Xo`jalik yurituvchi subyektlarga davlat organlari va nodavlat notijorat tashkilot - Юриспруденция - Рефераты

Xo`jalik yurituvchi subyektlarga davlat organlari va nodavlat notijorat tashkilot

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

83 KB

Xo`jalik yurituvchi subyektlarga davlat organlari va nodavlat notijorat tashkilotlar tomonidan yuridik yordam ko`rsatish Reja 1. Xo`jalik yurituvchi subyektlarga davlat organlari tomonidan yuridik yordam ko`rsatish 2. Advokatura tomonidan xo`jalik yurituvchi subyektlarga yuridik yordam ko`rsatish 3. Nodavlat notijorat tashkilotlar tomonidan xo`jalik yurituvchi subyektlarga yuridik yordam ko`rsatish

Mamlakatimizda iqtisodiy, ijtimoiy-siyosiy hayotni, davlat qurilishi va sud-huquq sohasini erkinlashtirish, insonning huquq va erkinliklarini, tadbirkorlar va xususiy mulk egalarining huquqlari va qonuniy manfaatlarini himoya qilish, xo`jalik yurituvchi subyektlarning shartnomaviy-huquqiy ishlarini takomillashtirish hamda yuridik xizmatni rivojlantirishda davlat organlari alohida o`rin tutadi. Qonunchilik ijodkorligi va huquqni qo`llash amaliyoti sohasida yagona davlat siyosati amalga oshirilishini ta`minlash adliya organlarining asosiy va eng muhim vazifasi bo`lib hisoblanadi. Adliya organlarining xo`jalik yurituvchi subyektlarga yuridik yordam ko`rsatish faoliyatining huquqiy asoslari O`zbekiston Respublikasining “Xo`jalik yurituvchi subyektlar faoliyatining shartnomaviy-huquqiy bazasi to`g`risida”gi Qonuni, O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 1992 yil 8 yanvardagi “O`zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi faoliyatini takomillashtirish to`g`risida”gi, 1995 yil 5 yanvardagi “Xususiy tadbirkorlikda tashabbus ko`rsatish va uni rag`batlantirish to`g`risida”gi, 1998 yil 4 martdagi “Xo`jalik yurituvchi subyektlarning iqtisodiy nochorligi va shartnoma majburiyatlarining bajarilishi uchun mansabdor shaxslarning javobgarligini kuchaytirish to`g`risida”gi farmonlari, O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2000 yil 17 fevraldagi “Kichik va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirishni rag`batlantirish bo`yicha respublika muvofiqlashtiruvchi kengashi faoliyatini faollashtirish to`g`risida”gi, 2003 yil 2 maydagi “To`g`ridan-to`g`ri xorijiy investitsiyalarni huquqiy himoya qilishni kuchaytirishga doir qo`shimcha chora-tadbirlar to`g`risida”gi va 2003 yil 27 avgustdagi qarorlari hamda “O`zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi to`g`risida”gi Nizomda, shuningdek, boshqa qonun hujjatlarida mustahkamlangan. O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “O`zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi faoliyatini yanada takomillashtirish chora-

tadbirlari to`g`risida”gi Qarorida Adliya vazirligining eng muhim vazifalari va faoliyati yo`nalishlari belgilab berilgan bo`lib, ular quyidagilardan iborat: qonunchilik ijodkorligi faoliyati va huquqni qo`llash amaliyotini takomillashtirishning ustuvor yo`nalishlarini ishlab chiqish, ularni amalga oshirilishini ta`minlash; jamiyatda huquqiy ong, huquqiy madaniyatni oshirishga va qonuniylikni mustahkamlashga yo`naltirilgan huquqiy targ`ibot bo`yicha davlat organlari faoliyatini muvofiqlashtirish; advokatura hamda fuqarolar va yuridik shaxslarga yuridik yordam ko`rsatuvchi boshqa tuzilmalar faoliyatini davlat tomonidan tartibga solish va ularning samaradorligini oshirish; tadbirkorlikni rivojlantirish va huquqiy ta`minlash samaradorligini oshirishga, tadbirkorlik subyektlari va xususiy mulk egalari, xorijiy investorlarning huquqlari va qonuniy manfaatlarini himoya qilishga, xo`jalik yurituvchi subyektlarni tashkil etish va ro`yxatga olish jarayonini soddalashtirishga, shartnomaviy intizomni mustahkamlashga yo`naltirilgan kompleks tashkiliy-huquqiy chora-tadbirlarni ishlab chiqish va amalga oshirish; yuridik shaxslar, shu jumladan, nodavlat notijorat tashkilotlarni ro`yxatdan o`tkazishda qonunchilikka rioya qilinishini ta`minlash; zamonaviy talablar va standartlarni hisobga olgan holda huquqshunos kadrlarni tayyorlash va ularning malakasini oshirish. Adliya organlarining xo`jalik yurituvchi subyektlarga yuridik yordam ko`rsatish bo`yicha faoliyatini shartli ravishda quyidagicha uch yo`nalishga ajratish mumkin 1. Xo`jalik yurituvchi subyektlarga yuridik yordam ko`rsatish va ularning huquq hamda qonuniy manfaatlarini himoya qilish; 2. Xorijiy investorlar va ular ishtirokidagi korxonalarga yuridik yordam ko`rsatish hamda ularning huquqlari va qonuniy manfaatlarini himoya qilish; 3. Xo`jalik yurituvchi subyektlarga xo`jalik shartnomalarini tuzishda yuridik yordam ko`rsatish va shartnoma intizomini mustahkamlash.

Adliya organlarining xo`jalik yurituvchi subyektlarga yuridik yordam ko`rsatishi uchun vazirlik va uning boshqarmalarida maxsus tarkibiy tuzilmalar tashkil qilingan. Masalan, Adliya vazirligi markaziy apparatining tuzilmasida, jumladan, tadbirkorlar huquqlarini himoya qilish, shartnomaviy-huquqiy ishlarni nazorat qilish, xorijiy investitsiyalar va xorijiy investitsiyalar ishtirokidagi korxonalarni huquqiy himoya qilish boshqarmalari, shuningdek, joylarda esa tegishli bo`limlar tashkil qilingan. Tadbirkorlar huquqlarini himoya qilish boshqarmasi va joylardagi bo`limlarning asosiy vazifalari etib quyidagilar belgilangan: yangi tashkil etilayotgan va faoliyat ko`rsatayotgan tadbirkorlik subyektlari faoliyatini tartibga solish hamda ularni qo`llab-quvvatlash bo`yicha barcha qonun hujjatlariga va me`yoriy hujjatlarga qat`iy rioya qilinishi ustidan nazoratni ta`minlash; tadbirkorlar huquqlarini himoya qilish, korxonalarni tashkil etish va ularning samarali faoliyat ko`rsatishi uchun qulay huquqiy va tashkiliy shart- sharoitlar yaratish bo`yicha amaldagi qonun hujjatlarini takomillashtirish yuzasidan takliflar kiritish; nazorat organlari o`tkazayotgan tekshirishlarning qonuniyligi ustidan nazoratni ta`minlash; tadbirkorlik subyektlarining buzilgan haq-huquqlarini tiklash chora- tadbirlarini ko`rish; korxonalar, xususiy tadbirkorlar faoliyatiga noqonuniy aralashish, davlat tuzilmalari va amaldorlar, mahalliy hokimiyat va boshqaruv organlari tomonidan zimdan qarshilik ko`rsatishning barcha hollari ustidan monitoringni amalga oshirish. Har bir holat bo`yicha aybdor shaxslarni jinoiy javobgarlikkacha bo`lgan javobgarlikka tortish yuzasidan takliflar kiritish . Ushbu vazifalarni samarali amalga oshirish uchun adliya organlariga: barcha vazirliklar, idoralar, huquqni muhofaza qilish va nazorat organlari, mahalliy hokimiyat va boshqaruv organlari, muassasalar, mansabdor shaxslar

tomonidan tadbirkorlar huquqlariga rioya qilish bo`yicha O`zbekiston Respublikasining qonun hujjatlari og`ishmay bajarilishini tekshirish; ko`rsatib o`tilgan organlar rahbarlariga qonun hujjatlarining aniqlangan buzilishlarini, buzilish sabablarini, sabab bo`lgan shart-sharoitlarni bartaraf etish to`g`risida belgilangan muddatlarda bajarilishi majburiy bo`lgan taqdimnomalar kiritish; huquqni muhofaza qilish va nazorat organlarining, mahalliy hokimiyat va boshqaruv organlarining tadbirkorlik subyektlari haq-huquqlarini buzuvchi harakatlarini yoki qarorlarini to`xtatib qo`yish; tadbirkorlar va xususiy mulk egalarining huquqlariga rioya qilish bo`yicha qonun hujjatlarining buzilishi mumkin emasligi to`g`risida mansabdor shaxslarni yozma ravishda ogohlantirish; tadbirkorlar va xususiy mulk egalari huquqlarini, ularning qonun bilan muhofaza qilinadigan manfaatlarini himoya qilish to`g`risida sudlarga, shu jumladan, xo`jalik sudiga ariza bilan murojaat qilish kabi huquqlar berilgan . O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “To`g`ridan-to`g`ri xorijiy investitsiyalarni huquqiy himoya qilishni kuchaytirishga doir qo`shimcha chora-tadbirlar to`g`risida”gi Qarori bilan esa adliya organlarining xo`jalik yurituvchi subyektlarga yuridik yordam ko`rsatish vakolatlari yanada kengaytirildi. Mazkur qarorga muvofiq Adliya vazirligiga xorijiy investorlarni va xorijiy investitsiyalar ishtirokidagi korxonalarni huquqiy himoya qilishni ta`minlash vazifasi yuklandi va ushbu vazifani amalga oshirish uchun unga quyidagi huquqlar berildi: xorijiy investorlarni va xorijiy investitsiyalar ishtirokidagi korxonalarni javobgarlikka tortishning asosliligini zarur hujjatlar, shu jumladan jinoiy, fuqarolik, xo`jalik va ma`muriy ishlar materiallari bilan tanishish yo`li bilan o`rganib chiqish; vazirliklar, idoralar va nazorat organlari, shuningdek, mahalliy hokimiyat va boshqaruv organlari rahbarlariga qonun hujjatlarining aniqlangan buzilishlari, qonun buzilishini va unga olib keluvchi shart-sharoitlarning sabablarini bartaraf

qilish to`g`risida belgilangan muddatlarda bajarilishi majburiy bo`lgan taqdimnomalar kiritish; mansabdor shaxslar tomonidan xorijiy investorlar va xorijiy investitsiyalar ishtirokidagi korxonalarning huquqlari va qonuniy manfaatlari buzilishi holatlari aniqlangan hollarda, shuningdek, adliya organlarining qonuniy talablari mansabdor shaxslar tomonidan bajarilmagan taqdirda aybdor mansabdor shaxslarni javobgarlikka tortish to`g`risidagi masalalarni tegishli organlar oldiga qo`yish; xorijiy investorlar va xorijiy investitsiyalar ishtirokidagi korxonalarning huquqlarini buzayotgan nazorat qiluvchi hamda mahalliy hokimiyat va boshqaruv organlarining harakati yoki qarorlarini to`xtatib qo`yish; jinoiy, fuqarolik, xo`jalik va ma`muriy ishlar bo`yicha xorijiy investorlar va xorijiy investitsiyalar ishtirokidagi korxonalarning huquqlari va qonuniy manfaatlarini buzuvchi sud hujjatlarini davlat boji to`lamasdan qayta ko`rib chiqish to`g`risida sud instansiyalariga takliflar bilan murojaat qilish; xorijiy investorlar va xorijiy investitsiyalar ishtirokidagi korxonalarning o`z huquqlari va qonuniy manfaatlari buzilganligi to`g`risidagi murojaatlarini tekshirish uchun tegishli mutaxassislarni jalb etish. O`zbekiston Respublikasi Adliya vazirligining xorijiy investorlar va xorijiy investitsiyalar ishtirokidagi korxonalarning huquqlarini himoya qilishni ta`minlashga doir qarorlari vazirliklar, idoralar, xo`jalik birlashmalari, viloyatlar, shaharlar va tumanlar hokimliklari tomonidan bajarilishi majburiyligi belgilab qo`yildi. Adliya organlarining xo`jalik yurituvchi subyektlarga yuridik yordam ko`rsatish bo`yicha faoliyatining yana bir muhim yo`nalishi - xo`jalik yurituvchi subyektlarga xo`jalik shartnomalarini tuzishda yuridik yordam ko`rsatish va shartnoma intizomini mustahkamlashdan iborat. O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 1998 yil 4 martdagi "Xo`jalik yurituvchi subyektlarning iqtisodiy nochorligi va shartnoma majburiyatlarining bajarilishi uchun mansabdor shaxslarning javobgarligini kuchaytirish

to`g`risida"gi Farmoniga binoan Adliya vazirligiga xo`jalik yurituvchi subyektlar, eng avvalo, ularning mansabdor shaxslari shartnoma intizomini buzganligi uchun javobgarlikka tortish haqidagi qonunchilikda belgilangan choralarni qo`llanishi ustidan nazoratni kuchaytirish hamda bu ishda rasmiyatchilik va huquqiy savodsizlikka barham berish; shartnomalar, shu jumladan qishloq xo`jaligida kontraktatsiya shartnomalarini tuzish va ijro qilishning huquqiy asoslarini mustahkamlash, shartnoma majburiyatlarini bajarishning ahvolini muntazam o`rganish va xo`jalik subyektlarining javobgarligini oshirish bo`yicha tadbirlar ishlab chiqish vazifasi yuklatildi. O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1998 yil 24 apreldagi 177-sonli qarorida esa Adliya vazirligiga shartnomalar bo`yicha majburiyatlar buzilgan taqdirda xo`jalik sudlarida da`vo qo`zg`atish, shuningdek, shartnoma shartlari bajarilmaganligi natijasida yo`l qo`yilgan zararni qoplash yuzasidan bir oy muddatda bajarilishi majburiy bo`lgan tegishli taqdimnomalar kiritish; advokatlik byurolari, hay`atlari va firmalarining mutaxassislarini jalb qilgan holda xo`jalik shartnomalarini, shu jumladan, kontraktatsiya shartnomalarini tuzish va ularni bajarish masalalari yuzasidan rahbarlar va mutaxassislarni o`qitish bo`yicha yo`l-yo`riq ko`rsatuvchi seminarlarni muntazam ravishda o`tkazish, xo`jalik yurituvchi subyektlar vakillari uchun yuridik maslahatlar berishni vazirlikning hududiy bo`linmalari amaliyotiga kiritish yuzasidan aniq topshiriqlar berildi. Adliya vazirligining xo`jalik yurituvchi subyektlar tomonidan shartnoma majburiyatlari bajarilishini nazorat qilish boshqarmasi hamda joylardagi tegishli bo`limlariga xo`jalik yurituvchi subyektlarga shartnomalar, shu jumladan, kontraktatsiya shartnomalari tuzishda muntazam ravishda yuridik va uslubiy yordam ko`rsatish, qonunda belgilangan tartibda xo`jalik yurituvchi subyektlarni va eng avvalo, ularning mansabdor shaxslarini shartnoma intizomini buzganlik uchun javobgarlikka tortilishi ustidan qattiq nazorat o`rnatish vazifalari yuklatildi.

Prokuratura organlarining xo`jalik yurituvchi subyektlarga yuridik yordam ko`rsatishining huquqiy asoslari O`zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi, “Prokuratura to`g`risida”gi Qonun va boshqa normativ-huquqiy hujjatlarda belgilangan. O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 118-moddasida mamlakatimiz hududida qonunlarning aniq va bir xilda bajarilishi ustidan nazoratni O`zbekiston Respublikasining Bosh prokurori va unga bo`ysunuvchi prokurorlar amalga oshiradi. Ushbu konstitutsiyaviy normalar O`zbekiston Respublikasining yangi tahrirdagi “Prokuratura to`g`risida”gi qonunida yanada rivojlantirilgan va mazmunan boyitilgan. Unga ko`ra prokuratura organlari o`z faoliyatini quyidagi asosiy yo`nalishlarda amalga oshiradi: vazirliklar, davlat qo`mitalari, idoralar, fuqarolarning o`zini o`zi boshqarish organlari, jamoat birlashmalari, korxonalar, muassasalar, tashkilotlar, hokimlar va boshqa mansabdor shaxslar tomonidan qonunlarning ijro etilishi ustidan nazorat qilish; sudlarda jinoyat ishlari ko`rib chiqilayotganda davlat ayblovini quvvatlash, sudlarda fuqarolik ishlarini, ma`muriy huquqbuzarliklar to`g`risidagi ishlarni hamda xo`jalik nizolarini ko`rishda ishtirok etish, qonunlarga zid bo`lgan sud hujjatlariga protest keltirish; qonun ijodkorligi faoliyatida hamda jamiyatda huquqiy madaniyatni yuksaltirish ishida ishtirok etish. O`zbekiston Respublikasining “Prokuratura to`g`risida”gi Qonunining 7- moddasiga muvofiq prokuratura organlari fuqarolar va yuridik shaxslarning murojaatlarini ko`rib chiqadilar hamda ularning buzilgan huquqlarini tiklash va qonuniy manfaatlarini himoya qilish chora-tadbirlarini ko`radilar. Qonunning 6- moddasida esa prokurorning hujjatlar, materiallar va boshqa ma`lumotlarni taqdim etish, taftish, tekshirishlar o`tkazish, mutaxassis ajratish, prokuraturaga kelish va aniqlangan qonunbuzarliklar xususida tushuntirishlar berish, qonunbuzarliklarni, ularga imkoniyat yaratayotgan sabab va shart-sharoitlarni

bartaraf etish, shuningdek, qonunga rioya etish to`g`risidagi o`z vakolatlari doirasida qo`yayotgan talablarini bajarish barcha fuqarolar va yuridik shaxslar uchun majburiyligi belgilab qo`yilgan. Shuningdek, ushbu moddada prokuratura organlarining o`z vazifalarini amalga oshirishlari uchun zarur bo`lgan axborot, hujjatlar va ularning nusxalari mazkur organlarning talabiga muvofiq bepul berilishi o`z ifodasini topgan. O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 2004 yil 11 martdagi “Qishloq xo`jaligida islohotlarni amalga oshirishga qaratilgan qonunlar ijrosini ta`minlashga oid qo`shimcha chora-tadbirlar to`g`risida”gi Farmoniga muvofiq Bosh prokuratura, Qoraqalpog`iston Respublikasi va viloyatlar prokuraturalari tuzilmalarida qishloq xo`jaligi sohasida qonuniylikni ta`minlash va xo`jalik yurituvchi subyektlarning huquqlarini himoya qilish bo`yicha tarkibiy bo`linmalar tashkil qilingan. Mazkur bo`linmalarning asosiy vazifalari etib, jumladan, quyidagilar belgilangan: qishloq xo`jaligida iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirishga oid qonunlar, O`zbekiston Respublikasi Prezidentining farmonlari hamda hukumat qarorlarida bayon etilgan talab va qoidalar o`z vaqtida, to`liq ijro etilishini nazorat qilish; qishloq xo`jalik mahsulotlari yetishtirish bo`yicha qabul qilingan shartnoma majburiyatlariga rioya etilishi ustidan doimiy nazoratni amalga oshirish; yerlardan maqsadli va asrab-avaylab foydalanishni, ularning unumdorligi saqlanishi hamda ekologiya normalariga rioya etilishini ta`minlab kelayotgan fermer hamda dehqon xo`jaliklarining huquq va manfaatlarini himoya qilish; suv resurslaridan isrofgarchilik bilan foydalanish, mineral o`g`itlar, yoqilg`i-moylash materiallarini o`g`irlab talon-toroj qilish, gidrotexnika, melioratsiya inshootlari hamda qishloq xo`jalik texnikasini ishlatishda xo`jasizlik faktlarini oldini olish choralarini ko`rish;

qishloq xo`jaligi sohasida huquqbuzarliklar profilaktikasi, shu jumladan, qonunchilikni keng ko`lamda tushuntirish yo`li bilan shunday huquqbuzarliklarning oldini olish. Prokuratura organlari tomonidan xo`jalik yurituvchi subyektlarga yuridik yordam ko`rsatishning o`ziga xos xususiyati shundan iboratki, bunday yordam ular tomonidan xo`jalik yurituvchi subyektning huquqlari davlat organlari yoki boshqa xo`jalik yurituvchi subyektlar tomonidan buzilganda yoki xo`jalik yurituvchi subyektning faoliyatida qonun buzilishi ro`y berganda amalga oshiriladi. Yuridik yordam xo`jalik yurituvchi subyektning arizasiga muvofiq yoki bevosita prokuratura organining tashabbusi bilan ko`rsatiladi. Prokuror fuqarolarni va yuridik shaxslarning vakillarini shaxsan qabul qiladi. Prokuratura organlarining xo`jalik yurituvchi subyektlarning murojaatlarini ko`rib chiqish tartibi O`zbekiston Respublikasi Bosh prokurorining 2004 yil 10 dekabrdagi “Fuqarolar va yuridik shaxslarning murojaatlari ko`rib chiqilishida qonuniylikni ta`minlash to`g`risida”gi 37-sonli buyrug`i asosida amalga oshiriladi. Xo`jalik yurituvchi subyektlarga yuridik yordam ko`rsatishning shakllaridan biri prokuratura organlari ularning huquqlari va qonuniy manfaatlarini davlat organlari va boshqa mansabdor shaxslari tomonidan buzilganlik holatlarini aniqlaganda tegishli choralarni ko`rish hisoblanadi. Prokuratura organlari aniqlangan qonun buzilishlarni bartaraf etish hamda aybdor shaxslarni javobgarlikka tortish uchun protest, qaror, taqdimnoma, ariza va ogohlantiruv kabi hujjatlarni chiqaradi. Qonunga zid bo`lgan hujjatga nisbatan protestni prokuror ana shu hujjatni qabul qilgan organga yoki yuqori turuvchi organga keltiradi. Mansabdor shaxsning noqonuniy qaroriga nisbatan ham xuddi shunday tartibda protest keltiriladi. Protest kelib tushgan vaqtdan boshlab o`n kunlik muddatdan kechiktirmay ko`rib chiqilishi shart. Qonunbuzarlikni darhol bartaraf etish talab qilingan alohida hollarda prokuror protestni ko`rib chiqishning qisqartirilgan

muddatini belgilashga haqli. Protestni ko`rib chiqish natijalari to`g`risida uch kunlik muddat ichida prokurorga yozma ravishda ma`lum qilinadi. Protest kollegial organ tomonidan ko`rib chiqiladigan hollarda majlis kuni haqida prokurorga ma`lum qilinadi va u majlisda ishtirok etishga haqlidir. Protest shu hujjatni qabul qilgan organ (mansabdor shaxs) yoki yuqori turuvchi organ (mansabdor shaxs) tomonidan rad etilganda, shuningdek, protest qonunda belgilangan muddat ichida ko`rib chiqilmagan taqdirda, prokuror ana shu hujjatni g`ayriqonuniy deb e`tirof etish to`g`risidagi ariza bilan sudga murojaat etishga haqli. Sudga ariza protest rad etilganligi to`g`risidagi xabar olingan paytdan boshlab yoki protestni ko`rib chiqish uchun qonunda belgilangan muddat o`tganidan keyin bir oylik muddat ichida berilishi mumkin. Prokuror tomonidan sudga ariza berilishi protest keltirilgan hujjatning amal qilishini ariza sudda ko`rib chiqilgunga qadar to`xtatib qo`yadi. Prokuror mansabdor shaxs yoki fuqaro tomonidan sodir etilgan qonun buzilishining xususiyatiga qarab jinoyat ishi, ma`muriy yoki intizomiy javobgarlik to`g`risida ish qo`zg`atish haqida qaror chiqaradi. Prokuror qonun buzilishi, uning kelib chiqish sabablari va bunga imkoniyat yaratib berayotgan shart-sharoitlarni bartaraf etish to`g`risidagi taqdimnomani qonun buzilishini bartaraf etish vakolatlariga ega bo`lgan organga yoki mansabdor shaxsga kiritadi. Taqdimnoma darhol ko`rib chiqilishi va ko`rilgan chora-tadbirlar to`g`risida bir oylik muddat ichida prokurorga yozma ravishda ma`lum qilinishi lozim. Taqdimnoma kollegial organ tomonidan ko`rib chiqiladigan hollarda majlis kuni haqida prokurorga ma`lum qilinadi va u majlisda ishtirok etishga haqlidir. Prokuratura organlari xo`jalik yurituvchi subyektlarning huquqlari hamda qonuniy manfaatlarini sudga, shu jumladan, xo`jalik sudlariga da`vo ariza bilan murojaat qilish orqali ham yuridik yordam ko`rsatadi.

Prokurorning arizasi sud tomonidan qonun hujjatlarida nazarda tutilgan tartibda ko`rib chiqiladi. Prokuror arizasidan davlat boji olinmaydi. Xo`jalik yurituvchi subyektlarning huquqlari va qonuniy manfaatlarini sud yo`li bilan samarali himoya qilinishini ta`minlash maqsadida barcha instansiya sudlarida ishlar ko`rilayotganda prokuror qonunda belgilangan tartibda ishtirok etadi. O`zbekiston Respublikasi Bosh prokurorining 2004 yil 23 apreldagi buyrug`iga muvofiq O`zbekiston Respublikasi Bosh prokuraturasining “Xo`jalik sudlarida ishlar ko`rilishida prokuror vakolatini ta`minlash bo`limi to`g`risida”gi Nizomi tasdiqlandi. Mazkur Nizomning 2-bo`limida xo`jalik sudlarida ishlar ko`rishda prokuror vakolatini ta`minlash bo`limining asosiy vazifasi va faoliyat yo`nalishlari belgilab berilgan bo`lib, ulardan biri xo`jalik yurituvchi subyektlarning, shuningdek, yakka tartibdagi tadbirkorlarning huquqlari va qonuniy manfaatlarini sud yo`li bilan samarali himoya qilinishini ta`minlash maqsadida qonunda belgilangan tartibda xo`jalik sudining barcha bosqichlarida ishlar ko`rilishida prokuror ishtirokini va qabul qilingan qarorlarning qonuniyligini o`rganishni tashkil etishdir. O`zbekiston Respublikasi Bosh prokurorining 2004 yil 11-maydagi “Xo`jalik sudlarida ishlar ko`rilishida prokuror ishtirokining samaradorligi va ta`sirchanligini oshirish to`g`risida”gi 23-sonli buyrug`iga muvofiq quyidagi nizolarning xo`jalik sudlarida ko`rilishida prokurorning ishtiroki majburiy qilib belgilab qo`yilgan: -prokuror da`vosi bilan qo`zg`atilgan ishlar; -davlat mulkini himoya qilish bilan bog`liq ishlar; -yuridik ahamiyatga ega bo`lgan faktlarni belgilash; -xalqaro va davlatlararo shartnomalar, kelishuvlar bo`yicha ishlar; -bankrotlik to`g`risidagi ishlar; -davlat organlari va fuqarolarning o`zini zi boshqarish organlarining huquqiy hujjatlarini haqiqiy emas deb topish to`g`risidagi ishlar;

-davlat ro`yxatiga olishni rad etganlik yoki belgilangan muddatda davlat ro`yxatiga olishdan bosh tortganlik ustidan berilgan shikoyatlar; -davlat nazorat organlarining pul mablag`larini akseptsiz tartibda undirish haqidagi hujjatlarini ijro etilishi mumkin emas deb topish to`g`risidagi ishlar; -kontraktatsiya va yer ijarasi shartnomalari bilan bog`liq nizolar; -tabiatga zarar yetkazishdan kelib chiqadigan nizolar. Demak, prokuratura organlarining xo`jalik yurituvchi subyektlarga yuridik yordam ko`rsatishi quyidagi shakllarda namoyon bo`ladi: a) qonunlar va boshqa normativ-huquqiy hujjatlarga rioya qilinishi ustidan umumiy nazoratni amalga oshirishda; b) xo`jalik yurituvchi subyektning huquqlari va qonuniy manfaatlarini himoya qilish maqsadida sudlarga, shu jumladan, xo`jalik sudlariga da`vo arizalari taqdim qilishda; v) ishlarni sudda ko`rishning barcha bosqichlarida prokuror vakolatini ta`minlashda; g) xo`jalik yurituvchi subyektlarning huquqlari va qonuniy manfaatlarini buzgan mansabdor shaxslar va fuqarolarga nisbatan tegishli javobgarlik choralarini ko`rishda; d) xo`jalik yurituvchi subyektlar xodimlari va mansabdor shaxslarini qabul qilish va murojaatlarini ko`rib chiqishda; ye) xo`jalik yurituvchi subyektlar xodimlari va mansabdor shaxslarining huquqiy madaniyatini oshirish maqsadida seminarlar, davra suhbatlari tashkil qilishda. Monopoliyaga qarshi davlat organlarining xo`jalik yurituvchi subyektlarga yuridik yordam ko`rsatishining huquqiy asoslari O`zbekiston Respublikasining “Tovar bozorlarida monopolistik faoliyatni cheklash va raqobat to`g`risida”gi, “Reklama to`g`risida”, “Iste`molchilarning huquqlarini himoya qilish to`g`risida”gi qonunlari va boshqa normativ-huquqiy hujjatlarda belgilangan.

Iqtisodiyotning xususiy sektorini jadal rivojlantirishni rag`batlantirish, tabiiy monopoliya korxonalari faoliyati ustidan nazoratni kuchaytirish, raqobat muhitini shakllantirish, raqobat va tadbirkorlikni qo`llab-quvvatlashning bozor tizimini yaratish bo`yicha qat`iy chora-tadbirlarni amalga oshirishni, shuningdek, iste`molchilarning huquqlarini ishonchli himoya qilishni ta`minlash maqsadida O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 2005 yil 30 apreldagi PF- 3602-son farmoniga asosan O`zbekiston Respublikasi Monopoliyadan chiqarish, raqobat va tadbirkorlikni qo`llab-quvvatlash davlat qo`mitasi tashkil etildi. Mazkur farmonda tadbirkorlarning huquq va qonuniy manfaatlarini himoya qilish qo`mita faoliyatining asosiy yo`nalishlaridan biri ekanligi belgilab qo`yildi. Monopolistik faoliyatni amalga oshirish hamda raqobatni cheklash orqali tadbirkorlik subyektlarining huquqlari va qonuniy manfaatlari buzilgan holatlarda qo`mita tomonidan huquqi buzilgan tadbirkorlik subyektlariga yuridik yordam ko`rsatilishi mumkin. Bunda qo`mita tomonidan monopolistik faoliyatni cheklashga va raqobatni rivojlantirishga qaratilgan qonunlarni buzayotgan davlat organi hamda xo`jalik yurituvchi subyektning mansabdor shaxsiga qonun buzilishini bartaraf etish yuzasidan bajarilishi majburiy bo`lgan ko`rsatma berilishi yoki aybdor shaxslarni javobgarlikka tortish hamda yetkazilgan zararlarni undirish yuzasidan huquqni muhofaza qiluvchi organlarga murojaat etilishi mumkin. Qo`mita tadbirkorlik subyektlarining huquqi va qonuniy manfaatlarini himoya qilish yuzasidan xo`jalik sudlariga davlat bojini to`lamasdan da`vo arizalari bilan murojaat etish huquqiga ega. 2-. Advokatura tomonidan xo`jalik yurituvchi subyektlarga yuridik yordam ko`rsatish O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 116-moddasida fuqarolarga, korxona, muassasa va tashkilotlarga yuridik yordam berish uchun advokatura faoliyat ko`rsatishligi belgilab qo`yilgan. Advokatura - huquqiy institut bo`lib, u

advokatlik faoliyati bilan shug`ullanuvchi shaxslar hamda xususiy advokatlik amaliyoti bilan shug`ullanuvchi ayrim shaxslarning mustaqil, ko`ngilli, kasbiy birlashmalarini o`z ichiga oladi. Advokatura instituti orqali xo`jalik yurituvchi subyektlarga yuridik yordam ko`rsatish masalalari O`zbekiston Respublikasining 1996 yil 27 dekabrdagi “Advokatura to`g`risida”gi qonunida hamda O`zbekiston Respublikasining 1998 yil 25 dekabrdagi “Advokatlik faoliyatining kafolatlari va advokatlarning ijtimoiy himoyasi to`g`risida”gi qonunlarida o`z ifodasini topgan. Advokatura advokatlik firmalari, hay`atlari hamda byurolari shaklida faoliyat ko`rsatadi. “Advokatura to`g`risida”gi Qonunning 5-moddasida advokatlik faoliyatining turlari ko`rsatilgan bo`lib, ularga quyidagilar kiradi: -huquqiy masalalar bo`yicha maslahatlar va tushuntirishlar, qonun hujjatlari yuzasidan og`zaki va yozma ma`lumotnomalar berish; -huquqiy xususiyatdagi arizalar, shikoyatlar va boshqa hujjatlarni tuzish; -fuqarolik ishlari hamda ma`muriy huquqbuzarlik to`g`risidagi ishlar bo`yicha sudda, boshqa davlat organlarida, jismoniy va yuridik shaxslar oldida vakillikni amalga oshirish; -jinoiy ishlar bo`yicha dastlabki tergovda va sudda himoyachi, jabrlanuvchi, fuqaroviy da`vogar va fuqaroviy javobgarning vakili sifatida ishtirok etish; -tadbirkorlik faoliyatiga yuridik xizmat ko`rsatish. Xo`jalik yurituvchi subyektlar bilan advokatura (advokatlar hay`atlari, advokatlik firmalari va byurolari) o`rtasida ko`rsatiladigan yuridik yordam hajmi, muddatlari va mazmunidan kelib chiqqan holda uch xil ko`rinishdagi shartnoma tuzilishi mumkin. Bular quyidagilardan iborat: a) axborot- yuridik yordam ko`rsatish; b) alohida topshiriqlar bo`yicha yuridik yordam ko`rsatish; v) barcha masalalar bo`yicha yuridik yordam ko`rsatish.

Axborot-yuridik yordam ko`rsatish shartnomasi bo`yicha advokatlar xo`jalik yurituvchi subyektlar rahbarlari va mutaxassislarini hamda tadbirkorlarni amaldagi qonun hujjatlari bilan tanishtiradilar va ularni amalda to`g`ri qo`llash bo`yicha maslahatlar beradilar. Bunday shartnoma ma`lum bir muddatga (masalan, bir yilga) yoki bir marta axborot olish uchun tuzilishi mumkin. Alohida topshiriqlar bo`yicha yuridik xizmat ko`rsatish shartnomasiga ko`ra xo`jalik yurituvchi subyektlar advokatlarga, jumladan ma`lum shartnomani tuzishda yozma huquqiy xulosa berishni yoki xo`jalik nizosi bo`yicha uning vakili sifatida sudda qatnashishni taklif qilishlari mumkin. Masalan, O`zbekiston Respublikasining 1998 yil 29 avgustdagi “Xo`jalik yurituvchi subyektlar faoliyatining shartnomaviy-huquqiy bazasi to`g`risida”gi Qonunining 20-moddasida xo`jalik shartnomasi subyektlariga yuridik xizmat ko`rsatish ularning yuridik xizmatlari yoki ana shu maqsadda shartnoma asosida jalb etilgan advokatlar tomonidan amalga oshirilishi belgilab qo`yilgan. Alohida topshiriqlar bo`yicha yuridik ko`rsatish shartnomasi bir martalik xususiyatga ega bo`lib, u ijro etilgandan keyin o`z kuchini yo`qotadi. Barcha masalalar bo`yicha yuridik yordam ko`rsatish shartnomasi, odatda, muayyan muddatga (bir yil yoki undan ortiq muddatga) tuziladi va advokatura xo`jalik yurituvchi subyektning barcha faoliyatini huquqiy jihatdan ta`minlashni tashkil etish majburiyatini oladi hamda xo`jalik yurituvchi subyektlar faoliyatida yuzaga keladigan barcha huquqiy muammolarni hal qilishga ko`maklashadi. Mazkur shartnomaga muvofiq advokatura O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1993 yil 2 martdagi qarori bilan tasdiqlangan “O`zbekiston Respublikasining davlat boshqaruv organlari va korxonalardagi yuridik xizmat to`g`risida”gi Nizom asosida korxonaning yuridik xizmatiga yuklatilgan vazifalarni bajaradi va ularga taqdim etilgan huquqlardan foydalanadi. Mazkur yuridik yordam ko`rsatish shartnomasida advokat xo`jalik yurituvchi subyektning xo`jalik faoliyatini chuqur o`rganish hamda ro`y berayotgan huquqbuzarliklarni va kelib chiqayotgan nizolarni tahlil etish orqali ularni

oldini olish choralarini ko`rishdan manfaatdor bo`ladi. Aks holda xo`jalik yurituvchi subyektning faoliyatida huquqbuzarliklar va xo`jalik nizolari ko`payishi, advokatning ish hajmini ortishiga olib keladi. Xo`jalik yurituvchi subyektga yuridik yordam ko`rsatayotgan advokat “O`zbekiston Respublikasining davlat boshqaruv organlari va korxonalardagi yuridik xizmat to`g`risida”gi Nizomda belgilab qo`yilgan huquqlardan tashqari, advokat sifatida maxsus huquqlarga ega. Mazkur huquqlar O`zbekiston Respublikasining “Advokatura to`g`risida”gi Qonunning 6-moddasida belgilab qo`yilgan bo`lib, ularga quyidagilar kiradi: tegishli masalalarni hal etishga vakolatli bo`lgan barcha organlar, korxonalar, muassasalar va tashkilotlarda jismoniy va yuridik shaxslarning topshirig`iga muvofiq ularning manfaatlarini ifoda etish va huquqlarini himoya qilish; sudlarda, shuningdek, ma`muriy huquqbuzarlik to`g`risidagi ishlarni ko`rib chiqayotgan organlarda dalil sifatida foydalanilishi mumkin bo`lgan faktlar to`g`risidagi ma`lumotlarni to`plash; yuridik yordam ko`rsatilishi munosabati bilan davlat organlaridan, korxonalar, muassasalar, tashkilotlardan hamda jamoat birlashmalaridan zarur bo`lgan ma`lumotnomalar, tavsifnomalar va boshqa hujjatlarni so`rash va olish; yuridik yordam ko`rsatish uchun zarur bo`lgan masalalar yuzasidan ekspertlar xulosalarini, mutaxassislarning ma`lumotnoma-maslahatlarini mijozning roziligi bilan so`rash va yozma tarzda olish; unga vakolat bergan yoki uning himoyasida bo`lgan shaxsga nisbatan ish yuritayotgan sudga va boshqa davlat organlariga to`plangan materiallarni taqdim etish; mansabdor shaxslarga iltimosnoma va shikoyat berish hamda ulardan yozma tarzda dalil-isbotli javob olish. Mazkur huquqlar advokaturaning mavqeini oshirishda muhim rol o`ynamoqda. O`zbekiston Respublikasining 1998 yil 25 dekabrdagi “Advokatlik faoliyatining kafolatlari va advokatlarning ijtimoiy himoyasi to`g`risida”gi

Qonunning qabul qilinishi advokatura faoliyatini jonlantirish va u tomonidan yuridik yordami ko`rsatish sifati yaxshilanishiga imkoniyat yaratdi. Xo`jalik yurituvchi subyektlarni davlat ro`yxatidan o`tkazish jarayonida advokatura asosiy yuridik yordam ko`rsatuvchi tashkilot bo`lib qolmoqda. Chunki, xo`jalik yurituvchi subyekt tashkil etilish jarayonida o`zining yuridik xizmat xodimiga ega bo`lmaydi. Hozirgi vaqtda xo`jalik yurituvchi subyektlarining aksariyati xo`jalik nizolarini hal etish uchun hamda xo`jalik shartnomalarini huquqiy ekspertizadan o`tkazish uchun advokatura xizmatidan foydalanishga harakat qilishmoqda. Bugungi kunda respublikamizda advokatlik faoliyati bilan shug`ullanish uchun jami 3000 nafardan ziyod advokat litsenziya olgan. Ular 20 ta advokatlik hay`ati, 110 ta advokatlik firma hamda 148 ta byurolarga birlashib faoliyat ko`rsatishmoqda. 3. Nodavlat notijorat tashkilotlar tomonidan xo`jalik yurituvchi subyektlarga yuridik yordam ko`rsatish Bozor munosabatlari sharoitida xo`jalik yurituvchi subyektlarning huquq va qonuniy manfaatlarini samarali himoya qilish hamda ularga yuridik yordam ko`rsatishda advokatura bilan bir qatorda, boshqa nodavlat notijorat tashkilotlar ham o`ziga xos muhim o`rin egallaydi. O`zbekiston Respublikasi “Nodavlat va notijorat tashkilotlari to`g`risida” gi Qonunining 2-moddasiga binoan nodavlat notijorat tashkiloti - bu jismoniy va (yoki) yuridik shaxslar tomonidan ixtiyoriylik asosida tashkil etilgan, daromad (foyda) olishni o`z faoliyatining asosiy maqsadi qilib olmagan hamda olingan daromadlarni (foydani) o`z qatnashchilari (a`zolari) o`rtasida taqsimlamaydigan o`zini o`zi boshqarish tashkilotidir. Nodavlat notijorat tashkilotlar jismoniy va yuridik shaxslarning huquqlari va qonuniy manfaatlarini, boshqa demokratik qadriyatlarni himoya qilish, ijtimoiy, madaniy va ma`rifiy maqsadlarga erishish, ma`naviy va boshqa nomoddiy ehtiyojlarni qondirish, xayriya faoliyatini amalga oshirish uchun hamda boshqa ijtimoiy foydali maqsadlarda tuziladi.

Nodavlat notijorat tashkilotlarning xo`jalik yurituvchi subyektlarga yuridik yordam ko`rsatishini O`zbekiston Respublikasi Savdo-sanoat palatasi va O`zbekiston fermer xo`jaliklari uyushmalari misolida ko`rib chiqamiz. O`zbekiston Respublikasi Savdo-sanoat palatasi tadbirkorlik faoliyati subyektlarini ixtiyoriylik asosida birlashtiruvchi nodavlat notijorat tashkiloti bo`lib hisoblanadi. O`zbekiston Respublikasi Savdo-sanoat palatasi tomonidan xo`jalik yurituvchi subyektlarga yuridik yordam ko`rsatishning huquqiy asoslari O`zbekiston Respublikasining “O`zbekiston Respublikasi Savdo-sanoat palatasi to`g`risida”gi Qonuni, O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 2004 yil 7 iyuldagi “O`zbekiston Savdo-sanoat palatasini tashkil etish to`g`risida”gi Farmoni, O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2004 yil 9 avgustdagi “O`zbekiston Savdo-sanoat palatasi faoliyatini tashkil etishni ta`minlash chora-tadbirlari to`g`risida”gi Qarorida o`z ifodasini topgan. O`zbekiston Respublikasi Savdo-sanoat palatasi faoliyatining asosiy vazifalari va yo`nalishlaridan biri tadbirkorlik faoliyati subyektlariga keng turda xizmat ko`rsatish, jumladan, axborot ta`minoti va maslahat yordami berish, tadbirkorlarning huquq va qonuniy manfaatlarini, jumladan, ro`yxatga olish, mahsulotni sertifikatlash va litsenziya berish, shuningdek, ishlarini sudlarda ko`rib chiqish masalalarida davlat va xo`jalik boshqaruvi organlari bilan munosabatlarda ularning manfaatlarini ifoda etish va himoya qilishdir. O`zbekiston Respublikasining “O`zbekiston Respublikasi Savdo-sanoat palatasi to`g`risida”gi Qonunining 13-moddasida Palataning huquqlari belgilab berilgan bo`lib, ulardan quyidagilari bevosita xo`jalik yurituvchi subyektlarga yuridik yordam ko`rsatish bilan bog`liq: tadbirkorlik faoliyati subyektlariga huquqiy va boshqa xil yordam ko`rsatish; tadbirkorlik faoliyati subyektlariga ixtirolar, foydali modellar va sanoat namunalarini patentlashda, tovar belgilari, xizmat ko`rsatish belgilari hamda tovar kelib chiqqan joy nomlarini ro`yxatdan o`tkazishda ko`maklashish;

xalqaro va chet el tashkilotlarida tadbirkorlik faoliyati bilan bog`liq sohada Palata a`zolarining manfaatlarini ifoda etish; tadbirkorlik subyektlarining faoliyati masalalariga taalluqli normativ- huquqiy hujjatlarni ishlab chiqish va muhokama qilishda ishtirok etish; iqtisodiy nizolarni hal qilish uchun qonun hujjatlariga muvofiq hakamlik sudlarini, shu jumladan, xalqaro tijorat arbitraj sudini tashkil etish; palata a`zosi bo`lmish tadbirkorlik subyektlari faoliyatini tekshirishlarda ishtirok etish; davlat boji to`lamasdan sudga Palata a`zolari manfaatlarini ko`zlab da`vo taqdim etish, shuningdek, davlat va xo`jalik boshqaruvi organlarining qarorlari, ular mansabdor shaxslarining harakatlari (harakatsizligi) ustidan shikoyat berish. O`zbekiston Savdo-sanoat palatasining 2004 yil 21 sentabrda bo`lib o`tgan ta`sis Konferensiyasida tasdiqlangan ustaviga muvofiq u xo`jalik yurituvchi subyektlarga yuridik yordam ko`rsatish bo`yicha quyidagi huquqlarga ega: tadbirkorlik subyektlari manfaatlariga daxldor qonun loyihalari va boshqa normativ-huquqiy hujjatlarni ishlab chiqishda va muhokama qilishda qatnashish; Palata a`zolari-tadbirkorlarning huquq va qonuniy manfaatlarini, shu jumladan, davlat va xo`jalik boshqaruv organlarida ifoda etish va himoya qilish; o`z a`zolarining manfaatini Xalqaro savdo palatasida, shuningdek, tadbirkorlik faoliyati bilan bog`liq boshqa xalqaro tashkilotlarda ifoda etish; o`z vakolati doirasida davlat hokimiyati organlari tomonidan tuzilgan tadbirkorlik subyektlarining manfaatlariga daxldor masalalar bo`yicha idoralar, idoralararo va boshqa komissiyalar, ekspert kengashlari va boshqa organ va tashkilotlarning ishlarida ishtirok etish; tadbirkorlik faoliyati subyektlariga axborot ta`minoti, yuridik va konsultativ yordam berish hamda boshqa turli xildagi masalalarda yordam va ko`mak berish;

Palataga yuklatilgan vazifa va funksiyalarni bajarish zarurati yuzasidan davlat va xo`jalik boshqaruvi organlari, davlat hokimiyati organlaridan axborotlar olish; zamonaviy talab va standartlardan kelib chiqib tadbirkorlarni o`qitish va malakasini oshirishni tashkil qilish. Savdo-sanoat palatasi tomonidan xo`jalik yurituvchi subyektlarga yuridik yordam ko`rsatishning o`ziga xos xususiyati shundan iboratki, Palata faqatgina unga a`zo bo`lgan va doimiy ravishda a`zolik badallarini to`lab borayotgan xo`jalik yurituvchi subyektlarga tekinga yoki imtiyozli shartlarda yuridik yordam ko`rsatadi. Palataga a`zo bo`lmagan xo`jalik yurituvchi subyektlarga ham shartnoma asosida Palata yuridik yordam ko`rsatishi mumkin, biroq bunda davlat boji to`lamasdan sudga da`vo taqdim etish huquqiga ega bo`lmaydi. Savdo-sanoat palatasi tomonidan xo`jalik yurituvchi subyektlarga yuridik yordam ko`rsatishning asosiy shakllari quyidagilardan iborat: xo`jalik yurituvchi subyektlarni davlat ro`yxatidan o`tkazish uchun zarur bo`lgan hujjatlarni tayyorlash, ta`sis hujjatlari loyihalarini ishlab chiqish ; shartnomalarni, shu jumladan, xo`jalik shartnomalarini tuzish, bajarish, o`zgartirish va bekor qilishga qaratilgan ishlarni amalga oshirish ; da`vo ishlarini yuritish ; xo`jalik yurituvchi subyektlarning huquqlari va qonuniy manfaatlarini ifoda etish hamda himoya qilish, shu jumladan, davlat va xo`jalik boshqaruvi organlari bilan munosabatlarda, shuningdek, sudda ifoda etish hamda himoya qilish ; huquqiy masalalar bo`yicha tushuntirishlar, qonun hujjatlari yuzasidan og`zaki va yozma ma`lumotnomalar berish; Palata a`zosi bo`lgan xo`jalik yurituvchi subyektlar faoliyatini nazorat qiluvchi organlar tomonidan tekshirishlar o`tkazish jarayonida ularning huquqlari va qonuniy manfaatlarini himoya qilish maqsadida ishtirok etish. O`zbekiston Fermer xo`jaliklari uyushmasi xo`jalik yurituvchi subyektlarga yuridik ko`rsatishining huquqiy asoslari O`zbekiston

Respublikasining “Fermer xo`jaligi to`g`risida”gi Qonun va boshqa normativ- huquqiy hujjatlar hamda uyushma ustavida belgilangan. Qonunning 25-moddasida fermer xo`jaliklari ixtiyoriylik asosida birlashishi, mahsulot yetishtirish, xarid qilish, uni qayta ishlash va sotish, moddiy-texnika ta`minoti, qurilish, texnikaviy, suv xo`jaligi, veterinariya, agrokimyo, maslahat berish yo`sinidagi va boshqa xil xizmatlar ko`rsatish bo`yicha uyushmalar hamda boshqa birlashmalarga kirishi mumkinligi belgilab qo`yilgan. O`zbekiston Fermer xo`jaliklari uyushmasi fermer xo`jaliklarini shartnoma asosida o`zining a`zolari sifatida birlashtiradi, yuridik shaxs huquqiga ega bo`lgan mustaqil nodavlat tashkiloti hisoblanadi hamda o`z faoliyatini iqtisodiy mustaqillik va o`z-o`zini boshqarish tamoyillari asosida amalga oshiradi. Uyushma va uning hududiy vakilliklari fermer xo`jaliklarining manfaatlarini davlat organlari va boshqa tashkilotlarda himoya qiladilar va ifodalaydilar, o`z faoliyatlarini ustavlarga muvofiq, to`liq xo`jalik hisob-kitobi prinsiplarida tashkil etadilar. Uyushma o`z a`zolari bilan o`zaro huquqiy munosabatlarini ustav hamda xo`jaliklar tomonidan Uyushmaning tuman vakilliklari bilan tuziladigan, O`zbekiston Respublikasining amaldagi qonunchiligiga muvofiq tomonlarning o`zaro javobgarligini va manfaatlarini nazarda tutuvchi shartnomalar asosida amalga oshiriladi. Uyushmaning xo`jalik yurituvchi subyektlarga yuridik yordam ko`rsatish bilan bog`liq vazifalariga quyidagilar kiradi: fermer xo`jaliklarining huquqlari va manfaatlarini himoya qilish; qishloq xo`jaligi mahsulotlari yetishtiruvchilarga yuridik yordam olishda ko`maklashish.

Похожие

Xo`jalik protsessida boshka davlat organlarining ishtiroki

Xo`jalik protsessida isbotlash va dalillar

O`zbekiston Respublikasida xo`jalik sudlari va ularda xo`jalik nizolarining ko`rilishi

Xo`jalik sudlariga ishlarning taalluqliligi va sudlovliligi

Yuridik shaxslar