Ҳуқуқий тарғибот шакллари - Юриспруденция - Рефераты

Ҳуқуқий тарғибот шакллари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

90 KB

Ҳуқуқий та рғиб от шакллари Режа: 1. Прокуратура органларида қонунларни мужассамлаштириш. 2. Прокуратура органларида ариза, шикоят ва (таклиф)мурожаатлари бўйича ишлашнинг мазмуни ва аҳамияти. 3. Прокуратура органларида шикоятларни кўриш ва ҳал қилиш

Ҳуқуқий тарғибот шаклларига қуйидагилар киради:  Қонунлар ижросини назорат қилиш борасида аниқланган қонунбузилишларини бартараф этиш, келгусида шу каби қонунбузилишлари келиб чиқмаслиги учун тегишли чора тадбирлар белгилаш учун тақдимнома киритиш;  ушбу киритилган тақдимномаларни жойларда муҳокама этиш чоғида, мажлислар, йиғилишлар ва бошқа шунга ўхшаш тадбирларда қатнашиш;  Телевидение орқали ҳуқуқ тарғиботини олиб бориш;  Радио орқали ҳуқуқ тарғиботини амалга ошириш;  Матбуот орқали ҳуқуқий тарғибот ишларини амалга ошириш;  Суд минбарларидан туриб, ҳуқуқий тарғибот ишларини амалга ошириш;  Маҳаллар фуқаролар йиғинлари, қишлоқ фуқаролар йиғинлари, халқ депутатларининг тегишли худудий мажлисларида қатнашиш орқали ҳуқуқий тарғибот ишларини олиб бориш каби шакллари мавжуд. Ҳуқуқий тарғиботнинг бошқа шакллари ҳам бўлиши мумкин:  Масалан, мактаблар, лицейлар, ўрта ва олий ўқув юртларида ҳуқуқий тарғиботни амалга ошириш учун турли хил тадбирлар-ўйинлар, мусобақалардан фойдаланиш;  Наъмунавий сайёр суд мажлисларини мактаблар, лицейлар, ўрта ва олий ўқув юртларида амалга оширилиши;  Ҳозирги кунда интернет тармоқлари орқали, компютер маҳсулотларининг тарқатмалари тарзида ҳам амалга оширилиши; Қонунчилик тарғиботи фаолиятини амалга ошириш учун Ўзбекистон Республикаси Бош прокуратурасида 3 нафар ходимдан иборат “Қонунчилик тарғиботи бўлими” мавжуд. Қорақалпоғистон Республикаси Прокуратураси, Тошкент шаҳар ва вилоятлар прокуратураларида “Қонунчилик тарғиботи бўйича прокурорнинг катта ёрдамчиси” мавжуд. Туман(шаҳар) прокуратураларида бу вазифани амалга оширилишини туман(шаҳар) прокурори ички меҳнат тақсимоти бўйича ўз буйруғи билан

белгилаб қўяди. Одатда, жорий ва истиқболли режада прокурорлар ва прокуратура ходимлари бу вазифани амалга ошириш бўйича ўз олдиларига мажбурият олиб, ўз иш режаларига киритиб қўядилар. Ҳар бир ходим йилнинг аниқ бир ойида айнан қайси қонунчилик тарғиботи бўйича фаолият кўрсатиши илгаридан белгилаб олинади. Содир қилинган жиноятлар бўйича уларни олдини олиш юзасидан киритилган тақдимномаларнинг муҳокамаси, суд муҳокамаларидаги суд музокараси чоғидаги суд минбаридан фойдаланиш ва янги қабул қилинган қонунларнинг тушунтириш ишлари режадан ташқари амалга оширилади. Прокуратура органларида қонунларни мужассамлаштириш. Прокуратура органларида қонунларни мужассамлаштириш ишини ҳам юқорида таъкидланган тартибда ҳуқуқий тарғибот фаолиятини амалга оширувчи ходимлар томонидан амалга оширилади. Қонунларни мужассамлаштириш ишида бевосита прокурорнинг ўзи масъул ҳисобланади. Чунки, амалдаги қонунларнинг аниқ ва бир ҳилда бажарилиши устидан назоратни амалга оширувчи прокуратура ходимлари ҳар кунги қабул қилинаётган қонунларни яхши ўзлаштирган бўлишлари, киритилаётган ҳар бир ўзгартиш ва қўшимчаларни доимий равишда ўзлаштириш боришлари ва жорий қилиб боришлари зарур. Бунинг учун ҳар доим прокуратура идораларида доимий равишда “назорат” кодекслари(контрольн ы й), “назорат” қонунлари жорий қилинган. Ҳозирги кунда, ҳукуматимиз томонидан қабул қилинаётган Қарор ва Фармойишлар, Президентимиз Фармонлари, янги Қонунларни ўз вақтида жорий қилиш юзасидан прокуратура идоралари “Норма” ҳуқуқий компютер тўпламларидан ҳ амда www . Lex . uz Интернет тармоғи дастурларидан ҳам фойдаланишмоқда.

Прокуратура органларида ариза, шикоят ва (таклиф)мурожаатлари бўйича ишлашнинг мазмуни ва аҳамияти. Прокуратура органларида Ўзбекистон Республикаси Бош прокуроридан тортиб, туман, шаҳар прокурорларигача, умуман прокуратура органларининг барча прокурор — тергов ходимлари томонидан фуқароларнинг ариза, шикоят ва мурожаатлари бўйича ишлаш юзасидан тегишли чора ва тадбирлар белгиланган. Улар т ом они да н ой нин г, ҳа ф т ан ин г м аъ лум б ир кун ла ри в а к унн ин г м а ъл ум с о а т л а р и қ а б у л в а қ т и қ и л и б б е л г и л а н и б , р а с м и й р а в и ш д а , а л б а т т а , п р о к у р а т у р а и д о р а с и н и н г к и р и ш ж о й и д а к ў р и н а р л и е р д а қ а й с и б и р пр ок ур ор — т ер го в хо дим и қа чо н в а қа йс и в ақ тд а ф уқ ар ол ар ни қ аб ул қилишлиги жадвал асосида кўрсатиб қўйилган. Прокуратура органларида шикоятларни кўриш ва ҳал қилиш ҳам Ўзбекистон Республикасининг «Фуқароларнинг мурожаатлари тўғрисида»ги қонуни талаблари ва бошқа қонун ва қонун ости ҳужжатларида кўрсатилган муддат ва тартибларда амалга оширилади. Шунингдек Бош прокурорнинг 2004 йил 10 декабрдаги 37-сонли буйруғи билан тасдиқланган “Ўзбекистон Республикаси прокуратураси органларида фуқаролар ва юридик шахсларнинг мурожаатларини кўриб чиқиш тартиби тўғрисидаги Йўриқнома асосида амалга оширилади: Ўзбекистон Республикаси прокуратураси органларида фуқаролар ва юридик шахсларнинг мурожаатларини кўриб чиқиш тартиби тўғрисидаги ЙЎРИҚНОМА Умумий қоидалар Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси ҳамда «Фуқароларнинг мурожаатлари тўғрисида»ги қонунида Ўзбекистон Республикаси фуқароларининг, чет эл фуқаролари ва фуқаролиги бўлмаган шахсларнинг давлат органлари ва муассасаларига аризалар, таклифлар ва шикоятлар билан мурожаат этиш ҳуқуқи кафолатланган.

Ўзбекистон Республикасининг «Прокуратура тўғрисида»ги қонунида фуқароларнинг ҳуқуқ ҳамда эркинликларини ҳимоя қилиш прокуратура органларининг асосий вазифаларидан бири деб эътироф этилган. Прокурорлар фуқароларнинг ариза ва шикоятларини ҳамда юридик шахсларнинг мурожаатларини кўриб чиқадилар, уларнинг бузилган ҳуқуқларини тиклаш ва қонуний манфаатларини ҳимоя қилиш чора- тадбирларини кўрадилар. Мурожаатларни кўриб чиқишда Ўзбекистон Республикаси «Фуқароларнинг мурожаатлари тўғрисида»ги қонунида мустаҳкамланган фуқароларнинг мурожаат этиш ҳукуқининг ихтиёрийлиги, бу ҳуқуқдан фойдаланаётганида камситишга йўл қўйилмаслиги, мурожаатни қабул қилиш ва кўриб чиқишнинг мажбурийлиги ҳамда фуқароларнинг мурожаат этиши муносабати билан уларнинг хавфсизлиги кафолатларини таъминлайдилар. Ўзбекистон Республикаси Бош прокуратурасида, Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар, Тошкент шаҳар, Ўзбекистон Республикаси Транспорт, Ҳарбий, шаҳар, туман прокуратураларн ва уларга тенглаштирилган прокуратураларда мурожаатларни кўриб чиқиш, ҳал этиш ҳамда фуқароларни қабул қилиш ягона тартибда мазкур Йўриқномага мувофиқ амалга оширилади. Мурожаатларни қабул қилиш, рўйхатдан ўтказиш, расмийлаштириш, ҳисоб варақаларини юритиш, уларнинг ижросини назорат қилиш, жўнатиш, нусха кўпайтириш ҳамда архивга топшириш тартиби "Ўзбекистон Республикаси прокуратураси органларида иш юритиш ва ҳужжатлар ижросини назорат қилиш тўғрисида''ги Йўриқнома билан белгиланади. Мурожаатларни кўриб чиқиш ҳамда фуқароларни қабул қилиш ишларига умумий раҳбарлик Республика Бош прокуратурасида Бош прокурорнинг ўринбосарларидан бири, вилоят, шаҳар, туман прокуратуралари ва уларга тенглаштирилган прокуратураларда тегишли прокурорлар томонидан амалга оширилади.

Ўзбекистон Республикаси Бош прокуратурасининг фуқаролар мурожаатлари ва хатлар бўлими, вилоят прокурорлари ва уларга тенглаштирилган прокурорларнинг соҳа, бўйича катта ёрдамчилари томонидан бу борадаги ишлар бевосита ташкил этилади ва таъминланади. Ўзбекистон Республикаси Бош прокуратураси, Қорақалпоғистон Республикаси, Тошкент шаҳар, вилоятлар прокуратуралари ва уларга тенглаштирилган прокуратураларнинг таркибий тармоқ раҳбарлари, шаҳар, туман прокурорлари ва уларга тенглаштирилган прокурорлар мурожаатларни мазкур Йўриқнома талабларига қатьий риоя этган ҳолда кўриб чиқилиши ва қонуний ҳал қилиниши учун масъулдирлар. Прокуратура органларининг барча ходимлари фуқаролар мурожаатларини ўз вақтида, ҳолисона ва қонуний ҳал этилишига, уларнинг поймол этилган ҳуқуқ ва эркинликлари, қонуний манфаатларини фақат қонунда белгиланган ҳуқуқий воситалар билан ҳимоя қилинишига, қонунни бузган шахсларни жавобгарликка тортиш ҳамда фуқарога етказилган зарарни қоплаш чора-тадбирларини кўришга жавобгардирлар. Фуқароларнинг шахсий қабўлини ташкил этиш ва амалга ошириш, мурожаатларни белгиланган тартибда ва муддатда кўриб чиқиш ва қонуний ҳал қилишга масъулиятсизлик билан ёндашган прокурор-тергов ходимлари интизомий жавобгарликка тортиладилар. Ушбу Йўриқномада қуйидаги асосий тушунчалар қўлланилади: мурожаат — фуқаро, жамоа, мансабдор ва бошқа шахснинг ёзма ёки оғзаки шаклда баён қилинган аризаси, таклиф ёки шикояти; ариза - фуқаронинг ўз ҳуқуқлари, эркинликлари ва қонуний манфаатларини рўёбга чиқаришда ёрдам кўрсатиш тўғрисидаги илтимоси баён этилган мурожаат; таклиф - фуқаронинг прокуратура органлари фаолиятини такомиллаштиришга доир тавсияларни ўз ичига олган мурожаат; шикоят - фуқаронинг бузилган ҳуқуқлари, эркинликлари ва қонуний манфаатларини тиклаш тўғрисидаги талаби баён этилган мурожаат;

мурожаатнинг дубликати - бир шахс томонидан айнан бир масала юзасидан берилган мурожаатнинг нусхаси; такрорий мурожаат - аввалги мурожаат бўйича қабул қилинган қарордан норози бўлиб, бундай қарорни қабул қилиб жавоб берган прокуратура органига айнан бир шахснинг айнан бир масала юзасидан қайта мурожаати. II. Йўриқноманинг амал қилиш доираси Мазкур Йўриқнома қоидалари инсон ва фуқароларнинг ҳуқуқ ҳамда эркинликлари, жамият ва давлатнинг қонун билан қўриқланадиган манфаатларини бузилиши тўғрисидаги маълумотларни ўз ичига оладиган ёзма ёки оғзаки шаклда баён қилинган, шахсан, қонуний вакил ёки алоқа воситалари орқали берилган мурожаатларга тадбиқ этилади. Ўзбекистон Республикаси Президентининг Девони, Олий Мажлис, Олий Мажлиснинг Инсон ҳуқуқлари бўйича вакили, инсон ҳуқуқлари бўйича миллий Марказ, Вазирлар Маҳкамаси, Конституциявий суд, республика бошқарув идоралари ва жамоат бирлашмалари, Ўзбекистонда аккредитациядан ўтган халқаро ташкилотлар, жамғармалар ҳамда хорижий давлатлар ваколатхоналари, оммавий ахборот воситалари вакилларидан келиб тушган мурожаатлар ҳам мазкур Йўриқномага мувофиқ кўриб чиқилади. Жиноятга оид аризалар, хабарлар ва бошқа маълумотлар Ўзбекистон Республикаси Жиноят процессуал кодекси билан белгиланган тартибда кўриб чиқилади. Суриштирув органлари, суриштирувчилар, терговчилар ва прокурорларнинг жиноят ишларининг тергови ҳамда материалларни ҳал қилиш билан боғлиқ ҳаракатлари ва қарорлари, шунингдек, судларнинг қарорлари юзасидан тушган шикоятлар тегишлича жиноят-процессуал, фуқаролик ёки хўжалик процессуал қонунчилигида кўзда тутилган муддат ва тартибда ҳамда ваколатлар доирасида кўриб чиқилади.

III. Мурожаатларни кўриб чиқиш тартиби ва муддатлари Прокуратура органларига келиб тушган мурожатлар иш юритувга қабул қилиниши, қуйи турувчи прокуратура органларга ёки бошқа идораларга юборилиши ёхуд аввалги мурожаатга қўшиб, кўриб чиқилиши мумкин. Мурожаатлар, агар улар қўйилган масалаларни ҳал этиш ваколат доирасига кирмайдиган прокуратура органига юборилган бўлса, ёки юқори турувчи прокуратура органи томонидан мурожаатни қуйи турувчи прокуратура органи кўриб чиқиши мақсадга мувофиқ деб топилса, узоғи билан беш кунлик муддат ичида тегишли органларга юборилади ва бу ҳақда фуқарога хабар қилинади. Агар бир таркибий тармоққа келиб тушган мурожаат бошқа таркибий тармоққа тааллуқли бўлса, ушбу мурожаат тегишли тармоқ бошлиғининг билдиргиси ва прокуратура раҳбариятининг розилиги билан бошқа тармоққа ўтказилади. Мурожаатларни кўриб чиқиши учун бошқа давлат органларига асоссиз равишда бериш ёки қарори ёхуд ҳаракати устидан шикоят қилинаётган давлат органлари ёки мансабдор шахсларнинг, шу жумладан прокурорларнинг ўзига жўнатиш ман этилади. Тергов ва суриштирув чоғида келиб тушган ариза, шикоятлар ҳамда улар бўйича қабул қилинган қарорлар жиноят ишларига қўшилади. Айблов хулосаси тасдиқлангунга қадар берилган ариза ва шикоятларда келтирилган важларни тўлиқ текширмай, жиноят ишларини судларга юборишга йўл қўйилмайди. Фуқаронинг фамилияси, манзили тўғрисидаги маълумотлар кўрсатилмаган ёки у ҳақда сохта маълумотлар кўрсатилган, шунингдек имзо қўйилмаган ёзма мурожаатлар аноним деб ҳисобланади ва кўриб чиқилмайди. Бундай ҳолларда ариза ёки шикоятнинг аноним эканлиги тўғрисида маълумотнома тузилиб, у бўйича иш юритиш тугатилади. Ҳал этилиши назоратга олинган мурожаат аноним эканлиги аниқланса, мурожаатни юборган органга мурожаат Ўзбекистон Республикаси

«Фуқаролар мурожаатлари тўғрисида»ги қонуннинг 6-моддасига асосан кўрилмасдан қолдирилганлиги ҳақида хабар берилади. Агар аноним мурожаатларда тайёрланаётган ёки содир этилган жиноятлар ҳақида маълумотлар бўлса, уларнинг ишончлилигини тезкор йўллар билан аниқлаш учун тегишли ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органларга юборилади. Фуқароларнинг ғайриқонуний хусусиятдаги мурожаатлари юзасидан қонунда белгиланган чоралар кўрилади. Ўзбекистон Республикаси Бош прокуратурасига келиб тушган қуйидаги мурожаатлар кўриб чиқилишини ташкиллаштириш учун Ўзбекистон Республикаси Бош прокурорига тақдим этилади. Ўзбекистон Республикаси Президентининг Давлат маслаҳатчиси Олий Мажлис, Олий Мажлиснинг депутатлари ва сенаторлари Вазирлар Маҳкамаси, Конституциявий суд томонидан назоратга олиниб юборилган мурожаатлар, республика миқёсидаги давлат идоралари раҳбарларининг суиистеъмолчиликлари, прокуратура органлари ходимларининг ножўя хатти- ҳаракатлари юзасидан мурожаатлар, вилоят ҳокимлари, Қорақалпоғистон Республикаси Жўқорғи Кенгеси ҳамда Вазирлар Кенгаши раисларининг мурожаатлари, Ўзбекистон Республикаси Бош прокурорининг ўринбосарлари томонидан қабул қилинган қарорлар юзасидан келган мурожаатлар, прокуратура органлари кадрлари масалалари юзасидан мурожаатлар. Ўзбекистон Республикаси Бош прокурорининг ўринбосарларига қуйидаги мурожаатлар тақдим этилади: мазкур Йўриқноманинг 18-банди 2 хатбошисида қайд этилган Давлат органлари ва мансабдор шахслар томонидан назоратга олинмай юборилган мурожаатлар, Ўзбекистон Республикаси Президенти Девони, Олий Мажлисининг инсон ҳуқуқлари бўйича вакили, вазирликлар, давлат қўмиталари, "республика миқёсидаги жамоат ташкилотлари ҳамда Ўзбекистон

Республикасида аккредитациядан ўтган халқаро ташкилотлар, жамғармалар, хорижий давлатлар ваколатхоналари раҳбарларининг, шунингдек, Ўзбекистон Телерадиокомпанияси, республика миқёсидагн газета ва журналлар бош муҳаррирлари томонидан юборилган мурожаатлар; Бош прокуратуранинг таркибий тармоқ раҳбарлари ҳамда вилоят прокурорлари ва уларга тенглаштирилган прокурорларнинг қарорлари юзасидан келиб тушган мурожаатлар. Бош прокуратуранинг таркибий тармоқ раҳбарларига Бош прокурор ҳамда унинг ўринбосарларига тақдим қилиниши талаб этилмайдиган ҳамда тармоққа тааллуқли масалалар бўйича барча мурожаатлар берилади. Бош прокуратура, вилоят прокуратуралари ва уларга тенглаштирилган прокуратураларга биринчи марта келиб тушган мурожаатлар агар уларни қуйи прокуратура органларида кўриб чиқилганлиги тўғрисида маълумотлар бўлмаса, Фуқаролар мурожаатлари ва хатлар бўлими, прокурорларнпнг соҳа бўйича катта ёрдамчилари томонидан қуйи прокуратураларга юборилади. Биринчи марта келиб тушган, аммо назоратга олинган мурожаатлар текширишни ташкил этиш учун Бош прокуратура, вилоят прокуратуралари ва уларга тенглаштирилган прокуратураларинннг тегишли тармоқларига берилади. Вилоят прокурорлари ва уларга тенглаштирилган прокурорларга кўриб чиқиш учун қуйидаги мурожаатлар тақдим этилади: -Бош прокуратура томонидан назоратга олиниб, текшириш учун юборилган мурожаатлар; -давлат ҳокимиятининг маҳаллий органлари раҳбарларининг мурожаатлари; -вилоят прокурорлари ўр и нбосарларининг қарорлари устидан келган мурожаатлар; -прокуратура органлари кадрлари масалалари ҳамда уларнинг ножўя хатти-ҳаракатлари юзасидан мурожаатлар.

Вилоят прокурорлари ва уларга тенглаштирилган прокурорларнинг ўринбосарларнга мазкур Йўриқноманинг 22-бандида қайд этилган мурожаатлардан ташқари барча мурожаатлар берилади. Шаҳар, туман прокуратуралари ва уларга тенглаштирилган прокуратураларга келиб тушган барча мурожаатлар тегишли прокурорларга тақдим этилади. Мурожаатда бир неча бошқарма ва бўлимларнинг ваколат доирасига тааллуқли масалалар бўлса, ижрочилар орасида биринчи бўлиб қайд этилган тармоқ раҳбари масъул ҳисобланади ва у томонидан мурожаат бўйича тўла ҳажмда текшириш ўтказилиши ташкил этилади. Масъул раҳбар мурожаатнинг нусхаларинн бошқа ижрочиларга топширилиши, мурожаат бўйича ягона топшириқ тайёрланиши мурожаатга тааллуқли ҳужжатларни бошқа ижрочилардан олиб, дастлабки ёки якуний жавоблар юборилишини таъминлайди. Муқаддам айнан шу мазмундаги мурожаат бўйича тўла ва ҳолисона текшириш ўтказилиб, қонуний қарор қабул қилинган ва ваколатли прокурор томонидан жавоб берилган бўлса, бундай мурожаат ҳамда унинг дубликатлари кўриб чиқилмасдан қолдирилади (янги очилган ҳолатлар бундан мустасно). Ўзбекистон Республикаси Бош прокурори томонидан фуқаронинг ариза ва шикояти ёки юридик шахснинг мурожаати юзасидан қарор қабул қилинганидан кейин Ўзбекистон Республикаси "Прокуратура тўғрисида"ги қонуннинг 7-моддасига кўра прокуратура органларида улар бўйича иш юритиш тугатилади (янги очилган ҳолатлар бундан мустасно). Бундай мурожаатлар назоратта олиниб юборилган бўлса, назоратга олган органга мурожаат бўйича прокуратура органларида иш юритиш тугатилганлиги ҳақида маълум қилинади. Мурожаатлар тушган кундан эътиборан бир ойгача бўлган муддат ичида, қўшимча ўрганишни ва текширишни талаб этмайдиган мурожаатлар эса ўн беш кундан кечиктирмай кўриб чиқилади. Ушбу муддат мурожаат

келиб тушган кундан бошлаб, муаллифга жавоб юборилган кунгача ҳисобланади. Прокуратура раҳбарияти томонидан мурожаатни кўриб чиқишнинг қисқартирилган муддати белгиланиши мумкин. Мурожаатни кўриб- чиқиш учун текшириш ўтказиш, қўшимча материаллар талаб қилиб олиш ёки бошқа чора чора-тадбирлар кўриш зарур бўлган ҳолларда, ушбу муддат мурожаат қилинган прокуратура органига қараб тегишлича Ўзбекистон Республикаси Бош прокурори, Бош прокурорнинг ўринбосарларн, вилоят, шаҳар, туман прокурорлари ва уларга тенглаштирилган прокурорлар томонидан истисно тариқасида узоғи билан бир ойга узайтирилиши мумкин ва бу ҳақда мурожаат қилган шахсга ҳамда мурожаатни назоратга олган органга албатта маълум қилинади. Текшириш жараёнида ариза муаллифи томонидан айнан бир масала юзасидан бералган мурожаат аввалги мурожаат билан биргаликда кўриб чиқилади ва натижаси бўйича ягона жавоб берилади. Текширилаётган ёки текширилиши тамомланган мурожаатнинг нусхаси муаллифнинг ўзи ёки бошқа органлардан келиб тушса бундай мурожаат дубликат сифатида расмийлаштирилиб, назорат ишига қўшилади. IV. Мурожаатларни ҳал қилиш ва улар бўйича хабар бериш тартиби Мурожаатлар белгиланган муддатларда, тўлиқ, ҳар томонлама ва ҳолисона кўриб чиқилиб, қонуний ҳал қилиниши лозим. Ҳар бир мурожаат бўйича текшириш услуби тегишлича Ўзбекистон Республикаси Бош прокурори, унинг ўринбосарлари, Бош прокуратуранинг таркибий тармоқлари бошлиқлари вилоят прокурорлари ва уларга тенглаштирилган прокурорлар ҳамда уларнинг ўринбосарлари, шаҳар, туман прокурорлари ва уларга тенглаштирилган прокурорлар томонидан устхат (резолюция) қўйиш йўли билан белгиланади. Мурожаатларни ҳал этиш жараёнида хўжалик юритувчи субъектларнинг фаолиятини тафтиш қилиш ёки текшириш зарурати пайдо бўлганида улар қонунда белгиланган тартибга қатъий риоя қиилнган ҳолда ўтказилади.

Агар хўжалик юритувчи субъектлар фаолиятини текшириш ва тафтиш ўтказишга тегишли давлат органи томонидан рухсат берилмаса тегишли ҳужжатлар асосида муаллифга 6у ҳақда ёзма равишда маълум қилинади. Мурожаатларни тўлиқ ва ҳолисона ҳал этилишини таъминлаш мақсадида зарур ҳолларда текширишларга тегишли мутахассислар ҳамда мурожаат муаллифлари ёки уларнинг қонуний вакиллари талаб этилиши мумкин. Жойлардаги прокуратураларда узоқ вақт давомида ўз ечимини топмай келаётган, фуқароларнинг ҳуқуқ ҳамда эркинликларининг жиддий камситилиши, қонунларни қўпол тарзда бузилиши ҳақидаги мурожаатлар, қоида тариқасида, жойларга чиқиб, тегишли мутахассислар ва мурожаат муаллифлари иштрокида текширилади. Мурожаатларда баён қилинган важларни текшириш жараёнида қўшимча маълумотлар, тегишли меъёрий ҳужжатлар, ҳаракати устидан шикоят қилаётган мансабдор ёки бошқа шахсларнинг тушунтиришлари талаб қилиб олинади. Текшириш натижасига кўра маълумотнома тузилиб, мурожаат этган шахснинг ҳуқуқлари ҳамда қонуний манфаатларинн тўла ёки қисман тиклаш чоралари кўрилса - қаноатлантириш, мурожаатда баён қилинган важлар тасдиқланмаса - рад этиш ёки ҳуқуқий масалалар бўйича қонун талабларини тушунтириш тўғрисида тўхтамга келинади. Суд қарорлари устидан берилган мурожаатлар, қоида тариқасида, жиноят, фуқаролик ва хўжалик ишлари чақирилиб, Ўзбекистон Республикаси Бош прокурорининг тегишли соҳавий буйруқларида белгиланган тартибда текширилади ва жавоб берилади. Текшириш якуни бўйича мурожаат этган шахс ёки унинг қонуний вақилининг илтимосномасига биноан текшириш ҳужжатларн билан танишиб чиқиш имконияти таъминланади. Ҳужжатлар билан таништирган прокуратура ходими томонидан бу ҳақда маълумотнома тузилиб, назорат ишига қўшиб қўйилади.

Мурожаатлар, агар уларда баён қилинган масалалар қонун талабларига мувофиқ кўриб чиқилган ва муаллифга ёзма шаклда жароб берилган бўлса, ҳал қилинган деб ҳисобланади. Мурожаатларни кўриб чиқиш натижалари бўйича бир тўхтамга келиш ҳамда уларга жавоб хати юбориш Ўзбекистон Республикасн Бош прокурори, Бош прокурор ўринбосарлари, Бош прокуратуранинг таркибий тармоқ бошлиқлари, вилоят прокурорлари ва уларга тенглаштирилган прокурорлар ҳамда уларнинг ўринбосарлари, шунингдек, мазкур прокуратураларнинг таркибий тармоқ бошлиқлари туман, шаҳар прокурорлари ва уларга тенглаштирилган прокурорлар ҳамда уларнинг ўринбосарлари томонидан амалга оширилади. Мурожаатни қаноатлантирмасдан қолдириш ҳақидаги қарор тегишилиги бўйича фақат Ўзбекистон Республикаси Бош прокурори, Бош прокурор ўринбосарлари, Бош прокуратуранинг таркибий тармоқ бошлиқлари, вилоят прокурорлари ва уларга тенглаштирилган прокурорларнинг ўринбосарлари, шаҳар, туман прокурорлари ва уларга тенглаштирилган прокурорлар томонидан қабул қилинади ва улар томонидан жавоб берилади. Қаноатлантирилмай қолдирилган мурожаатлар юзасидан фуқароларга юқори турувчи прокурорга шикоят бериш ҳуқуқи тушунтирилади. Ҳал этилиши Бош прокурор томонидан назоратга олинган мурожаатлар бўйича фуқароларга жавоблар фақат Бош прокурорга ахборот берилганидан кейингина юборилади. Ҳал этилиши Бош прокурорнинг ўринбосарларн, вилоят прокурорлари ва уларга тенглаштирилган прокурорлар томонидан назоратга олинган мурожаатлар ҳам худди шу тартибда ҳал этилади.

V . Прокуратура органларида фуқароларни қабул қилишни ташкил этиш Прокуратура органлари тизимининг барча бўғинларида ҳамда таркибий тармоқларнда фуқаролар ва юридик шахслар вакиллари ҳар иш куни, белгиланган соатларда улар учун қулай вақтда қабул қилинади. Бош прокуратура, вилоят, шаҳар, туман прокуратуралари ва уларга тенглаштирилган прокуратураларда фуқаролар тегишли прокурорлар томонидан тасдиқланган жадвалга асосан қабул қилинади. Жадвалларда мазкур прокуратураларнинг, шунингдек, юқори турувчи прокуратура органлари раҳбарларининг қабул кунлари тўғрисидаги маълумотларнинг мавжуд бўлишлиги таъминланади. Бош прокуратура ҳамда вилоят прокуратуралари ва уларга тенглаштирилган прокуратураларда алоҳида "Фуқароларнинг қабул қилиш хоналари" ташкил этилади. Вилоят прокурорлари ва уларга тенглаштирилган прокурорлар ҳафтасига камида икки маротаба, шаҳар, туман прокурорлари ва уларга тенглаштирилган прокурорлар ҳар иш куни фуқароларни қабул қиладилар. Ўзбекистон Республикаси Бош прокуратурасида, вилоят прокуратуралари ва уларга тенглаштирилган прокуратураларда фуқаролар ва юридик шахслар вакилларининг кундалик кабулларн Фуқаролар мурожаатлари ва хатлар бўлими, прокурорларнинг соҳа бўйича катта ёрдамчилари томонидан тегишли таркибий тармоқлар ходимлари иштирокида амалга оширилади. Ўзбекистон Республнкасл Бош прокурори Бош прокурорнинг ўринбосарлари томонидан қабул қилинган қарорлардан норози бўлиб мурожаат этган фуқароларни қабул қилади. Ўзбекистон Республикаси Бош прокурорининг ўринбосарлари томонидан Бош прокуратуранинг таркибий тармоқ бошлиқлари ҳамда вилоят прокурорлари ва уларга тенглаштирилган прокурорларнинг қарорларидан норози бўлиб мурожаат этган фуқароларни қабул қиладилар.

Ўзбекистон Республикаси Бош прокурори ва унинг ўринбосарларининг шахсий қабули бошқа ҳолларда ҳам ташкил этилиши мумкин. Бош прокуратуранинг бошқарма ва бўлимлари бошлиқлари томонидан фуқаролар шу тармоққа тааллуқли масала юзасидан қабул қилинади. Вилоят прокурорлари ва уларга тенглаштирилган прокурорлар уларнинг ўринбосарлари, мазкур прокуратуралар таркибий тармоқлари бошлиқлари ҳамда қуйи турувчи прокурорларнинг қарорларидан норози бўлиб мурожаат этган фуқароларни қабул қиладилар. Фуқароларни қабул қилиш учун фуқаролар мурожаатлари ва хатлар бўлими, прокурорларнинг соҳа бўйича катта ёрдамчилари томонидан рухсатнома ёзиб берилади ва тегишли таркибий тармоқларга маълум қилинади. Фуқароларни таркибий тармоқларда ёхуд прокуратура раҳбарияти томонидан қабул қилиш учун асослар мавжуд бўлмаса, 6у ҳақда уларга тушунтирилади. Бундай ҳолларда ҳам фуқароларнинг мурожаатлари кўриб чиқишлик учун қабул қилинади. Фуқаролар бевосита яшаш, ишлаш ва ўқиш жойларида қабул қилиниши мумкин. Ш ахсий қабулда бўлган фуқаролар томонидан ёзма мурожаат тақдим этилмаса, улардан оғзаки мурожаат қабул қилинганлиги ҳақида маълумотнома тузилади. Маълумотнома оғзаки мурожаат қилган шахс ҳамда фуқарони қабул қилган прокуратура ходими томонидан имзоланади ҳамда мазкур йўриқномада белгиланган тартибда кўриб чиқилади. Йўриқнома Ўзбекистон Республикаси Бош прокурорининг 2004 йил 10 декабрдаги 37- сонли буйруғи билан тасдиқланган.

Адабиётлар рўйхати: 1.Басков В.И. Прокурор назорати (дарслик, рус тилида) М.,”Бек” нашриёти, 1998. 2.Давлетов А. Дж. Прокурор назорати (дарслик, рус тилида). Нукус. Билим.1999. 3.Россия Федерациясида прокурор назорати. (дарслик, рус тилида/ А.А. Чувилёвнинг умумий таҳрири остида/ М., 2000. 4. Иноғомжонова З.Ф. умумий таҳрири остида Жиноят про цесси (умумий қисм, дарслик, ўзбек тилида) Т.: 2002 й., «Янги аср авлоди». 5. Иноғомжонова З.Ф. умумий таҳрири остида Жиноят про цесси (махсус қисм, дарслик, ўзбек тилида) –Т.: ТДЮИ.2003 й. 6. Уголовный процесс. Учебник. Под редакцией Никифоро вой Е.Н. (Учебник, на русском языке.) Т.: 2002 й.

Похожие

Ҳуқуқ шакллари ( Хукук шакллари )

Давлат шакллари

Ҳуқуқ шакллари

Давлат бошқарув шакллари

Давлат шакллари (2)