Amaliy dasturlar paketi va ularning kasbiy sohalarda qo’llanilishi - Информатика и ИТ - Рефераты

Amaliy dasturlar paketi va ularning kasbiy sohalarda qo’llanilishi

Загружено в:

30.10.2022

Скачано:

0

Размер:

366.85546875 KB

Amaliy dasturlar paketi va ularning kasbiy sohalarda qo’llanilishi Reja: Nashriyot tizimida qo’llanilarigan Pagemaker dasturi va uning imkoniyatlari  PAGE MAKER dasturini ishga tushirish  Yig’ish (montaj) stolida hujjatlarni saqlash

Amaliy dasturlar paketlari (ADP) foydalanuvchi xal etayotgan vazifalarini avtomatlashtirishning kuchli kurolidir, u axborotni qayta ishlash bo`yicha kompyuter biror ishni qanday bajaryotganini bilish zaruriyatdan amalda to’liq ozod etadi. Hozirligi paytda o`z funksional imkoniyatlari va amalga oshirish usullariga ko`ra farqlanuvchi ADPning keng spektri mavjud. ADPning quyidagi turlari farqlanadi: - umumiy vazifadagi (universal); -uslubiy yo`naltirgan; -global tarmoq; -hisoblash jarayon tashkilotlari (ma’muriylashtirish). Umumiy vazifadagi ADP - foydalanuvchi va umuman axborot tizimi funksional vazifalarni ishlab chikish va foydalanishni avtomatlashtirish uchun mo’ljallangan Nashriyot tizimida qo’llanilarigan Pagemaker dasturi va uning imkoniyatlari Keyingi paytlarda turli korxonalarda kichik nashriyotlar paydo bo’la boshladi. Kichik nashriyot deganda, shaxsiy kompyuter bazasida, turli tez chop qiluvchi va boshqa qo’shimcha qurilmalar orqali bosma mahsulotlari (kitob, oynoma, jurnal, broshyuralar, prospektlar va hokazo) chiqarish tushuniladi.bunda bo’lajak bosma mahsulotlari kompyuterda tayyorlanadi, ya’ni kompyuter varaqlash, asl maketlash ishlari ham kompyuterda bajariladi. Rizograf esa asl maket shaklida kompyuterda tayyorlangan, chop qilish uchun ishlatiladi va u minutiga o’rtacha 130 sahifani chop qilishi mumkin. Rizograflarning turli xillari mavjud. Ular rangli bo’lib, turli chop qilish tezligiga ega bo’ladi. Nashriyot sohasida ishlatiladigan matn muharrirlari shu soha uchun yaratilgan maxsus dasturlar bo’lib, ular kichik nashriyotlar yordamida gazeta- jurnallar, kitoblar, turli reklama mahsulotlari tayyorlashga mo’ljallangan. Kichik nashriyot deganda, shaxsiy kompyuter dasturiy texnik vositalari hamda turli- tuman chop

qiluvchi va boshqa qo’shimcha qurilmalar orqali bosma mahsulotlar tayyorlash jarayoni tushuniladi. Bunda bo’lajak bosma maxsulotlar kkda tayyorlanib, bu matnni terish, tekshirish va tahrirlashdan to maketlashgacha bo’lgan bosqichlarni o’z ichiga oladi. Keyinchalik maket lazer printerda bitta asl nushada chop etib olinadi va undan so’ng tayyorlangan hujjatning maketi rizograf deb nomlanuvchi maxsus qurilma yordamida ko’paytiriladi. Kichik nashriyot bulardan tashqari muqovalovchi, broshyuralovchi va kesuvchi qurilmalar bilan ham ta’minlangan. Sifatli va asl maketlarni tayyorlash uchun bir qancha turdagi nashriyot tizimlaridan foydalanadi. Ularga misol qilib Page Maker, Ventura Publisher, Post Script, QuarkXPress, TEX, LATEX nashriyot tizimlarini keltirishimiz mumkin. Shulardan biri va keng miqyosda ishlatiladigani Page Maker dasturlar paketi kitoblar matnini terish, taxrirlash, ko’rib chiqish va chop qilishda juda qulay vosita hisoblanadi. Ventura Publisher esa gazeta- jurnallar matnini terish va chop etishga mo’ljallangan. Uning yordamida matnni sahifalarga bo’lish, matn bo’laklarini zarur joylarga joylashtirish (Komponovka) va shunga o’xshash ushbu sohada ko’plab ishlatiladigan amallarni tez va qulay amalga oshirishi mumkin. Turli formulali matnlarni (masalan, matematika, fizika, ximiya fanlariga oid) tayorlashda TEX va uning keyingi versiyalari bo’lgan LATEX taxrirlovchi dasturlardan keng miqyosda foydalaniladi. Page Maker dasturi Page Maker Aldus Corporation firmasi tomonidan yaratilgan keng imkoniyatli va qulay dasturdir. Uning ishlashi Microsoft Windows operatsion sistemasining to’liq versiyasi bo’lishini talab qiladi. Page Maker dasturi fayl va kataloglar bilan ishlaydi. Fayl nomi esa .pub kegaytmasi yordamida yoziladi. Boshqa katalogga o’tish uchun sichqoncha ko’rsatkichini tegishli belgiga keltirib (vertikal simvolga) uning chap tugmasi ikki marta bosiladi. Shundan so’ng ro’yxatdan kerakli katalog nomi tanlanib, tugmachani ikki marta bosish orqali ishga tushiriladi. Shuni ham aytib o’tish kerakki, nashriyot tizimlarining asosiy

vazifasi nashrni tayyorlashda tez takrorlanuvchi amallarni iloji boricha ko’proq darajada avtomatlashtirishdir. Ularning afzalligi esa nashr sahifasi va uning umumiy ko’rinishini tayyorlashdagi qulaylik hamda o’zgartirishlar kiritishning osonligi va vaqt tejalishidir. Nashr sahifasining umumiy ko’rinishini tayyorlashda xususiy kompyuterdan foydalanish maqsadga muvofiqdir. Asl nusxa maketini bosib chiqarish uchun esa lazerli yoki post skript printeridan foydalanish ma’quldir. Matn va suratlar kompyuter xotirasiga oldindan kiritilishi lozim. Nashr asosiy elementlarini kompyuterda saqlashning asosiy afzalligi shundaki, matnni to’g’ridan-to’g’ri harf terish qurilmasiga berish mumkin, shunda matn bilan suratlarni mos joylarga qo’lda joylashtirishga ehtiyoj qolmaydi. Page Maker Aldus Corporation firmasi tomonidan yaratilgan keng imkoniyatli, qulay nashriyot sistemasidir. AQSh firmasining Yevropa bo’limi 1989 yil sentabr oyida Page Maker dasturining ruscha variantini e’lon qildi. Page Maker dasturining ishlashi uchun Microsoft Office dasturining to’liq versiyasi bo’lishi talab qilinadi. Shaxsiy kompyuterning operatsion sistemasi bilan tanish bo’lgan foydalanuvchi diskning formatlash, fayl nushasini hosil qilish, faylni o’chirish, uni bosib chiqarish yoki dasturni ishga tushirish buyruqlarini albatta bilishi kerak. Windows muhiti operatsion sistemaning qobig’i hisoblanib, foydalanuvchi uchun operatsion sistemaning barcha imkoniyatlarini uning buyruqlarini yoddan bilmasdan turib ishga tushirishga imkon beradi. Page Maker dasturi yordamida nashr sahifasini ekranda ko’rish va unga chop qshgangunga qadar tegishli tuzatishlar kiritish mumkin, Barcha kerakli o’zgartirishlar kiritilagndan so’ng, asl nusha maketi harf terish qurilmasiga uzatiladi yoki lazerli printerda bosib chiqariladi. Har qanday hujjatni nashrga tayyorlashda quyidagi ishlarni bajarishga to’g’ri keladi: •Taxrirlangan qo’lyozma elementlarini oxirigacha tayyorlash; •Kerakli surat, belgi va chizmalarni yaratish va joylashtirish; •Original maket (asl nusha) ni tayyorlash.

Ko’rsatilgan rejani amalga oshirishda va ar bir sahifaning umumiy ko’rinishini tayyorlashda Page Maker nashriyot dasturi ishlatilishi mumkin. Sahifani nashrga tayyorlash uchun qo’lyozmaning matn va suratlarini qanday tartibda joylashtirish masalasini hal qilish lozim bo’ladi. Ana shundan so’ng, Page Maker dasturi yordamida asl nusha maketi tayyorlanadi. Agarda qo’lyozma xajmi ma’lum bo’lsa, sahifaning katta- kichikligini, suratlar va chizmalar egallaydigan joylarni, har bir sahifadagi ustunlar sonini va matning bosib chiqarish ko’rinishini aniqlashimiz va sarlavhalarni turli ko’rinishlarda ko’rib chiqishiimz mumkin. Dasturda 17 xil ko’rinishda to’g’ri chiziq, aylana va to’g’ri to’rtburchak belgilarini chizishimiz mumkin. Page Maker dasturi uchun boshlang’ich matnni ixtiyoriy matn muharririda tayyorlash mumkin. Lekin bu muharrirlar yordamida bir sahifada turli shriftlarda matn yozish va shu kabi bir qancha amallarni bajarish ancha qiyinchilik tug’diradi. Nashriyot dasturlari esa matnni formatlashtirish uchun maxsus tuzilgan dasturlardir. Ushbu dastur turli matn muharrirlarida tayyorlangan matnlar vositasida yakuniy matnni tayyorlaydi. Tayyorlangan matnni nashriyot dasturiga uzatishdan oldin albatta uning xatolarini tekshirish lozim, chunki nashriyot dasturida tuzilgan matnni yana qaytadan o’zgartirish uchun matn muharririga uzatish mumkin emas. Page Maker dasturi yordamida qo’lyozmani kiritish, tahrirlash, qo’lyozmani o’qib chiqish, maxsus simvollar bilan ishlash va har xil chizmalar chizish kabi amallarni bajarish mumkin. Page Maker dasturi matn muharririda yuborilgan sahifa raqamlari, kolontitul va matnning o’ng chegarasi kabi formatlash elementlarini qabul qilmaydi. Lekin u quyidagilarni qabul qiladi: • Shriftlar(garnitura va kegl ь ), interlinyash, bosh harf va kichik harflar, qo’shtirnoq va tire simvollarini avtomatik ravishda moslashtiradi; • Matn muxaririda o’rnatilgan char chegara o’zgarishsiz qoladi. Page Maker dasturi matn satrini ustun kengligida ajratadi;

• Matnning chap va o’ng chegaralari Page Maker dasturi o’rnatgan ustunlar chegarasiga asosan hisoblanadi. Masalan, matnlar faylida chap chegara 1 dyuym qilib belgilangan bo’lsa, u holda Page Maker dasturi matnni joylashtirishda ustunning chap tomonidang 1 dyuym joy qoldiradi; • Enter va Return klavishlarining bosilishi holati paragrafning oxiri deb qabul qilinadi; • Tabulyatsiyaning ichki simvollari matnni yoki jadval ustunlarini tekislash uchun ishlatiladi. Rage Maker dasturida ustunning bitta satridagi tabulyatsiya simvollarining soni yigirmatadan oshmasligi kerak. Siz ishlatgan shrift o’rnatilgan printerda bo’lmagan taqdirda ham Page Maker dasturi o’sha shriftni eslab qoladi. Matnni chop qilishda o’sha shriftga ko’rinishi yaqin bo’lgan shrift ishlatiladi. Keyinchalik esa printerni almashtirib, kerakli shrift bilan matnni bosib chiqarish mumkin. Matnlarni ko’pincha Page Maker dasturining o’zida formatlash qulay hisoblanadi. Ba’zi maxsus simvollar kompyuter klaviaturasida bo’lmasa siz uni Page Maker dasturida yoki Windows muhitidagi matn muharririda kiritishingiz mumkin. ANSI Windows simvollar to’plamidagi ixtiyoriy simvol Alt klavishasini bosib turgan holda nol raqamini va ANSI simvolining kodini kiritish orqali amalga oshiriladi. Maxsus simvollarga savdo markasining beligsi, mualliflik xuquqi belgisi, boblar va paragraflarni belgilash simvollari, ochilgan va yopilgan qo’shtirnoqlar, poligrafik tire va milliy alifboning o’ziga xos maxsus belgilari kiradi. Agar ishlatilayotgan matn muxaririda bu belgilar bo’lmasa, ularga joy tashlab ketishingiz va original maketni tayyorlagan paytda ularni Page Maker dasturida kiritishingiz mumkin. PAGE MAKER dasturini ishga tushirish Buning uchun WINDOWS sistemasida ish stolida sichqoncha yordamida Pusk tugmasiga bosiladi, programmalar ro’yhatidan Adobe bo’limiga tegishli Page Maker nomi tanlanadi.

Page Maker (PM) programmasi ishga tushgach, yangi hujjat tayyorlashga kirishamiz. Buning uchun File (fayl ) menyusini ochib, undagi New (Novo’y - yangi) buyrug’ini tanlaymiz. Ekranda Document Setup (hujjat parametrlari) muloqot oynasi paydo bo’ladi. «Hujjat parametrlari» muloqot oynasi. Bu oyna elementlari yordamida hujjat sahifalarining soni, o’lchamining qiymatlari kiritiladi. Target Printer resolution (Razresheniye - bosib chiqaruvchi qurilma qobiliyati) parametri yordamida bosib chiqaruvchi qurilmaning turiga qarab, kerakli qiymat o’rnatiladi: agar bu ish suratli terish avtomatida bajarilsa, qiymati 2450 bo’lishi mumkin, agar lazerli printer bo’lsa, qiymati 300 yoki 600 bo’lishi mumkin. Bosib chiqaruvchi qurilma turini nashr qilinadigan sahifani tayyorlashdan oldin aniqlash maqsadga muvofiqdir. Bu ishni Dosument Setup (Parametri dokumenta-Hujjat parametrlari) muloqot oynasidagi Compose to printer (printer uchun tayyorlash) ro’yxati yordamida bajaramiz. Ayrim hollarda

bunday qurilma lazerli printer bo’lishi mumkin. Lekin ko’p hollarda yuqori sifatli surat teruvchi avtomatdan foydalaniladi. Bosib chiqaruvchi qurilmani oldindan aniqlash RM programmasi uchun kerakli shrift garnituralari va ranglar haqida ma’lumot beradi. Agar qurilma turi ish davomida o’zgartirilsa, nash qilinayotgan sahifaning umumiy ko’rinishi o’zgarib ketishi mumkin. Muloqot oynasida hamma parametrlarni o’rnatib bo’lgach OK tugmasida sichqoncha tugmasini bitta bosiladi. Ekranda toza sahifa ko’rinishi paydo bo’ladi. Yangi hujjatning toza sahifasi. Sahifaga kerakli ma’lumotlar yozilganidan so’ng, uni xotirada saqlash kerak. Buning uchun File menyusining Save (Soxranit-saqlash) yoki Save as (Soxranit kak...-qaysi ko’rinishda saqlash...) buyrug’ini tanlanadi, yoki Ctrl-S tugmalarini bosiladi. Yangi hujjatni saqlanmoqchi bo’linsa ekranda muloqot oynasi ochiladi. Hujjat saqlanadigan fayl nomini kiritib, muloqot oynasini yopish mumkin. Agar hujjatning muqobil(alternativ) variantini boshqa nom bilan saqlanmoqchi bo’lsa, Save as (Soxranit kak...-qaysi ko’rinishda saqlash...) buyrug’ini tanlash kerak. Xotiradagi hujjatni o’qish. Xotirada saqlangan hujjatni ekranga chiqarish uchun File (fayl) menyusining Open (Otkrit-ochish) buyrug’idan foydalanamiz.

File (fayl) menyusining Recent Publications (Posledniye publikatsii-oxirgi nashrlar) buyrug’i yordamida xotiradagi oxirgi 8ta nashrdan birortasini ochishimiz mumkin. Hujjat bilan ishlashni tugatgandan so’ng uni yopish uchun File menyusining Close (Zakrit-yopish) buyrug’idan foydalanamiz. Hujjat bo’ylab surilish. Page Maker programmasida hujjat sahifalari bo’ylab surilishning uch xil usuli bor. Kerakli sahifa nomerini ko’rsatib o’tish uchun Goto Page (Sahifaga o’tish) buyrug’idan foydalanamiz. Ekranda paydo bo’lgan muloqot oynasida kerakli sahifa nomeri kiritiladi. Shablon-sahifaga o’tish uchun esa Layout (maket) menyusining Goto Page (Sahifaga o’tish) buyrug’ini tanlash yoki Ctrl-/ klavishlarini bosish mumkin. Hujjat sahifalarini ketma-ket ko’rish uchun Goto Page (Sahifaga o’tish) buyrug’ini tanlash vaqtida Shift tugmasini bosib turish kerak. Page Maker ketma-ket 1-sahifadan boshlab hujjat sahifalarini ko’rsata boshlaydi. Ko’rsatishni to’xtatish uchun sichqoncha tugmasini bosish kifoY. Keyingi sahifaga o’tishning eng sodda usuli F12 tugmasini bosishdir. F11 bosilsa, bitta avvalgi sahifaga qaytamiz. Agar ko’proq sichqonchani ishlatish ma’qul ko’rilsa, hujjat sahifalari bo’ylab surilishning yana bir usuli bor. Hujjat oynasining chap tomondagi quyi burchagida sahifa ko’rinishidagi piktogrammalar joylashgan. Chap tomondagi piktogrammalar shablon-sahifalarga mos keladi. O’ngroqdagi piktogrammalar esa hujjat sahifalariga mos keladi. Sahifani akslantirish masshtabini o’zgartirish. Kompyuter ekranida sahifa ko’rinishini kattalashtirish uchun menyu buyruqlaridan, klaviaturadan va sichqonchadan foydalanish mumkin. Menyuning Layout (maket) punktidagi View (ko’rish) punktining qism menyusini ochiladi va kerakli o’lchovni tanlanadi. Agar tanlash vaqtida Alt tugmasini bosib turilsa, tanlangan masshtab o’lchovi hujjatning hamma sahifalari uchun o’rinli bo’ladi. Masshtabni o’zgartirishning eng qulay Hujjat sahifalarini bildiruvchi piktogrammala r

usullaridan biri sichqoncha yordamida o’zgartirishdir. Sichqoncha o’ng tugmasi bir marta bosilsa, sahifa tabiiy ko’rinishda (100%) akslanadi (v naturalnuyu velichinu). Agar Shift bilan birga o’ng tugma bosilsa, 200% li akslantirish o’rnatiladi. Agar ekranda kattalashtirilgan rejim o’rnatilgan bo’lsa, o’ng tugmani bosib Fil in Window (to’liq sahifa) rejimiga o’tiladi. Agar Ctrl-probel tugmalari birgalikda bosilsa, sichqoncha ko’rsatkichi o’rtasida «-» belgili lupa ko’rinishini oladi. Lupali ko’rsatkich bilan sichqoncha tugmasi har gal bosilganda akslantirish masshtabi kattalashaveradi. Kichiklashtirib ko’rsatish uchun esa Alt - Ctrl - probel tugmalari birgalikda bosiladi. Bu holda sichqoncha ko’rsatkichi «-» belgili lupa ko’rinishiga o’tadi. Sahifaning qandaydir bir bo’lagini kattalashtirish uchun uni kattalashtirish ramkasiga joylashtirish kerak. Buning uchun sichqonchaning «-» li lupa ko’rsatkichini ajratiladigan tekst qismida diagonal bo’yicha yo’naltirish kerak. Sichqoncha tugmasini qo’yib yuborsak, ramka ichidagi tekst kattalashadi. Shu usulda 800% gacha kattalashtirish mumkin. Asboblar panelidagi « Lupa » dan ham foydalanish mumkin. « Lupa » da sichqoncha tugmasi ikki marta bosilsa, sahifani 100% li masshtabda akslantirish rejimi o’rnatiladi. Agar shu vaqtda Alt tugmasini bosib tursak Fit in Window (To’liq sahifa) ko’rinishida akslantirish rejimi o’rnatiladi. Yo’naltiruvchi chiziqlar va koordinata lineykalarini akslantirish. Buning uchun Layout (Maket) menyusining Guides and Rulers (Napravlyayuhiye i lineyka-Yo’naltiruvchi chiziqlar va lineyka) buyrug’ini tanlash kerak. Lineykadagi birliklar sistemasini File (fayl) menyusidagi Preferences ( Ustanovki) buyrug’i yordamida o’rnatish mumkin. Shablon-sahifalar. Page Maker 6.0 o’z ichida bir nechta shablonsahifalardan foydalanadi. Shablon-sahifalarda hujjatning hamma sahifalari uchun umumiy bo’lgan elementlar oldindan o’rnatilgan bo’ladi. Shablon-sahifaga o’tish uchun quyi chap burchakdagi shablon-sahifa piktogrammasida sichqoncha tugmasini bosish kerak.

Shablon-sahifaning ko’rinishi Yig’ish (montaj) stolida hujjatlarni saqlash. Page Maker programmasidagi (montaj) yig’ish stolini ko’rish Layout (Maket) menyusidagi View (ko’rish) punkti qism menyusining Entire Pasteboard (Montaj stoli) buyrug’i yordamida bajariladi. Montaj stoli- Pasteboard dagi rasm, maqola, tekst qismlarini hujjatning turli sahifalarida ishlatish mumkin. Shuning uchun ham hujjatda qayta-qayta ishlatiladigan standart obyektlarni montaj stolida saqlash qulaydir. Asboblar paneli (Toolbox ).Asboblar panelini ekranga chiqarish uchun Window menyusining Toolbox buyrug’ini ishga tushiramiz.

Asboblar panelidagi biror asbobda sichqoncha tugmasini ikki marta bosilsa, avvalgi ishlatilayotgan asbob inkor qilinib, ekranda yangisiga tegishli muloqot oynasi ochiladi. «Tekst» asbobi bilan ishlash. «Tekst» asbobi asboblar panelida joylashgan ko’rinishidagi tugmachadir. Asboblar paneli ekranda ko’rinmasa, uni ochish uchun Window (Oyna) menyusidagi Toolbox( Asboblar paneli) buyrug’ini ishga tushirish kerak. Tekstni formatlash – bu simvollarni va abzatslarni formatlashdir. Tekstni formatlash uchun avval formatlanadigan tekst qismini ajratish kerak. Tekst qismini ajratish uchun, tekst bo’ylab I- kursorni siljitib bitta simvoldan tortib tekstning hammasigacha ajratish mumkin. Tekstni ajratishning yana bir usuli bor. Buning uchun «Tekst» asbobini tanlaymiz va ajratiladigan tekst qismining boshida sichqoncha tugmasini bosamiz, Shift tugmasini bosib turgan holda ajratilishi kerak bo’lgan bo’lakning oxirida ham sichqoncha tugmasini bosamiz. Kerakli tekst qismi ajralib qoladi. Shift tugmasini bosib turgan holda kursorni yo’naltiruvchi tugmalardan birini bosib ham tekst qismini ajratish mumkin. Asboblar panelining ko‘rinishi

So’zni ajratish uchun shu so’z ustida «Tekst» asbobi bilan sichqoncha tugmasi ikki marta bosiladi. Abzatsni ajratish uchun abzats ustida «Tekst» asbobi bilan sichqoncha tugmasi 3 marta bosiladi Simvollar ketma-ketligini ajratish uchun sichqoncha ko’rsatkichini belgilangan nuqtadan kerakli joygacha Shift tugmasini bosib turib suriladi. Katta hajmdagi tekstni ajratish uchun Edit ( Pravka - Tahrirlash ) menyusining Select All ( Videlit vse - Hammasini Ajratish ) buyru’idan foydalanish mumkin. Ctrl-A tugmalar kombinatsiyasi esa shu operatsiyani tezroq bajaradi. Simvollarni formatlash. Matn muharrirlarida ishlatiladigan shriftlarning turlari ko’p. Ular shrift garnituralari deb ataladi va har bir garnituraning nomi bor. Page maker programmasida simvollarni formatlash vaqtida shrift garniturasining nomini, shriftning kattaligi - keglni, satrlar orasidagi masofa – interlinyajni va simvollarning yozilishi turlarini, simvollar kengligini o’rnatish va simvollar orasidagi masofani kerning va treking yordamida o’zgartirishimiz mumkin. Abzatslarni formatlash. Abzatsni formatlash atributlarini o’rnatish uchun Paragraph Specification (Abzats parametrlari) muloqot oynasidan foydalanamiz. Muloqot oynasini ochish uchun Type (Tekst) menyusining Paragraph (Abzats) buyru’ini ishga tushiramiz yoki Ctrl-M tugmalar kombinatsiyasidan foydalanamiz. Menyu yordamida abzatsni formatlash uchun Type (Tekst) menyusining Alignment(Viklyuchka) qism menyusidan foydalanamiz.

Type menyusining Alignment qism menyusi. Boshqaruvchi palitra yordamida abzatsni formatlash eng tez usul hisoblanadi. Abzatsni formatlash tugmalari abzats oxiri belgisi bor tugmadan o’ngda joylashgandir. Abzatsni formatlash vaqtida abzats chegaralarini o’rnatishimiz va o’zgartirishimiz, abzats stilini o’zgartirishimiz, abzatsning birinchi satr surilishi (otstup)ni belgilashimiz va sanab o’tiluvchi ro’yxatlarni formatlashimiz mumkin. Abzats rejimidagi boshqaruvchi palitra. Page Maker vositalari yordamida rasm chizish. To’g’ri chiziq va geometrik figuralarni chizish. Page Maker programmasida biror shakl chizish uchun asboblar panelidan kerakli asbobni tanlash kifoY. Bu asboblarni tanlash uchun quyidagi tugmalar kombinatsiyasidan foydalanish mumkin. asbob tugmalar kombinatsiyasi ellips ShIFT-F3 to’g’ri to’rtburchak ShIFT-F4

to’g’ri chiziq ShIFT-F5 perpendikulyar ShIFT-F6 ko’pburchak ShIFT-F7 To’g’ri to’rtburchak va ellips chizish vaqtida Shift tugmasi bosib turilsa, kvadrat va aylana chiziladi. To’g’ri to’rtburchak chizilganda, uning burchaklarini yumaloqlash mumkin. Buning uchun Element (Element) menyusining Rounded Corners Yumaloqlangan burchaklar muloqot oynasi. (Yumaloqlangan burchaklar) buyrug’idan foydalanamiz. Ko’pburchak muloqot oynasi. Ko’pburchak chizish uchun uning tomonlari soni va burchaklarining chuqurligini protsentlarda ko’rsatish kerak. Buning uchun Element (Element) menyusining Polygon Setting (Ko’pburchak) buyrug’ini tanlash vaqtida ochiladigan muloqot oynasidan foydalanamiz. Ko’pburchak tomonlarining soni 3 dan 100 gacha bo’lishi mumkin. Chizilgan obyektning joyini yoki o’lchamini o’zgartirish uchun «Strelka» asbobidan foydalanamiz. Agar obyektni ko’chirish vaqtida Shift tugmasini bosib

tursak, obyekt faqat gorizontaliga yoki vertikaliga suriladi. Obyektning o’lchamini o’zgartirish uchun uni chegaralab turgan ramkaning burchaklarida va tomonlarining o’rtasida joylashgan chegaralovchi nuqtalardan foydalanamiz. Tomonlar o’rtasidagi chegaralovchi nuqtalarni surib, obyektning balandligi yoki kengligini o’zgartiramiz. Burchaklardagi chegaralovchi nuqtalarni surib, bir vaqtda uning kengligi va balandligini o’zgartiramiz. Chegaralovchi nuqtalarda sichqoncha ko’rsatkichi ikki tomonlama strelka ko’rinishini oladi. Chiziqning qalinligi 0 dan 800 punktgacha beriladi. Chiziqlarning bir necha xil tiplari bor: uzluksiz, shtrixli, punktir va h.k. Chiziqning qalinligi va tipini o’zgartirish uchun menyusining Line (Chiziq) buyrug’idan foydalanamiz. To’g’ri chiziq tiplari Biror geometrik shaklning ichini to’ldirish (bezash) uchun Element (element) menyusining buyrug’idan foydalanamiz. Fill (fon) buyrug’ining qism menyusida shakl ichini to’ldirish uchun shtrixlashning bir necha xil ko’rinishlari berilgan. Sahifaga tayyor grafik shakl joylashtirish uchun File (fayl) menyusining buyrug’idan foydalanamiz. Ochilgan muloqot oynasidan kerakli grafik fayl nomini tanlaymiz. Agar sahifadagi rasmni boshqasiga almashtirmoqchi bo’lsak,avval rasmni ajratib olish kerak, undan so’ng Place (joylashtirish) muloqot oynasini ochib, yangi rasmli faylni tanlash kerak.

Sahifadagi rasmni tahrirlash uchun, avval rasm ajratiladi va Edit (tahrirlash) menyusining Edit Original (originalni tahrirlash) buyrug’idan foydalaniladi. Ekranda rasm qaysi programmada tayyorlangan bo’lsa, shu programma oynasida paydo bo’ladi. Rasmga kerakli o’zgartirishlarni kiritib, xotirada saqlanadi va programma oynasi yopiladi. Page Maker sahifasida rasmning eski nusxasi o’rnida o’zgartirilgan ko’rinishi paydo bo’ladi. Orignal - makektni bosib chiqarish. Odatda, nashriyotlarda bosib chiqaruvchi qurilma sifatida lazerli printerlar ishlatiladi. Lazerli printerda biror narsani bosib chiqarish uchun drayver programma - kompyuter bilan printer orasida ma’lumot almashinuvini boshqaruvchi maxsus programmali ta’minot zarur. Drayver programmalar operatsion sistema tarkibiga kiradi va printer bilan birga berilgan bo’ladi. WINDOWS 95 sistemasida kerakli printerni o’rnatish uchun Printers (printerlar) papkasidagi printerlar ro’yxatini ochish va printer nomini tanlash kerak. Agar siz POST SCRIPT tiliga moslashgan printerni ishlatsangiz, unda TRUE TYPE garnituralarini POST SCRIPT egri chiziqlariga moslashtiruvchi rejimni o’rnatishingiz kerak. Buning uchun tanlangan printerning Properties Xususiyatlar) oynasida Fonts (Shriftlar) qismiga tegishli oyna ochiladi. Bu oynada Always Use True Type Fonts (Doim True Type shriftlaridan foydalanish) kaliti(pereklyuchatel) o’rnatiladi. So’ng Send Fonts As (Shriftni uzatish usullari) tugmasida sichqoncha tugmasini bitta bosib, Send True Type Fonts As (True Type shriftlarini uzatish usullari) ro’yhatidan Outline (Konturlar) satrini tanlanadi.

Hujjatni bosib chiqarish muloqot oynasi. Hujjatni bosib chiqarishda Print muloqot oynasidan foydalanamiz. Muloqot oynasining o’ng tomonida joylashgan tugmalarning har birita mos o’zining muloqot oynasi ochiladi.

Foydalanilgan adabiyotlar 1. DUET-Development of Uzbekistan English Teachers*- 2- том . CD ва DVD materiallari, Toshkent.: 2008. 2. Michael McCarthy “English Vocabulary in use”. Cambridge University Press, 1999, Presented by British Council. 3. Wayne Wolf. Computers as Components, Second Edition: Principles of Embedded Computing System Design 2rd Edition, Morgan Kaufmann, USA, 2008 4. Systems Thinking: Managing Chaos and Complexity, Jamshid Gharajedaghi, Butterworth Heinemann, Oxford, 1999. 5. Michael Henderson, Geoff Romeo. Teaching and Digital Technologies Cambridge University Press 2015 6. Christian Borowski, Marius Dehé, Felix Hühnlein, Ira Diethelm. Kinder auf dem Weg zur Informatik:Wie funktioniert das Internet? In Michael Weigend, Marco Thomas, Frank Otte: Informatik mit Kopf, Herz und Hand. Münster (ZfL-Verlag) 2011. Ð. 244–253. 7. Elke Frey, Peter Hubwieser, Ferdinand Winhard. Informatik – Ausgabe für Bayern und NordrheinWestfalen: Informatik 1/Schülerbuch Klasse 6 und 7: Objekte, Strukturen, Algorithmen. Eine Einführung in die Grundlagen der Informatik. Klett 2004.

Похожие

Amaliy dasturiy ta’minot. Amaliy dasturlar paketi bilan ishlash

Microsoft Office dasturlar paketi va ularning vazifalari. Muharrir dasturlar

Matematik masalalarni yechish va ularning grafiklarini yaratishga mo’ljallangan dasturlar. Bug’alteriya, iqtisod va boshqa sohalarda qo’llaniladigan dasturlar

Muhandislik dasturlarining qo’llanilishi. Avtomatlashtirishda qo’llaniladigan dasturlar haqida qisqacha ma’lumot

Shaxsiy kompyuterlarning dasturiy ta’minoti. Dasturiy ta’minotning tasniflanishi. Amaliy dasturlar ta’minoti