Ахборот тизимларини қўллаш соҳалари ва мисоллар - Информатика и ИТ - Рефераты

Ахборот тизимларини қўллаш соҳалари ва мисоллар

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

85 KB

Ахборот тизимларини қўллаш соҳалари ва мисоллар Reja: 1.Молиявий оқимлар бошқаруви 2.Склад, ассортимент ва харидлар бошқаруви 3.Ишлаб чиқарув жарёнини бошқаруви 4.Маркетинг(бозор) бошқаруви 5.Ҳужжатайланмаси 6.Корхонани тезкор бошқаруви 7.Фирма ҳақида ахборотлар тақдими 8.Ахборот тизимларига қўйиладиган талаблар

Охирги бир неча йиллар давомида компютер корхона башқарув тизимининг ажралмас қисми бўлиб келмоқда. Бошқарувга замонавий ёндашув информацион технологияларга маблағ ажратишни таъкидлайди. Корхона қанчалик йирик бўлса, шунчалик маблағ кўп бўлади. Ахборот тизимларининг жуда тез ривожланиши ҳисобига, уларни қўллаш соҳалари кенгайиб бормоқда. Олдин ахборот тизимлари деярли биргина соҳаларда бўлса(масалан, бухгалтерия ҳисобининг автоматизациясида), ҳозирга келиб ахборот технологияларини кўпгина бошқа соҳаларда кўриш мумкин. Корпоратив ахборот тизимларини самарали қўллаш бошқарувда аниқроқ башорат қилиш ва пайдо бўлиши мумкин бўлган хатоларни йўқотишга имкон беради. Корхона иши ҳақида ҳар қандай маълумот ва ҳисоботлардан муҳим ахборотларни тортиб олиш мумкин. Ахборот тизимлари ҳам компаниялардан барча мавжуд ахборотларни максимал фойдали тортиб олишга имкон беради. Шу далил билангина ахборот технологияларининг яшаш қобилияти ва ривожланиши тушунтирилади – замонавий бизнес бошқарувдаги хатоларга таъсирчан бўлади, ҳамда аниқмаслик ва таваккалчилик шароитида бошқарув ечимларини қабул қилиш учун корхона(иш фаолиятининг профилига боғлиқсиз равишда) молиявий-ҳўжалик турли аспектларини доимий назорати зарур. Шунинг учун, агар корхона замонавий ахборот тизимларини қайси корхона қўлласа, ўша корхона муросасиз курашда ютиб чиқишига тўла ҳақли тасдиқлаш мумкин. Маҳсус дастурий воситалар ёрдамида ечиладиган энг муҳим масалалардан қуйидагиларни кўрсатиш мумкин. Бухгалтер ҳисоб-китоби Бухгалтер ҳисоб-китоби – бугунги кунда ахборот технологиялари қўллаш соҳасидаги энг кўп амалга ошириладиган ва классик қисмидир.

Бундай аҳвол тушунарлидир. Биринчидан, бухгалтер хатоси қимматга тушиши мумкин, бунда бухгалтерия автоматизациясининг ютуғи айён. Иккинчидан, бухгалтер ҳисоб-китоби масаласи енгил шаклланади, чунки бухгалтер ҳисоб-китоби автоматизацияси тизимини ишлаб чиқиш техник мураккаб муаммоларга олиб келмайди. Изоҳ- ------------------------------------------------------------------------------------- ----------------------- Шунга қарамай, бухгалтер ҳисоб-китобитизимини ишлаб чиқиш анчагина қийинчилик туғдиради. Бу эксплуатациянинг ишончлилик нисбатида, максимал соддалик ва қулайликдаги бухгалтер ҳисоб-китоби тизимларига қўйиладиган талабларга боғлиқдир. ----------------------------- Молиявий оқимлар бошқаруви Молиявий оқимлар бошқарувида ахборот технологияларини киритиш,хатоларга нисбатан корхона бошқарувининг бу соҳада критиклиги билан шарт асосида бўлади. Етказиб берувчи ва жорий этувчилар билан хатоли ҳисоб тизими қурилса, хатто яхши созланган тармоқдаги харид, кундалик истеъмол ва яхши савдо бўлганда ҳам кризисни келтириб чиқаради. Аксинча, аниқ ҳисобланган ва ўта назоратли шароитда молиявий ҳисоблар фирма пул айланмаларини сезиларли кўтариши мумукин. Склад, ассортимент ва харидлар бошқаруви Энди,.товар ҳаракат(айланмаси) таҳлили жараёнини автоматлаштириш мумкин, ва бунда саксон фоиз даромад келтирадиган ўша йигирма фоиз ассортимент кузатилади ва фиксирланади. Бу эса – қандай қилиб доимий маҳсулот етишмовчилигида максимал фойда олиш мумкин?, деган асосий саволга жавоб олиш имконини беради. Айланма воситаларни складда заҳира каби сақлаш «тўҳтамга» олиб келади, яъни бу корхонани ( ишлаб чиқарувчими ёки бозор билан шуғулланадими ) потенциал инвалид ҳолга олиб келади. Керакли, харидоргир товарни хатто пул ажратилмаган ҳолда ҳам кўриш керак.

Ишлаб чиқарув жарёнини бошқаруви Ишлаб чиқарув жарёнини оптимал бошқаруви жуда мураккаб масалани ўзида акс эттиради. Бу ерда асосий механизм режалаштиришдан иборатдир. Бундай масаланинг автоматлаштирилган ечими саводли режалаш, чиқимлар ҳисоби, ишлаб чиқишнинг техник тайёргарлигини ўтказиш, ишлаб чиқиш дастури ва технологиялари асосида маҳсулот чиқариш жараёнини тезкор бошқарувига имкон беради. Фойда олишда қанчалик йирик ишлаб чиқарув бўлса, шунчалик бизнес-жараён сони кўп қатнашади, ва демак, ахборот тизимларини қўллаш зарур ҳисобланади. Маркетинг(бозор) бошқаруви Маркетинг бошқаруви рақобатдош-фирма ҳақида маълумотларни йиғиш ва унинг таҳлили, улар маҳсулоти ва баҳо сиёсатини кўзда тутади. Ҳамда, компаниянинг оптимал баҳо даражасини аниқлаш, фойда башорати ва рекламаларни режалаштириш учун ташқи ўрам параметрларини моделлаш кўзда тутилади. Бундай масалалар ечимининг кўп қисми соҳталаштирилиши ва ахборот тизимлари кўринишида тасвирланиши мумкин ва маркетинг самарасини сезиларли даражада оширишга имкон беради. Ҳужжатайланмаси Айланмаҳужжат ҳар қандай корхонанинг энг муҳим жараёнларидан ҳисобланади. Айланмаҳужжат ҳисобининг яхши созланган тизими корхонадаги жорий ишлаб чиқиш фаолиятини реал жараёнини акс эттиради ва бошқарувчиларни уларга таъсир этишига имкон беради. Демак, айланмаҳужжат автоматизацияси бошқарув самарасини оширишга имкон беради. Корхонани тезкор бошқаруви Корхонани тезкор бошқаруви масалаларини ечувчи ахборот тизимлари маълумотлар базаси асосида қурилади. Унда корхона ҳақида мумкин бўлган барча ахборотлар фиксирланади. Бундай ахборот тизимлари бизнес бошқариш учун инструмент ҳисобланади ва одатда корпоратив ахборот тизимлари дейилади. Тезкор бошқарувли ахборот тизимлари конкрет

корхонага тегишли бизнес-жараён автоматизацияси бўйича кўпгина дастурий ечимларни ўзига киритади. Фирма ҳақида ахборотлар тақдими Интернетнинг фаол ривожи корхона ҳақида турли хил ахборотларни тақдими учун корпоратив серверлар яратиш заруриятига олиб келди. Амалда ўзини ҳурмат этувчи барча корхоналар ўзининг веб-серверига эгадир. К орхона в еб- сервери бир қатор масалаларни ечади, улардан асосий иккитасини ажратиш мумкин: 1) корхона имидж ини яратиш; 2) компаниянинг хизмат-ёрдамларини потенциал ва мавжуд бўлган абонентларга тақдим этиш йўли билан юкланишини максимал камайтириш. Бунга фирма, товарлар таклифи, хизмат ва баҳолар ҳақида ахборотлар олиш имкони киради. Булардан ташқари, веб-технологи яларини қўллаш электрон коммерция ва Интернет орқали харидорлар хизматини бажаришга кенг йўналишлар очади. Ахборот тизимларига қўйиладиган талаблар Ахборот тизимлари таъсирчанлик, ишончлилик, самарадорлик ва хавфсизлик талабларига мос келиши керак. Таъсирчанлик Таъсирчанлик – бу корхонани янги эҳтиёжлари, ахборот тизимларини янги шароитларга мослашиш имкониятини кўзда тутади. Бу шартлар бажарилиши мумкин, агар ахборот тизимларини ишлаб чиқиш этапида умумқабул қилинган воситалар ва ҳужжатлаштириш усуллари қўлланилса, булар шундайки, унда бирор вақт ўтишида тизим тузилмасини ўзгартириш имкони сақланса ва мос ўзгартиришлар киритилса, ҳатто агар барча ишлаб чиқувчилар ёки уларни баъзи қисмлари маълум бир сабабларга кўра ишни давом эттира олишмаса ҳам. Изоҳ -------------------------------------------------------------------------------------- ---------------

Шуни назарда тутиш керакки, шаҳсий ишлаб чиқилган(олдинроқ ишлаб чиқилган бўлса ҳам) дастурий таъминотларни ў зи тушуниши бошқалар яратганга нисбатан енгил кўчади. Шунинг учун, кузатув фазаларини лойиҳа ишлаб чиқишганларга топшириш тавсия этилади. Ҳар қандай ахборот тизими бугунми ё эртами эскиради ва демак уни ўзгартириш ёки бутунлай янгидан яратишга олиб келинади. Ахборот тизимларини ишлаб чиқувчилари, одатда тизим яратилишида шу амалий соҳа мутахассиси бўлмайди. Агар янги тизимни олдинги лойиҳа қатнашувчилаари яратса ишлаб чиқиш муддати анчагина камаяди. Шу билан бирга керак бўлмаган ечимлар янги тизимда пайдо бўлиб қолиш эҳтимоли мавжуд. Бунда этишнинг ягона йўли мавжуд – яъни ахборот тизимлариишлаб чиқувчиларини эҳтиёткорлик билан танлаш зарур. -------------------------------------------------- Ишончлилик Ахборот тизимининг ишончлилик маъносида унинг функционал ишлашида ахборотларни тўғри келиши, «техникавийсабаблар» бўйича ахборотлар ёқолмаслигини кўзда тутади. Ишончлиликка талаб - бу сақланувчан ахборотларни нусхалари, протоколлаштириш амалларини бажариш, алоқа каналларини қўллаш ва ахборотларни физик ташувчилар, замонавий дастур ва аппарат воситаларини қўллаш заҳираларини яратишдан иборатдир. Бу ерга, ахборотларни тўсатдан ёқолиб кетишини химоя қилиш вазифасини киритиш мумкин, чунки маълум бир ходимларнинг малакаси етишмаслиги мумкин. Самарадорлик Тизим самарадор ҳисобланади, агар унга ажратилган ресусрларни ҳисобга олган ҳолда тизим унга қўйилган минимал муддат ичида ечимини ечиш имкониятига эга бўлса. Ҳар қандай ҳолда ҳам самарадорлик буюртмачи томондан амалга оширилади. Булар воситаларни ишлаб чиқишда ва мос ахборот тизимларини уларнинг кутиб туриши билан тақдими қўйилишларидан келиб чиқади.

Ахборот тизими самарадорлигини агар буюртмачилардан вакилларнинг ўзлари тизим лойиҳаларининг барча стадияларида иштирок этишса, буюртмачи томонидан берилган негатив баҳосидан қутилиш мумкин. Бундай ёндашув, кўп фойдаланувчиларга лойиҳалаштириш этапининг ўзидаёқ ишлаш шароитларини ўзгаришига мослашув имконини беради. Буюртмачи билан лойиҳалаштириш этапининг бошидаёқ фаол ҳамкорлиги буюртмачи эҳтиёжларини аниқлаштиришга имкон беради. Кўпгина вазиятларда, буюртмачининг ўзи нима кераклигини билмайди. Буюртмачи тўлдирмалари қанчалик тез ҳисобга олинса, шунчалик кам ҳаражат бўлади ва тизим қисқа вақт оралиғида яратилади. Бундан ташқари, буюртмачи ахборот тизимларини ишлаб чиқиш соҳасида мутахасис бўлмагани учун янги ахборот технологияларини билмаслиги мумкин. Буюртмачи билан ахборот тизимлариишлаб чиқилаётган вақтидаги алоқада буюртмачи аппарат воситаларни янгилашга, бизнес олиб бориш усули янгиларини қўллашга чорлаши мумкин, бу эса буюртмачи ва лойиҳачи эҳтиёжларига жавоб беради. Буюртмачи ўз корхонаси самадорлик ошишини таъминлайди, лойиҳачи эса ахборот тизими лойиҳалаштиришдаги кенгайтирилган имкониятларни олади. Тизимсамадорлиги маълумотларни оптимизациялаш ва уларни қайта ишлаш, оригинал ишлаб чиқаришни қўллаш, ғоялар, лойиҳалаш усуллари орқали таъмагланади. Шуни эсдан чиқариш керак эмаски, тизимда оддий одамлар билан ишланади, улар ўз предмет соҳаларида мутахасис бўлишади, лекин компютер билан ишлашда ўрта жараёнда бўлишади. Ахбороттизимларининг интерфейси фойдаланувчиларга интуитив бўлиши керак. Ўз навбатида, ишлаб чиқувчи-дастурчи фойдаланувчи операциялари бажарилиши характерини тушуниши керак. Бу ҳолда тавсия сифатида ахбороттизимлари бошқарув самарадорлигини ошириш, предмет соҳаси ҳақида ишлаб чиқувчиларга ахборот билан таъминлашни кўтариш учун хизмат қилади.

Маслаҳат ------------------------------------------------------------------------------- --------------- Ахбороттизимини эксплуатацияга киритишдан олдин ишлаб чиқувчиларнинг ўзи ҳам фойдаланувчилар ўрнида ишлаб кўриши керак. Хавфсизлик Хавфсизлик деганда, биринчидан, тизим хоссалари назарда тутилади, бу эса ташқаридагиларни ташкилотнинг ахборот ресурсларига киришига рухсат бермайди. Ташқи киришлардан ахборотларни сақлаш тизим ресурсларига киришни бошқаруви орқали таъминланади. Улар ахборотларни замонавий дастур воситалари орқали химоясида қўлланилади. Йирик ташкилотларда бўлимлар ташкил этиш мақсадга мувофиқдир. Уларнинг асосий иш йўналишлари ахборот хавфсизлигини таъминлаш бўлиши мумкин. Сал кичикроқ йирик корхонада эса берилган иш жойига жавобгар ходим тайинланади. Хавфсизликка жавоб бермайдиган тизим буюртмачига, айниқса молиявий жиҳатдан зарар келтириши мумкин. Булардан ташқари ахбороттизимларихавфсизлигини таъминлашда яна бир нечта омилларга дуч келиниши мумкин. Хусусан, замонавий ахбороттизимлари етарли даражада мураккаб дастурий таъминот маҳсулоги ҳисобланади. Уларни лойиҳалаштиришда эса дастурий код ҳажмининг катталиги, мукаммаллашмаган компилятор, юқори зҳтимолли хатолар, турли ишлаб чиқувчилар томонидан мос келмасликлар юзага келиши мумкин. Шунинг учун, ахборот тизимларини ишлаб чиқариш фазалари эксплуатация жараёни унинг кузатув фазаларини келтириб чиқаради ва бу ҳолда кўринмас хато ва уларни тузатиш юзага чиқади. Изоҳ -------------------------------------------------------------------------------------- ----------

Ахборот тизимларини лойиҳалаш жараёнида АҚШ доллар пул бирлиги қиймати ўзгармас орқали киритилган бўлса, эксплуатация жараёнида қиймати кўтарилиша мумкин. Ахборот тизимлари хавфсизликлар талабларини замонавий воситалар билан таъминлашга: замонавий аппаратуралар, ахборотларни химоя усуллари, парол ва протоколлар киритиш, операцион тизим хавфсизлиги ва уларнинг химояси доимий мониторинги киради. Ва ниҳоят, ишлаб чиқиш жараёнига таъсир этувчи муҳим омиллардан бири бу - ахборот тизимлари ишлаб чиқувчиларининг билим ва тажрибасидир. Таянч иборалар Тизим -ТЗ Стандарт - СТ Профил-ПФ Дастурий таъминот-ДТ Ахборот тизим и - АТЗ Дастур - ДР Яшаш даври - ЯД Хужжат - ХЖ Лойиҳа - ЛҲ Инструмент - ИНС Эксплуатация - ЭКС Модел - МЛ Моделлаштиришнинг универсал тили – МУТ Корпоратив ахборот тизимлари - КАТЗ Архитектура – АХ Анализ – Таҳрир – ТР Ишлаб чиқиш – ИЧ Диаграмма - ДМ Сервер – СВ Фактор – Омил Яратиш – ЯТ Характеристика – Тафсиянома Диагноз – Ташғиз Маълумотларни бошқариш тизими - МББТ Каскад модели – КМ Спирал модели - СМ Маълумотлар базаси – МБ Репозитарий - РП Объектга-мўлжаланган дастурлаш- ОМД

Похожие

Ахборот тизимларини лойиҳалаштиришнинг асосий фазалари

Ахборот тизимларини ишлаб чиқиш услубият ва технологияси

Предмет соҳа инфологик тавсифлаш усуллари ахборот тизимларини яратиш босқичлари

Ахборот ва коммуникация

ЭҲМ да диагностикалаш тизимларини кўриш