Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатларини кўриб чиқиш амалиётига доир айрим мулоҳазалар - Юриспруденция - Рефераты

Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатларини кўриб чиқиш амалиётига доир айрим мулоҳазалар

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

105.5 KB

Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатларини кўриб чиқиш амалиётига доир айрим мулоҳазалар Режа: 1. Профилактика инспекторларининг жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатларини кўриб чиқиш фаолиятини такомиллаштириш 2. Доимий яшаш манзилларидан узоқ муддатга чиқувчи ва қайтиб келган шахслар билан ишлаш фаолиятини ташкил этиш

Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатларини кўриб чиқиш амалиётига доир айрим мулоҳазалар «Фуқароларнинг мурожаатлари» тўғрисидаги қонун 1994 йил 6 майда қабул қилинган бўлиб, 2002 йил 13 декабрда янги таҳрири тасдиқланди. Ўзбекистон Республикаси Президенти Ислом Каримов 2010 йил 12 ноябрда Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси палаталарининг қўшма йиғилишида илгари сурган «Мамлакатимизда демократик ислоҳотларни янада чуқурлаштириш ва фуқаролик жамиятини ривожлантириш концепцияси»га кўра 27 қонун, ўнлаб меъёрий-ҳуқуқий ҳужжатлар қабул қилинди. Жумладан, ижтимоий муносабатларнинг ривожланиши ва замонавий талабларни инобатга олган ҳолда, 2014 йил 3 декабрда «Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари» тўғрисида қонун қабул қилинди. Ушбу қонуннинг асосий моҳияти аввалги ва янги қонуннинг номланишида ҳам яққол кўриниб турибди. Эндиликда жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари битта қонун нормалари доирасида кўриб чиқилиши ва тартибга солиниши уларнинг ҳуқуқ ва манфаатларини ҳимоя қилиш борасидаги ҳуқуқий кафолатларни янада мустаҳкамлади. Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик кодексининг 16-моддасига кўра, фуқароларга (жисмоний шахсларга) Ўзбекистон Республикаси фуқаролари, бошқа давлатлар фуқаролари, жумладан фуқаролиги бўлмаган шахслар кириши, 39-моддасига биноан, юридик шахслар ўз мулкига, хўжалик ёки оператив бошқарувидаги алоҳида мол-мулкка эга бўлган, шунингдек, ўз мажбуриятлари бўйича шу мол-мулк билан жавоб берадиган, ўз номидан мулкий ва шахсий номулкий ҳуқуқ ва мажбуриятларга эга бўла оладиган, судда даъвогар ва жавобгар сифатида иштирок эта оладиган, ўзининг алоҳида балансига, сметасига, банкда ҳисоб рақамларига, тегишли номга, ўз муҳрига, юридик манзилига эга бўлган ташкилий тузилма юридик шахс деб юритилиши кўзда тутилган.

«Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари» тўғрисидаги қонунда бир қатор янги нормалар белгиланди. Жумладан, Қонуннинг 2- моддасида мурожаатларни кўриб чиқиш муддатининг қисқартирилиши, юридик шахсларнинг фуқаролар билан бир қаторда шахсий ва мулкий дахлсизлигини таъминлаш борасида уларни ҳуқуқий ҳимоя қилиш кафолатлари мустаҳкамланди, фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органларига мурожаатларига тегишли муносабатлар, 4-моддасига кўра, мурожаатларнинг электрон шакли кабилар алоҳида норма сифатида киритилди, Янги қонунга кўра, кўриб чиқиш тартиби маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги, фуқаролик процессуал , хўжалик процессуал, жиноят процессуал, жиноят-ижроия қонун ҳужжатлари, бошқа қонунлар билан назарда тутилган мурожаатларга, шунингдек, давлат органлари, уларнинг таркибий тузилмаларининг ўзаро расмий ёзишмаларига нисбатан қўлланилмаслиги белгиланди. Юқоридагиларни инобатга олган ҳолда, қуйидаги масалаларга эътибор қаратилиши мақсадга мувофиқ бўлар эди: 1. Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатларини кўриб чиқиш амалиёти доимий равишда (ярим йилда ёки бир йилда бир марта) Ўзбекистон Республикаси Инсон ҳуқуқлари бўйича вакили – Омбудсман, Инсон ҳуқуқлари Миллий маркази, Вазирлар Маҳкамаси, Адлия вазирлиги, Бош прокуратура, Олий суд, Олий Хўжалик суди, Ички ишлар вазирлиги томонидан ўз коллегиялари ва пленумларида умумлаштирилиб, тегишли чора-тадбирлар белгилаш. 2. Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатларини кўриб чиқишда қайси давлат органи ёки мансабдор шахснинг ноқонуний ҳаракат ёки ҳаракатсизлиги бўйича берилган ариза, шикоятлар уларнинг ўзларига кўриб чиқиш учун юборилмаслиги устидан ваколатли ҳуқуқни муҳофаза этувчи давлат органлари томонидан қатъий назоратни амалга ошириш ва ҳоказо.

Ўзбекистон Республикаси фуқароларининг шахсий ҳуқуқ ва эркинликлари билан бир қаторда сиёсий ҳуқуқлари ҳам қонун нормалари билан кафолатланган. Жумладан, Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 35-моддасида «Ҳар бир шахс бевосита ўзи ва бошқалар билан биргаликда ваколатли давлат органларига, муассасаларига ёки халқ вакилларига ариза, таклиф ва шикоятлар билан мурожаат қилиш ҳуқуқига эга»лиги мустаҳкамланган. Жисмоний ва юридик шахслар шахсий, маиший ва ижтимоийиқтисодий муаммоларини ҳал этиш мақсадида давлат органлари ва мансабдор шахсларга мурожаат этадилар. Мурожаатларни кўриб чиқиш учун давлат органлари ва мансабдор шахслардан қонунийликка қатъий риоя этиш ҳамда уларни ўз вақтида кўриб чиқиши ва қарор қабул қилиш талаб этилади. Ўзбекистон Республикасининг 2014 йил 4 декабрда қабул қилган «Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари тўғрисида»ги қонуни фуқароларнинг ҳуқуқлари, эркинликлари ҳамда қонуний манфаатларини ҳимоя қилиш ва улардан фойдаланиш ҳуқуқларини янада мустаҳкамлашга хизмат қилади. Жамиятнинг бугунги ривожланиш босқичида жисмоний ва юридик шахсларнинг қонуний манфаатларини, фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини ҳимоя қилиш, жиноятчиликка қарши кураш ва унинг олдини олиш, сабаб ва шароитларини аниқлаш ҳамда бартараф этиш, жамоат тартибини сақлаш ва хавфсизликни таъминлашда профилактика инспекторлари зиммасига масъулиятли вазифалар юклатилган бўлиб, улар ҳам жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатларини кўриб чиқиш ваколатига эга мансабдор шахслар ҳисобланадилар. Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатларини кўриб чиқиш жараёнида милиция таянч пунктларининг фаолиятини тўғри ташкил этиш муҳим аҳамият касб этади. Ислоҳотлар жараёнида милиция таянч пунктлари ички ишлар органларининг кеча-ю кундуз фаолият юритувчи энг қуйи бўғинига айлантирилди, бугунги кунда жисмоний ва юридик шахсларнинг

мурожаатларини узлуксиз қабул қилиш механизми йўлга қўйилди. Милиция таянч пунктида мурожаатлар ички ишлар органи раҳбари томонидан тасдиқланган жадвал асосида ташкил этилади ва амалга оширилади. Бироқ, тунги вақтларда ҳам профилактика инспекторидан ёрдам сўраб мурожаат этиб келувчи шахслар кўплаб учрайди. Масалан, маиший турмуш соҳасида содир этилган низолар, жамоат тартибига тажовуз қилувчи ҳуқуқбузарликлар, жумладан майда безорилик (МЖтКнинг 183-моддаси), маиший шовқинга қарши кураш талабларини бузиш (192-модда) ҳолатлари содир этилганда шахслар профилактика инспекторига аксарият ҳолларда оғзаки равишда мурожаат этадилар, шу билан бирга ёзма шаклдаги мурожаатлар ҳам келиб тушади. Ўзбекистон Республикасининг «Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари тўғрисида»ги 2014 йил 4 декабрь қонуни асосида электрон шаклдаги мурожаатларни кўриб чиқиш тартиби белгиланган бўлса-да, лекин бу борада аксарият профилактика инспекторларида тажриба йўқ, шунингдек, аксарият милиция таянч пунктларида электрон шаклдаги мурожаатларни қабул қилиш имконияти мавжуд эмас. Профилактика инспекторларининг жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатларини кўриб чиқиш ва уларни қабул қилишида қуйидаги муаммолар мавжуд: – республикамизда фаолият юритаётган милиция таянч пункт-ларининг айримлари Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2002 йил 16 май қарори талабларига жавоб бермаслиги, яъни фуқароларни қабул қилиш учун алоҳида жиҳозланган хоналар ажратилмаганлиги; – белгиланган қабул кунларида профилактика инспекторларининг бошқа ишларга жалб этилиши; – ИИВнинг буйруқларида белгиланган бўлса-да, маъмурий ҳудуд-да жойлашган корхона, ташкилот, муассасаларда профилактика инспекторларининг қабул кунларининг ташкил этилмаганлиги;

– милиция таянч пунктларида мавжуд компьютерлар жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатларини қабул қилишга мослаштирилмаганлиги, профилактика инспекторига электрон почта очилмаганлиги ва бу тартиблар алоҳида норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар билан белгилаб берилмаганлиги ёки тартибга солинмаганлиги. «Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари тўғрисида»ги қонуннинг 19-моддасида жисмоний ва юридик шахсларнинг ариза ва шикоятлари ўн беш кундан кечиктирмай кўриб чиқилиши, кўриб чиқиш учун текшириш ўтказиш, қўшимча материаллар талаб қилиб олиш ёки бошқа чора-тадбирлар кўриш зарур бўлган ҳолларда, ариза ёки шикоятни кўриб чиқиш муддати туман (шаҳар) ИИБ бошлиғи томонидан истисно тариқасида узоғи билан бир ойга узайтирилиши мумкин. Профилактика инспекторларининг мурожаатларни кўриб чиқишдан ташқари маъмурий ҳудудда жамоат тартибини сақлаш ва хавфсизликни таъминлаш, Ўзбекистон Республикасининг «Ҳуқуқбузарликлар профилактикаси тўғрисида»ги қонуни асосида ҳуқуқбузарликларнинг умумий, махсус, якка тартибдаги ва виктимологик профилактикасини ташкил этиши ва амалга ошириш, шунингдек, бошқа бир қанча вазифалар юклатилган. Шу боис профилактика инспекторлари мурожаатларни кўриб чиқиш жараёнида тезкор ва тўғри қарор қабул қилишлари ҳамда ўз вақтида кўриб чиқишлари талаб этилади. Булар эса профилактика инспекторларининг жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатларини кўриб чиқиш фаолиятини такомиллаштириш, мавжуд муаммо ва камчиликлар ечимини топиш лозимлигини кўрсатади. Юқоридагиларга асосланган ҳолда профилактика инспекторларининг жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатларини кўриб чиқиш фаолиятини янада такомиллаштириш юзасидан қуйидаги чора-тадбирларни амалга ошириш талаб этилади:

биринчидан, милиция таянч пунктлари инфратузилмаси ва уларнинг жиҳозланишини Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2002 йил 16 май қарори талаблари асосида ташкил этиш; иккинчидан, профилактика инспекторларининг милиция таянч пунктида жисмоний ва юридик шахсларнинг ҳамда уларнинг вакилларини тасдиқланган жадвал асосида қабул қилишларини тўлиқ таъминлаш; учинчидан, милиция таянч пунктларини жисмоний ва юридик шахсларнинг электрон шаклдаги мурожаатларини қабул қилишга мослаштирилган компьютерлар билан таъминлаш ва профилактика инспектори учун электрон почта очишни ташкил этиш ҳамда бу ҳақда маъмурий ҳудуддаги корхона, ташкилот ва муассасаларга, аҳолига хабар бериш; тўртинчидан, Ўзбекистон Республикасининг «Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари тўғрисида»ги қонунини аҳоли ўртасида кенг тарғиб қилиш. Хулоса ўрнида шуни таъкидлаш лозимки, профилактика инспекторларининг юридик ва жисмоний шахсларнинг мурожаатларини ўз вақтида объектив ва қонун доирасида кўриб чиқиши ва ҳал этиши мурожаатлар оқимини камайтириш билан бирга, аҳоли ўртасида ички ишлар органи ходимларига бўлган ишончни янада кучайтиради. Бунда ҳар бир профилактика инспекторидан касбий билим, кўникма ва малакаларга эга бўлишни, хизмат вазифаларига сидқидилдан ёндашишни талаб этади. Доимий яшаш манзилларидан узоқ муддатга чиқувчи ва қайтиб келган шахслар билан ишлаш фаолиятини ташкил этиш Доимий яшаш манзилларидан узоқ муддатга чиқувчи ва қайтиб келган шахслар билан ишлаш фаолиятини ташкил этишда сўнгги йилларда суд- ҳуқуқ тизими органлари томонидан талайгина ислоҳотлар амалга оширилди. Фуқароларимизнинг яшаш манзилларидан узоқ муддатга чет элга чиқишлари ва қайтиб келишларини тартибга солишга қаратилган бир қатор норматив- ҳуқуқий ҳамда идоравий ҳужжатларнинг қабул қилиниши, шунингдек,

талабларининг жамият ҳаётига татбиқ этилиши бу борадаги ислоҳотлар муҳим эканлигини исботламоқда. Ўзбекистон Республикаси Президенти Ислом Каримовнинг бевосита ташаббуслари ва ғоялари асосида ишлаб чиқилган ва қабул қилинган кўп йиллик истиқболга мўлжалланган Ўзбекистоннинг миллий хавфсизлик концепцияси ва стратегиясида қайд этилганидек, узоқ муддатли истиқболда давлат ва жамият хавфсизлигини таъминлаш, аҳолини меҳнат билан таъминлаш соҳасида давлат сиёсатининг асосий йўналишларидан бири сифатида – шахснинг, авваламбор ёшлар хавфсизлигининг кафолати сифатида давлатнинг ролини ошириш, жиноятчилик, коррупция, терроризм ва диний экстремизмга қарши курашиш ва унинг олдини олиш фаолиятини норматив-ҳуқуқий тартибга солишни такомиллаштириш ҳамда жиноятлар ва бошқа ҳуқуқбузарликлар профилактикасига оид ягона давлат тизимини барпо этиш ишлари эътироф этилган. «Ҳар ким иш берувчига бевосита мурожаат қилиш ёки меҳнат органларининг бепул воситачилиги орқали иш жойини эркин танлаш ҳуқуқига эга» 1 лиги, глобаллашув шароитида Ўзбекистон Республикасининг чет эл давлатлари билан ўзаро ҳамкорлик алоқаларининг яхшиланганлиги, дўстона муносабатларнинг ривожланганлиги иқтисодий, савдо, илмий- техникавий, маданий ва бошқа муносабатларни мустаҳкамлашга шароит яратди. Бу эса фуқароларнинг турли масалаларда хорижий мамлакатларга бориб-келишларини анча енгиллаштирди. «Ўзбекистон Республикаси фуқаролари, Ўзбекистон Республикасининг қонун ҳужжатларида белгиланган чеклашлардан ташқари, чет елга эркин чиқиш ва Ўзбекистон Республикасига келиш ҳуқуқига эгадирлар» 1 . Ўзбекистонда мустақиллик йилларида суд-ҳуқуқ тизимида амалга оширилаётган ислоҳотлар натижасида аҳолини иш билан таъминлаш, шунингдек, меҳнат фаолиятини шартнома асосида МДҲ ва чет эл 1 Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг «Ўзбекистон Республикаси фуқароларининг чет элга боришлари тартибини ва Ўзбекистон Республикасининг дипломатик паспорти тўғрисидаги низомини тасдиқлаш ҳақида»ги қарори.

давлатларида олиб боришни таъминлайдиган ижтимоийиқтисодий ҳаётнинг янги тизими шаклланди. Мутахассисларнинг таҳлиллари шуни кўрсатадики, узоқ муддатга чиқиб кетган фуқароларнинг аксарияти ишлаш учун чет эл давлатларига кетган бўлса, бир қисми ўқиш, даволаниш, саёҳат қилиш мақсадида ва яқин қариндошлари ҳолидан хабар олиш учун чет элларга чиқишмоқда. Амалиётнинг кўрсатишича, сўнгги йилларда айрим фуқаролар чет элга ишлаш мақсадида чиқиб, терроризм ва диний экстремизм оқимлари таъсири остига тушиб қолаётганлиги, моддий манфаат кўриш мақсадида Сурия, Туркия, Афғонистон, Покистон ва бошқа Ислом республикаларига бориб, сўнг яна шу давлатлар орқали Россия Федерациясига қайтиб келишмоқда. Натижада мазкур шахслар орасидан республикамиз ҳудудига тақиқланган диний адабиётлар ва диний мазмундаги аудио-видео материалларнинг олиб кирилаётганлиги ҳамда турли диний экстремистик оқимлар таъсири остига тушиб қолиш ҳолатлари вужудга келиши табиий ҳолга айланмоқда. Бу эса мамлакатимиз ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлари олдида бир қатор профилактик ишлар мавжудлигидан дарак бермоқда. Дарҳақиқат, ички ишлар органларининг барча соҳавий хизматлари томонидан турли диний-экстремистик оқимлар, террорчи ташкилотлар ва бошқа уюшган жиноий тузилмалар таъсирига тушиб қолиши, одам савдосининг қурбонига айланиши ва бошқа аянчли ҳолатларга тушиб қолишларининг олдини олиш ҳамда виктимлик даражасини минималлаштириш мақсадида доимий яшаш манзилларидан узоқ муддатга чиқувчи шахслар билан ишлаш фаолиятини ташкил этишда Ўзбекистон Республикасининг « Ижтимоий шериклик тўғрисида »ги ҳамда « Ҳуқуқбузарликлар профилактикаси тўғрисида »ги қонунлари асосида маҳаллий меҳнат органи, фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари ҳамда кенг жамоатчилик ва бошқа фуқаролик жамияти институтларини жалб этган ҳолда жойларда фуқароларнинг узоқ муддатга чет эл давлатларига чиққанлиги ҳолатини аниқлаш мақсадида аҳоли турар жойларида кеча-ю

кундуз фаолият юритувчи ишчи гуруҳлар ташкил этилган. Бу эса доимий яшаш манзилларидан узоқ муддатга кетган шахсларнинг реал сонини аниқлаш, уларнинг қаерга ва нима мақсадларда, қанча муддатга кетганлиги, ҳозирги вақтда яшаётган вақтинчалик манзили, қандай иш ва юмуш билан шуғулланаётганлиги, телефон рақами ҳақида батафсил маълумотлар олиш, доимий яшаш жойларига қайтиб келган шахслар билан тезкор профилактик тадбирлар олиб бориш ва бу борадаги ишлар самарадорлигини янада яхшилашга хизмат қилиши муҳим ижтимоий аҳамиятга эга эканлигини ҳар жабҳада исботламоқда. Бугунги кунда ички ишлар органлари ходимлари доимий яшаш манзилидан турли мақсадларда узоқ муддатга чет элга чиқмоқчи бўлаётган, чиқиб кетган шахсларни, уларнинг чиқиб кетиш мақсадларини аниқлаш, ҳисобга қўйиш, бу тоифадаги шахслар, уларнинг яқинлари билан тушунтириш, огоҳликка чақириш, виктимологик ва тезкор профилактик ишларни олиб бориш, улар орасидан одам савдоси, наркотрафик, диний экстремизм ва терроризм билан боғлиқ жиноятлар содир этишга ёки уларнинг қурбони бўлишга мойил бўлган шахсларни, уларнинг жиноий алоқаларини аниқлаш, шунингдек диний экстремизм ва терроризм билан боғлиқ жиноятга алоқадорлигини текшириш, уларнинг жиноий фаолиятини фош этиш ва унга чек қўйиш мақсадида мунтазам равишда керакли чора- тадбирларни амалга ошириб боришлари кун тартибига қўйилган муҳим вазифадир. Республикамиз фуқароларининг узоқ муддатга чет эл давлатларига чиқишлари ва қайтиб келиш жараёнларини тизимли равишда ташкил этиш ички ишлар органлари олдида турган асосий вазифалардан биридир. Шу сабабли ҳам узоқ муддатга чет эл давлатларига кетганлар билан ишлаш ички ишлар органлари фаолиятининг муҳим йўналишларидан бири сифатида эътироф этилиши билан бирга, мазкур фаолият билан тизимнинг деярли барча соҳавий хизматлари бир ёқадан бош чиқариб, бор кучларини сафарбар қилганликлари аҳамиятлидир. Айниқса, фуқароларнинг қонунга хилоф

тарзда бошқа давлатларга чиқиб кетишларини фош этиш, олдини олишда ички ишлар органлари, хусусан, профилактика, ЖҚ ва УЖҚКБ, ХЧК ва ФР ҳамда бошқа бир қатор хизматларнинг роли беқиёсдир. Мамлакатимизда сўнгги йилларда узоқ муддатга чет эл давлатларига чиқувчи ва қайтиб келган шахслар билан олиб борилаётган профилактик чора-тадбирларнинг ижобий томонга ўзгариб бораётганлиги, аввало, ҳар қандай вақтда ва ҳолатда ижтимоий-иқтисодий ёрдамга муҳтож фуқароларга амалий ёрдам кўрсатишга; аҳолининг ҳуқуқий маданиятини оширишга хизмат қиладиган жамоатчилик ташкилотлари билан ҳамкорликда олиб борилаётган давра суҳбатлари; турли хил сабабларга кўра чет эл ва МДҲ давлатларига чиқувчи шахслар ва вақтинча ишсиз фуқароларнинг бўш вақтини самарали ташкил этишда уларнинг эҳтиёжларидан келиб чиқиб уларни иш билан таъминлашга ҳамда ички ишлар идораларининг жамоат тузилмалари ва аҳоли билан узвий ҳамкорлик яратилишига имкон бермоқда. Узоқ муддатга чет элга чиққан фуқаролар орасидан айрим тоифа фуқароларни, айниқса, иш излаб кетганларини республикамизга қайтариш чораларини кўриш бугунги кунда муҳим аҳамият касб этмоқда. Шу мақсадда профилактика (катта) инспекторлари ва тезкорқидирув хизматлари ходимлари томонидан уларнинг оила аъзолари ва яқинлари билан профилактик суҳбатлар, тарғибот-ташвиқот ишларини ўтказишни янада такомиллаштириш лозим. Ушбу фаолиятнинг самарали бўлиши учун профилактика (катта) инспекторлари, тезкор-қидирув хизматлари ходимлари узоқ муддатга чет элга чиқишнинг оқибатларини жонли мисоллар билан тушунтириб беришлари, унинг ижтимоий хавфини фуқаролар онги ва шуурига сингдиришлари муҳим воситалардан биридир. Профилактика (катта) инспекторлари, тезкор-қидирув хизматлари ходимлари жамоатчилик вакиллари билан маъмурий ҳудудда истиқомат қилувчи шахсларнинг яшаш жойидан узоқ муддатга чет элга чиқиб кетганларини қайтариш ҳамда фуқароларнинг чет элга узоқ муддатга

чиқишларининг олдини олиш бўйича қуйидаги йўналишларда ишларни амалга оширишларида янада масъулият билан ёндашишлари лозим бўлади: 1. Профилактика (катта) инспекторлари, тезкор-қидирув хизматлари ходимлари фуқароларнинг доимий яшаш жойларидан узоқ муддатга кетиш сабаб ва шароитларини аниқлаш ва уларни бартараф этиш борасидаги асосий вазифалари: а) ҳокимликлар, маҳалла фуқаролар йиғинлари, меҳнат ва аҳолини ижтимоий муҳофаза қилиш органлари ва махсус комиссиялар билан ҳамкорликда аҳоли ўртасида ишсизликни бартараф этиш чораларини кўриш: – ҳокимликлар билан маҳаллада меҳнат ярмаркаларини ташкил этиш, аҳоли, айниқса академик-лицей ва касб-ҳунар коллежларини битирган ёш мутахассисларни иш билан таъминлаш чораларини кўриш, тарғибот- ташвиқот ишларини олиб бориш; – махсус комиссиялар орқали муқаддам судланган шахсларни ишга жойлаштириш, уларга моддий ёрдам кўрсатиш, уларни касбга ўргатиш чораларини кўриш; – маҳалла фуқаролар йиғинлари билан биргаликда кам таъмин-ланган оилаларни аниқлаш, уларга ижтимоий нафақа олишларида кўмаклашиш, ёш оилаларни қўллаб-қувватлаш мақсадида уларга имтиёзли кредитлар олишларида ёрдам бериш; – меҳнат ва аҳолини ижтимоий муҳофаза қилиш органлари билан фуқароларга ёшга доир ва ногиронлик пенсияларини ўз вақтида тайинланиши ва тарқатилиши борасида ҳамкорлик қилиш, лозим бўлганда аниқланган камчиликлар юзасидан уларга тақдимномалар киритиш. б) таълим муассасалари билан вояга етмаганлар ўртасида назоратсизликнинг олдини олиш ва уларни иш билан таъминлаш борасидаги ишларни ташкил этиш: – касб-ҳунар коллежлари, академик лицей ва мактабларда маъму-рият билан мунтазам «Давомат» тадбирларини амалга ошириш, ўқишга узоқ вақт келмаган ўқувчилар аниқланганда, уларнинг хонадонларига бориш, ота-

оналари ва вояга етмаган шахс билан суҳбатлар ўтказиш, ўқишга бормаслиги сабабларини ўрганиш, шунингдек ўқувчилар ичидан узоқ муддатга кетган вояга етмаганларни аниқлаш ҳамда айбдорларга маъмурий таъсир чораларини қўллаш; – таълим муассасаларида вояга етмаганлар ўртасида доимий яшаш манзилларидан узоқ муддатга кетишнинг оқибатларини тушунтириш, бу борада видеоролик, кинофильмлар намойиш қилиш, тарғибот-ташвиқот ишларини ташкил этиш; – академик-лицей ва касб-ҳунар коллежларини битирган шахс-ларни ўз вақтида касби бўйича ишга жойлаштириш чораларини кўриш, бу борада юқори турувчи давлат органларига, корхона, ташкилот ва муассасаларга тавсиялар киритиш, ишсиз юрганларнинг ҳисобини юритиш. 2. Профилактика (катта) инспекторлари, тезкор-қидирув хизматлари ходимлари ўзларининг маъмурий ҳудудида истиқомат қилувчи фуқароларнинг ҳуқуқий маданиятини юксалтириш ва узоқ муддатга кетган шахслар бўйича қуйидаги огоҳлантирув профилактика ишларини бажаришлари лозим: – фуқароларга хорижий давлатларга ноқонуний (нолегал) йўллар билан чиқишнинг оқибатларини, одам савдоси ва бошқа жиноятларнинг қурбони бўлиб қолишлари мумкинлигини мисоллар орқали тушунтириши; – фуқароларнинг диний-экстремистик ва террорчи оқимларнинг таъсирига тушиб қолишларининг олдини олиш учун аҳолига хорижий давлатларда содир бўлаётган воқеа ва ҳодисалар ҳақида маълумотлар бериши; – фуқароларнинг яшаш жойларида, корхона, ташкилот ва муасса- саларда, ётоқхоналарда паспорт тизими қоидаларига риоя этилиши назорат тадбирларини ўтказиш ва бу жараёнда узоқ муддатга кетган шахслар ҳақидаги маълумотларни жамлаш ва таҳлил этиш ҳамда шахсларнинг қаердалигини аниқлаш бўйича чора-тадбирларни амалга ошириши;

– чет давлатларга меҳнат фаолияти ва тадбиркорлик билан шуғул-ланиш мақсадида чиқувчи Ўзбекистон фуқаролари бошқа давлатларда бўлиш қоидалари, бошқа давлатларнинг қонунчилигига риоя этиш ва у ерларда бўлган вақтларида паспорт масалалари йўналиши бўйича юзага келиши мумкин бўлган муаммоларнинг олдини олиш мақсадида мунтазам равишда оммавий ахборот воситалари орқали чиқишлар ташкил этиб боришни такомиллаштириш; – фуқароларнинг одам савдоси ва бошқа жиноятларнинг қурбони бўлиб қолишларининг олдини олиш мақсадида улар ўртасида тарғибот-ташвиқот ишларини олиб бориш, унинг салбий оқибатлари бўйича тайёрланган кино ва видеофильмлар намойиш этиш; – кенг халқ оммаси орасида Ўзбекистон Республикаси Президенти ва Вазирлар Маҳкамасининг йўловчи ташиш фаолиятини такомиллаштириш тўғрисидаги қарорлар ижросини таъминлаш, ноқонуний халқаро йўловчи ташиш фаолиятига чек қўйиш, фуқароларни чет давлатларга ноқонуний чиқиб кетишларининг олдини олиш бўйича тушунтириш ишлари олиб боришини, бунда оммавий ахборот воситалари (радио, телевидение, газета) имкониятидан кенг фойдаланиш; – фуқароларни меҳнат билан шуғулланишларига шарт-шароитлар яратиш, тадбиркорлик фаолиятига жалб этиш мақсадида маҳаллаларда кичик бизнесни ривожлантириш, уларнинг яшаш жойларида қандолатчилик тикувчилик, зардўзлик ва бошқа (маиший хизмат кўрсатиш билан боғлиқ бўлган ишлар) ишлаб чиқариш цехларини ҳамда касб-ҳунар ўрганиш тўгаракларини ташкил этиш ишларига алоҳида эътибор қаратиш; – меҳнат ва аҳолини ижтимоий муҳофаза қилиш, маҳаллий дав-лат ҳокимияти фуқароларни ўзини ўзи бошқариш органлари билан ҳамкорликда аҳолининг кам таъминланган қисмини ижтимоий қўллаб-қувватлаш, ишсизликни бартараф этиш ва фуқароларни иш билан таъминлаш чораларини кўриш, ушбу вазифаларни бажариш мақсадида маъмурий ҳудудда кам таъминланган оилаларни аниқлаш ва уларга нафақалар

тайинлаш бўйича маҳалла фуқаролар йиғинлари (МФЙ)га таклифлар киритиш, МФЙ, меҳнат ва аҳолини ижтимоий муҳофаза қилиш органлари билан ҳамкорликда маъмурий ҳудудда меҳнат ярмаркаларини ташкил этиш ва уни аҳоли орасида тарғиб қилиш, милиция таянч пункти негизида кичик бизнес шохобчаларини шакллантириш борасида маҳаллий давлат ҳокимияти органларига таклифлар киритиши ва ҳоказо. Хулоса ўрнида шуни қайд этиш жоизки, ички ишлар органларининг яшаш манзилидан узоқ муддатга чиқиб кетувчи шахслар билан ишлаш фаолиятида фуқароларнинг хизмат сафари, ўқиш, даволаниш, шартнома бўйича ишлаш ва шу каби соҳалардаги конституциявий ҳуқуқларини тўла таъминлаш ҳамда, узоқ муддатга чиқувчи шахслар ички ишлар органлари, ўзини ўзи бошқариш органлари ва жамоатчиликни хабардор қилиб боришининг самарали тизимини яратиш, улар билан ўтказиладиган профилактик чора-тадбирлар сифатини такомиллаштириш, аҳолининг ижтимоий фаоллигини кучайтириш, чет элга юқоридаги сабабларга кўра чиқувчи шахслар устидан ички ишлар органларининг кенг жамоатчилик билан ҳамкорликдаги назоратини олиб бориш бугунги кунда жуда муҳимдир.

Адабиётлар : 1. Жиноят-ижроия ҳуқуқи. Дарслик. Муаллифлар жамоаси. Масъул муҳаррир-ю.ф.н., доц. Б.Ж.Ахроров. –Т.: Ўқитувчи, 2002. – 208б. 2. Жиноят-ижроия кодексига шарҳлар. Рустамбоев М.Ҳ., Ахраров Б.Ж. ва бошқалар. Маъсул муҳаррир: ю.ф.д., проф. М.Ҳ.Рустамбоев. – Т.: ТДЮИ, 2007. – 574 б. 3. Комментарий к Исправительно-трудовому кодексу Республики Узбекистан. –Т.: Узбекистан, 1997.- 345с. 4. Абдухалиқов М.А., Пайзуллаев Қ., Абдуқодиров Ш.Ё. Жиноят -ижроия ҳуқуқи (альбом схемалар). –Т.: ТДЮИ, 2005. – 142 б. 5. Курс уголовного права Республики Узбекистан Том-1 общая часть учение о преступлении . учебник. М.Х. Рустамбоев . - Т.:ТДЮИ, 2009.-526 ст.

Похожие

Профилактика инспектори томонидан жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатларини кўриб чиқиш.

Вилоят прокуратуралари томонидан фуқаролар ва юридик шахсларнинг мурожаатларини кўриб чиқиш

Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатларини кўриб чиқишга доир қонун ҳужжатларини бузганлик учун жавобгарлик

Ўзбекистон Республикаси прокуратураси органларида фуқаролар ва юридик шахсларнинг мурожаатларини кўриб чиқиш

Фуқаролар ва юридик шахсларнинг мурожаатларини кўриб чиқиш ҳамда уларнинг қабулини ташкил этиш