Axborotli texnologiya – tizim sifatida - Информатика и ИТ - Рефераты

Axborotli texnologiya – tizim sifatida

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

45.5 KB

Axborotli texnologiya – tizim sifatida Reja: 1. Tizim xaqida tushuncha va uning turlari. 2. Iqtisodiy obekt tizim sifatida,boshqarish tizimi. 3. Qaror qabul qilishni qo’llab quvatlash axborot texnalogiyasi .

1.Tizim haqida tushuncha va uning turlari.Fan va texnikada ko’p qo’llaniladigan tushunchalardan biri-tizimdir.Tizim –yunoncha so’z bo’lib tashkil etuvchilardan iborat bir butunlik degan manoni anglatadi.tizimlarni turli belgilariga qarab turkumlash mumkun. Umuman olganda,tizimlar moddiy yoki mavxum bo’lishi mumkin (mavxum –inson ongi maxsuli). Moddiy tizimlar asosan moddiy ob’ektlar to’plamida tashkil topadi. O’z navbatida moddiy tizim anorganik (mexanik, ximik) va organik (biologik) tizimga yoki aralash tizimga ajratiladi.Moddiy tizimda asosiy o’rinni ijtimoiy tizim egallaydi.Bunday tizimning xususiyatlaridan biri insonlar o’rtasidagi munosabatlarni aks ettirishdir. Mavxum tizimlar inson ongining mahsuli bo’lib,har xil nazariyalar,bilimlar,gipotezlardan iborat. Yangi axborot texnologiyasi ham moddiy tizim unsurlarini (kompyuterlar,hujjatlar,insonlar va hakazolar), ham nomoddiy, tashqi unsurlarini (matematik modellar, inson bilimlari va hakazoni) o’z ichigi oladi. Axborot texnologiyasi – ob’ektning, hodisa yoki jarayonning ahvoli haqida yangicha ma’lumot olish maqsadida boshlanich ma’lumotlarni yig’ish, qakta ishlash va uzatish vositalri hamda usullari majmuasidan foydalanish jarayonidir. Axborot texnologiyasining maqsadi axborotlarni tahlil qilish va shu asosda biror ishni bajarish bo’yicha qaror qilishdan iboratdir. Tizim – o’zaro bog’liq va chgona maqsadga erishish uchun ma’lum qoida asosida o’zaro munosabatda bo’ladigan unsurlar to’plami. Unsurlar to’plami oddiy unsurlar yig’indisidangina iborat bo’lmay, har bir o’z navbatida tizim bo’lishi mumkin. Tizimlar tuzilishi bo’yicha oddiy va murakkab bo’lishi mumkin. Masalan, reyting nazorat tizimi joriy baholash, oraliq baholash va yakuniy bpaholashdan tashkil topgan. Murakkab tizim esa bir necha unsurlardan tashkil topgan bo’lib, bu unsurlar o’z navbatida alohida tizimlarga bo’linishi mumkin. Masalan, yuqori malakali mutaxissislar tayyo1rlash tizimi.. Vaqt davomida o’zgarishiga qarab tizimlar statistik va dinamik turlarga ajratiladi. Statistik tizimda vaqt davomida o’zgarish bo’lmaydi. Dinamik tizimda esa vaq o’tishi bilan holat o’zgarib boradi. Tashqi muhit bilan bo’ladigan aloqasiga qarab ochiq va yopiq tizimlar bo’lishi mumkin. Ochiq tizimlar tashqi muhit bilan faol aloqada bo’lladi. Yopiq tizimlarning unsurlari esa tashqi muhitdan ta’sirlanmaydi. Iqtisodiy o’ekt tizim sifatida, boshqarish tizimi. Iqtisodiy ob’ektni tizim sifatida ko’radigan bo’lsak, u ham quyidagi unsurlardan tashkil topgan bo’ladi:

1. Boshqaruvchi ob’ekt, 2. Boshqariluvchi ob’ekt. Bu unsurlar o’rtasidagi aloqa ham katta ahamiyatga ega. Iqtisodiy ob’ekt deb ishlab chiqarish korxonasini olsak (aksionerlik jamiyati, firmalar, kichik korxonalar va hakazo), boshqariluvchi ob’ektga bu ishlab chiqarish korxonasining rahbar organlar, bo’linmalari va hakazo. Boshqariluvchi ob’ektga esa korxona sexlari, ishlab chiqarish bo’limlari misol bo’ladi.Agar boqaruvchi sub’ektdan ma’lum bir ma’lumot boshqariluvchi ob’ektga borsa, bu aloqa «tug’ri aloqa» deyiladi. Кorxona miqyosida bunga reja va turli xil ko’rsatmalar misol bo’lishi mumkin. Agar aksincha ma’lumotlar boshqariluvchi ob’ektdan boshqarish sub’ektiga borsa, «teskari aloqa» deyiladi. Bunga ishlab chiqarilgan mahsulotlar iqdori misol bo’la oladi. Boshqarish tizimi kishilarning moddiy dunyoda biron bir jarayonni tashkil etish sohasidagi muayyan maqsadga qarilgan faoliyatdir. Boshqarish tizimi ishlashi uchun zarur bo’lgan shart sharoitlar quyidagilardan iborat: 1 Boshqarish ob’ektlarining mavjudligi. 2.Ob’ekt faoliyatining maqsadi ma’lum bo’lishi.. 3.Boshqarish tizimi mustaqil qilishi uchun muayyan huquqlarga ega bo’lishi. 4.Boshqaruvchi ob’ektning boshqariluvchi ob’ekt haqida mufassal malumotlar ega bo’lishi. Boshqarish deb ob’ektning asosiy xossalarini saqlab qolish yoki ma’lum bir maqsadga erishish uchun uni rivojlantiruvchi tizimning funksiyasiga aytiladi. Tizimni boshqarish maqsadida ma’lum bir funksiyani amalga oshirish orqali erishiladi. Bunday funksiyalarga: 1.rejalashtirish; 2.tahlil etish; 3.nazorat; 4.hisobot; 5.qaror qabul qilish funksiyalari kiradi. Rejalashtirish deb boshqarishning maqsadi va unga erishish yo’llarini aniqlash, harakat rejasini tuzish va uning istiqbolin aniqlashga aytiladi. Tahlil etish deganda boshqarish tizimi tuzilshini tanlash va shakillatirish, tizim unsurlari o’rtasidagi munosabatni va bog’liklikni aniqlash tushiniladi. Nazorat deb ishlab chiqarish jarayonini kuzatish va haqiqatda bajarilgan ishning reja bo’yicha belgilanganlig to’g’riligini tekshirishga aytiladi. Hisobot deganda reja bajarilshining yoki uning ma’lum bir qismi bajarilshining yakuniy hisoboti, boshqarish natijalarini baholash tushiniladi. Boshqarish tizimida asosiy funksiyalardan bir - qator qabul qilish funksiyasidir. Boshqarish qarorini ikki xil qabul qilish mumkin:

a. Yakka xolatda. b. Кollegial. qarorni qabul qilish va uni tayerlash uch bosqichda amalga oshiriladi: 1. Maqsadni aniqlash. 2. Qarorni ishlab chiqish va qabul qilish. 3. Qarorni bajarilishini tashkil qilish va nazorat qilish. Birinchi bosqichda holatni tahlil qilish, holat istiqbolini aniqlash,muammoli vaziyatni aniqlash, maqsadni aniqlash ishlari amalga oshiriladi. Ikkinchi bosqichda masala qo’yiladi va qarorning variantlarini aniqlash, qarorni tanlash va tasdiqlash ishlari bajariladi. Uchinchi bosqichda qarorni bajarish rejasi aniqlanadi, qarorning bajarilishi hisoboti beriladi, u nazorat qilinadi hamda qaror bajarilishi boshqariladi. Qaror qabul qilish uchun boshqarish tizimida qo’llaniladigan axborot ob’ektiv to’liq va o’z vaqtida etkazilishi kerak. Boshqaruv jarayonlari axborot texnologiyasining maqsadi qaror qabul qilish bilan bog’liq bo’lgan ishlarni bajaruvchi xodimlarning axborotga bo’lgan ehtiyojlarini qondirishdan iborat. U boshqaruvning har qaysi bosqichida ham foydali bo’lishi mumkin. Qarorlarni qabul qilishni qo’llab quvvatlashga qaratilgan axborot texnologiyasining asosiy xususiyati inson va kompyuterning o’zaro munosabatini tashkil qilishning sifat jihatidan yangi usulidan iborat. Bu texnologiyaning asosiy maqsadi qarorni ishlab chiqish b o’lib bunga interaksion jarayon natijasida erishiladi.Bunday jarayon esa: · Hisoblash zvenosi va boshqaruv ob’ekti sifatida kelgan qarorlar qabul qilishni qo’llab quvvatlash tizimi; · Кirish ma’lumotlarini berayotgan va kompyuterda hisoblashdan olingan natijani baholayotgan boshqaruvchi tarmoq sifatida kelgan inson qatnashadi.

Foydalanilgan adabiyotlar: 1. S.S.G’ulomov va boshqalar. Axborot tizimlari va texnologiyalari. Toshkent ,2000 y 2. Кenjaboev O. Zamonaviy axborot texnologiyalari. T. 1999 y. 3. Шафрин Ю. Основ компьютерное информационное технологии. M., 1999 г. 4. Норалиев Н.Х. ва бош=. Информатика. Ы=ув =ылланма Тошкент 2004 й. 5. Автоматизированное информационное технологии в экономике: Учебник. Под.ред. Проф. Г.А.Титоренко. M :Компьютер, 1998 г 6. Raxmonqulova S. IBM PC kompyuterlaridan foydalanish. Toshkent 2000 y 7. Информатика. Базовой курс. Под. ред. С.В,Симоновича - СПБ. 2003 г 8. Информационное технологии бухгалтерского учета. Учебник - СПБ-2002 г. 9. Maraximov A.R., Raxmonqulova S.I., Internet va undan foydalanish asoslari. T. 2001y. 10. Alimov К., AbduvohidovА. Boshqaruv jarayonining axborotli texnologiyasi. Toshkent. 1994. 11. Axвortlashtirish to’g’risida O’zbekiston Respublikasi qonuni. 2004y. 12. Elektron raqamli imzo to’g’risida. O’zRQ 2004 y 13. Elektron tijorat O’zRQ 2005 y. 14. www.ziyonet.uz

Похожие

Web texnologiya – integratsion texnologiya sifatida

Axborotli-kompyuter tarmoqlari

Axborotli texnalogiyani yaratish tamoyillari

Opеratsion tizim tushunchasi

Mikroprosessorlar va tizim platalari