Prokuratura organlarida ishni tashkil etish. Jinoyatchilikka qarshi kurash faoliyatini muvofiqlashtirish - Юриспруденция - Рефераты

Prokuratura organlarida ishni tashkil etish. Jinoyatchilikka qarshi kurash faoliyatini muvofiqlashtirish

Загружено в:

21.05.2023

Скачано:

0

Размер:

87 KB

Prokuratura organlarida ishni tashkil etish. Jinoyatchilikka qarshi kurash faoliyatini muvofiqlashtirish Reja: 1. Prokuratura organlarida ishni tashkil etish. 2. Kadrlarni tanlash, joy-joyiga qo`yish va tarbiyalash. 3. Prokuraturada ishlarni rejalashtirish. 4. Ijro ustidan nazorat va rahbarlik tushunchasi 5. Hisobdorlik, hisob va hisobot. 6. Jinoyatchilikka qarshi kurash faoliyatini muvofiqlashtirish tushunchasi va muvofiqlashtirish ishtirokchilari. 7. Muvofiqlashtirishning mazmuni va ahamiyati, prinsiplari. va asosiy yo`nalishlari, shakllari.

Prokuratura organlarida ishni tashkil etish Mamlakatimizni demokratik yangilashning bugungi bosqichdagi eng muhim yo`nalishlaridan biri, bu-qonun ustuvorligi va qonuniylikni mustahkamlash, shaxs huquqi va manfaatlarini ishonchli himoya qilishga qaratilgan sud-huquq tizimini izchil demokratlashtirish va liberallashtirishdan iboratdir. O`zbekiston Respublikasi prokuratura organlarida ishni tashkil etish O`zbekiston Respublikasi Bosh prokurori va unga bo`ysunuvchi prokurorlarga O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va O`zbekiston Respublikasining «Prokuratura to`g`risida»gi Qonuni va O`zbekiston Respublikasining boshqa qonunlari, qonun osti hujjatlarida belgilangan vazifa va vakolatlaridan kelib chiqqan holda quyi turuvchi prokurorlarning yuqori turuvchi prokurorlarga va O`zbekiston Respublikasi Bosh prokuroriga bo`ysunishi hamda hisobdorligi asosida faoliyat ko`rsatishi bilan belgilanadi. Yuqori turuvchi prokuror quyi turuvchi prokurorga ko`rsatmalar berishga yoxud uning har qanday, shu jumladan protsessual qarorini o`zgartirish yoki bekor qilishga haqlidir. Shuningdek, o`z bo`ysunuvidagi barcha prokurorlarning ishlari to`g`ri tashkil etilishi uchun to`liq javobgardir. O`zbekiston Respublikasi prokuratura organlarida ishni tashkil etish O`zbekiston Respublikasi Bosh prokurorining maxsus ayni masala yuzasidan qabul qilgan buyrug`ida batafsil bayon qilingan. O`zbekiston Respublikasi Bosh prokurorining « Prokuratura organlarida ishlarni tashkillashtirish, ijro intizomini mustahkamlash va tahliliy faoliyat samaradorligini oshirish to`g`risida» 2004 yil 9 dekabr qabul qilingan kungi 33-son BUYRUG`Ida O`zbekiston Respublikasi Bosh prokuraturasi tarkibiy tarmoqlari, Qoraqalpog`iston Respublikasi, viloyatlar, Toshkent shahar, O`zbekiston Respublikasi Harbiy va Transport prokuraturalari, tuman (shahar) prokuraturalari hamda ularga tenglashtirilgan prokuraturalar hududda qonunlarning aniq va bir xilda bajarilishi ustidan prokuror nazoratini to`g`ri tashkil etish, ijro

intizomini mustahkamlash choralari ko`rilishi zarurligi, prokuratura organlarida ishlarni tashkil etish, quyi organlar ustidan rahbarlik qilish, faoliyatni takomillashtirish, ijro intizomini mustahkamlash, qog`ozbozlikka barham berish, hisobotlarni yuritish borasida tashkiliy-nazorat va tahlilot tarmoqlarining ishtiroki va masuliyati oshirilishi lozimligi, tashkiliy-nazorat va tahlilot tarmoqlari tomonidan mahkamaning boshqa tarkibiy tarmoqlari orasidagi hamkorlikni o`rnatish, faoliyatda bir-birini takrorlash, muayyan masala yuzasidan turli tarmoqlar tomonidan quyi prokuraturalarga topshiriqlar yuborish, hisobot ma’lumotlarida yaqqol ko`rinib turgan ko`rsatkichlarni zaruratsiz sharhlashni talab qilish hollarini oldini olishning barcha choralari ko`rilishi kerakligi hamda shu kabi bir qator masalalarga alohida urg`u berib o`tilgan. Kadrlarni tanlash, joy-joyiga qo`yish va tarbiyalash Prokuratura organlariga ishga qabul qilinayotgan yosh xodimlar tegishlicha O`zbekiston Bosh prokurori belgilaydigan tartibda attestatsiyadan o`tishlari lozim. Yosh mutaxasislarning ishlarini puxta tashkil qilish prokuratura organlari istiqbolli faoliyatini ta’minlashga qaratiladi. Prokuratura organlarida xizmat qilayotgan xodimlar o`z kasbiy faoliyatlari davomida o`z xizmat vazifalarini vijdonan va namunali bajarganligi, tashabbuskorligi va ishdagi epchilligi uchun rag`batlantiriladilar. Rag`batlantirish O`zbekiston Respublikasi prokuratura organlarining xodimlarini rag`batlantirish va ularning intizomiy javobgarligi to`g`risida»gi Nizomda belgilangan tartibda amalga oshiriladi. Rag`batlantirish: tashakkurnoma, pul mukofati, sovg`a, qimmatbaho sovg`a, belgilangan muddat tugamasdan navbatdagi darajali unvon berish, «O`zbekiston Respublikasi prokuraturasining faxriy xodimi» ko`krak nishonini berish kabi turlari mavjud. Intizomiy jazolar esa: o`rtacha oylik ish haqining 40 % dan kam bo`lmagan miqdorda jarima solish, hayvfsan, mehnat shartnomasini bekor qilish. Ushbu intizomiy jazolar prokuratura-tergov xodimlariga, shuningdek, prokuror, prokuraturaga qarashli o`quv, ilmiy va boshqa

muassasalarning xodimlariga nisbatan o`z xizmat vazifasini bajarmaganligi yoki lozim darajada bajarmaganligi yoxud prokuratura xodimi degan nomga dog` tushiradigan nojo`ya hatti-harakat sodir etganligi uchun qo`llaniladi. Prokuratura organlari xodimlari bir qator talablar ga javob berishlari kerak:  O`zbekiston Respublikasi fuqarosi bo`lishi kerak;  oliy yuridik ma’lumotga ega bo`lishi kerak;  yuksak axloqiy xususiyatlarga ega bo`lishi kerak;  amaldagi qonunlarni qo`llay bila olishi kerak;  tegishli kasbiy malakaga ega bo`lishi lozim. O`zbekiston Respublikasi «Prokuratura to`g`risida» gi 2001 yil 29 avgustdagi qonuni VI-bo`lim 43-moddasida prokuratura organlaridagi lavozimlarga tayinlanadigan shaxslarga nisbatan qo`llaniladigan talablar aks ettirilgan. Kadrlarni tanlash, joy-joyiga qo`yish va tarbiyalash yuzasidan O`zbekiston Respublikasi Bosh Prokurorining Kadrlar boshqarmasi to`g`risidagi 2004 yil 9- dekabr 30-son buyrug`i va shu buyruq bilan tasdiqlangan Nizom ham alohida o`rin tutadi. Buyruq va Nizom O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 2004 yil 11- martdagi PF-3406 sonli Farmoniga va O`zbekiston Res publikasi “Prokuratura to`g`risida”gi qonunining 13-moddasiga asosan qabul qilingan. Prokuraturada ishlarni rejalashtirish Rejalashtirish -qonunchilikning bugungi holatini va kelgusini hisobga olgan holda chora-tadbirlar ishlab chiqishdan iboratdir. Rejalashtirish prokuratura faoliyatini aniq va ravshan holda aniq bir maqsadga muvofiq bo`lishi uchun qo`llaniladi. Rejalashtirish ishning aniq ko`rinishlarini belgilashda, kuchlarning to`g`ri taqsimlanishi hamda, imkoniyatlardan maksimal darajada foydalanishda va qonuniylikni va jinoyatchilikka qarshi kurash faoliyatini mustahkamlashga yordam beradi.

Aytib o`tganimizdek, rejalashtirish aniq bir hududda tuziladi, biroq tumanda tuzilgan rejalashtirishdan viloyat prokuraturasida tuzilgan rejalashtirish farq qiladi, masalan, agar tuman prokuraturasining rejasida qonunning ijrosini tekshirish vazifasi qo`yilsa, viloyat prokuraturasining rejasida esa, ijroni tashkil etish yo`llari ifoda etiladi. Prokuratura organlarida ishlarni tashkil qilish rejali tartibda amalga oshiriladi. Ishni rejali tartibda amalga oshirish yuqori turuvchi prokuratura tomonidan quyi turuvchi prokuratura organlari faoliyatini nazorat qilishda muhim ahamiyatga ega, buning uchun esa Respublika Bosh prokurori tomonidan tasdiqlangan reja asos bo`ladi. Ko`rinib turibdiki, rejalashtirish yuqoridan pastga qarab boradi, ya’ni viloyat prokuraturasida tuzilgan rejalashtirish tuman prokuraturasi uchun majburiy xarakter kasb etadi. Hozirgi vaqtda tuman prokuraturalarida rejalashtirishning aksariyat qismi viloyat va respublika prokuraturasida tuzilgan rejalarning kelib tushganidan keyin amalga oshiriladi. Yuqori organlarning rejalarida, ko`pincha, aniq bir tuman (shahar) prokuraturasi amalga oshirishi lozim bo`lgan chora-tadbirlar bayon etilgan bo`ladi. Prokuratura organlarida rejalashtirish uch xilda bo`ladi: 1.Joriy rejalashtirish - bunda har 6 oyda yoki yarim yil davomida amalga oshiriladigan ishlar belgilab olinadi. 2.Istiqbolli rejalashtirish - bu 3-5 yilga mo`ljallangan. 3.Qisqa vaqtli (haftalik, har kunlik) rejalashtirish- bo`lib prokuratura organlarining kelgusi faoliyat yo`nalishlari oldindan belgilab olinadi. Bosh prokuraturada rejalashtirish tuzilayotgan vaqtda hududdagi prokuratura organlari amalga oshiriladigan tadbirlar to`g`risida o`zlarining takliflari bilan chiqadilar. Bu takliflar kollegial organ tomonidan ko`rib chiqilib, keyinchalik aniq bir joriy yoki istiqbolli rejalashtirish tuziladi, hamda ushbu rejalashtirish viloyat va tuman prokurorlari tomonidan bajarilishi lozim bo`ladi. Bundan tashqari viloyat va tuman prokurorlari o`z rejalarida, ya’ni ishlarni rejalashtirishda o`sha hudud uchun maqbul bo`lgan chora-tadbirlarni ham kiritishlari mumkin. Rejalashtirish qonuniylikni har tomonlama va chuqur tahlil etish natijasiga asoslanishi lozim. Lekin, hamma vaqt ham boshqarish faqat tahlilot raqamlariga

bog`lanib qolmasligi, aniqlangan raqamlardan prokuratura idorasini oqilona boshqarishda foydalanilish uslublaridan biri bo`lib qolmog`i lozim. Bu borada rejalashtirish va axborot-tahlilot ma’lumotlari bir maqsadda o`zaro mushtaraklashishi kerak. Rejalashtirish asosida prokuratura faoliyatida ma’lum bir maqsadga yo`naltirilgan tadbirlarni belgilash va bu tadbirlar ijrosini ta’min etish amalga oshiriladi.Rejalashtirish asosida tashkil etilgan tadbirlarga: prokuratura organi faoliyatini ma’lum bir vaqt ichidagi, chorak, yarim yillik, 9 oylik, yillik vaqt mobaynidagi amalga oshirgan ishlarini umumlashtirish va tahlil qilish, prokuror nazorati faoliyatining ma’lum bir yo`nalishlari bo`yicha ijobiy amaliyotni vujudga keltirish, xodimlarning ishchanlik va kasbiy malakasini oshirish uchun hay’at majlislarida muhokama qilish va boshqalar kiradi. Rejalashtirish turi sifatida jinoyatchilikka qarshi kurashuvchi organlar faoliyatini muvofiqlashtirish borasidagi prokurorning faoliyatini (majlislar o`tkazish, tahlil qilish, tegishli chora va tadbirlar belgilash) ham e’tirof etsa bo`ladi. Ijro ustidan nazorat va rahbarlik Bevosita prokuratura organlarining asosiy faoliyat yo`nalishlardan biri hisoblanadi. Ijro ustidan nazorat va rahbarlik doimiy va harakatlanuvchi bo`lishi kerak. Buning uchun esa rahbar xodimlar-prokurorlar mas’uldirlar. Ijro ustidan nazorat mamlakatdagi qonunchilik ustidan aniq va bir xilda prokurorlik nazoratini olib borishni ta’minlaydi. Bunda Bosh prokuror tomonidan chiqarilgan buyruqlar asosiy o`rin tutadi. Buyruqlardagi harakterli tomon shundaki, amalga oshiriladigan tadbirlar ustidan nazorat olib borish aniq bir bo`lim rahba riyatiga yuklatilishi qayd etilgan. Bosh prokuratura ijro ustidan nazoratni olib borishda hamma bo`lim va boshqarmalar jalb qilingan, bu o`rinda prokura tura organlarining bo`lim, boshqarma boshliqlari asosiy rol o`ynaydilar, chunki ularning o`zi nazorat tizimini boshqarib bo radilar. Ijro ustidan nazoratni muvofiqlashtirishda muvo -

fiqlashtiruvchi kengash tuziladi.Ijro ustidan nazorat qilishning eng maqbul shakli bu yozma hisobotlar yoki og`zaki dokladlar, qaysiki bajarilishi lozim bo`lgan ishlar va topshiriq qay darajada bajarilganligini aks ettirmog`i lozim.Nazorat qilishning yana bir shakli ijroni joyida tekshi rish. Ushbu shaklning ijobiy taraflari shundaki, ijro joy ida tekshirilganda ijroni kechiktirgan yoki uning bajarilishi ga to`sqinlik qilgan holatlarni aniqlab qolmay, balki ularning oldini olish choralarini ham ko`rsatadi. Nazorat qilishdan asosiy maqsad-prokuratura idoralari tomonidan olib boriladigan ijro ustidan nazorat va rahbarlik qilishda qonunlar va Bosh prokurorning buyruq va ko`rsatmalar ining ijrosini yaxlit amalga oshirish hamda ularning qog`ozda qolib ketmasligini ta’minlashdir. Ijro ustidan nazorat va rahbarlik hujjatlari Quyi prokuratura organlariga ijro etilishi talab qilinib yuboriladigan hujjatlar (topshiriq, ko`rsatma, tanbex) O`zbe kiston Respublikasining Konstitutsiyasi, qonunlari, O`zbekis ton Respublikasi Prezidentining Farmonlari, qarorlari, Va zirlar Mahkamasining qarorlari, Bosh prokurorning buyruq lari va ko`rsatmalari, hay’at qarorlari, ish rejalari, fuqaro lar va yuridik shaxslarning murojaatlari hamda boshqa huquqiy hujjatlar asosida tayyorlanadi. Axborot-uslubiy xususiyatidagi hujjatlar (yo`naltiruvchi xat, ijobiy ish tajribasini ommalashtirish haqidagi xat) esa muayyan sohadagi ish jarayonini takomillashtirish, samarador ligini oshirish, tahliliy faoliyat imkoniyatlaridan keng foyda lanishga yo`nalish berish maqsadida tayyorlanadi. Ijrosi barcha prokuratura organlariga taalluqli bo`lgan hujjatlar (yakka tartibdagi topshiriqlar bundan mustasno) tash kiliy-nazorat va tahlilot boshqarmasi bilan kelishilgan holda tayyorlanadi va faqat Bosh prokuror yoki uning o`rinbosarlari tomonidan imzolanadi. Rejalashtirilgan davrda faoliyati kom pleks tekshirilishi lozim bo`lgan prokuraturaga, qoida tariqa sida, topshiriq yuborilmaydi. Takroriylik va ish xajmining sun’iy ortib ketishiga yo`l qo`ymaslik maqsadida quyi prokuratura organlariga ijro eti lishi talab qilinib yuboriladigan hujjatlarning hisobi tash kiliy-nazorat va tahlilot boshqarmasi tomonidan yuritiladi va ularning nusxalari jamlanadi. Ish rejasi bo`yicha topshirikqa barcha ijrochilar bilan ke -

lishilgan holda vazifalar aniq bayon etilgan, aniqlanishi lozim bo`lgan masalalar va ijro muddati ko`rsatilgan bo`lishi kerak. Bosh prokuratura boshqarma va bo`limlariga umumiy tarzda ijro qilish uchun topshiriq va ko`rsatma tarzidagi hujjatlar berish faqat Bosh prokuror va uning o`rinbosarlari tomonidan amalga oshiriladi. Muayyan murojaatlarni hal etish bilan bog`liq, shuningdek, yakka tartibdagi boshqa masalalarga doir topshiriqlar viloyat prokurorlari va ularga tenglashtirilgan prokurorlarga boshqar malar (bo`lim) boshliqlari tomonidan yuboriladi. Yo`naltiruvchi xatlar, uslubiy qo`llanmalar va axborot-tahlil yo`nalishidagi, shuningdek, quyi prokuratura organlari ning muayyan sohalar bo`yicha faoliyatini ijobiy deb topish, uni ommalashtirish haqidagi hujjatlar tegishli tarmoqlar tomoni - dan tayyorlanib, tashkiliy-nazorat va tahlilot boshqarmasi bi lan kelishilganidan so`ng Bosh prokuror yoki uning o`rinbosar lari tomonidan imzolanadi. Topshiriq, yo`naltiruvchi xatlar va uslubiy qo`llanmalarni kuchaytirish, joylarga yuborish fuqarolar murojaatlari va xat lar bo`limi tomonidan amalga oshiriladi. Bunday hujjatlarni teletayp yoki telefaks orqali jo`na tish ham xuddi shu tarzda amalga oshiriladi. Tashkiliy-nazorat va tahlilot boshqarmasi ijro etilishi talab qilinadigan va axborot-uslubiy xususiyatidagi hujjat larni tayyorlash hamda joylarga yuborish amaliyotini vaqti-vaqti bilan umumlashtirib boradi va bu faoliyatini takomillashti - rish yuzasidan takliflar kiritadi. Prokuratura organlarida ish yuritish va ijroni nazorat qilish tartibi Bosh prokuror buyrug`iga muvofiq tasdiqlangan yo`riqnoma bilan belgilanadi. Bosh prokurorning tashkiliy-boshqaruv yo`nalishidagi huj jatlari, Bosh prokuratura hay’ati qarorlari, tezkor-qidiruv faoliyatni, surishtiruv va dastlabki tergovni amalga oshiradi gan organlar rahbarlarining Muvofiqlashtiruvchi kengashi qa rorlari ijrosi, rejadagi tadbirlar, shuningdek, boshqa huj jatlarning bajarilishi ustidan nazorat Bosh prokuror, Bosh prokurorning o`rinbosarlari, boshqarma va bo`limlarning bosh liqlari, shuningdek, tashkiliy-nazorat va tahlilot boshqarmasi tomonidan ta’minlanadi.

Bosh prokuror tomonidan nazoratga olinib, ijro va nazorat uchun Bosh prokuror o`rinbosarlariga berilgan hujjatlar bo`yicha ro`yxatda birinchi qayd qilingan Bosh prokuror o`rinbosari ijro uchun asosiy mas’ul hisoblanadi. Ro`yxatda ko`rsatilgan Bosh prokurorning boshqa o`rinbosarlari faoliyatiga o`zlari rahbar lik qilayotgan tarmoqlar tomonidan masalaning hal etilishida, umumlashtirilgan hujjatlar tuzilishida asosiy ijrochiga ko`mak berilishini tashkil qiladilar. Bosh prokuror tomonidan nazoratga olingan muayyan hujjat ijro va nazorat uchun Bosh prokuror o`rinbosariga berilganidan so`ng, Bosh prokuror o`rinbosari xujjatni faoliyatiga o`zi rah barlik qilayotgan tarmoq boshlig`ini mas’ul qilib belgilab, boshqa tarmoq boshliqlarini ham hujjat ijrosida ishtirok etishga jalb qilishi mumkin. Bunday hujjatning keyinchalik boshqa tarmoqqa taalluqliligi aniqlangan taqdirda, mas’ul ij rochi va nazorat qiluvchi rahbarning almashtirilishi faqat Bosh prokuror roziligi asosida amalga oshiriladi. Nazoratga olingan har bir hujjatga fuqarolar murojaat lari va xatlar bo`limida nazorat varaqachasi to`ldiriladi hamda boshqarma va bo`limlarda nazorat ishi ochiladi. Nazorat ishida hujjat ijrosiga taalluqli jamlanma axborot va boshqa ma’lu motlar bo`ladi. Fuqarolar va yuridik shaxslar murojaatlari, topshiriqlar va nazoratga olingan boshqa hujjatlar ro`yxati kompyuterga ki ritilib, ularning ijrosi nazorat qilinishi mumkin. Prokuratura rahbariyati tomonidan alohida masalalar ham da fuqarolar va yuridik shaxslarning murojaatlari bo`yicha ij ro uchun berilgan topshiriqlar, ko`rsatmalar, shuningdek, hay’at majlislari, tezkor yig`ilishlar qarorlari va boshqa hujjatlar, agar ularda muayyan muddat ko`rsatilgan bo`lmasa, qoida tariqasi da, uzog`i bilan bir yil nazoratda turadi va ish yuritish bo`yicha o`rnatilgan tartibga muvofiq saqlash uchun idoraviy arxivga topshiriladi. Bosh prokuror va uning o`rinbosarlarining topshiriqlari, shu jumladan, murojaatlarni ko`rib chiqish bilan bog`liq topshi riqlari boshqarma va bo`limlarning boshliqlari hamda Bosh pro - kurorning yordamchisi tomonidan nazorat qilinadi.Nazoratga olingan hujjatlarning ko`rib chiqilishi hamda muddatlariga rioya etilishi tashkiliy-nazorat va tahlilot bosh qarmasi tomonidan nazorat qilib boriladi. Bosh prokuror tomonidan

O`zbekiston Respublikasi Prezi denti, O`zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining qonunchilik palatasi va Senatiga, shuningdek, vazirliklar va idoralarga yuborilgan hujjatlarning (axborotlar, taqdimnomalar, Bosh prokuraturada tayyorlangan qonunlar, farmonlar, qarorlarning loyihalari va boshqalar) harakati hamda ularning ko`rib chiqi lishi natijalari ustidan nazorat Bosh prokuror o`rinbosarlari tomonidan faoliyat yo`nalishlari bo`yicha ta’minlanadi. Tashkiliy-nazorat va tahlilot boshqarmasi hujjatlar ij rosi ustidan nazoratning ta’minlanishi, tashkiliy-boshqaruv yo`nalishidagi hujjatlarning tayyorlanishi hamda Bosh prokura turaning reglamentiga rioya etilishi ahvolini vaqti-vaqti bi lan tekshirib turadi, zarur hujjatlar va ma’lumotlarni talab qilib oladi, pochta jo`natmalarini to`xtatib turadi. Belgilangan tartibning buzilishi aniqlangan taqdirda, jo`natishga tayyor langan hujjatlarni qaytarib oladi hamda kamchiliklarni bar taraf etish va oldini olish choralarini ko`radi. Alohida e’ti bor ishni rejalashtirishga qaratiladi. Bu jabhaga qonunbuzar liklarning oldini olish yuzasidan kuchlarni birlashtirish, hu quqbuzarlar bilan kurashni takomillashtirishning samarali vo sitasi deb qaralishi lozim. Huquqiy davlatning barpo etilishi, O`zbekiston Respublikasi mustaqilligi sharoitida qonunlar ning, O`zbekiston Respublikasi Prezidenti, vazirlar Mahkama sining iqtisodiyotni isloh qilish, ijtimoiy-siyosiy vazifani barqarorlashtirish va fuqarolarning ijtimoiy huquqlarini turli tajovuzlardan muhofaza qilishga yo`naltirilgan farmon va qarorlarining ijrosi ustidan nazorat qilish asosiy yo`na lishi deb hisoblash kerak. Reja loyihalarini tayyorlashda Respublika va viloyatlar prokuraturalari apparatlarining diqqatiga bo`ysunuvchi organ lar ustidan rahbarlikni takomillashtirishga, prokuratura organlarining iqtisodiyot sohasidagi huquqbuzarliklar bilan kurash, fuqarolarning konstitutsiyaviy huquq va qonuniy manfaatlarini qo`riqlash borasidagi imkoniyatlarini birlashtirishga qaratish, qonunchilik ahvolidan kelib chiqmaydigan umumlashti ruv va tekshiruvlarga yo`l qo`ymaslik lozim. Tarkibiy tarmoqlarning rahbarlari qonunlar, respublika Prezidenti farmonlarining talablari, fuqarolarning qonun buzarliklar haqidagi

murojaat va xabarlarining mazmuni ter gov natijalari va nazorat idoralarining tadbirlari hamda joy lardagi haqiqiy ahvolga asoslangan takliflar kiritadilar. Tashkiliy-nazorat va tahlilot tarmoqlarining xodimlari rejaviy intizomiy buzilishi holatlari bo`yicha xizmat tekshi ruvini o`tkazib, rahbariyat oldiga aybdor xodimlarni jazolash masalalarini qo`yishlari lozim. Quyi prokuraturalarning ish doirasini chegaralab qo`yish va qog`ozbozlikka qarshi kurashni kuchaytirish, quyi prokuratu ralarga buyruq, ko`rsatma, rejalardan tashqari topshiriqlar, xat va xabarlarni yuborish yuzasidan respublika Bosh prokurori to monidan o`rnatilgan tartibga og`ishmay rioya qilish lozim. Mazkur xo`jjatlarni yuborish hay’at muhokamasidan o`tgan bo`lishi yoxud prokuratura rahbariyati bilan kelishilgan bo`lishi shart. Respublika prokuraturasining barcha tarmoqlarini qonun chilikni mustahkamlash muammolari va prokuror-tergov xodim larining malakasini oshirish markazi bilan birgalikda ishni tashkil qilishning ilg`or tajribalarini aniqlab joylarga tarqatiladi. Apparat tarmoqlari va quyi prokuraturalarda ishni tash kil qilish va ijro intizomining ahvoli muttasil ravishda tek shirib borilishi kerak. Tashkiliy-nazorat tarmoqlarining xodimla ri xizmat majburiyatlarini bajarish, ishni tashkil qilish va nazoratni amalga oshirishda aniqlangan barcha kamchiliklar bo`yicha ularning sabablarini aniqlab, bartaraf qilish chorala rini ko`radilar. Zarur hollarda tegishli xodimlardan prokuratura rahbarlari nomiga yozma tushuntirish talab etiladi. Quyi prokuraturalarni tekshirishda O`zbekiston Respubli kasi Bosh prokurorining talablariga qat’iy rioya qilish zarur. Tek shiruv guruhlariga malakali vaziyatni, davlat tilini biladigan xodimlar kiritiladi. Bu guruhlarga prokuratura rahbarlari, hay’at a’zolari va tarmoq boshliqlari rahbarlik qiladi. Qoida tariqasida prokuratura faoliyati to`liq hajmda yalpi tek shirilib, natijalari muqaddam aniqlangan nuqsonlar yuzasidan qabul qilingan qarorlarni hisobga olgan holda xolisona ko`rib chiqiladi. Quyi prokuraturalarga chiqishda alohida e’tibor murakkab sharoitda ishni tashkil qilishda yordam berishga, qonunchilikni va huquq tartibotni mustahkamlash muammolarini hal qilishga yangicha yondoshishga, ularni boshqa prokuraturalarga ham tadbiq etishga qaratish lozim. Ishni tashkil qilish, respublika Bosh

prokurorining asosiy buyruqlarini ijro etish masalalari yuzasidan o`tkaziladigan tekshiruvlarda faol ishtirok etish, tashabbuskor xodimlar aniqlanib, qo`llab quvvatlanish va boshqalar nazarda tutilgan. Fuqarolar va yuridik shaxslarning murojaatlarini ko`rib chiqish hamda ularning qabulini tashkil etish Fuqarolar va yuridik shaxslarning murojaatlari (arizalar, takliflar, shikoyatlar), shuningdek, O`zbekiston Respublikasi Prezidentining Devoni, Oliy Majlis qonunchilik palatasi va Se nati, Oliy Majlisning Inson huquqlari bo`yicha vakili, Inson huquqlari bo`yicha milliy Markaz, Vazirlar Mahkamasi, Konsti - tutsiyaviy sud, respublika boshqaruv idoralari jamoat birlash malari, O`zbekistonda akkreditatsiyadan o`tgan xalqaro tashkilot lar, jamg`armalar hamda xorijiy davlatlar vakolatxonalari, ommaviy axborot vositalari vakillaridan kelib tushgan muro - jaatlarni ko`rib chiqish tartibi va murojaat etuvchilar qabul qilinishini tashkil etish amaldagi qonun hujjatlariga, Bosh prokurorning buyruq va ko`rsatmalari hamda "O`zbekiston Res publikasi prokuraturasi organlarida fuqarolar va yuridik shaxslarning murojaatlarini ko`rib chiqish tartibi to`g`risi da"gi Yo`riqnomaga muvofiq belgilanadi. Bosh prokurorning o`rinbosarlari, boshqarma va bo`limlar boshliqlari murojaatlarning to`liq, o`z vaqtida hamda malakali tarzda ko`rib chiqilishini ta’minlovchi chora-tadbirlarni ko`ra dilar. Murojaatlar bir tarmoqdan boshqasiga boshqarma, bo`lim boshlig`ining asoslantirilgan bildirgisi va Bosh prokuror o`rinbosarining roziligi asosida o`tkaziladi. Agar murojaat nazoratga olingan bo`lsa, bu haqda fuqarolar murojaatlari va xatlar bo`limi hamda tashkiliy- nazorat va tahlilot boshqarmasi albatta xabardor qilinadi. Murojaatda bir necha boshqarma va bo`limlarning vakolat doirasiga taalluqli masalalar bo`lsa, ijrochilar orasida nomi birinchi bo`lib qayd etilgan boshqarma, bo`lim rahbari mas’ul hisoblanadi. Mas’ul rahbar murojaatning nusxalarini boshqa ijrochi larga topshirilishi, zarur hollarda muddatlar uzaytirilishi, tekshirish bo`yicha yagona topshiriq

tayyorlanishi va boshqa ijro chilardan ushbu murojaatga taalluqli hujjatlarning nusxala rini olib, dastlabki, oraliq va mohiyatan asoslantirilgan yaku niy javoblar yuborilishini ta’minlaydi. Hal etilishi Bosh prokuror tomonidan nazoratga olingan murojaatlar bo`yicha muallifga javoblar faqat Bosh prokurorga axborot berilganidan keyingina yuboriladi. Hal etilishi Bosh prokurorning o`rinbosarlari tomonidan nazoratga olingan murojaatlar ham xuddi shu tartibda hal eti ladi. Fuqarolar va yuridik shaxslar yoki ularning vakillarini qabul qilish fuqarolar murojaatlari va xatlar bo`limi tomonidan amalga oshiriladi. Bosh prokuror qabuliga Bosh prokuror o`rinbosarlarining qarorlaridan norozi bo`lgan fuqarolar kiritiladi. Bosh prokuror o`rinbosarlari tomonidan Bosh prokuratura ning boshqarma va bo`limlari hamda viloyat prokurorlari va ularga tenglashtirilgan prokurorlariing qarorlaridan norozi bo`lib murojaat qilgan fuqarolar qabul qilinadi. Fuqarolarning murojaatlari va xatlar bo`limi prokuratu ra rahbariyati qabuliga kelgan fuqaro (vakil)ning avvalgi mu rojaati bo`yicha to`plangan hujjatlarni o`rganib, axborot bera di. Boshqarma va bo`limlarning boshliqlari shu tarmoqqa taal luqli masala yuzasidan kelgan fuqarolarni qabul qiladilar. Fuqarolar va yuridik shaxslarning murojaatlari ko`rib chiqilishida qonuniylikni ta’minlash to`g`risida 2004 yil 10 dekabr 37-son buyrug`i bilan tartibga solinadi. Buyruq ta lablari yuqorida qayd etilgan. Muhokama etilayotgan masala yuzasidan ham Bosh prokuror ning maxsus yo`riqnomasi va nizomi qabul qilingan. O`zbekiston Respublikasi Bosh prokurorining 2004 yil 23 apreldagi 16–sonli buyrug`i bilan tasdiqlangan O`zbekiston Respublikasi Bosh prokuraturasining «Fuqarolar murojaatlari va xatlar bo`limi to`g`risida»gi NIZOM ham mavjud bo`lib, darslikning ilgarigi mavzularida bu Nizom haqida to`xtalib o`tilgan. Hisobdorlik, hisob va hisobot Prokuratura idoralarida hisob va hisobot masalasi ham prokuratura organlari faoliyatini tashkil etish va ular faoliya tining asosiy prinsiplari bilan bevosita bog`liqdir. Prokura tura organlari yagona markazlashgan tizimni tashkil etishi mu -

nosabati bilan qo`yi turuvchi prokurorlar yuqori turuvchi proku rorlarga va O`zbekiston Respublikasi Bosh prokuroriga bo`ysu nishi hamda hisobdorligi asosida faoliyat ko`rsatishi prinsi pining amal qilishi prokuratura idoralaridagi hisob va hisobot ning yuritilish mezoni aynan qanday bo`lishi kerakligi belgilay di. O`zbekiston Respublikasi Bosh prokurori va unga bo`ysunuv chi prokurorlarga O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va O`zbekiston Respublikasining «Prokuratura to`g`risida»gi Qo nuni va O`zbekiston Respublikasining boshqa qonunlari, qonun osti hujjatlarida belgilangan vazifa va vakolatlaridan kelib chiqqan holda quyi turuvchi prokurorlarning yuqori turuvchi prokurorlarga va O`zbekiston Respublikasi Bosh prokuroriga bo`ysunishi hamda hisobdorligi asosida faoliyat ko`rsatishi bi lan belgilanadi. O`zbekiston Respublikasi prokuratura organlari o`zlariga yuklatilgan vazifa va vakolatlarni qanday amalga oshirayotgan liklari to`g`risida doimiy va muntazam ravishda har oylik, har chorak, har yarim yillik va yillik hisobotlarni quyidan yuqori ga taqdim etib turadilar. Yuqori turuvchi prokuror quyi turuv chi prokurorga ko`rsatmalar berishga yoxud uning har qanday, shu jumladan protsessual qarorini o`zgartirish yoki bekor qilishga haqli ekanligi, o`z bo`ysunuvidagi barcha prokurorlarning ishla ri to`g`ri tashkil etilishi uchun to`liq javobgarlik prinsipining amal qilishi hisob va hisobotni to`liq va to`g`ri olib borilishi ning kafolati hisoblanadi. Prokuratura faoliyatining har bir yo`nalishi va faoliyat tarmoqlari bo`yicha tuman, shahar va ularga tenglashtirilgan prokurorlar viloyatlar va ularga tenglashti rilgan prokurorlarga hisobot beradilar. Viloyatlar va ularga tenglashtirilgan prokurorlar esa, o`z o`rnida O`zbekiston Res publikasi Bosh prokuroriga hisobot beradilar. O`zbekiston Respublikasi Bosh prokurorining hisobdorli gi O`zbekiston Respublikasining «Prokuratura to`g`risida»gi Qonunining 14-moddasida belgilangan bo`lib, unda ko`rsatilish icha, O`zbekiston Respublikasi Bosh prokurori O`zbekiston Res publikasi Prezidenti va O`zbekiston Respublikasi Oliy Maj lisi oldida hisobdordir.

O`zbekiston Respublikasi Bosh prokurori O`zbekiston Res publikasi Prezidentiga: qonuniylik hamda jinoyatchilikka qarshi kurashning holati to`g`risida - muntazam ravishda; o`ta og`ir jinoyatlar va favqulodda hodisalar to`g`risida zud lik bilan; prokuratura organlari amalga oshirgan ishlar to`g`risida-har olti oyda axborot taqdim etadi. O`zbekiston Respublikasi Bosh prokurori O`zbekiston Res publikasi Oliy Majlisiga o`z faoliyati haqida muntazam Ra vishda hisobot beradi. O`zbekiston Respublikasining «Prokuratura to`g`risida»gi Qonuni 15- moddasiga muvofiq, Qoraqalpog`iston Respubli kasi prokurori Qoraqalpog`iston Respublikasi Jo`qorg`i Kenge si va O`zbekiston Respublikasi Bosh prokurori oldida hisob dordir. O`zbekiston Respublikasining «Prokuratura to`g`risida»gi Qonunining 16- moddasiga muvofiq, viloyatlar, Toshkent shahar prokuraturalari va ularga tenglashtirilgan prokuraturalarga tegishli prokurorlar rahbarlik qiladilar, ular O`zbekiston Respublikasi Bosh prokuroriga bo`ysunadilar va uning oldida hisobdordirlar. O`zbekiston Respublikasining «Prokuratura to`g`risida»gi Qonunining 17- moddasiga muvofiq, tumanlar, shaharlar proku raturalari va ularga tenglashtirilgan prokuraturalarga tegish li prokurorlar rahbarlik qiladilar va ular yuqori turuvchi te - gishli prokurorga hamda O`zbekiston Respublikasi Bosh proku roriga bo`ysunadilar va ularning oldida hisobdordirlar. O`zbekiston Respublikasining «Prokuratura to`g`risida»gi Qonunining 5- moddasiga muvofiq, Viloyatlar, Toshkent shahar, tumanlar va shaharlar prokurorlari va ularga tenglashtirilgan prokurorlar xalq deputatlari tegishli Kengashlariga, zarurat bo`lgan hollarda esa fuqarolarning o`zini-o`zi boshqarish organ lariga qonuniylikning hamda jinoyatchilikka qarshi kurashning holati to`g`risida har yili axborot beradilar.

Jinoyatchilikka qarshi kurashuvchi huquqni muhofaza qiluvchi organlar faoliyatini muvofiqlashtirish Prokuratura organiga O`zbekiston Respublikasi Bosh pro kurori va unga bo`ysunuvchi prokurorlar orqali qonunlar ijrosi ustidan nazorat funksiyasidan tashqari, bir vaqtning o`zida ji noyatchilikka qarshi kurashuvchi organlar faoliyatini muvofiq lashtirish vazifasi ham yuklatilgandir. Shu munosobat bilan ham barcha huquqni muhofaza qiluvchi organlar har oy, chorak va yillik hisobotlarini prokurorlarga topshiradilar. Prokurorlar bu statistik hisobotlardan sodir etilgan ji - noyatlar, ularning xarakteri, jinoyatlarning kelib chiqish shart-sharoitlari, jinoyatlarning kelib chiqish sabablari, kim tomoni dan sodir etilganligi, kimga nisbatan sodir etilganligi, voqea sodir etilgan joy, vaqt, jinoyat sodir etish uslubi, jinoyat qu rolining turi va hakazolar haqidagi ma’lumotlar majmuasidan jinoyatchilikka qarshi kurashuvchi organlar faoliyatini muvo fiqlashtirilib, tegishli reja tuzish va tadbirlar o`tkazishda foydalanadilar. Koordinatsiya (lotincha cordinatio – so`zidan olingan) deganda «muvofiqlik», «kelishuvlilik», (koordinatsiyalash) muvofiq lashtirish deganda– ishtirokchilar o`rtasidagi o`zaro munosabat ni o`rnatish tushuniladi. Huquqni muhofaza qiluvchi organlar jinoyatchilikka qarshi kurash choralarini samarali bajarish va asosiy faoliyat yo`na lishlarini kelishuvchilik asosida ta’minlash maqsadida o`z faoliyatlarini muvofiqlashtiradi. Muvofiqlashtirishning asosiy maqsadi jinoyatga qarshi kurashuvchi strukturalarning o`zaro bog`liq va hamkorlikda hara kat qilishini ta’minlash, jinoyatlarni tez, to`la har tomonlama aniqlash, tergov olib borish, ochish hamda vakolatli organlarga uning yuzaga kelish sabab va sharoitlarini oldini olishga qara tilgan choralarni ishlab chiqish hisoblanadi. Predmeti – huquqni muhofaza qiluvchi organlarning o`zaro hamkorligini yengillashtirish, ularning umumiy vazifalari, ularning har biriga xos bo`lgan huquqiy, tashkiliy, informa sion va boshqa vosita, shakl va uslublarni tahlil qilishdan ibo rat. Koordinatsiya natijasi jinoyatchilikka qarshi kurash bora sida yuqori cho`qqilarga erishish hisoblanadi. Bunday vakolatni qonun Bosh prokuror va unga

bo`ysunuvchi prokurorlarga beradi. Bu borada: prokuror muvofiqlashtiruvchi kengash chaqiradi, statistik va boshqa ma’lumotlarni talab qiladi, turish doira sida huquqni muhofaza qiluvchi organlar faoliyatini o`rgangan holda ularni birlashtirish masalasini ko`rib chiqadi. O`zbekiston Respublikasi “Prokuratura to`g`risida”gi Qonunining 8- moddasida “Jinoyatchilikka qarshi kurash borasi dagi faoliyatni muvofiqlashtirish” tartibi belgilangan bo`lib, unda ko`rsatilishicha, “ O`zbekiston Respublikasi Bosh prokurori va unga bo`ysunuvchi prokurorlar jinoyatchilikka qarshi kurash samaradorligini ta’minlash maqsadida tezkor-qidiruv faoli yatni, surishtiruv va dastlabki tergovni amalga oshiradigan tegish li organlarning faoliyatini muvofiqlashtiradi. Ushbu modda ning birinchi qismida ko`rsatilgan organlar faoliyatini muvo fiqlashtirish uchun prokuror muvofiqlashtiruvchi kengash chaqi - radi, ishchi guruhlar tashkil etadi, zarur axborot, shu jumladan statistika ma’lumotlarini talab qilib oladi, qonun hujjatla riga muvofiq boshqa vakolatlarni amalga oshiradi” deb qayd etilgan. Jinoyatchilikka qarshi kurash faoliyatini muvofiqlashtirish tushunchasi va muvofiqlashtirish ishtirokchilari Muvofiqlashtiruvchi kengash – barcha huquqni muhofaza qiluvchi organlar vakillaridan tashkil topadi va u bo`lajak majlisda tasdiqlanadi. Kotibiyat tarkibining o`zgarishi bilan tegishli huquqni muhofaza qiluvchi organ rahbari yangi nomzod taqdim etadi. Kotibiyat joriy tashkiliy ishlarni amalga oshi radi; ish yuritishning maxfiyligi qoidalariga rioya etgan holda muvofiqlashtiruvt kengashi hujjatlarning rasmiylashtirili-shini olib boradi. Kotibiyat: 1.Muvofiqlashtiruv kengashi a’zolari va taklif etilayotgan shaxslarni o`tkazilajak majlis va unda ko`riladigan hujjatlar loyihalari haqida xabar beradi; 2.Muvofiqlashtiruv kengashi ishi rejalariga huquqni muho faza qiluvchi organlar takliflarini yig`ish va tayyorlashni tash killashtiradi; 3.Reja loyihalarini ishlab chiqadi va ularni huquqni muho faza qiluvchi organlar rahbarlariga ko`rib chiqish uchun taqdim etadi;

4.Muvofiqlashtiruv kengashi qarorlari va rejalarining baja rilishini umumlashtirish va davriy tahlil qilishni amalga oshiradi va natijalari haqida muvofiqlashtiruv kengashi Rai sini habardor qiladi; 5.Kengash raisining boshqa topshiriqlarini bajaradi. Agar hujjatlar loyihalari materiallarni tayyorlash huquqni muhofaza qiluvchi organlarning barcha yoki ba’zi vakil larining birgalikdagi ishtirokini talab qilsa, muvofiqlash tiruv kengashi raisi yoki uning o`rinbosari qarori bilan ishchi guruhlar tashkil etiladi. Bunday guruh rahbari etib, tegishli prokuratura organining vakili hisoblanadi. Qonunchilikda jinoyatchilikka qarshi kurashda huquqni muhofaza qiluvchi organ tushunchasi to`g`ridan – to`g`ri belgilan magan. Nazariya va amaliyotda tegishli davlat – huquqiy struktu ralari faoliyatining funksional tahlili asosida bunday or ganlar doirasini belgilashning yo`li ishlab chiqilgan. Ushbu tahlilga asoslangan holda jinoyatchilikka qarshi ku rashuvchi huquqni muhofaza qiluvchi organlar doirasiga jinoyat chilikka qarshi kurashga yo`naltirilgan, bir yoki bir qancha huquqni muhofaza qilishga yo`naltirilgan funksiyalarni bajarish vakolatiga ega bo`lgan tuzilmalarni kiritish mumkin. Jinoyatchilikka qarshi kurashda huquqni muhofaza qilishga yo`naltirilgan funksiyalarga quyidagilar kiradi: 1. operativ – qidiruv faoliyati; 2. jinoyat ishlari bo`yicha surishtiruv; 3. dastlabki tergov; 4. jinoyat – protsessual va operativ – qidiruv faoliyatida qonunlarga rioya etilishi ustidan prokuror va sud nazorati; ji noyat ishlari bo`yicha odil sudlovni amalga oshirish. Huquqni muhofaza qilish funksiyalariga jinoiy tajovuz lardan himoya qilinadigan obyektlarni maxsus himoya qilish, bunday tajovuzlar oldini olish, jinoyatlarni sodir qilganligi uchun sudlangan, qamoqqa olingan yoki ushlab turilgan shaxslarni qo`riqlash maqsadida maxsus tashkil etilgan maxsus harbiy va boshqa tuzilmalar faoliyatini kiritish mumkin. Jinoyatchilikka qarshi kurashni muvofiqlashtirishda ishtirok etuvchi, huquqni muhofaza qilish funksiyalarini

bajaruvchi davlat organlari tur licha nomlanishi mumkin. Ba’zida ular qayta tashkil etilishi va bunday funksiyalarni biror – biridan mahrum etilishi yoki qayta ega bo`lishi mumkin. Ba’zi davlat huquqiy tuzulmalari uchun huquqni muhofaza qilish funksiyalari asosiy hisoblanadi. Bunday organlar odat da bir qancha huquqni muhofaza qilish funsiyalariga ega bo`ladi. Masalan: IIV organlari operativ – qidiruv faoliyati, surish tiruv, dastlabki tergov funksiyalarini bajarishdan tashqari turli obyektlarni jinoiy tajovuzlardan himoya qilish, jino yatchilarni ushlash funksiyalarini bajaradi. Huquqni muhofaza qilish funksiyalari ba’zi organlarning asosiy faoliyat turiga qo`shimcha hisoblanadi. Masalan: O`zbekiston Respublikasi Dav lat Chegaralarini muhofaza qilish xizmati organlari operativ – qidiruv faoliyati va ularning yurituviga kiruvchi jinoyat ishla ri bo`yicha surishtiruv vakolatlariga ega. Bu organda huquqni muhofaza qilish vakolatlari yordamchi bo`lsada, vazifalarni lo zim dajarada bajarilishining ajralmas elementi, shartidir. Bunday organlar vakolatlari muayyan sohadagi huquqiy mu nosabatlarga ( soliq, bojxona) nisbatan amal qiladi. Jinoyatchilikka qarshi kurashda huquqni muhofaza qiluvchi organlar va sud hamkorligi sud hokimiyatining mustaqilligi, sudlarning mustaqilligi va faqat qonunga bo`ysunish tamoyil lariga rioya qilgan holda amalga oshiriladi. Muvofiqlashtiruvchi kengashning adliya organlari va sudlar bilan hamkorligi quyidagi shakllarda amalga oshirilishi mum kin: 1. jinoyatchilik va sudlanganlik holati haqida o`zaro xabar dor etish; 2.Sud statistikasi va sud amaliyoti materiallari ma’lumot laridan foydalanish; 3.Qonunchilikni mustahkamlash bo`yicha hamkorlikda ish olib borish; birgalikda seminarlar va konferensiyalar o`tkazish va bunday tadbirlarga yuqori saviyali mutaxassislarni jalb qi lish; 4.Birgalikdagi ahborot xatlari, ma’lumotlarni yo`naltirish; 5.Oliy sud v a Oliy xo`jalik sudi Plenumlari qarorlarini tayyorlashda ishtirok etish; 6.Huquqni muhofaza qiluvchi organlar muvofiqlashtiruv ken gashi majlislarida sud vakillari va adliya organlari rahbarla rining ishtirok etishi.

Muvofiqlashtirish prinsiplari. Muvofiqlashtirish faoliyatining asosiy yo`nalishlari va shakllari Jinoyatchilikka qarshi kurashish organlarining faoliyati, muvofiqlashtirishda ishtirok etuvchi barcha huquqni muhofaza qilish organlari uchun majburiy, belgilagan asosiy me’yoriy man balarga tayangan holda prokurorlar tomonidan muvofiqlashtiri ladi. Jinoyatchilikka qarshi kurashuvchi huquqni muhofaza qilish organlarining faoliyatini muvofiqlashtirish asosan qonuniy lik tamoyiliga asosan amalga oshiriladi. Bu tamoyil avvalam bor prokuraturaning har bir organi, har bir huquqni muhofaza qiluvchi organ va har bir xodim jinoyatga qarshi kurashish fao liyatini muvofiqlashtirish jarayonini qonunga qat’iy rioya qil gan holda va qonun asosida amalga oshirilishini bildiradi. Muvofiqlashtirishning keyingi bir tamoyili bu – o`zaro hamkorlik bo`lib, jinoyatchilikka qarshi kurashuvchi organlar tomonidan doimiy ravishda jinoyatchilikka qarshi kurash bo`yicha o`zaro tadbirlar o`tkazish va birgalikda faoliyat ko`rsatish va sa marali natijalarga erishish hisoblanadi. Bu tamoyilga asosan muvofiqlashtirish faoliyatining barcha ishtirokchilari kengash da ko`rib chiqish uchun takliflar kiritishi, tadbirlar ishlab chiqishda va maslahatda teng huquqlardan foydalanishadi. Mustaqillik tamoyiliga asosan har bir huquqni muhofa za qiluvchi organ muvofiqlashtirish kengashining qarori va tad birlarini bajarishda mustaqildir. Bunda u o`z vakolatlarini qonunda belgilangan huquqiy maqomi bo`yicha, ya’ni tergov va su rishtiruvga taaluqli bo`lgan qonunlar, faoliyatini belgilovchi qoida va nizom, ko`rsatma va yo`riqnomalar asosida amalga oshi radi. Har bir huquqni muhofaza qiluvchi organ rahbari muvo fiqlashtiruvchi kengash qarorining ijrosi uchun o`zlariga te gishli qismi bo`yicha mustaqil javobgar hisoblanadi. Muvofiqlashtirish faoliyatining asosiy yo`nalishlari - bu jinoyatchilik holatining bargalikdagi tahlili, uning tizimi va dinamikasi, rivojlanish sur’atini belgilash, jinoyatni aniq lash, tergash, fosh etish, ogohlantirish va oldini olish tajriba sini o`rganish; jinoyatchilikka qarshi kurashish bo`yicha xalqaro shartnomalar va chet mamlakatlar, xalqaro tashkilotlar bilan bitimlar tuzish va

kelib chiqadigan takliflarni ishlab chiqish tajribasini umumlashtirish; chet el huquqni muhofaza qiluvchi organlarining ijobiy tajribalarini o`rganish va faoliyatda tadbiq etishda ifodalanishdir. Asosiy yo`nalishlari: O`zaro tahlil — jinoyatchilik ahvoli, uning statik va dina mik holati, tendensiyalarning bashorati (prognozi), jinoyatlarni aniqlash, tergov qilish, ochish, uni aniqlashtirish va oldini olish borasidagi faoliyatlarhisoblanadi. Bunda dasturlar ishlab chiqiladi. Jinoyatchilikka qarshi kurash masalasi yuzasidan informa siya huquqni muhofaza qiluvchi organlar tomonidan Prezident, Oliy Majlis va hukumatga beriladi. Umumlashtirish — huquqni muhofaza qiluvchi organlar tomonidan huquqiy tartibga solish faoliyati yuzasidan amaliyot ni birlashtirib, takliflar kiritishdir. Unda quyidagilar ishtirok etadilar: Prokuratura organlari, ichki ishlar, milliy xavfsizlik, soliq, bojxona, O`zbekiston Respublikasi prokuraturasi huzu ridagi soliq va valyutaga oid jinoyatlarga qarshi kurashish de partamenti va boshqa huquqni muhofaza qilish funksiyasi (su rishtiruv, dastlabki tergov, tezkor – qidiruv, jinoiy sudlovda protsessual nazoratni amalga oshiruvchi) mavjud bo`lgan organlar qatnashadilar. Muvofiqlashtirish quyidagi shakllarda amalga oshi riladi: Huquqni muhofaza qiluvchi organlar rahbarlari ishtiroki da koordinatsion kengash majlislari o`tkazish; Jinoyatga qarshi kurash bo`yicha joriy axborot almashuvi; Ijobiy tajribani rivojlantirish maqsadida joylarga o`zaro harakat qilish, tekshiruv va quyi turuvchi organlarga ji noyatchilikka qarshi kurash yuzasidan yordam berish; Aniq jinoyatlarni tergov qilish uchun tergov – operativ gu ruhlar tuzish; Aniq maqsadga yo`naltirilgan ishlarni olib borish, xodim larning malakasini oshirish, seminarlar, konferensiyalar o`tka zish, xavfsizlik choralarini ko`rish;

O`zaro qarorlar, buyruqlar, axborot xati, oriyenti rovka va boshqa tashkiliy ijro hujjatlarni ishlab chiqish, to`p lamlar tuzish, yarim yillik va istiqbolli rejalar tuzish. Bu maqsadga erishish uchun sudlar bilan hamkorlik qilina di. O`zining ahamiyati yuzasidan yo`nalishlar – doimiy va dina mikka bo`linadi. Asos – har bir hudud, mamlakatdagi huquqiy holat. Doimiy yo`nalishga misol qilib tegishli davlat hokimiyat va boshqa ruv organlarining qonunga muvofiq huquqiy aktlarini nazorat qilishini keltirishimiz mumkin. Chunki ular fuqarolarning huquq va erkinliklariga bevosita ta’sir ko`rsatadi. Dinamikka esa ma’lum davr ichida qo - nunchilikka ta’sir qiluvchi munosabatlarni tartibga soluvchi normalarni ijro etishi ustidan nazorat kiradi. Masalan: mehnat, uy-joy, pensiya va fuqarolarning boshqa huquqlari. Ijtimoiy-iqtisodiy, kriminal va boshqa holatlarni ino batga olib yo`nalishlar belgilanishi mumkin. Bu ko`pincha Bosh prokuror buyruqlari, yo`riqnomalari va tasdiqlangan nizom larida aks ettiriladi.

Adabiyotlar : 1.Baskov V.I. Prokuror nazorati (darslik, rus tilida) M., ”Bek” nashriyoti, 1998. 2.Davletov A. Dj. Prokuror nazorati (darslik, rus tilida). Nukus. Bilim.1999. 3. Inog`omjonova Z.F. umumiy tahriri ostida Jinoyat protsessi (umumiy qism, darslik, o`zbek tilida) T.: 2002 y., «Yangi asr avlodi». 4.Madaliyev O.M. Prokuror nazorati. Darslik. Maxsus qism. – T.: TDYUI, 2009. – 884 b.t. 5.Madaliyev O.M. Prokuror nazorati. Darslik. Umumiy qism. – T.: TDYUI, 2009. – 26, 5 b.t. 6. O.M.Madaliyev, A.A.Ergashev. Prokuror nazorati. O’quv-uslubiy qo’llanma. TDYuI. 2010 y. 15,2. b.t. –B. 240. 7. O.M.Madaliyev. Prokuror nazorati. Darslik. Umumiy qism. Toshkent – “ILM ZIYO”. – 2012. –B. 314 8. O.M.Madaliyev. Prokuror nazorati. Darslik. Maxsus qism. Toshkent – “ILM ZIYO”. – 2012. –B. 504 9. M.H.Rustamboyev, O.M.Madaliyev. Huquqni muxofaza qiluvchi organlar faoliyatini tashkil etish. Darslik. Toshkent – “ILM ZIYO”. – 2012. –B. 638 10.Rustambayev M.X. O`zbekiston Respublikasi mustaqilligi yillarida sud-huquq islohotlarining istiqbollari. // Davlat va huquq. – 2003. № 3. –B. 15-17 11. Ergashev A.A. O`zbekiston Respublikasi prokuratura organlarining huquqni himoya qilish funksiyasi. Ilmiy amaliy konferensiya materiallari to`plami 2007 yil oktyarb. –B. 20-24 .

Похожие

Prokuraturaning tashkiliy va faoliyat prinsiplari. Prokuratura faoliyatining asosiy yo`nalishlari

Jinoyatchilikka qarshi kurashuvchi organlar tomonidan qonunlarni ijro etishlari ustidan prokuror nazorati

Huquqni muhofaza qiluvchi organlar sudlar va boshqa muassasalarning hisob va hisobdorligi

Ichki ishlar organlarining jinoyatchilikning oldini olishdagi faoliyat yo‘nalishlari

O’zbekistonda korrupsiyaga qarshi kurash mexanizmlari