Intellektual tizimlar. Ekspert tizimlar - Информатика и ИТ - Рефераты

Intellektual tizimlar. Ekspert tizimlar

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

44 KB

Intellektual tizimlar. E kspert tizimlar Reja: 1. Sun‘iy intellekt haqida 2. Sun‘iy intellekt sohadagi tadqiqotlar yo’nalishi haqida 3. Ekspert tizimlari

Sun‘iy intellekt haqida Sun‘iy intelektni yaratish masalasi insoniyat aqlini alakachonlar egallab olgan. Texnikani xar bir rivojlanish okimida masala xal qilinganga uxshaydi. Hattoki xatosiz mantiqiy jarayonlarni bajaradigan, shaxmat uynaydigan yoki spektrlarning murakkab analizini bajaradigan kompyuterlar insonga yordam beradigan boshqa asboblardan ko’ra inson intelektiga yaqinlasha olmadi. Sun‘iy intelekt sohasidagi tadqiqotlar yo’nalishi sun‘iy intelekt bo’yicha ishlarning ikki yo’nalishiga bo’linishi, qanday qilib sun‘iy intelekt tizimlarni ko’rish masalasida ikki xil nuqtai nazar mavjuddir. 1. Avvalo natija muhimdir, ya‘ni sun‘iy yaratilgan va tabiy intelektual tizimlar mayillarining yaxshi kelishuvi, sun‘iy intelektni ishlab chiquvchi nusxa kuo’chirmasligi yoki hattoki tabiy tirik analoglarning maylini tashkil qiluvchi ichki mexanizmlarga tegishli xususiyatlarini e‘tiborga olmasligi kerak. 2. Aynan insoning aqliy mayillarni shaqillantiruvchi usullar haqidagi ma‘lumotlar taxlili va tabiy fikirlash mexanizmlarinio’rganish sun‘iy intelektni ko’rish uchun asos yaratish mumkin, nimagaki bu ko’rilishlar avvalo modellashtirish kabi tamoyillarni kabo’l qilishning texnik vositalari va biologik ob‘ektlarni vazifalashning konkret xususiyatlarida amalga oshirish kerak. SHunday qilib, birinchi yo’nalish insonni intellektual faoliyatining maxsulotlarini ko’rib chiqadi, uning tarkibini intelektual faoliyatini turli ko’rinigshlarini, masalalarini yechish, teoremalarni dalillari, uyinlarini ajratib o’rgandi, bu maxsulotlarni zamonaviy texnika vositalari, ya‘ni EHM lar bilan ishlab chiqarishga intilishadi. Agar EHMni konkret masalalarni muvoffaqiyatli yechadigan qilib dasturlash udalansa, intelektual faoliyatning tegishli turi avtomatlashtirilgan hisoblanadi. Sun‘iy intelektning bu yo’nalishi muvoffaqiyati EHM va sun‘iy dasturlash, kompyuter fani deb ataladigan ilmiy-texnik tadqiqotlarning kompleksi rivoji

bilan bog’liqdir. Sun‘iy intelektning ikkinchi yo’nalishi intellektual faoliyatning neyrofiziologik va psixologik mexanizmlari haqidagi ma‘lumotlarni yanada kengrok planda insonning aqliy mayli karab chiqadi. Ishlab chiqaruvchilar bu mexanizmlarni texnik qurilmalarni texnik qurilmalar yordami bilan ishlab chiqishga intilishadi, ularning mayllari inson mayillari bilan ma‘lum bir, oldindan berilgan chegaralarga mos kelishadi. Buning natijasida insoniy faoliyatning tegishli turli avtomatlashtirilgan hisoblanadi. Intelektual robortlarning yaratilishi va foydalanish bilan bog’liq muammolarni yechish bunga misoldir. Sun‘iy intellektda 1 avlod EHMlari paydo bo’lishi bilan bir vaktning o’zida boshkotirmalarni yechadigan, xar xil uyinlarni uynaydigan va teoremalarni isbotlaydigan dasturlarni ishlab chiqarish boshlandi. Rejalashtiruvchi tizimi, o’zi yuruvchi robort-apparat xarakatlarini boshqarish uchun ishlatiladigan STRIPS tizimi hisoblandi. Bu robot xonalarda xarakatlanishi, mavjud ob‘ektga yaqinlanishi, ularga tegishli eshiklar orqali utish mumkin. Mashinani intelekt bo’yicha tadqiqotlardan obrazlarni tanlab olish muommosiga muhim e‘tibor beriladi. Robototexnikada ko’rinishli obrazlarni tanlab olish usuli ko’proq rivojlangan hisoblanadi. Bu usullarni amalga oshiruvchi algoritmlar, mashinani yoki texnik ko’rish tizimining asosiy qismi hisoblanadi. Ular uchun turli optik tizimlar, vidiokamera va boshqalar axborot manbai hisoblanadi. Texnik ko’rish tizimi yechadigan asosiy vazifalarni ikki sinifga ajratish mumkin; Inspektsiya va identifikatsiya . Inspektsiya ning vazifasi ob‘ektlar mavjudligini tekshirish, nuqsonlarni aniqlash va boshqarishdan iboratdir. Idetifikatsiya ning texnik vazifasi ma‘lum ob‘ektlarning pozitsiyasining aniqlash, bo’lak ob‘ektlarning bir-biriga yaqinlashayotgan – bekitilayotgan xollarda ajratish, uxshash ob‘ektlarni aniqlash va boshqalardan iborat. Taxminan texnik ko’rish tizimining 30% ob‘ektlarining identifikatsiyasi uchundir.

Sun‘iy intellekt sohadagi tadqiqotlar yo’nalishi haqida Mashinali ko’rish sohasida murakkab saxnalarni topib olish va «Tushinish bo’yicha» fazoda erkin joylashgan uch o’lchamli ko’plab ob‘ektlarni ham qo’shgancha tadqiqotlar faol rivojlanmoqda. Tonib olishda soyalarning joylashuvi va konfiguratsiyasi, polutonlar, ob‘ektning teketurli xususiyatlari haqidagi axborotlardan foydalaniladi. Ko’rinishli axborotlardan tashqari rabota texnik tizimlarda uning boshqa turlari ham foydalaniladi: taktil (yaqinlashuv haqida), proksimit (masofa haqida) pozitsion (joylashuv haqida) kuch va momentli. Maxsus ishlab chiqarilgan dachiqlar axborot manbai hisoblanadi: Masofani o’lchovi, soyani o’lchovi, ultira tovushli lakatirlar. Bu tizimlarda, ya‘ni robirtlarning tashqi axvoli modulining yoki uning ichki holatini ko’ruvchi modullar qayta ishlanadi. Bunday tizimlarning ayrimlari faqat ulchash tabiatiga egadir, boshqalari obrazlarni tanib olishning rivojlangan vositalaridan foydalaniladi. Sun‘iy intllekt bo’yicha keyingi un yillikda tadqiqotlar doirasida– mustaqil ekspert tizimini yoki bilimlar injeneriyasi shaqillandi. Bu yo’nalishning vazifasiga inson– ekspert uchun qiyin hisoblangan, topshiriqlarni yechish uchun bilimlarda va jarayonlarni kiritishdan foydalanuvchi dasturlarini umumiy ishlash va tadkik qilish kiradi. Ekspert tizimlarini umumiy ahamiyati sun‘iy intllekt tizimiga kiritilishi mumkin, berilgan jarayonlargina bajarmay, balki kidiruv meteprotsedurasi generatsiya qilinadi va yangi konkrent topshiriqlarni yechish jarayonlarida foydalaniladi. Ekspert tizimlari Ekspert tizimlariga ulkan qiziqishlar uchta sabab tufayli vujudga kelgan. Birinchidan, ular noformal sohalarda topshiriqlarning keng doirasi yechimiga yo’naltirilgan. Ikkinchidan, ekspert tizimi yordamida dasturlashni bilmaydigan mutaxassislar, o’zlarini kiziktirgan ilovalarni mustaqil yarata olishlari, hisoblash texnikalaridan foydalanish doiralarini birdaniga kengaytirish imkonini beradi. Uchinchidan, ekspert tizimlari topshiriqlarni amalda yechishda ekspert tizm bilan

jihozlanmagan inson ekspert imkoniyatlaridan ustun keladigan natijalarga erishdilar. Ekspert tizimlari integiral mikrosxemalarni loyihalashda, nosozliklarni tuzatishda, harbiy ilovalarda va dasturlarini avtomatlashtirishda keng tarqalgan.

Adabiyotlar ro’yxati: 1. Каримов И.А. Ўзбекистон келажаги буюк давлат. “Ўзбекистон”, 1992 2. Каримов И.А. Ислоҳотларни амалга оширишда қатъиятли бўлайлик. “Ўзбекистон”, 1996 3. «Иқтисодий информатика» С.С.Ғуломов ва бошқалар С.С.Ғуломовнинг умумий тахрири остида.-Т.: «Шарқ», 1999.- 546 б 4. “Ахборот тизимлари ва технологиялари”: Олий ўқув юртлари талабалари учун дарслик//Муаллифлар жамоаси: С.С.Ғуломов, Р.Х.Алимов, Х.С.Лутфуллаев ва бошк./; С.С.Ғуломовнинг умумий тахрири остида.-Т.: «Шарқ», 2000.- 592 б. 5. Аюпов Р.Х., Исмоилов С.И., Аюпов Х. Р. Хусусий компьютерларда ишлаш. “Microsoft Word 2000 матн муҳаррири”. – Т.: ТМИ, 2002. 124 бет 6. Марахимов А.Р., Ра ҳ мон қ улова С.И. “Интернет ва ундан фойдаланиш асослари.“ Ўқ ув қў лланма.-Т.:Тошкент давлат техника университети нашриёти, 2001.–176 б. 7. Ғ уломов С.С. ва бош қ алар. Ахборот тизимлари ва технологиялари – Т.: «Шар қ », 2000 8. Арипов М.М, Мухаммадиев Ж. . У “Информатика ва информацион технологиялар”. Ўқув қулланма. Тошкент шахри, 2005 йил. 9. Макарова “ Информатика “ Тошкент ш 2005 йил. 10. Эрматов Ш “Шахсий компьютерларнинг операцион тизимлари,курилмалари ва воситалари”. Тошкент 2007 йил. 11. Закиров Ф.И др.Информатика и информационн ы е технологии”.Ташкент 2007 г . 12. Симонович С.В. и другие. Общая Информатика. Учебное пособие. – М.: Издательство «АСТПресс», 2001

Похожие

Axborotni aks etuvchi tizimlar

Operasion tizimlar haqida ma`lumot

Operatsion tizimlar va ularning turlari

Dolzarb operatsion tizimlar va qobiqlar

Tizimli dasturiy ta’minot. Operasion tizimlar