Ҳукуматни тузиш, унинг таркиби ва бошлиғи ( Хукуматни тузиш, унинг таркиби ва бошлиги ) - Юриспруденция - Рефераты

Ҳукуматни тузиш, унинг таркиби ва бошлиғи ( Хукуматни тузиш, унинг таркиби ва бошлиги )

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

85.5 KB

Ҳукуматни тузиш, унинг таркиби ва бошлиғи Reja: 1. Ҳукумат ички тузилишининг 2 тизими: континентал (АҚШ, Франция, ГФР ва англосаксон Буюк британия ва ҳ 2. Ҳукумат таркибига тасниф.

Хорижий давлатларда ижро этувчи ҳокимят органлари фаолиятининг ташкилий ҳуқуқий асослри тўғридан-тўғри ўз давлатларининг конституцияларида, қонунларида, низом ва уставларида кўрсатилган бўлади. Масалан, Австрия конститутциясининг 19-моддасига биноан ижро этувчи ҳокимятнинг юқори органи Федерал президент,федарал министр ва давлат котиблари, шунингдек ўлкалар ҳукуматларининг аъзоларидир деб кўрсатилган. Федерал ҳукуматнинг ташкил этилиши ва фаолиятини тартибга солувчи ҳуқуқий меъёрлар мазкур конституциянинг 69-77-моддаларида ўз ифодасини топган. Бинобарин, 69-моддада ёзилишича Федерасия ишларини олий даражада бошқарув,агр у Федерал президентга топширилмаган бўлса, Федерал канцлерга, вице- канцлерга ва бошқа федерал министрларг топширилади. Улар федерал канцлер бошчилигида биргаликда федерал ҳукуматни ташкил этадилар. Вице-канцлер федерал канцлернинг барча соҳаларидаги ваколатларини бажариб туради. Бир вақтнинг ўзида федерал канцлерга ва вице-канцлерга уларнинг ўз вазифаларини амлга оширишларида тўсқинлик қиладиган холатлар мавжуд бўлган тақдирда, федерал президент федерал ҳукумат аъзоларидан бирига федерал канцлер вазифаларини бажариб туришни топширади. 70-моддада кўрсатилишича, федерал канцлер ҳам, унинг таклифи билан федерал ҳукуматнинг қолган аъзолари ҳам федерал президент томонидан тайинланади. Федерал канцлернинг ёки федерал ҳукуматнинг бутун таркиби билан истеъфога чиқиши учун тегишли таклиф талаб қилинмайди; федерал ҳукумат айрим аъзоларининг истефога чиқиши федерал канцлернинг таклифи билан амалга оширилади. Федерал канцлерни ёки федерал ҳукуматнинг бутун таркибини тайинлаш тўғрисидаги қарор янги тайинланган федерал канцлер мимзоси билан тасдиқланади; истеъфога чиқишни имзи билан тасдиқлаш талаб қилинмайди. Миллий кенгашга сайланиш ҳукуқига эга бўлган шахсгина федерал канцлер, вице- канцлер ёки федерал министр этиб тайинлаши мумкин; федерал ҳукумат аъзолари миллий кенгаш таркибига кирмасликлари керак. Агар федерал ҳукумат истеъфога чиққан бўлса,федерал президент янги федерал ҳукумат ташкил топгунга қадар бошқарувчи амалга ошириб туриш вазифасини истеъфога кетган ҳукуматнинг аъзоларига ёки федерал идораларнинг юқори амалдорларига юклаш ва улардан бирига федерал ҳукуматга вақтинча бошчилик қилиб туришни топшириши лозим(71-модда).

Федерал ҳукумат аъзолари, шунингдек, давлат котиблари Миллий кенгаши, федерал кенгаш ва федерал мажлиснинг барча йиғилишларида, шунингдек, бу ваколатли органларнинг қўмиталари мажлисларида қатнашиш ҳуқуқига эгадирлар. Бироқ Бош қўмитанинг доимий кичик қўмитаси мажлисларида ва Миллий кенгаш тургов қўмиталарининг мажлисларида-фақат алоҳида таклиф билан қатнашишадилар. Федерал қонуннинг Миллий кенгаш регламенти, шунингдек, федерал кенгаш регламенти ҳақидаги батафсилроқ қоидалари билан федерал ҳукумат аъзолри ва давлат котиблари ўз талабларига муофиқҳар қандай ҳолатда ўз фикрларини айтишлари лозим (75-модда). Австрияда давлат ҳокимятиларидан бири бўлган федерал ҳукумат, яъни ижро этувчи ҳокимятнинг ташкилий ҳуқуқий асослари шу ва шу каби моддаларда ўз ифодасини топган. Озарбайжон Республикасида ижро этувчи юқори ҳокимият органи-бош вазир бошчилик қиладиган Вазирлар Маҳкамасидир. Ҳукумат Озарбайжон Республикасининг Президентига мансубдир. Озарбайжон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг мақоми конституциясининг 114-моддасида кўрсатилган. Унда ёзилишча, Озарбайжон Республикаси Президенти ижро этувчи ваколатларни амалга ошириш мақсадида Озарбайжон Республикасининг Вазирлар Маҳкамсини ташкил этиш. Озарбайжон Республикасининг Вазирлар Маҳкамаси Озарбайжон Республикасининг Президенти ижро этувчи ҳокимиятининг юқори органи ҳисобланади. Озарбайжон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси Озарбайжон Республикаси Президентига бўйсунади ва унга ҳисобот беради. Озарбайжон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг фаолит кўрсатиш тартиби Озарбайжон Республикаси Президенти томонидан белгиланади дейилган. Озарбайжон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси таркибига Озарбайжон Республикаси Бош вазир, унинг ўринбосари, вазирлар ва марказий ижро этувчи ҳокимият органларининг боқа рахбарлари киради.(115-модда). Вазирлар Маҳкамасининг Мажлисларида одатда Бош вазир раислик қилади. (117- модда). Бош Вазир Миллий Мажлиснинг розилиги билан Президент томонидан тайинланади. (118-модда). Конституциянинг 119-моддасида Вазирлар Махкамасининг Ваколатлари қайд этилган. Унга қуйидагилар киради: Республика давлат бюджети лойхасини тўз ади ва уни Президентга тақдим этади; Республика давлат бюджетининг ижро этилишини таъминлайди;

Молия-кредит ва пул сиёсатининг амалга оширилишини таъминлайди; Давлат ижтимоий дастурларининг амалга оширилишини таъминлайди; Вазирларга ва бошқа ижро этувчи ҳокимият марказий органларига рахбарлик қилади, уларнинг хужжатларини бекор қилади; Президент томонидан унинг ихтиёрига берилган бошқа масалаларни ҳал қиладли. Озарбайжон Республикаси бош вазири, унинг ўринбосарлари, вазирлар, ижро этувчи марказий ҳокимиятнинг бошқа органлари рахбарлари сайлаб қўйиладиган ёки тайинланадиган илмий, педогоглик ва ижодий фаолиятдан ташқари ҳеч қандай ловозимни эгаллаб туришлари мумкин эмас, тадбиркорлик, тижорат ва бошқа хақ тўланадиган фаолият билан шуқулланишлари мумкин эмас, лавозим маоши ҳамда илмий, педогогилик ва ижодий фаолиятдан олинган мабағлардан ташқари бошқа хақ олишлари мумкин эмас (122-модда). Жойлардаги ижро этувчи ҳокимиятни ижро этувчи ҳокимият бошлиғи амалга оширади. Ижро этувчи ҳокимият бошлиғлари Президент томонидан лавозимига тайинланади ва лавозимидан озод қилинади. Жойлардаги ижро этувчи ҳокимиятнинг ваколатлари Президент томонидан белгиланади. (124-модда). Жазоир ҳалқ демократик Республикасида ижро этувчи ҳокимият Президент бошчилигидаги Вазирлар кенгаши томонидан амалга оширилди. Конституциянинг 39- моддасида: «ижро этувчи ҳокимият республика презденти унвонига эга бўлган давлат бошлиғи га юкланади, -дейилган Республика Презденти унвонига эга бўлган давлат бошлиғига юкланади,» - дейилган. Республика Президенти қонунларнинг ижро этилишини таъминлайди (52-модда). Президент бош вазирни тайинлайди. Бош вазир ҳукуматни тўз ади, у Миллий ҳалқ мажлиси олдида масъулиятлидир. Арманистон Республикасида эса ижро этувчи ҳокимиятни Арманистон Республикаси ҳукумати амалга оширади. Ҳукумат бош министр ва министрлардан ташкил топади; Ҳукумат ваколатлари конституция ва қонунлар билан белгиланади. Ҳукуматнинг тузилиши ва фаолият кўрстиш татиби Бош министр тақдимига кўра Республика Президенти фармони билан белгиланади. Бош министр хукуматнинг кундалик фаолиятига раҳбарлик қилади ва министрлар ишини мувофиқлаштириб туради.

Бош министр қарорлар қабул қилади. Бош министрнинг қарорларини хукумат фаолияти тартибида назарда тутилган ҳолларда, шунингдек, бу қарорларни амалга оширадиган минстрлар ҳам имзолайдилар. Ҳукумат аъзоси бирон бир вакиллик органи аъзоси бўлиш, давлатнинг бошқа лавозимини эгаллаш ёки ҳақ тўланадиган бошқа ишни бажариши мумкин эмас. Ҳукумат: 1) Ўз фаолияти дастурини Миллий Мажлиснинг маъқуллашига тақдим этади; 2) Давлат бюджети лойиҳасини Миллий мажлис тасдиғига тақдим этади, бюджетнинг ижросини таъминлайди, шу муносабат билан Миллий мажлисга хисобот тақдим этади; 3) Давлат мулкини бошқаради; 4) Ягона молия – иқтисодий, кредит ва давлат солиқ сиёсатининг амалга оширилишини таъминлайди; 5) Фан, таълим, маданият, соғлиқни сақлаш, ижтимоий таъминот ва табиатни муҳофаза қилиш соҳаларида давлат сиёсатининг амалга оширилишини таъминлайди; 6) Республика мудофааси, миллий ҳавфсизлиги ва ташқи сиёсатини аммалга оширишни таъминлайди; 7) Қонунчиликни мустаҳкамлаш, фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини ҳимоя қилиш, мулкчилик ва жамоат тартибини муҳофаза қилиш юзасидан чора-тадбирлар кўради. Белорус Республикаси Конституциясининг IV -бўлими V -боби «Белорус Ресубликаси хукумати – министрлар кенгаши» – деб номланади. Белорус Республикаси ижро этувчи ҳокимиятни Белорусь Респуликаси ҳукумати – министрлар кенгаши амалга оширади. У давлат бошқарувининг марказий органидир. Ҳукумат ўз фаолиятида Белорусь Республикаси Президентига ҳисоб беради ва Белорусь Республикаси Парламенти олдида жавобгардир. Ҳукумат Республиканинг янги сайланган Президенти олдида ўз ваколатларини соқит қилади. Хукумат Бош минсмтр, униг ўринбосарлари, министрлардан ташкил топади. Ҳукумат таркибига респулика давлат бошқарувининг бошқа органлари раҳбарлари ҳам кириши мумкин. Президент Бош минстрни Вакиллар палатасининг розилиги билан тайинлайди. Бу масала хусусидаги қарор Бош министр номзоди бўйича таклиф киритилган кундан эътиборан кўпи билан икки ҳавфта муддат ичида вакиллар палатаси томонидан қабул қилинади. Вакиллар палатаси Бош министрни тайинлашга розилик беришни икки марта

рад қилган тақдирда, Президент Бош министр вазифасини бажарувчини тайинлашга, вакиллар паластасини тарқатиб юбриш ва янги сайловлар тайинлашга хақлидир. Ҳукумат ишига бош министр раҳбарлик қилади. Бош министр : 1) ҳукумат фаолиятига бевосита рахбарлик қ илишни амалга оширади ва унинг иши учун шахсан маъулдир . 2) Ҳукумат қарорларини имзолайди ; 3) Ўзи лавозимга тайинланганидан кейин икки ой муддат ичида Парламентга ҳукуматнинг фаолият дастурини та қ дим этади , бу дастур рад қ илинган та қ дирда яна икки ой муддат ичида ҳукуматнинг фаолият дастурини такроран та қ дим этади ; 4) Ҳукумат фаолиятининг асосий йўналишлари тўғрисида ваунинг муҳим қарорлари ҳақида Президентга ахборот бериб туради ; 5) Ҳуматни ташкил ташкил этиш ва унинг фаолити билан боғлиқ бошқа функцияларни бажаради ; Ҳукумат ёки унинг ҳар қандай аъзоси Президентга агар ўзига юкланган вазифаларни бундан буён амалга оширишнинг иложи йўқ деб ҳисобласа , ўзининг истеъфога чиқишини баён қилишга ҳақлидир . Агар вакиллар палатаси Ҳукуматга ишончсизлик билдирса , ҳукумат ўзининг истеъфога чиқишини Президентга билдиради . Бош минстр вакиллар палатаси олдига , тақдим этилган дастур бўйича ёки аниқ сабабга кўра ҳукуматга ишонч билдириш тўғрисидаги масалани қўйиши мумкин . Агар вакиллар палатаси ишонч билдиришни рад этса , Президент ўн кун муддат ичида ҳукуматнинг истеъфога чиқиши ёки вакиллари палатасини тарқатиб юбориш ва янги сайловлар тайинлаш тўғрисида қарор қабул қилишга хақлидир . Истеъфога чиқиш рад қилинган тақдирда ҳукумат ўз ваколатларини амалга оширишни давом эттиради . Президент ҳукуматнинг истеъфога чиқиши тўғрисида ўз ташаббуси билан қарор қабул қилишга ва ҳукуматнинг ҳар қандай аъзосини лавозимидан озод қилишга ҳақлидир . Ҳукумат истеъфо чиққан ёки ваколатларини соқит қилган тақдирда Президентнинг топшириғига кўра ўз ваколатларини янги . ҳукумат ташкил этилгунча қадар амалга оширишни давом эттиради . (106- модда ). Беларусь Республикаси ҳукумати : Ўзига бўйсунувчи давлат бошқаруви оргнларига ва ижро этувчи бошқа ҳокимият органларига рахбарлик қилади ; ички ва ташқи сиёсатнинг асосий йўналишларини ишлаб чиқади ҳамда уларни амалга ошириш чораларини кўради ;

Парламентга киритиши учун республика бюджети ойихаси ва унинг ижро этилиши ҳақидаги ҳисоботни тўз иб чиқади ва Президентга тақдим этади ; Ягона иқтисодий , молиявий , кредит ва пул сиёсатини , фан , маданият , таълим , соғлиқни сақлаш , экология , ижтимоий таъминот ва меҳнат ҳақ тўлаш соҳаларидаги давлат сиёатини ўтказишни таъминлайди ; фуқароларнинг ҳуқуқ ва эркинликларини таъминлаш , давлат манфаатларини , миллий ҳавфсизлик ва мудофаа қобилиятини ҳимоя қилиш , мулкчиликни ва жамоат тартибини мухофаза қилиш , жиноятчиликка қарши кўраш бўйича чоралар кўради ; Респуликанинг мулки ҳисобланган мол - мулкка нисбатан мулкдор номидан иш кўради , давлат мулкини бошқаришни ташкил этади ; Конституция, қонунлар ва президент декретлари, фармонлари ҳамда фармойишларини бажарилишини таъминлайди; Министрликлар ва республика давлат бошқаруви бошқа органларининг хужжатларини бекор қилади; Конституция, қонунлар ва президент хужжатлари билан ўзига юкланган бошқа ваколатларни амалга оширади (107-модда). Ҳукумат республика ҳудудида мажбурий кучга эга бўлган қарорлар чиқаради. Бош министр ўз ваколатлари доирасида фармойишлар чиқаради. Ҳукуматнинг ваколати, уни ташкил этиш ва фаолият кўрсатиш тартиби конституция асосида Белорусь Республикасининг министрлар кенгаши тўғрисидаги қонун билан белгиланади (108-модда). Германия Федератив Республикаси Конституциясининг VI -боби «Федерал хукумат» деб номланади. Федерал ҳукумат федерал канцлер ва федерал министрлардан ташкил топади (62- модда). Федерал канцлер, федерал Президент такилифи билан бундестат томонидан мЎз окарасиз сайланади. Бундестат аъзолари кўпчилигини лавозимини тўплаган шахс сайланган ҳисобланади. Сайланган шахс федерал президент томонидан тайинланиши лозим. Агар такилиф этилган шахс сайланмай қолса, бундестат сайловдан кейин 14 кун мобайнида федерал канцлернинг ўз аъзоларининг мутлоқ кўпчилиги билан сайлаши мумкин (63-модда). Федерал министрлар федерал канцлер таклифи билан федерал президент томонидан тайинланади ва бўшатилади.

Федерал канцлер ва федерал министрлар лавозимига киришишда Бундестаг олдида қасамёд қиладилар (64-модда). Федерал канцлер сиёсатни асосий йўналишларини белгилайди ва бунинг учун жавобгар бўлади. Ана шу асосий йўналишлар доирасида ҳар бир федерал минстр ўз тармоғидаги ишларни масъулият билан мустақил равишда олиб боради, федерал минстрлар ўртасидаги фикрларда тавофутлар мавжуд бўлганда бу масалани федерал хукумат ҳал қилади. Федерал канцлер ҳукумат ишларини федерал ҳукумат қабул қилган ва федерал президент маъқуллаган регламентга мувофиқ олиб боради (65-модда). Федерал канцлер ва федерал министлар хақ тўланадиган бошқа ҳеч қандай лавозимларни эгаллашлари, бирон-бир тижорат ёки касб фаолиятини амалга оширишлари ёки раҳбарият таркибига киришишлари, Бундестаг розилигисиз эса, фойда олиш мақсадида ҳеч бир корхонанинг кЎз атув кенгаши таркибига киришлари мумкин эмас (66- модда).

Адабиётлар : 1. Ўзбекистон Республикаси Конституцияси Т. «Адолат» 2003 й. 2. Каримов И.А. Ўзбекистоннинг ўз истиқлол ва тараққиёт йўли. — Т., “Ўзбекистон”, 1992. 3. Каримов И.А. Ўзбекистон — келажаги буюк давлат. — Т., “Ўзбекистон”, 1992. 4. Каримов И.А. Буюк келажагимизнинг ҳуқуқий кафолати. — Т., “Ўзбекистон”, 1993. 5. Каримов И.А. Ўзбекистон: миллий истиқлол, иқтисод, сиёсат, мафкура. — Т., “Ўзбекистон”, 1993. 6. Каримов И.А. Биздан озод ва обод Ватан қолсин! — Т., “Ўзбекистон”, 1993. 7. Каримов И.А. Буюк келажагимизнинг ҳуқуқий кафолати. — Т., “Ўзбекистон”, 1993. 8. Каримов И.А. Ўзбекистоннинг сиёсий-ижтимоий ва иқтисодий истиқболининг асосий тамойиллари. — Т., “Ўзбекистон”, 1995. 9. Инсон ҳуқуқлари умумжаҳон декларацияси. — Т., “Адолат”, 1992. 10. Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси. — Т., “Адолат”, 1998. 11. Қаюмов Р.Қ. Ўзбекистон Республикасининг конституциявий ҳуқуқи. — Т., “Адолат”, 1998. 12. Инсон ҳуқуқлари тўғрисидаги халқаро билл p . — Т., 1992. 13. Бобоев Ҳ.Б., Рамазонов И. Инсон ҳуқуқлари. Т., 1997 й. Ўқув қўлланмаси. 14. Х.Т. Ҳокимиятлар тақсимланиши назарияси, Ўзбекистон давлат органлари тизимининг такомиллашуви. — Т., 1995.

Похожие

Ўрмон тузиш ( Урмон тузиш)

Никоҳ тузиш тартиби ва шартлари

Ўзбекистонда никоҳ тузиш тартиби ва шартлари 2 ( Узбекистонда никох тузиш тартиби ва шартлари

Жиноят таркиби

Узбекистон Республикаси Президенти – давлат ва ижроия хокимияти бошлиги