Васийлик ва ҳомийликни ўрнатиш тартиби - Юриспруденция - Рефераты

Васийлик ва ҳомийликни ўрнатиш тартиби

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

81 KB

www.arxiv.uz В асийлик ва ҳомийликни ўрнатиш тартиби Режа: 1. Васийлик ва ҳомийликнинг мақсади; 2. Васийлик ва ҳомийлик белгиланадиган шахсларга; 3. Васий ва ҳомий тайинлаш тартиби; 4. Болаларни оилага тарбияга олиш (патронат)

www.arxiv.uz Васийлик ва ҳомийликнинг мақсади Васийлик ва ҳомийлик мажбуриятларини бевосита амалга ошириш учун васийлик ва ҳомийлик органи васий ёки ҳомий тайинлайди. Васий ва ҳомий этиб вояга етган ҳар икки жинсдаги фуқаролар уларнинг розилиги билангина тайинланиши мумкин. Васийлик ва ҳомийлик тайинлаш лозимлиги васийлик ва ҳомийлик органларига маълум бўлган вақтдан бошлаб бир ойдан кечиктирмай васий ёки ҳомий тайинланиши лозим. Васий ёки ҳомийни тайинлаш вақтида унинг шахсий фазилатлари, тегишли мажбуриятларни бажаришга қобилияти, мазкур шахс билан васийлик ва ҳомийликка муҳтож шахс ўртасидаги муносабатлар, шунингдек васийлик ва ҳомийликка олинувчининг ўз хоҳиши эътиборга олиниши лозим. Васийлик ва ҳомийлик ота-онасининг қарамоғидан маҳрум бўлган болаларга таъминот бериш, уларни тарбиялаш ва уларга таълим бериш, шунингдек, бундай болаларнинг шахсий ҳамда мулкий ҳуқуқ ва манфаатларини ҳимоя қилиш учун белгиланади. Васийлик ва ҳомийлик туман ёки шаҳар ҳокимининг қарори билан белгиланади. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 1999 йил 12 апрелдаги 171-сонли қарори билан тасдиқланган «Ўзбекистон Республикасида васийлик ва ҳомийлик тўғрисидаги Низом»га кўра, васийлик ва ҳомийлик вазифаларини амалга оширувчи органлар тавсиясига кўра туман ёки шаҳар ҳокимининг қарори билан белгиланади. Ўн саккиз ёшга тўлмаган ота - она қарамоғидан маҳрум бўлган васийлик ва ҳомийликка муҳтож вояга етмаган болаларни аниқлаш , ҳисобга олиш , жойлаштириш , уларнинг ҳуқуқ ва манфаатларини ҳимоя қилиш сингари васийлик ва ҳомийлик вазифаларини амалга ошириш – халқ таълим бўлимларига , суд томонидан муомалага лаёқатсиз ёки муомала лаёқати

www.arxiv.uz чекланган деб топилган шахсларга нисбатан - соғлиқни сақлаш бўлимларига , соғлиғининг ёмонлиги сабабли ҳомий тайинланишига муҳтож муомалага лаёқатли шахсларга нисбатан – ижтимоий таъминот бўлимлари зиммасига юклатилади . Васийлик ва ҳомийлик белгиланадиган шахслар Васийлик ўн тўрт ёшга тўлмаган болаларга ва суд томонидан муомалага лаёқатсиз деб топилган шахсларга нисбатан белгиланади . Ҳомийлик ўн тўрт ёшдан ўн саккиз ёшгача бўлган вояга етмаганларга , шунингдек , суд томонидан муомала лаёқати чекланган деб топилган шахсларга нисбатан белгиланади . Соғлиғининг ёмонлиги сабабли мустақил равишда ўз ҳуқуқларини амалга ошира олмайдиган ва мажбуриятларини бажара олмайдиган вояга етган муомалага лаёқатли шахсларга нисбатан ҳомийлик шу шахсларнинг илтимосига биноан белгиланиши мумкин . Боланинг ота - оналик ҳуқуқидан маҳрум қилинмаган ота - онаси бўлиб , васийлик ва ҳомийлик органлари унинг ота - она тарбиясида қолиши бола манфаатларига жавоб бермаслигини , шунингдек , боланинг ҳаёти ва соғлиғи учун бевосита хавф борлигини аниқласа , унга васий ёки ҳомий тайинланади . Васий ва ҳомий тайинлаш тартиби Васийлик ва ҳомийлик мажбуриятларини бевосита амалга ошириш учун васийлик ва ҳомийлик органи васий ёки ҳомий тайинлайди . Васий ёки ҳомий этиб вояга етган ҳар икки жинсдаги фуқаролар уларнинг розилиги билангина тайинланиши мумкин . Васийлик ва ҳомийлик тайинлаш лозимлиги васийлик ва ҳомийлик органларига маълум бўлган вақтдан бошлаб бир ойдан кечиктирмай васий ёки ҳомий тайинланиши лозим .

www.arxiv.uz Қуйидаги шахслар васий ва ҳомий қилиб тайинланиши мумкин эмас : ота - оналик ҳуқуқидан маҳрум қилинганлар ёки ота - оналик ҳуқуқи чекланганлар ; қонунда белгиланган тартибда муомалага лаёқатсиз ёки муомала лаёқати чекланган деб топилганлар ; собиқ фарзандликка олувчилар , агар фарзандликка олганлиги ушбу Кодекс 169- моддасининг биринчи қисмида назарда тутилган асослар бўйича бекор қилинган бўлса ; қонун билан зиммаларига юклатилган мажбуриятларини лозим даражада бажармаганликлари ёки ўз ҳуқуқларини суистеъмол қилганликлари учун васийлик ёки ҳомийлик вазифаларидан четлатилганлар ; қасддан содир этган жинояти учун илгари ҳукм қилинганлар . Васийлик қуйидаги ҳолларда тугайди : васий ёки васийликдан шахс вафот этганда ; вояга етмаганларга нисбатан – улар ўн тўрт ёшга тўлганда ёки улар ота - онаси тарбиясига қайтарилганда ; қонунда белгиланган тартибда муомалага лаёқатсиз деб топилганлар учун – уларнинг муомала лаёқати суд томонидан тақиқланган тақдирда тугайди . Вояга етмаган бола ўн тўрт ёшга тўлганлиги сабабли васийлик тугаганида васий вазифасини бажарувчи шахс махсус тайинланмасдан вояга етмаган шахснинг ҳомийси бўлиб қолади . Ҳомийлик қуйидаги ҳолларда тугайди : ҳомий ёки ҳомийликдаги шахс вафот этганида ; ҳомийликдаги шахс вояга етганда ; ҳомийликдаги шахс ота - онасига қайтарилганида ; ҳомийликдаги шахс никоҳга кирганда ; вояга етмаган шахс тўла муомалага лаёқатли деб эълон қилинганда ( эмансипация );

www.arxiv.uz фуқаронинг муомала лаёқатини чеклаш ҳақидаги суднинг ҳал қилув қарори бекор қилинганда ; ҳомийликдаги вояга етган шахснинг соғлиғи яхшиланганлиги туфайли у мустақил равишда ўз ҳуқуқларини амалга ошириш ва мажбуриятларини бажариш имкониятига эга бўлганда тугайди . Болаларни оилага тарбияга олиш (патрона т) Ота-она қарамоғидан маҳрум бўлган вояга етмаган болалар, шу жумладан тарбия ва даволаш муассасаларида, шунингдек, аҳолини ижтимоий ҳимоялаш муассасаларидаги болалар оилага тарбияга берилади. Қуйидаги болалр оилага тарбияга берилади:  етим болалар;  ота-онаси номаълум бўлган ёки ташлаб кетган болалар;  ота-онаси, ота-оналик ҳуқуқидан маҳрум қилинган ёки ота-оналик ҳуқуқи чекланган, суд тартиби муомалага лаёқатсиз деб топилган, дараксиз йўқолган деб эълон қилинган, озодликдан маҳрум қилинган болалар;  соғлиғига кўра фарзандларининг тарбияси ва таъминоти билан шахсан шуғулланолмайдиган ота-оналарнинг болалари;  ота-она қарамоғидан маҳрум бўлган, тарбия ва даволаниш муассасаларидаги, шунингдек аҳолини ижтиоий ҳимоялаш ва шунга ўхшаш муассасалардаги болалар. Оилага тарбияга бериладиган болалар васийлик ва ҳомийлик органлари томонидан аниқланади ва ҳисобга олинади. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 1999 йил 12 апрелдаги 171- сонли қарори билан тасдиқланган «Вояга етмаган болаларни фарзандликка ва тарбияга олиш (патронат) тўғрисида Низом» га кўра, васийлик ва ҳомийлик органи болаларни тарбияга олишни истовчиларнинг

www.arxiv.uz оилавий шароити, моддий таъминоти ва аҳволини таҳлил қилиб, уларни рўйхатга олади. Болаларни тарбияга олишни истаган шахслар ўзлари яшайдиган жойдаги васийлик ва ҳомийлик органларига рўйхатга олинишларини сўраб ариза беришади. Аризага қуйидаги ҳужжатлар илова қилиниши керак: a) иш жойидан вазифаси ва маоши миқдори кўрсатилган маълумотнома ёки тегишли тартибда тасдиқланган даромадлари ҳақида декларация нусхаси; b) уй-жой борлигини тасдиқловчи ҳужжат; c) агар никоҳда турса, никоҳ гувохномаси нусхаси; d) болани тарбияга олишни истаган шахс ва унинг оила аъзолари соғлиғи ҳақида тиббий маълумотнома. Болаларни оилага тарбияга олиш тўғрисидаги келишув васийлик ва ҳомийлик органлари билан тутинган ота-она ўртасида тузилади. Тутинган ота-оналар, болаларни оилага тарбияга олишни истаган, болани оилага тарбияга олишга ҳуқуқи бўлган фуқаролар орасидан васийлик ва ҳомийлик органлари томонидан танланади. Тутинган ота-оналикка номзодлар танлашда уларнинг шахсий хусусиятлари, феъл-атвори, соғлиғи, ўзи билан бирга яшайдиган оила аъзолари ва бошқалар билан муносабати ҳамда бола тарбияси соҳасидаги тажрибаси эътиборга олинади. Болаларни оилага тарбияга бериш тўғрисидаги келишувда унинг тузилган вақти ва жойи, келишувни тузаётган васийлик ва ҳомийлик органининг номи, юридик манзили, тутинган ота-онанинг шахсини тавсифловчи маълумотномалар (жумладан, турар жойи, паспортининг тартиб рақами), тарбияга берилаётган бола ҳақида батафсил маълумотномалар, тутинган ота-онанинг асосий ҳуқуқ ва мажбуриятлари, васийлик ва ҳомийлик органинг тутинган оилага нисбатан мажбуриятлари ҳамда келишувнинг амал қилиш муддати, уни бекор қилиш асослари ва оқибатлари кўрсатилиши лозим.

www.arxiv.uz Келишувда тутинган ота-онанинг асосий мажбуриятлари сифатида қуйидагилар кўрсатилиши мумкин:  тутилган болани ўзаро ёрдам ва ҳурмат асосида тарбиялаш;  боланинг таълим олиши, жисмонан, руҳан, маънан ва ахлоқий соғлом ўсиши учун шароит яратиш;  боланинг ҳуқуқ ва манфаатларини ҳимоя қилиш;  боланинг соғлиғи ва соғлиғи ҳақидаги тиббий тавсиялардан келиб чиқиб, уни вақти-вақти билан мутахассис-врачлар кўригидан ўтказиб туриш, боланинг даволанишини таъминлаш;  боланинг умумий таълим муассасаларида таълим олишини таъминлаш, унинг фанларни ўзлаштиришини кузатиб бориш ва мактаб маъмурияти билан алоқада бўлиб туриш;  тутинган оилада боланинг тарбиясига салбий таъсир қиладиган ёки келгусида унинг бу оилада яшаши ва тарбияланишини истисно қилувчи ҳолатлар юзага келганда, бу ҳақда дарҳол васийлик ва ҳомийлик органларига хабар қилиш ва бошқалар. Болаларни оилага тарбияга бериш тўғрисидаги келишувда васийлик ва ҳомийлик органларининг мажбуриятлари сифатида қуйидагилар кўрсатилиши мумкин:  тутинган болани мактабга, тарбия муассасаларига жойлаштиришга ёрдам бериш;  боланинг давлат тиббий муассасаларида тиббий кўрикдан ўтказилиши ва бепул даволанишини таъминлаш;  бола тарбиясида тутинган ота-онага турли маслаҳатлар бериб туриш ва услубий ёрдам кўрсатиш;  боланинг ҳуқуқ ва манфаатларини ҳимоя қилишда тутинган ота- онага ҳуқуқий ёрдам кўрсатиш;  тарбияга олинган боланинг таъминоти учун белгиланган тартибда нафақалар тўлаб туриш;

www.arxiv.uz  тутинган бола учун соғломлаштириш муассасаларига бепул қўлланмалар ажратиш;  турли хайрия ва оталиқ ёрдамлари уюштириш ва бошқалар. Болаларни оилага тарбияга бериш тўғрисидаги келишув қуйидаги сабабларга кўра бекор қилиниши мумкин:  тутинган ота-онанинг (айрим ҳолларда, уларнинг оила аъзоларидан бирининг) тутинган фарзанд тарбияси билан тўлақонли шуғулланиши имконини бермайдиган ёки бола соғлиғи ёки ҳаёти учун хавф туғдирадиган касаллик билан касалланганида;  тутинган ота-она оилавий аҳволнинг кескин ўзгариши (янги оила қурилиши, тутинган ота-онадан бирининг вафоти ва бошқалар)да;  тутинган ота-онанинг мулкий мавқеининг тутинган бола тарбияси ва таъминоти билан шуғулланиш имкониятига жиддий таъсир кўрсатадиган даражада ўзгаришида;  тутинган ота-она билан бола ўртасида бартараф қилиш имкони бўлмаган тушунмовчиликлар пайдо бўлганда;  тутинган ота-онанинг ўз фарзандлари (ёки бошқа оила аъзолари) билан тутинган бола ўртасида жиддий низолар вужудга келганда;  тутинган оилада тарбияга берилган боланинг яшаши, таълим ва тарбия олишига салбий таъсир кўрсатувчи бошқа ноқулай шароит вужудга келганда;  бола ўз ота-онасига қайтарилганда;  бола фарзандликка олинганда (шу жумладан тутинган ота-она томонидан). Оилага тарбияга берилган болалар: Ўзларига тегишли бўлган алимент, шунингдек, пенсия, нафақа ва бошқа ижтимоий тўловларни олиш; Уй-жойга бўлган мулк ҳуқуқи ёки уй-жойлардан фойдаланиш; қонун ҳужжатларига мувофиқ уй-жой олиш каби ҳуқуқларини сақлаб қоладилар.

www.arxiv.uz Оилага тарбияга берилган болалар ўз ҳуқуқ ва манфаатларини ҳимоя қилиш, ота-онаси ва қариндошлари билан кўришиш ҳуқуқига ҳам эгадир. Боланинг манфаатига дахлдор ҳар қандай масала оилада ҳал қилинаётганида бола ўз фикрини билдиришга ҳақли. Вояга етган ҳар икки жинсдаги шахслар тутинган ота-она бўлиши мумкин, қуйидагилар бундан мустасно: Суд томонидан муомалага лаёқатсиз ёки муомала лаёқати чекланган деб топилган шахслар; Суд томонидан ота-оналик ҳуқуқидан маҳрум қилинган ёки ота-оналик ҳуқуқи чекланган шахслар; Қонун билан ўз зиммасига юклатилган мажбуриятни лозим даражада бажармаганлиги учун васийлик ёки ҳомийлик вазифаларини бажаришдан четлаштирилган шахслар; Илгари фарзандликка бола олган, лекин ушбу Кодекс 169-моддасининг биринчи қисмида назарда тутилган асослар бўйича суд томонидан фарзандликка олиш бекор қилинган шахслар; Қасддан қилган жиноятлари учун илгари ҳукм қилинган шахслар; Ссоғлиғининг ҳолатига кўра болани тарбиялаш мажбуриятини бажара олмайдиган шахслар. Болаларни тарбияга олган шахслар (тутинган ота-она) қонун томонидан ўзларига берилган ҳуқуқлардан фақат бола манфаатларини таъминлаш мақсадидагина фойдаланишлари лозим

www.arxiv.uz Фойдаланган адабиётлар : 1. Ўзбекистон Республикаси Конституцияси. Т., «Адолат», 2000. 2. Ислом Каримов. Ўзбекистон ХХ1 асрга интилмоқда. Т., «Ўзбекистон», 1999. 3. Ислам Каримов. Хавфсизлик ва барқарор тараққиёт йўлида. Т., «Ўзбекистон», 1998. 4. Ўзбекистон Республикасининг Оила кодекси. Т., «Адолат»,1998. 5. Ўзбекистон Республикаси Оила кодексига шарҳлар. Т., «Адолат»,2000. 6. Ўзбекистон Республикасининг Фуқаролик кодекси. Т., «Адолат»,1996. 7. Қуръони карим ва ҳадиси шарифлар оила, қариндош, қўшничилик муносабатлари ҳақида. Т., 2001. 8. Инсон ҳуқуқлари тўғрисида халқаро билль. Т., «Адолат», 1992. 9. Амир Темур ўгитлари. Т., «Навруз», 1992; 10. Ф. Отахўжаев. Никоҳ ва унинг ҳуқуқий тартибга солиниши. Т., «Ўзбекистон», 1995. 11. О.А.Ганцкая. Полиская семья. М., «Наука», 1988. 12. www.uzedu.uz

Похожие

Давлат чегараси тушунчаси ва уни ўрнатиш тартиби

Божхона расмийлаштируви ва унинг тартиби

Никоҳ тузиш тартиби ва шартлари

Ўзбекистонда никоҳ тузиш тартиби ва шартлари 2 ( Узбекистонда никох тузиш тартиби ва шартлари

Парламентни шакллантиришнинг асосий принциплари ва тартиби