот чат хонасида амалга оширилади. Чатда хабар клавиатура ёрдамида киритилади. Чат ёрдамида иш борасидаги савол, натижалар, муаммолар кабиларни муҳокама қилиш мумкин.

Чат муҳокамасини хотирада сақлаш мумкин. Бу жуда қулай. Чунки мулоқотдаги тавсияларни ихтиёрий пайтда яна ўқиш мумкин бўлади. Чат билан ишлаш тартиби қуйидагича: 1. Чат дастурини ишга туширинг. 2. унда ўзингизни қайд қилинг. Одатда ҳар бир фойдаланувчи ўз исми (ник)га эга. ник сифатида исмингизни ёки ихтиёрий номни киритиш мумкин. Масалан, “Эксперт” ёки “Alanga”. 3. Чат хонасига киринг. Бунинг учун ник ва паролингизни киритинг. 4. Чат хонасида қисқача матн киритинг. Масалан, чатдагилар билан саломлашинг. 5. Хабар сатрида хабарингизни ёки саволингизни киритинг. Масалан, режалаштирилган йиғилиш ҳақидаги маълумотни киритинг. 6. Чат хонасида хабарларни барчага ёки айнан бирор иштирокчига ёзиш мумкин. 7. Мулоқот тугагандан сўнг чат хонасидан чиқинг. Бунинг учун Выход тугмачасини босиш етарли. Топшириқ: Интернетда қидирув тизими ёрдамида чатлар рўйхатини топинг. Улардан бирини танланг ва унда мулоқот қилиб кўринг. Мулоқотингиз қизиқарли бўлишига аминмиз. Веб-блог Веб-блог инглиз тилида интернет кундалик маъносини англатади ва у блог деб аталади. Блог бу веб-саҳифа бўлиб, унинг мазмуни доимий равишда, матн, расм ва видео маълумотларни ўз ичига олади. Блог жамоага мўлжалланган қисқа янгилик, фикр ва мулоҳазалардан иборат бўлади. Блогда муаллиф каби фойдаланувчилар ҳам ўз фикр ва муносабатларини ёзиши мумкин, яъни блог тармоқда мулоқот муҳитини яратади. Блог муаллифи блоггер деб аталади. Биринчи блог 1992 йили янгиликларни ёритиш учун яратилган. 1999 йилда эса блоглар ҳақидаги сайт Blogger яратилган. Ўзбекистонда биринчи

бўлиб, блоглар «Ахборот Асри Қизлари» доирасида 2006 йилда яратилган эди. Блогларни яратиш учун махсус дастурлар мавжуд. улар ёрдамида ихтиёрий фойдаланувчи ўз блогини яратиши ва олиб бориши мумкин. Баъзи блоглар аниқ мавзуга бағишланган бўлади. Блоглар билан ишлаш веб- саҳифалар билан ишлашга қараганда қулайроқ. уларда қисқача янгилик ва маълумотларни киритиш осондир. Блог одатдаги кундаликни эслатади. ундаги маълумотлардан муаллиф хоҳлаган пайтда фойдаланиши мумкиндир. Блоглар қуйидаги вазифаларни бажаради: • Мулоқот • Информатив тақдимот • Дам олиш • Тармоқ яратиш Блог турлари • Шахсий блог блог муаллифи томонидан олиб борилади. Одатда, санъаткор, ёки қўшиқчилар ёки сиёсатчилар ҳам блогга эга, лекин уларни ёрдамчилари олиб боради. • Жамоа блоглари гуруҳ томонидан олиб борилади. Гуруҳда кимдир бошқарувчи – модератор вазифасини бажаради. • Корпоратив блоглар эса корхоналар томонидан яратилади ва олиб борилади. • Мавзу блоглари — таълим, маданият, туризм ва бошқа мавзудаги блоглар. Масалан, таомлар ҳақидаги блогларда таомларни тайёрлаш ва улар учун маҳсулотларни танлашга оид маслаҳатлар берилиши мумкин.Топшири қ: Мисол тариқасида, қуйидаги блоглар билан танишинг ва уларнинг мавзусини аниқланг: www.azu. uz , www.mytashken t.uz

Блоглар яратиш бўйича маслаҳатлар Дизайн Дизайн блог муаллифи ва фойдаланувчилари ишининг қулайлиги билан баҳоланади. Масалан, http://blog.cer. uz/ ва http://blog.olam.uz/ блоглари дизайнларини солиштиринг. Блогнинг дизайни тайёр шакллардан олиниши мумкин. Шахсий дизайнни ёки шаклни яратиш мумкин. Тайёр шакллар Интернетда мавжуд. Бу шакллар одатда янгиликларни киритиш функциясига эгадир. Бундай шаклларни қуйидаги манзиллардан олиш мумкин. Баъзи провайдерлар ушбу шаклларни таклиф этади, улардан ҳам фойдаланиш мумкин. Мазмун Авваламбор, блог мавзусини аниқланг ва номини танланг. Блог номида унинг мавзуси акс этгани мақсадга мувофиқ. Масалан, агар мавзу таомлар ҳақида бўлса, блогни «taom» деб, ёки тижорат ҳақида бўлса «tijorat” деб аташ мумкин. Блог мазмуни қисқа маълумот, ҳикоя ва янгиликлардан иборат

бўлиши зарур. Маълумотлар оддий ва равшан тилда ёзилиши тавсия этилади. уларни расмлар ёрдамида тасвирлаш мумкин. Имло хатоларига эътибор бериш зарур. Расмлар ҳажми веб- саҳифалар учун мос бўлиши мақсадга мувофиқ. Блоглар айнан мазмуни билан қадрланади. Айнан мазмун блог фойдаланувчилари тармоғини кенгайтиради. Шунинг учун маълумотлар фойдаланувчилар учун қизиқарли ва фойдали бўлиши мумкинлигини эсда тутиш зарур. Масалан, http://blog.cer.uz/ блог мазмуни билан танишинг. Муаллифлик ҳуқуқи Муаллифлик ҳуқуқи блог муаллифига тегишлидир. Бир неча муаллиф бўлса, уларга тегишли бўлади. Муаллифлик ҳуқуқини олиш учун Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси қошидаги Интелектуал мулк агентлигига мурожаат қилиш мумкин. Агар блогда бошқа муаллифлар

маълумотидан фойдаланилган бўлса, уларнинг манзилини кўрсатиш лозим. Хостинг Блогни Интернетда жойлаштириш зарур. Хостинг учун провайдерлар хизматидан фойдаланиш керак бўлади, яъни бу пуллик хизматдир. Одатда, Интернет хизмати кўрсатаётган пройвайдер хостинг билан таъминлаши мумкин. Реклама ва фаоллаштириш Блогдан реклама учун фойдаланиш мумкин. Одатда муаллиф бу имкониятга эга бўлади. Шу билан бирга, блогни фаоллаштириш мумкин. Бунинг учун қидирув тизимларида уни қайд этиш зарур. Ҳозирги кунда блоглар одатдаги газета вазифасини бажаради. Одатда, газетанинг мухлисларининг сони газета тиражига боғлиқ бўлади, блог ўқувчилари сони эса унинг фойдаланувчилари сонига боғлиқдир.

Форум орқали мулоқот Форум – бу бирор аниқ мавзу, муаммо ёки лойиҳаларни биргаликда Интернетда муҳокама қилиш имкониятидир. Бу семинар, учрашув, муҳокама, конференция, йиғилиш ёки дарс тадбирлари бўлиши мумкин. Форумда иштирокчи ва модератор қатнашади. • Модератор – администратор ҳуқуқига эга бўлган форум қатнашчиси. Бу форумни олиб борадиган ва форум мавзусини юқори даражада биладиган тажрибали мутахассисдир. Чунки форумда одатда маълум бир тажрибага эга фойдаланувчилар қатнашади. Шу билан бирга, у ҳар бир қатнашчининг қизиқишларини ҳисобга олиши лозим. Модератор форумни бошқаради, маслаҳатлар беради, зарурат туғилганда, саволларга жавоб беради, қатнашчиларни фаол ишга жалб этади, барча қатнашчиларнинг фикрларини ҳисобга олади ва ҳурмат қилади, қатнашчиларнинг жавобларини текширади, форумнинг тўғри йўналишда кетишини бошқариб боради. Зарур ҳолда, қўшимча материаллар билан қатнашчиларни таъминлайди, яъни модератор мунозара учун фаол муҳитни яратади. Бу муҳит ундан доимий равишда, билим ва малакаларини ошириб боришини ҳам талаб этади. Модератор вазифасини тажрибали ходимлар бажариши мақсадга мувофиқ. • Иштирокчи – бу форум мавзуси бўйича фикрини билдириш ёки алмашишни хоҳ лаётган фойдаланувчидир. Иштирокчи савол бериш, жавоб бериш, яъни муҳокама жараёнида фаол қатнашиш имкониятига эга. Интерфаоллик ва индивидуаллик унга мавзуни ўз эҳтиёжларини чуқур ҳисобга олган ҳолда, мавзуни муҳокама қилиш ёки ўрганиш имконини беради. Мулоқотда иштирок этиш имконияти, унинг қулайлиги ва виртуаллиги қатнашчига дадиллик ва ишонч беради, уни суст қатнашчидан фаол иштирокчига айлантиради. Муҳокама қилинаётган мавзуни ўрганиш устида фаол иш бошланади, бу эса ундан муҳокама қилинаётган мавзу

бўйича билимларни такомиллаштиришни талаб этади. Шунингдек, масъулият ҳисси ортади, чунки унинг фикрлари ва саволлари барча учун очиқ. Иштирокчилар корхона ходимлари ва маъмурияти, мижозлар, ҳамкорлар ва рақобатчилар ҳамда Интернетнинг бошқа фойдаланувчилари бўлиши мумкин. Форумда рўйхатдан ўтган ҳамда меҳмон - рўйхатдан ўтмаган иштирокчи сифатида қатнашиш мумкин. Масалан, форумда янги ғоя лойиҳасини ёки ҳисоботни муҳокама этиш ёки бирор-бир мутахассис билан учрашиш ёки истеъмолчилар талабини ўрганиш мумкин. Форумни оффлайн ёки онлайнда (яъни реал вақтда) ўтказиш мумкин. Қуйида форумнинг имкониятлари ҳамда унинг ишлаш тартиблари билан танишамиз. Форумнинг тадбиркор учун имкониятлари: Мулоқотнинг қулайлиги Қулай вақтда мулоқотда қатнашиш, материаллар билан танишиш, ўйлаш, кейин ўз фикри ёки жавобини ёзиш имконияти. Яъни иштирокчи иш вақтини бошқариш имконияти туғилади. Бу эса мулоқотни унумли бўлишини таъминлайди. Одатда, эрталаб ёки кечқурун форум билан ишлаш қулай. Ҳужжатлар устида биргаликда ишлаш Ҳужжат, лойиҳа ёки ҳисоботларни биргаликда муҳокама қилиб таҳрирлаш

мумкин. Масалан, янги лойиҳа ғояларини, режаларни ва ҳисобот натижаларини биргаликда ишлаб чиқиш мумкин. Янги билимлар ва кўникмалар олиш (малака ошириш) имконияти Қатнашчилар янгиликларни ўқиши, ўз фикри ва тажрибаси, билим ва кўникмалари билан ўртоқлашиши натижасида янги билимлар ва кўникмаларга эга бўладилар. Сизни қизиқтирган мавзу бўйича бошқаларнинг фикрини ўқишингиз ва сизга зарур бўлган ёрқин ва долзарб маълумот ҳамда билимлардан фойдаланиш имкониятига эга бўлишингиз мумкин. Бу табиий равишда, форум қатнашчиларининг касбий малакаси ошишига ва билимлари такомиллашишига

ёрдам беради. Ёш мутахассислар бурчагини ташкил этиш эса ёш кадрларга жуда фойдали бўлади. Тажрибали ва ёш мутахассисларнинг форумдаги мулоқоти корхона унумдорлигига ижобий таъсир кўрсатади. Ҳамкорлар ва янги имкониятлар топиш имконияти Форумларда янги лойиҳалар ҳақида маълумотлар бериш ёки олиш, уларни такомиллаштириш ва ҳамкорлар топиш мумкин. Бу корхона учун янги имкониятларни яратади. Шунинг учун турли форумларда савол – жавоб билан қатнашиш, тақдимот бериб бориш фойдалидир. Шу билан бирга, уларда тадбиркорларнинг турли онлайн жамоатчиликлари ҳақида маълумот олиш

мумкин. Маркетинг ва реклама Компания хизматларини ва маҳсулотларига бўлган эҳтиёжларни ўрганиш ва уларни тарғибот қилиш. Компания мижозларига форумда доимий равишда савол-жавоб ва маслаҳатлар асосида ёрдам кўрсатиш мумкин. Форумда мижоз ва ҳамкорлар билан маъруза ва савол- жавоб билан учрашувлар, лойиҳа ва танловлар ташкил этиб, натижалардан таҳлил, мониторингда ва бизнесни ривожлантиришда фойдаланиш мумкин. Топшириқ: www.bfu.uz форумига киринг. Санаб ўтилган имкониятларни ўрганинг. Улардан фойдаланиш учун режа тузинг. Форумларнинг қуйидаги турлари мавжуд: • Очиқ – барча фойдаланувчилар қатнашиши мумкин. Форум қатнашчилари хабарларни ўқиши ва жавоб ёзиши мумкин.

• Ёпиқ – чекланган фойдаланувчилар қатнашадиган форум, яъни форумга кириш имкониятига эга бўлган иштирокчиларгина хабарларни ўқиши ва жавоб ёзиши мумкин. Бунда форумга кириш учун “логин” ва “пароль” шарт. • Модерация қилинадиган – ушбу форумда барча қатнашчилар иштирок этади. Форум иштирокчилари хабарларни ўқиши ва жўнатиши мумкин. Лекин хабарлар модератор рухсатидан сўнг форумда чоп этилади. Форумга кириш Мисол сифатида, www.uforum.uz форумидан фойдаланамиз. ушбу форум узИнфоком томонидан яратилган ва бошқарилади. унда турли мавзуларда муҳокамалар олиб борилади. Тадбиркорлар учун фойдали бўлимлар мавжуд. унда расмий ва маъмурий ташкилотлар вакиллари ва тадбиркорлар қатнашадилар. Ўзбекистон Савдосаноат палатаси мутахассислари мунтазам фойдаланувчилар саволларига жавоб бериб боради. ушбу форумда рўйхатдан ўтиш зарур. Рўйхатдан ўтиш учун аввал форумга кириш зарур. Форумга кириш учун www.uforum.uz манзилини манзиллар майдонига киритиш етарли. Форумда рўйхатдан ўтиш тартиби Топшириқ: www.uforum.u z форум иши билан танишинг. Сизга қизиқарли бўлган форум мавзуси ва хабарлари билан танишиб чиқинг.

Форумда рўйхатдан ўтиш учун форум саҳифасида Регистрация тугмачасидан фойдаланиб, қуйидагиларни бажариш лозим: • Форумнинг Регистрация майдонини босинг. Бундан кейин диққат билан танишишингиз лозим бўлган рўйхатдан ўтиш қонунқоидалари саҳифаси очилади ва агар сиз бу қонун-қоидаларга рози бўлсангиз, Я согласен майдонида белги қўйишингиз ва Регистрация тугмачасини босишингиз лозим. • Login майдонида фойдаланувчи исмини танланг. Фойдаланувчи исми 3 тадан 32 тагача бўлган ҳар қандай лотинча ёки русча ҳарфлар ва белгилардан иборат бўлиши мумкин. Форумда Сиз ўзингизни истаганингиздек аташингиз мумкин, яъни асл ёки аноним исмни танлашингиз мумкин. Масалан, “Chamber», “Корхона” ёки “Эксперт”. • Password майдонида бўшлиқларни ўз ичига олган ҳолда, 3 тадан 32 тагача ҳарф, рақам ёки белгидан иборат бўлган паролни танланг. • Кейинги майдонда паролни такрорланг. • Кейинги майдонда электрон почта манзилини киритинг. • Сўнг электрон почта манзилини қайтаринг. • Кейинги майдоннинг чап томонида тасвир кўринишида акс этган ҳимоя кодини майдонга киритинг. • Агар администраторлардан ёки фойдаланувчилардан хат олишни истасангиз, кейинги майдонни белгиланг. Вақти-вақти билан улар сиз билан форум орқали электрон манзилингизга юборилган хат воситасида уланиши мумкин. • Кейинги майдонда маҳаллий соат минтақасини танланг. • Регистрация тугмачасини босинг. • натижада электрон манзилингизга форумда рўйхатдан ўтганингиз ҳақида маълумот оласиз ва форум билан ишлашни бошлашингиз мумкин. Форумда қатнашиш тартиби Рўйхатдан муваффақиятли ўтганингиздан сўнг авторизация саҳифасига кирасиз. Бунда тегишли майдонга фойдаланувчи исмини ( login ) ва паролни

киритиш керак бўлади. Фойдаланувчи исми ва пароль тўғри киритилгач, сиз рўйхатдан ўтган фойдаланувчи сифатида форумга кирасиз. Форум мавзулари ва тавсифларига эътибор қаратишингизни, хоҳлаган бўлим ва мавзуни танлашингизни тавсия этамиз. Сиз ҳар қандай мунозарага ҳамкасбларнинг хатларини ўқиб, қандай масалалар ва муаммолар муҳокама қилинишини билиб оласиз. Форумга киришингиз билан сизга форумларнинг бир неча бўлимлари ва мавзулари таклиф этилади. Ўзингиз учун мос келадиганини, масалан, Тадбиркорлар учун бўлимини танлашингиз лозим. Агар форумлар мавзулари кўп бўлса, у ҳолда ойнанинг энг пастки қисмида саҳифалар сони ва уларнинг тартиб рақами кўрсатилган тугмачани кўрасиз. Ҳар қандай саҳифага ўтиш учун саҳифалар тартиб-рақами кўрсатилган тугмачани босишингиз мумкин. Машқ: www.bfu.uz форумига киринг ва унда ўзингизни рўйхатдан ўтказинг. Форумга киринг ва ундаги мавзуларни ўрганинг. Отраслевое развитие бўлимини топиб, унга киринг ва хабарлар билан танишиб чиқинг. Ўзингизнинг фикрингизни ёки саволингизни киритинг. Форумдан чиқинг. Янги мавзуни очиш тартиби Агар сиз янги лойиҳангиз ёки корхона тажрибаси билан таништирмоқчи бўлсангиз, у ҳолда янги мавзу очишингиз мумкин. Бунинг учун Открыть тему тугмачасини босиб, янги мавзуни очишингиз мумкин. натижада янги мавзуни очиш саҳифасига ўтасиз. Бу ерда қуйидагиларни киритишингиз лозим: • Наименование темы майдонида мавзуни киритиш зарур. Масалан, агар бу тадбиркорлар учун фойдали ресурслардан фойдаланиш муҳокамасига бағишланган форум бўлса, мавзуни қуйидагича номлаш мумкин: “Тадбиркорлар учун фойдали ресурслар”. • Описание темы майдонида мавзу тавсифи берилади. Бу ерда мавзунинг қисқача тавсифини киритишингиз мумкин. Масалан,

тадбиркорлар учун фойдали ресурсни келтириш ҳамда форумни ўтказиш вақти ва санасини кўрсатиш мумкин. Одатда, бу форум модератори кириш сўзи бўлиб, у форум мавзуси, санаси ва иштирокчилари ҳақида маълумот беради. Масалан, мавзу мақсади ва ресурлар рўйхати бўлиши мумкин. Форумда учрашув ташкил этиш Форумда учрашув ташкил этиш учун тайёргарлик кўриш лозим, бу эса қуйидагиларни ўз ичига олади: • Форум мавзусидаги керакли адабиёт ва материалларни топиш ва улар билан танишиш. • Форум санаси, вақти ва қатнашчиларини белгилаш. • Форумда ундан 1-2 ҳафта олдин санаси, вақти, форум қатнашчилари, мавзуси ва тавсифи, форум меҳмони ва модераторини кўрсатган ҳолда мавзуни яратиш. Шу билан бирга, танишиш учун форум мавзусидаги материалларга йўлланма кўрсатилади. • Форум ҳақида барча ҳамкорларга ва мижозларга почта орқали хабар бериш. • Форум меҳмонларини олдиндан форумда рўйхатдан ўтказиш. Форумда хабарларни қандай ёзиш, жавоб бериш ва уларни таҳрирлашни кўрсатиш ва тушунтириш. • Форум иштирокчилари форумгача тайёргарлик кўриши зарур. Бунинг учун уларни форум мавзуси билан форумгача таништириш зарур. Машқ: www.bfu.uz саҳифасидаги форумга киринг ва унда ўзингизни рўйхатдан ўтказинг. Форумга киринг ва хабарлар билан танишиб чиқинг. Ўз фикрингизни ёки саволингизни киритинг. Форумдан чиқинг. Видеоконференция Видеоконференция нима, унинг имкониятлари ва турлари, уни ташкил этиш ва унда қатнашиш тартиблари қандай – каби саволларга жавоб билан танишамиз.

Видеоконференция бу компьютер ва Интернет ёрдамида ўзаро видео мулоқот қилиш имкониятидир. Бунда иштирокчилар бир бирини кўриш ва эшитиш имконига эга бўладилар. Видеоконференцияда 2 ва ундан ортиқ иштирокчи иштирок этиши мумкин. Иштирокчилар одатда турли офислардан, шаҳарлар ёки мамлакатлардан бўлиши мумкин, яъни иштирокчилар орасидаги масофанинг аҳамияти бўлмайди. Иштирокчилар маъруза, тақдимот ёки муҳокамада фаол қатнашиш имкониятига эга. Масалан, бир корхонада тақдимот ўтаётган бўлсин. Бошқа корхоналардаги иштирокчилар ҳам ушбу тақдимотни кўриши, эшитиши, савол ва жавоб билан қатнашиши ҳамда фаол қатнашчини экранда кўриши мумкин. Видеоконференция имкониятлари 100 марта эшитгандан кўра бир марта кўрган яхшидир. Телефон орқали 10 фоиз маълумот қабул қилинади. Видео орқали эса 60 фоиз маълумот қабул қилинади. Шунинг учун видеоконференциянинг таълимда, тиббиётда ва иқтисодда фойдаси жуда катта. Албатта реал, яъни юзма-юз мулоқот яхшироқ, лекин бу вақт ва харажат талаб этади. Шунинг учун видеоконференция ташкилотчилари вақт ва харажат сезиларли даражада тежалишини тасдиқлайдилар. Шу билан бирга, ушбу йиғилишлар самарадорлиги билан тавсифланади. Бунинг сабаби иштирокчилар вақтдан унумли фойдалана олишидадир. Демак, видеоконференция мулоқотнинг тезкорлиги, қулайлиги, тежамлиги, самарадорлиги ва хавфсизлиги билан қулайдир, айниқса, тиббиётда ундан фойдаланиш тиббий маслаҳатлар беришда ва консилиумлар ташкил этишда унумли

фойдаланилади. Шифокор оғир беморни даволаш учун зарур маслаҳатларни бошқа мамлакатлардаги тиббиётчилардан тезда олиши жуда муҳимдир. ушбу тажриба телемедицина деб аталади. Бу тажриба Ўзбекистонда бир-неча йиллар давомида фойдаланиб келинмоқда. Видеоконференция турлари: • Икки нуқтали • Кўп нуқтали Икки нуқтали видеоконференцияда икки ва кўп нуқталигида эса бир- неча иштирокчи қатнашади. Видеоконференцияни ташкил этиш Видеоконференцияни ташкил этиш учун қуйидагилар зарур: • Интернет - Интернет тезлиги қанчалик тез бўлса, шунчалик видеоалоқа сифати юқори бўлади. Масалан, ADSL тармоғида аудио ва видеони узатиш тезлиги сифати яхшидир. Телетиббиётда видеоалоқа сифати жуда катта аҳамиятга эгадир. Ҳозирги кунда рақамли телефон тармоқлари видеоконференцияни ташкил этишни енгиллаштиради. Видеоконференция учун камида 256 кбит/с тезликдан фойдаланиш мумкин. • Видеоконференция учун қурилма. Видеконференцияни ташкил этиш учун қуйидаги қурилмалар зарур: • Компьютер. • Овозни эшитиш ва узатиш учун микрофон ва наушник. • Тасвирни қабул қилиш ва узатиш учун вебкамера ёки видеокамера. • Тасвир ҳажмини зичлаш учун видеокодек. • Қурилма сифатли бўлса, аудио ва видео сифати юқори бўлади. Масалан, Logitech корхонаси веб-камералари ва микрофонлари сифатлидир. Nootbook аудио ва видео қурилмалар билан таъминланган бўлади. Видеоконференция учун махсус қурилмалар ҳам мавжуд. уларнинг сифати юқори ва нархи ҳам баланд бўлади. Кўп нуқтали видеоконференция учун ушбу қурилмадан фойдаланиш мақсадга мувофиқ. ушбу қурилма видеосервер деб аталади. Бундай видеосервер ёрдамида 3 дан 10 гача нуқтали

конференция ташкил этиш мумкин. ушбу қурилма барча нуқталардаги видеоқимни қабул қилиб, таҳлил қилади ва пропорционал тарзда, ҳар бир компьютерга узатилишини таъминлайди, яъни асосий юк видеосерверга тушади. Махсус видеокодек билан юқори ҳажмдаги аудио ва видео маълумотларни зичлаш ва очиш мумкин. Бу қурилма юқори сифатли видеомулоқот учун ишлатилиши керак. Маълумотларни зичлаш тезлиги аҳамиятга эгадир. Агар ушбу тезлик суст бўлса, аудио ва видеони узатиш сифати паст бўлади. Масалан, баъзи сўзлар эшитилмайди ва тасвирлар кўринмайди. Бу эса мулоқот сифатини анча сусайтиради. Ҳозирги кунда баъзи корхоналар ва университетлар ушбу махсус қурилмага эга. Зарурат туғилганда, улардан келишган ҳолда фойдаланиш мақсадга мувофиқ. Форумлар саройида ҳам видеоконференциялар учун қурилма мавжуд. • Дастурий таъминот - Видеоконференция алоқаси учун дастурий таъминот зарур. ушбу дастурлар видеоконференцияни ташкил этиш, аудио ва видео маълумотларни зичлаш ва узатиш каби функцияларни бажаради. улар ёрдамида ташкилотчи иштирокчиларни видеоконференцияга таклиф қилади ва уни бошқаради. Бундай дастурларга Netmeeting , Skype , Mailagent дастурлари мисол бўла олади. Бу дастурлар билан ишлаш жуда содда. Масалан, Skype ёрдамида икки иштирокчи ўзаро видеомулоқот қилиши мумкин. Бунинг учун рўйхатдан иштирокчини топиб, унга қўнғироқ қилиш ва видеоалоқа тугмачасини босиш етарли. ушбу алоқа ҳамкор билан мулоқотингизни самарали қилади. Бундай алоқа учун харажат талаб этилмайди. Бунинг учун уланишингиз Интернетга етарли бўлади. Машқ: Skype дастурида ўзингизни қайд қилинг. Унинг ёрдамида видеоалоқа ўрнатинг. Ҳамкасбингиз билан мулоқот қилиб кўринг. Видеотасвирни ва овоз кўрсаткичларини текширинг.

IP-телефония тавсифи IP-телефония (Интернет телефония) имкониятларидан Интернет кафеларда қўлланилишини кузатишингиз мумкин. IP-телефония, яъни VoIP (инглиз тилидан «Voice over IP» IP орқали овоз маъносини англатади. Бунда овоз сигналлари Интернет ёки бошқа IP- тармоқлари орқали узатилади. ушбу алоқа одатдаги телефон алоқасига қараганда анча арзон. Бунда сиз Интернет тармоғи орқали турли мамлакатлардаги абонентга телефон қўнғироғи қилишингиз ва у билан мулоқотда бўлишингиз мумкин. Бундай алоқа усулидан корхоналарда ҳам фойдаланилади. Алоқа сифати юқори даражада бўлади. IP телефония имконияти сиз учун кўшимча телефон тармоғини яратади. у аудио ёки видео конференция ташкил этиш хусусиятига эга. Имкониятлари IP-телефония оддий телефондаги каби автомат тарзда рақамларни териш ва қўнғироқ қилаётган абонент телефонини аниқлаш каби имкониятларга эга. Яна бир қулай томони рўйхатдан мамлакатни танлаб, фақатгина телефон рақамни териш етарли. Мамлакат кодлари автомат тарзда акс этади. Телефон қилиш учун Интернет тармоғи зарур. Агар Интернет тезлиги суст бўлса, овоз узатилиши сустроқ бўлади, чунки овозни рақамли форматга ўтказишга, узатишга ва рақамдан овозга ўтказишга вақт талаб этилади. Хавфсизлик IP телефонияда алоқанинг хавфсизлигини криптографик шифрлаш амалга оширади. Лекин IP телефония фойдаланувчилари кўпчилиги ундан фойдаланмайди. Лекин эҳтиёт чораси сифатида ҳимояланган тармоқлардан фойдаланиш мақсадга мувофиқ. Шахсий тармоқдаги маълумотларни очиқ қолдирмаслик керак. Skype дастури ёрдамида телефон қилиш жуда қулай. Бунда қуйидагича қўнғироқ қилиш мумкин: • компьютердан – компьютерга

• компьютердан телефонга Компьютердан телефонга қўнғироқ қилиш бепул эмас, лекин телефондан-телефонга қўнғироқ қилишдан анча арзон. Skype ёрдамида аудио ва видеоконференциялар ташкил қилиш қулайдир. Бир пайтнинг ўзида бир-неча абонент билан мулоқот қилиш мумкин. Бунинг учун аудио қурилмалари (наушник, микрофон) зарур. ушбу дастур хавфсизлик тизимига эга. Демак, Интернет ёрдамида тез мулоқот қилиш мумкин. Бунинг учун унинг мулоқот қилиш имкониятларидан фойдаланиш мумкин. - Блоглар қисқача янгилик ва маълумотларни киритишда фойдалидир. -Форум ёрдамида мавзу, муаммо ёки лойиҳаларни биргаликда муҳокама қилиш, семинар, учрашув, муҳокама, конференция, йиғилишларни ўтказиш мумкин. -Видеоконференция ёрдамида эса иштирокчилар маъруза, тақдимот ёки муҳокамада онлайнда юзма-юз қатнашиш имкониятларига эгадир. Топшириқ: Skype дастурини очинг. Мулоқотнинг матн ва аудио имкониятларидан фойдаланиб кўринг. Унинг ёрдамида ҳамкасбингизга қўнғироқ қилинг.

Адабиётлар : 1. « Ахборотлаштириш » тўғрисидаги » Қонун , Тошкент шаҳри , 1993 йил 7 май . 2. Постановление Кабинета Министров Республики Узбекистан «О мерах по организации разработки программы развития компьютерных и информационных технологий на 2001-2005 годы, обеспечения широкого доступа к международным информационным системам «Интернет» (23 мая 2001 г. №230) 3. Указ Президента Республики Узбекистан "О дальнейшем развитии компьютеризации и внедрении информационно-коммуникационных технологий" (30 мая 2002 г. № УП-3080) 4. Постановление Кабинета Министров Республики Узбекистан «О дальнейшем совершенствовании деятельности в сфере информационнокоммуникационных технологий» (27 сентября 2002 г. № 36). 5. Постановление Президента Республики Узбекистан «Об организации информационно-библиотечного обеспечения населения республики» (20 июня 2006 года) 6. Тадбиркорлар учун компьютер. Компьютердан бизнесда қандай қилиб, унумли фойдаланиш мумкин. Қўлланма, Тошкент, 2010. 7. Берченко Н., Березовская И. Самоучитель по работе в Интернете и каталог ресурсов. Минск, 1999 г. 8. Нехаев С. А., Кривошеин Н.В. Основные понятия прикладной интернетики, Москва, 2001 г. 9. Материалы конференции по телемедицине, Ташкент, 2010 г.

Похожие

Интернетда тез мулоқот қилиш турлари ва улардан фойдаланиш тартиблари

Mасофадан укитиш тизимлари. Tелетиббиёт имкониятлари. Интернетда тадбиркорлик. Электрон офис

Интернетда танишиш

Интернетда ишлаш тартиби. Интернетда ахлоқ нормалари

Интернет технологиялари ҳақида нималарни билиш зарур