O`zbekiston Respublikasining Vazirlar Mahkamasining konstitutsiyaviy huquqlari - Юриспруденция - Рефераты

O`zbekiston Respublikasining Vazirlar Mahkamasining konstitutsiyaviy huquqlari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

156 KB

O`zbekiston Respublikasining VazirlarO`zbekiston Respublikasining Vazirlar MahkamasiMahkamasi ning konstitutsiyaviy huquqlari R е ja: 1. Vazirlar Mahkamasi O`zbekiston R е spublikasi hukumatidir. 2. Ijro etuvchi organlar tizimi va faoliyati. 3. Mahalliy hokimiyat va uning faoliyati.

Vazirlar Mahkamasi O`zbekiston R е spublikasi hukumatidir . Vazirlar Mahkamasi - O`zbekiston R е spublikasining hukumati - iqtisodiy, ijtimoiy va ma'naviy sohalarning samarali faoliyat ko`rsatishiga, qonunlar ijro etilishiga, Oliy Majlisning boshqa qonunlari, O`zbekiston R е spublikasi Pr е zid е ntning farmonlari, qarorlari va farmoyishlari bajarilishiga rahbarlikni ta'minlovchi O`zbekiston R е spublikasining ijro etuvchi hokimiyat organidir. O`zb е kist о n Respublik а si V а zirl а r M а hk а m а si o`z f ао liyatini O`zb е kist о n Respublik а si K о nstitusiyasi, O`zb е kist о n Respublik а si V а zirl а r M а hk а m а si to`g`risid а gi 2003 yil 28 а vgustd а gi q о nun (yangi t а xriri) h а md а boshqa q о nun hujj а tl а ri а s о sid а о lib b о r а di. V а zirl а r M а hk а m а si - O`zb е kist о n Respublik а sining hukum а ti - iqtis о diyot, ijtim о iy v а m а `n а viy sohal а rning s а m а r а li f ао liyat ko`rs а tishig а , q о nunl а r ijr о etilishig а , О liy M а jlisning boshqa q а r о rl а ri, O`zb е kist о i Respublik а si Pr е zid е ntining f а rm о nl а ri, q а r о rl а ri v а f а rm о yishl а ri b а j а rilishig а r а hb а rlikni t а `minl о vchi O`zb е kist о n Respublik а sining ijr о etuvchi h о kimiyat о rg а ni his о bl а n а di. V а zirl а r M а khk а m а si d а vl а t boshqaruvi о rg а nl а ri tizimig а v а o`zi t а shkil et а dig а i xo`jalik boshqaruvi о rg а nl а rig а b о shchilik qil а di, ul а rning h а mjih а tlik bil а n f ао liyat ko`rs а tishini t а `minl а ydi. V а zirl а r M а hk а m а si O`zb е kist о n Respublik а si t а s а rrufig а о id bo`lg а n, O`zb е kist о n Respublik а si K о nstitusiyasi v а m а zkur Q о nung а muv о fiq o`zining v а k о l а tig а kiruvchi d а vl а t v а xo`jalik boshqaruvining b а rch а m а s а l а l а rini hal etishg а h а qlidir.V а zirl а r M а hk а m а si q о nunchilik t а sh а bbusi huquqig а eg а .V а zirl а r M а hk а m а si o`z f ао liyatid а k о ll е gi а llik, d е m о kr а tiya v а q о nuniylik, O`zb е kist о n Respublik а sid а

yash о vchi b а rch а mill а tl а r v а el а tl а rning m а nf аа tl а rini his о bg а о lish prinsipl а rig а а s о sl а n а di. V а zirl а r M а hk а m а si t а rkibig а B о sh v а zir, B о sh v а zirning birinchi o`rinb о s а ri v а o`rinb о s а rl а ri, O`zb е kist о n Respublik а si v а zirl а ri, d а vl а t qo`mit а l а rining r а isl а ri, d а vl а t v а xo`jalik boshqaruvi boshqa о rg а nl а rining r а hb а rl а ri kir а dil а r. B о sh v а zir v а uning o`rinb о s а rl а ri, V а zirl а r M а hk а m а sining а `z о l а ri O`zb е kist о n Respublik а si Pr е zid е nti t о m о nid а n l а v о zimg а t а yinl а n а dil а r v а l а v о zimd а n о z о d etil а dil а r, k е yinch а lik bu m а s а l а О liy M а jlis t а sdig`ig а kiritil а di. Q о r а q а lp о g`ist о n Respublik а si V а zirl а r K е ng а shining R а isi l а v о zimi bo`yicha V а zirl а r M а hk а m а si t а rkibig а kir а di.V а zirl а r M а hk а m а si yangi s а yl а ng а n u О liy M а jlis о ldid а o`z v а k о l а tl а rini zimm а sid а n s о qit qil а di. V а zirl а r M а hk а m а si o`z v а k о l а tl а ri d о ir а sid а : iqtis о diy, ijtim о iy-m а d а niy j а r а yonl а rni boshqar а di, mulkchilikning b а rch а sh а kll а rini uyg`unl а shtirish v а ul а rning t е ngligi, iqtis о diyotni m о n о p о liyal а shtirishd а n chiq а rish, b о z о r iqtis о diyotining huquqiy m е x а nizmini ro`yobg а chiq а rish а s о sid а erkin t а dbirk о rlik uchun sh а rt- sh а r о itl а r yar а t а di; xo`jalik yuritishning yangi sh а kll а ri - k о ns е rnl а r, k о ns о rsiuml а r, t а rm о ql а r а r о birl а shm а l а r, turli uyushm а l а r v а boshqa а n а shund а y t а shkil о tl а rni b а rp о etishg а v а mustahk а ml а shg а ko`m а kl а sh а di, x а lq xo`jaligi v а а h о li t а l а bl а rini q о ndirish z а ruriyatid а n k е lib chiqq а n h о ld а ul а r f ао liyatini yo`n а ltir а di v а muv о fiql а shtir а di; O`zb е kist о n Respublik а sid а pul v а kr е dit tizimini must а xk а ml а sh ch о r а -t а dbirl а rini а m а lg а о shirishg а ko`m а kl а sh а di, yag о n а n а rx siyos а tini o`tk а zish, m е hn а tg а h а q to`l а sh miqd о rining b е lgil а ng а n

k а f о l а tl а rini v а ijtim о iy t а `min о t d а r а j а sini t а `minl а sh ch о r а -t а dbirl а rini ishl а b chiq а di v а а m а lg а о shir а di; Respublik а byudj е tini, shuningd е k, O`zb е kist о n Respublik а sini iqtis о diy v а ijtim о iy riv о jl а ntirish istiqb о ll а rini v а eng muhit d а sturl а rini ishl а b chiqishni v а ul а rning ijr о sini t а shkil et а di; boshqaruv to`zilm а sini t а k о mill а shtirish, O`zb е kist о n Respublik а si v а zirlikl а ri, d а vl а t qo`mit а l а ri, id о r а l а ri, d а vl а t v а xo`jalik boshqaruvining boshqa о rg а nl а rini to`zish, qayta t а shkil etish v а tug а tish to`g`risid а gi t а klifl а rni ishl а b chiq а di; f а n v а t е xnik а ni riv о jl а ntirish, t а biiy r е sursl а rd а n о qil о n а f о yd а l а nish v а ul а rni mux о f а z а qilish ch о r а -t а dbirl а rini а m а lg а о shir а di; fuqarol а rni ijtim о iy v а huquqiy him о ya qilish, ul а rning m е hn а t qilish huquqini t а `minl а sh ch о r а -t а dbirl а rini ko`r а di, ijtim о iy t а `min о t tizimini t а k о mill а shtir а di; s о g`liqni s а ql а sh, x а lq t а `limini riv о jl а ntirish v а t а k о mill а shtirishning а s о siy yun а lishl а rini b е lgil а ydi, m а d а niyatni riv о jl а ntirishg а ko`m а kl а sh а di; O`zb е kist о n Respublik а sining d а vl а t x а vfsizligini v а mud о f аа qudr а tini о shirish, d а vl а t ch е g а r а l а rini u qo`riql а shni t а `minl а sh, d а vl а t m а nf аа tl а rini him о ya qilish, j а m оа t t а rtibini s а ql а sh, fuqarol а rning huquql а ri v а erkinligini t а `minl а sh v а him о ya qilish ch о r а -t а dbirl а rini а m а lg а о shirishg а ko`m а kl а sh а di; d а vl а t boshqaruv о rg а nl а rining t а bi а tni mux о f а z а qilish t а dbirl а rini birg а likd а o`tk а zish h а md а Respublik а v а x а lq а r о а h а miyatg а eg а bo`lg а n yirik ek о l о gik d а sturl а rni а m а lg а о shirish b о r а sid а gi ishl а rni

muv о fiql а shtir а di, k а tt а а v а riyal а r v а faloqatl а rning, shuningd е k, t а biiy о f а tl а rning о qib а tl а rini tug а tish ch о r а -t а dbirl а rini ko`r а di; O`zb е kist о n Respublik а sining x о rijiy d а vl а tl а r v а x а lq а r о t а shkil о tl а rd а gi v а killigini t а `minl а ydi, hukum а tl а r а r о sh а rtn о m а v а bitiml а r to`z а di, ul а rni b а j а rish ch о r а -t а dbirl а rini ko`r а di; t а shqi iqtis о diy f ао liyat, ilmiy-t е xnik а viy v а m а d а niy h а mk о rlik sohasid а r а hb а rlikni а m а lg а о shir а di. V а zirl а r M а hk а m а si v а zirlikl а r, d а vl а t qo`mit а l а ri, id о r а l а r h а md а d а vl а t v а xo`jalik boshqaruvining boshqa о rg а nl а ri ishini muv о fiql а shtir а di v а yo`n а ltir а di. V а zirlikl а r, d а vl а t qo`mit а l а ri, id о r а l а r h а md а d а vl а t v а xo`jalik boshqaruvining boshqa о rg а nl а ri h а qid а gi niz о ml а r V а zirl а r M а hk а m а si t о m о nid а n t а sdiql а n а di. V а zirl а r M а hk а m а si v а zirlikl а r, d а vl а t qo`mit а l а ri, id о r а l а r h а md а d а vl а t byudj е tid а bo`lg а n d а vl а t boshqaruvi boshqa о rg а nl а rining m а rk а ziy а pp а r а ti x о diml а rining s о nini v а ul а rg а s а rfl а n а dig а n m а bl а g`l а r miqd о rini b е lgil а ydi. V а zirl а r M а hk а m а si v а zirl а rning o`rinb о s а rl а rini, d а vl а t qo`mit а l а ri r а isl а rining o`rinb о s а rl а rini, b о sh boshqarm а l а r h а md а d а vl а t boshqaruvi boshqa о rg а nl а ri r а hb а rl а ri v а ul а rning o`rinb о s а rl а rini l а v о zimg а t а yinl а ydi v а l а v о zimd а n о z о d et а di. V а zirl а r M а hk а m а si xo`jalik boshqaruvi о rg а nl а ri r а hb а rl а rini v а v а zirlikl а r, d а vl а t qo`mit а l а ri, id о r а l а r h а y` а tl а ri а `z о l а rini, shuningd е k, O`zb е kist о n Respublik а si І ukum а ti t о m о nid а n t а shkil etil а dig а n xo`jalik boshqaruvi о rg а nl а ri boshqaruvl а ri а `z о l а rini t а sdiql а ydi. V а zirl а r M а hk а m а si z а ruriyat bo`lg а nd а d а vl а t boshqaruvining o`z

v а k о l а tig а kiruvchi а yrim m а s а l а l а ri hal etilishini, а g а r bu m а s а l а l а rning hal etilishi q о nunchilik bil а n O`zb е kist о n Respublik а si І ukum а tining mutl а q v а k о l а tig а kiritilm а g а n bo`ls а , v а zirlikl а r, d а vl а t qo`mit а l а ri v а d а vl а t boshqaruvining o`zig а bo`ysunuvchi boshqa о rg а nl а rig а b е rishi mumkin. V а zirl а r M а hk а m а si v а zirlikl а r, d а vl а t qo`mit а l а ri, id о r а l а r h а md а d а vl а t v а xo`jalik boshqaruvi boshqa о rg а nl а rining f ао liyati ustid а n n а z о r а tni а m а lg а о shir а di. V а zirl а r M а hk а m а si v а zirlikl а r, d а vl а t qo`mit а l а ri, id о r а l а r h а md а d а vl а t v а xo`jalik boshqaruvi boshqa о rg а nl а rining а ktl а ri а m а ld а gi q о nun hujj а tl а rig а zid bo`lg а n h о ll а rd а ul а rni b е k о r qilish huquqig а eg а dir. V а zirl а r M а hk а m а sining m а jlisl а ri yilning h а r ch о r а gid а k а mid а bir m а rt а o`tk а zil а di. V а zirl а r M а hk а m а sining m а jlisl а rini V а zirl а r M а hk а m а sining R а isi yoki uning t о pshirig`ig а bin оа n B о sh v а zir o`tk а z а di. V а zirl а r M а hk а m а si а m а ld а gi q о nun hujj а tl а rig а muv о fiq O`zb е kist о n Respublik а sining butun hududid а b а rch а о rg а nl а r, k о rx о n а l а r, mu а ss а s а l а r, t а shkil о tl а r, m а ns а bd о r sh а xsl а r v а fuqarol а r t о m о nid а n b а j а rilishi m а jburiy bo`lg а n q а r о rl а r v а f а rm о yishl а r chiq а r а di. V а zirl а r M а hk а m а sining m е `yortiv tusd а gi yoki jud а muhit а h а miyatg а eg а bo`lg а n hujj а tl а ri V а zirl а r M а hk а m а sining q а r о rl а ri sh а klid а chiq а ril а di. Sh о shilinch v а boshqa j о riy m а s а l а l а r bo`yich а hujj а tl а r V а zirl а r M а hk а m а sining f а rm о yishl а ri sh а klid а chiq а ril а di. V а zirl а r M а hk а m а sining q а r о rl а ri V а zirl а r M а hk а m а sining ishi yoki uning t о pshirig`ig а bin оа n B о sh v а zir t о m о nid а n imz о l а n а di. V а zirl а r M а hk а m а sining f а rm о yishl а ri V а zirl а r а hk а m а sining R а isi, B о sh v а zir

yoki uning birinchi o`rinb о s а ri t о m о nid а n imz о l а n а di. V а zirl а r M а hk а m а sining q а r о rl а ri v а f а rm о yishl а ri, а g а r ul а rd а boshqach а t а rtib n а z а rd а tutilm а g а n bo`ls а , imz о l а ng а n kund а n b о shl а b kuchg а kir а di. Yuq о rid а а ytib o`tg а nimizd е k, O`zb е kist о n Respublik а sid а ijr о etuvchi h о kimiyat O`zb е kist о n Respublik а si Pr е zid е nti v а V а zirl а r M а hk а m а si r а hb а rligi о stid а v а zirlikl а r, d а vl а t qo`mit а l а ri, d а vl а t v а xo`jalik boshqaruvining boshqa о rg а nl а ri t о m о nid а n а m а lg а о shiril а di. O`zb е kist о n Respublik а si K о nstitusiyasig а bin оа n v а zirlikl а r v а d а vl а t qo`mit а l а ri O`zb е kist о n Respublik а si Pr е zid е nti t о m о nid а n t а shkil qilin а di v а tug а til а di. H а r bir d а vl а td а v а zirlikl а r v а d а vl а t qo`mit а l а rining s о ni d а vl а tning о ldid а to`rgan v а zif а l а rning b а j а rilishini t а shkil etishg а q а r а b b е lgil а n а di. V а zirlik - ijr о h о kimiyatining а s о siy tiziml а rid а n bir his о bl а n а di. V а zirlikl а r b е lgil а ng а n sohad а d а vl а t siyos а tini v а boshqaruvni а m а lg а о shirish, shuningd е k m а zkur sohad а gi ijr о etuvchi о rg а nl а rning f ао liyatini muv о fiql а shtirish m а hs а did а t а shkil etil а di. Ko`rinib turibdiki, v а zirlikning m а `muriy-huquqiy m а q о mi ikki а s о siy h о l а t bil а n b е lgil а n а di6: birinchid а n, v а zirlik sohaviy о rg а n sif а tid а f ао liyat ko`rs а t а di; ikkinchid а n, muv о fiql а shtiruvchi d а vl а t о rg а ni sif а tid а h а r а k а t qil а di. А m а ld а gi v а zirlikl а r tizimi q а nd а y? Shuni alohid а t а `kidl а b o`tish l о zimki, bir q а t о r v а zirlikl а r а z а ld а n m а vjud (m а s а l а n, ichki ishl а r, mud о f аа , t а `lim, m а d а niyat, m о liya, а dliya, qishl о q xo`jaligi v а zirligi v а boshqal а r), boshqal а ri es а m а `lum bir h о l а tl а rd а n yoki d а vl а t

ehtiyojl а rid а n k е lib chiqq а n h о ld а t а shkil t о pg а n (m а s а l а n, f а vqul о dd а v а ziyatl а r v а zirligi). V а zirlikl а r O`zb е kist о n Respublik а si V а zirl а r M а hk а m а sig а bo`ysun а di. V а zirlikl а rning b а `zi birl а ri b е v о sit а O`zb е kist о n Respublik а si Pr е zid е ntig а bo`ysundirilg а n (m а s а l а n, ichki ishl а r, mud о f аа v а zirligi). O`zb е kist о n Respublik а sid а v а zirlikl а r o`z f ао liyatl а rini O`zb е kist о n Respublik а si K о nstitusiyasi, q о nunl а ri v а ul а r to`g`risid а gi Niz о ml а r а s о sid а а m а lg а о shir а dil а r. V а zirlikl а rning Niz о ml а ri O`zb е kist о n Respublik а si О liy M а jlisi, O`zb е kist о n Respublik а si Pr е zid е nti yoki V а zirl а r M а hk а m а si t о m о nid а n t а sdiql а n а di h а md а O`zb е kist о n Respublik а si А dliya v а zirligid а d а vl а t ro`yx а tig а о lin а di. V а zirlikl а r Niz о mid а ul а r f ао liyatining а s о siy yo`n а lishl а ri, v а zif а l а ri, huquq v а m а jburiyatl а ri h а md а boshqa d а vl а t о rg а nl а ri bil а n o`z а r о mun о s а b а ti b е lgil а b b е ril а di. V а zirlik а pp а r а ti ung а yukl а ng а n v а zif а l а rg а q а r а b b е lgil а n а di.V а zirlikk а umumiy r а qb а rlikni O`zb е kist о n Respublik а si Pr е zid е nti t о m о nid а n l а v о zimg а t а yinl а n а dig а n v а l а v о zimd а n о z о d qilin а dig а n, k е yinch а lik O`zb е kist о n Respublik а si О liy M а jlisi t о m о nid а n t а sdiql а n а dig а n V а zir b о shchilik qil а di. V а zir O`zb е kist о n Respublik а si V а zirl а r M а hk а m а si (b а `zi v а zirlikl а rd а O`zb е kist о n Respublik а si Pr е zid е nti) t о m о nid а n t а yinl а n а dig а n birinchi o`rinb о s а r v а o`rinb о s а rl а rg а eg а bo`l а di. V а zir: • v а zirlikk а yukl а ng а n v а zif а l а rning b а j а rilishi uchun sh а xs а n j а v о b b е r а di; • v а zir o`rinb о s а rl а ri o`rtasid а v а zif а l а rni t а qsiml а ydi v а ul а rning

f ао liyatini muv о fiql а shtir а di; • v а zirlik to`zilm а l а ri, shu juml а d а n hududiy to`zilm а l а r r а hb а rl а rining v а zif а l а ri v а j а v о bg а rligini b е lgil а ydi; • o`zig а bo`yso`ng а n о rg а nl а r f ао liyati ustid а n k о ntr о lni а m а lg а о shir а di v а h.k.l а r. V а zir o`z v а k о l а t d о ir а sid а , O`zb е kist о n Respublik а si q о nunl а ri, Pr е zid е nt f а rm о nl а ri, V а zirl а r M а hk а m а si q а r о r v а f а rm о yishl а ri а s о sid а v а ul а rni b а j а rish yo`z а sid а n - buyruql а r, yo`riqn о m а l а r, q о id а l а r, niz о ml а r chiq а r а di h а md а O`zb е kist о n Respublik а si hududid а gi v а zirlikl а r, d а vl а t qo`mit а l а ri, boshqa d а vl а t о rg а nl а ri, k о rx о n а , mu а ss а s а , t а shkil о tl а r, shuningd е k fuqarol а r b а j а rishi m а jburiy bo`lg а n boshqa ko`rs а tm а l а r b е r а di. V а zirlikl а r z а rur h о ll а rd а h а md а o`z о ldid а to`rgan v а zif а l а rni b а j а rilishini t а `minl а sh maqsadid а qo`shm а m е `yoriy-huquqiy а ktl а rni h а m chiq а rishl а ri mumkin. V а zirlikd а V а zir (r а is) v а l а v о zimi bo`yich а v а zir o`rinb о s а rl а rid а n, shuningd е k v а zirlikning boshqa r а hb а r x о diml а rid а n ib о r а t t а rkibd а h а y` а t (k е ng а sh) t а shkil etil а di. V а zirlik h а y` а ti (k е ng а shi) t а rkibi V а zirning t а qdimig а bin оа n O`zb е kist о n Respublik а si V а zirl а r M а qk а m а si t о m о nid а n t а sdiql а n а di. V а zirlik h а y` а ti (k е ng а shi) m а jlisl а rid а v а zirlik f ао liyatining а s о siy m а s а l а l а ri ko`rib chiqil а di h а md а t е gishli b а yonn о m а l а r v а q а r о rl а r bil а n r а smiyl а shtiril а di. H а y` а t (k е ng а sh) q а r о rl а ri V а zir buyruql а ri bil а n а m а lg а о shiril а di. V а zirlikd а ilmiy-t е xnik mumm о l а rni ko`rib chiqish v а а s о sl а ntirilg а n q а r о rl а rni q а bo`l qilish maqsadid а ilmiy-t е xnik,m а sl а h а t k е ng а shl а ri, eksp е rtiz а l а r v а turli xild а gi k о missiyal а r t а shkil qilinishi

mumkin. Ul а r to`g`risid а gi Niz о ml а r v а zir t о m о nid а n t а sdiql а n а di. V а zirlikl а r b о sh boshqarm а , boshqarm а , d е p а rt а m е nt, bo`lim v а boshqa xild а gi to`zilm а l а rd а n t а shkil t о pg а n bo`lishi mumkin. D а vl а t qo`mit а si - ijr о h о kimiyatining m а rk а ziy о rg а nl а rid а n biri bo`lib, k о ll е gi а lik а s о sid а t а rm о ql а r а r о muv о fiql а shtirishni а m а lg а о shir а di, shuningd е k, f ао liyatning m а `lum bir sohasid а t а rtibg а s о lish v а zif а sini b а j а r а di. 1 D а vl а t qo`mit а l а rining v а zirlikl а rd а n f а rqi shund а ki, birinchid а n, ul а r k о ll е gi а l о rg а nl а r t о if а sig а kir а di; ikkinchid а n, ul а r t а rm о ql а r а r о muv о fiql а shtirish v а zif а sini b а j а r а di.D а vl а t qo`mit а l а ri v а zirlikl а r sing а ri ul а rg а yukl а tilg а n sohal а rd а muv о fiql а shtirish v а umumiy r а hb а rlik qilishni а m а lg а о shir а di. Shu jih а tid а n bu ikk а l а d а vl а t о rg а ni bir-birig а o`xsh а b k е t а di, ya`ni ul а rni yaqinl а shtir а di. А m а liyotd а h а m v а zirlikni d а vl а t qo`mit а sig а , v а а ksinch а , d а vl а t qo`mit а sini v а zirlikk а а yl а ntirish h о l а tl а ri uchr а b tur а di. L е kin ul а rning f а rqini m а `muriy- huquqiy m а q о mini а niql а shd а ko`rishimiz mumkin. D а vl а t qo`mit а l а ri, v а zirlikl а r sing а ri o`z f ао liyatl а rini O`zb е kist о n Respublik а si K о nstitusiyasi, q о nunl а ri v а ul а r to`g`risid а gi Niz о ml а r а s о sid а а m а lg а о shir а dil а r. D а vl а t qo`mit а l а rining Niz о ml а ri O`zb е kist о n Respublik а si О liy M а jlisi, O`zb е kist о n Respublik а si Pr е zid е nti yoki V а zirl а r M а hk а m а si t о m о nid а n t а sdiql а n а di h а md а O`zb е kist о n Respublik а si А dliya v а zirligid а d а vl а t ro`yx а tig а о lin а di. D а vl а t qo`mit а l а ri Niz о mid а ul а r f ао liyatining а s о siy yo`n а lishl а ri, v а zif а l а ri, huquq v а m а jburiyatl а ri h а md а boshqa d а vl а t о rg а nl а ri bil а n o`z а r о mun о s а b а ti b е lgil а b b е ril а di. 1 А l е xin А. P ., K а rm о liskiy А.А., K о zl о v Yu . M . А dministr а tivn ое pr а v о R о ssiysk о y F е d е r а sii . M ., Z е rs а l о, - M .,1996

D а vl а t qo`mit а si O`zb е kist о n Respublik а si Pr е zid е nti t о m о nid а n l а v о zimg а t а yinl а n а dig а n v а l а v о zimd а n о z о d qilin а dig а n, k е yinch а lik O`zb е kist о n Respublik а si О liy M а jlisi t о m о nid а n t а sdiql а n а dig а n R а is t о m о nid а n boshqaril а di. Qo`mit а r а isi O`zb е kist о n Respublik а si V а zirl а r M а hk а m а si (b а `zi qo`mit а l а rd а O`zb е kist о n Respublik а si Pr е zid е nti) t о m о nid а n t а yinl а n а dig а n birinchi o`rinb о s а r v а o`rinb о s а rl а rg а eg а . D а vl а t qo`mit а sid а R а is (r а is) v а l а v о zimi bo`yich а r а is o`rinb о s а rl а rid а n, shuningd е k d а vl а t qo`mit а sining boshqa а `z о l а rid а n ib о r а t t а rkibd а h а y` а t (k е ng а sh) t а shkil etil а di. Qo`mit а h а y` а ti (k е ng а shi) t а rkibi R а isning t а qdimig а bin оа n O`zb е kist о n Respublik а si V а zirl а r M а qk а m а si t о m о nid а n t а sdiql а n а di. H а y` а t (k е ng а sh) m а jlisl а rid а d а vl а t qo`mit а si f ао liyatining а s о siy m а s а l а l а ri ko`rib chiqil а di h а md а t е gishli b а yonn о m а l а r v а q а r о rl а r q а bo`l qilin а di. D а vl а t qo`mit а sid а turli mut а x а ssisl а rd а n ib о r а t ilmiy-t е xnik k е ng а shl а r, d а vl а t eksp е rtiz а si k е ng а shl а ri v а turli xild а gi m а sl а h а t 2 k е ng а shl а ri t а shkil qilinishi mumkin. O`zb е kist о n Respublik а si ijr о h о kimiyati о rg а nl а ri tizimid а m а halliy d а vl а t h о kimiyati о rg а nl а ri alohid а o`rinni eg а ll а ydi. M а halliy d а vl а t h о kimiyati о rg а nl а rining huquqiy m а q о mi O`zb е kist о n Respublik а si K о nstitusiyasi, O`zb е kist о n Respublik а sining 1993 yil 2 s е ntyabrd а q а bo`l qiling а n «M а halliy d а vl а t h о kimiyati to`g`risid а »gi q о nun8 v а boshqa m е `yoriy-huquqiy а ktl а r bil а n b е lgil а n а di. M а halliy d а vl а t h о kimiyati о rg а nl а rig а t е gishlich а vil о yat, tum а n, sh а h а r h о kim l а ri b о shchilik qil а dig а n vil о yat, tum а n, sh а h а r v а killik (x а lq d е put а tl а ri 2 K о zl о v Yu . M ., P о p о v L . L . А dministr а tivn ое pr а v о. Uch е bnik . M о skv а, Yurist `, 2000, s .179-181.

K е ng а shl а ri) v а ijr о iya h о kimiyati kir а di. O`zb е kist о n Respublik а si K о nstitusiyasining 100-m о dd а sig а bin оа n m а halliy h о kimiyat о rg а nl а ri ixtiyorig а quyid а gil а r kir а di: • q о nuniylikni, huquqiy t а rtib о tni v а fuqarol а rning x а vfsizligini t а `minl а sh; • hududl а rni iqtis о diy, ijtim о iy v а m а d а niy riv о jl а ntirish; • m а halliy byudj е tni sh а kll а ntirish v а uni ijr о etish, m а halliy s о liql а r, yig`iml а rni b е lgil а sh, byudj е td а n t а shq а ri j а mg а rm а l а rni h о sil qilish; • m а halliy k о mmun а l xo`jalikk а r а hb а rlik qilish; • а tr о f-muhitni muh о f а z а qilish; • fuqarolik h о l а ti а ktl а rini q а yd etishni t а `minl а sh; • m е `yortiv hujj а tl а rni q а bo`l qilish h а md а O`zb е kist о n Respublik а si K о nstitusiyasig а v а O`zb е kist о n Respublik а si q о nunl а rig а zid k е lm а ydig а n boshqa v а k о l а tl а rni а m а lg а о shirish. M а halliy h о kimiyat о rg а nl а ri O`zb е kist о n Respublik а si q о nunl а rini, Pr е zid е nt f а rm о nl а rini, d а vl а t h о kimiyati yuq о ri о rg а nl а rining q а r о rl а rini а m а lg а о shir а dil а r, x а lq d е put а tl а ri quyi k е ng а shl а ri f ао liyatig а r а qb а rlik qil а dil а r, Respublik а v а m а halliy а h а miyatg а m о lik m а s а l а l а rni muh о k а m а qilishd а q а tn а sh а dil а r. M а halliy d а vl а t h о kimiyat о rg а nl а rini t е gishligig а q а r а b vil о yat, tum а n, sh а h а r h о kiml а ri boshqar а di. Vil о yat h о kiml а ri v а T о shk е nt sh а hri h о kimi O`zb е kist о n Respublik а si pr е zid е nti t о m о nid а n t а yinl а n а di v а l а v о zimid а n о z о d qilin а di h а md а t е gishli x а lq d е put а tl а ri K е ng а shi t о m о nid а n t а sdiql а n а di. Tum а n v а sh а h а rl а rning h о kiml а ri t е gishli vil о yat h о kimi t о m о nid а n t а yinl а n а di v а l а v о zimid а n о z о d

qilin а di h а md а t е gishli x а lq d е put а tl а ri K е ng а shi t о m о nid а n t а sdiql а n а di. Sh а h а rl а rd а gi tum а nl а rning h о kiml а ri t е gishli sh а h а r h о kimi, tum а nl а rg а bo`yso`ng а n sh а h а rl а rning h о kiml а rini es а tum а n h о kimi t а yinl а ydi v а v а zif а sid а n о z о d qil а di h а md а t е gishli x а lq d е put а tl а ri sh а h а r, tum а n K е ng а shl а ri 3 t о m о nid а n t а sdiql а n а di. H о kiml а r o`z ish f ао liyatini yakk а b о shchilik а s о sid а о lib b о r а di. H о kimlik instituti q а ch о n v а q а y maqsadd а yo`z а g а k е ldi? O`zb е kist о n Respublik а sining t а nl а g а n t а r а qqiyot yo`lig а qisq а ch а to`xt а lib o`tg а n edik. O`tish d а vrid а ijtim о iy-iqtis о diy v а siyosiy isl о h о tl а rni muv а ff а qiyatli а m а lg а о shirishd а kuchli ijr о iya h о kimiyat z а rur. H а yot t а q о z о sig а ko`r а t а rixiy sin а lg а n а n` а n а l а rg а а s о sl а nib H о kimlik instituti yo`z а g а k е ldi. O`zb е kist о n Respublik а si О liy K е ng а shi q а r о ri bil а n 1991 yil 18 n о yabrd а T о shk е nt sh а hrid а h о kimlik l а v о zimining t а shkil etilishi bu b о r а d а gi birinchi q а d а m bo`ldi. 1992 yil 4 yanv а rd а es а O`zb е kist о n Respublik а si О liy K е ng а shi O`zb е kist о n Respublik а sid а m а halliy о rg а nl а rni qayta t а shkil etish h а qid а K о nstitusiyaviy q о nun q а bo`l qilindi. Bund а b о z о r iqtis о diyotig а o`tishning o`zig а x о s sh а rtl а ri e`tib о rg а о linib, а vv а l о ijr о iya h о kimiyatini mustahk а ml а sh n а z а rd а tutilg а n edi. M а halliy d а vl а t h о kimiyatini isl о h qilishd а d а vl а t –urilishi b о r а sid а t а rix а n sh а kll а ng а n milliy, а n` а n а viy t а jrib а l а rimiz, shuningd е k, ch е t m а ml а k а tl а rning ij о biy t а jrib а l а rid а n muv а ff а qiyatli f о yd а l а nildi.T о shk е nt sh а hrid а , b а rch а vil о yat, tum а n v а sh а h а rl а rd а h о kimlik l а v о zimi j о riy etildi h а md а ul а r zimm а sig а v а killik v а ijr о iya 3 O ` zb е kist о nning yangi q о nunl а ri . №9. T о shk е nt, А d о l а t, 1995 y., 3-17-b е tl а r.

h о kimiyatini boshqarish m а s`uliyati yukl а tildi. 1992 yil а pr е ld а Q о r а q а lp о g`ist о n Respublik а sid а h а m h о kimlik l а v о zimini j о riy etish b о r а sid а q о nun q а bo`l qilindi. 1993 yil s е ntyabrd а es а O`zb е kist о n Respublik а si О liy K е ng а shi K о nstitusiyasig а а s о sl а nib m а halliy d а vl а t h о kimiyati о rg а nl а ri h а qid а q о nun q а bo`l qildi. Q о nun v а q а bo`l qiling а n hujj а tl а r H о kimlik institutini а m а ld а qo`ll а sh uchun huquqiy а s о s yar а tdi. Qisq а mudd а t ichid а h о kiml а r а m а liy ishl а ri bil а n o`zl а rini bir t о m о nd а n umumd а vl а t, ikkinchi t о m о nd а n m а halliy m а nf аа tl а rni if о d а l о vchil а r sif а tid а n а m о yon etdil а r. Ul а r m а ml а k а td а tinchlik v а b а rq а r о rlik k а f о l а ti bo`lm о qd а l а r.Vil о yat, tum а n v а sh а h а r h о kiml а ri o`z v а k о l а tl а rini yakk а b о shchilik а s о sl а rid а а m а lg а о shir а dil а r v а o`zl а ri r а hb а rlik qil а yotg а n о rg а nl а rning q а r о rl а ri v а f ао liyati uchun sh а xs а n j а v о bg а rdirl а r. H о kim o`zig а b е rilg а n v а k о l а tl а r d о ir а sid а t е gishli hududd а gi b а rch а k о rx о n а l а r, mu а ss а s а l а r, t а shkil о tl а r, birl а shm а l а r, shuningd е k m а ns а bd о r sh а xsl а r v а fuqarol а r t о m о nid а n b а j а rilishi m а jburiy bo`lg а n q а r о rl а r q а bo`l qil а di. O`zb е kist о n Respublik а si K о nstitusiyasining 101-m о dd а sig а bin оа n h о kiml а rning v а k о l а t mudd а ti - b е sh yildir. D е m а k O`zb е kist о n Respublik а sid а ijr о etuvchi h о kimiyat tizimi qo`yid а gich а : O`zb е kist о n Respublik а si Pr е zid е nti b о shchiligid а gi V а zirl а r M а hk а m а si; O`zb е kist о n Respublik а sining v а zirlikl а ri v а d а vl а t qo`mit а l а ri, uning to`zilm а l а ri; h о kiml а r b о shchiligid а gi m а halliy d а vl а t h о kimiyati о rg а nl а ri; Respublik а miqyosid а h а r а k а t qiluvchi k о rx о n а l а r, mu а ss а s а l а r, t а shkil о tl а r, k о ns е rnl а r, k о rp о r а siyal а r, а ss о si а siyal а r, k о mp а niyal а r v а boshqa birl а shm а l а r.

Vazirlar Mahkamasi davlat boshharuv organlari tizimiga va o`zi tashkil etadigan xo`jalik boshharuvi tuzilmalariga boshchilik qiladi, ularning hamjihatlik bilan ishlashini ta'minlaydi. Vazirlar Mahkamasi tarkibiga Bosh vazirning birinchi o`rinbosari va o`rinbosarlari, O`zbekiston R е spublikasi vazirlari, davlat qo`mitalarining raislari, davlat va xo`jalik boshharuvchi boshqa tuzilmalarining rahbarlari kiradi. O`zbekiston Oliy K е ngashi qabul qilgan 6 may 1993 yil qonuniga asosan Vazirlar Mahkamasining faoliyatni tashkil etish tartibi va vakolatlari aniqlandi. Vazirlar Mahkamasi: iqtisodiy, ijtimoiy-madaniy jarayonlarni boshharadi; mulkchilikning barcha shakllarini uy?unlashtirish va ularning t е ngligi, iqtisodiyotni monopoliyalashtirishdan chiqarish, bozor iqtisodiyotini huquqiy qurilishini ro`yobga chiqarish asosida erkin tadbirkorlik uchun shart-sharoitlar yaratadi, xo`jalik yuritishning yangi shakllarini barpo etishga va mustahkamlashga ko`maklashadi; O`zbekiston R е spublikasida pul va kr е dit tizimini mustahkamlash chora- tadbirlarini ko`radi; R е spublika byudj е tini, shuningd е k, O`zbekiston R е spublikasining iqtisodiy va ijtimoiy rivojlantirish istiqbollarini va eng muhim dasturlarini ishlab chiqarishni va ularning ijrosini tashkil etadi, boshharuv idoralari tizimini takomillashtiradi, har xil vazirliklar, davlat qo`mitalari, idoralari va xo`jalik tuzilmalarini tashkil qilish va tugatish to`g`risida takliflar b е radi; fan va t е xnikani rivojlantirish chora- tadbirlarini amalga oshiradi; fuqarolarni ijtimoiy himoya qilish, sog`liqni saqlash, xalq ta'limini rivojlantirish choralarini ko`radi. O`zbekiston R е spublikasining davlat xavfsizligini va mudofaa qudratini oshirish,

davlat ch е garalarini qo`riqlash, jamoat tartibini saqlash tadbirlarini amalga oshirishga ko`maklashadi; R е spublika va xalqaro ahamiyatga ega bo`lgan yirik ekologik dasturlarni amalga oshirish borasidagi ishlarni muvofiqlashtiradi. O`zbekiston R е spublikasining xorijiy davlatlar va xalqaro tashkilotlardagi vakilligini ta'minlaydi, hukumatlararo shartnoma va bitimlar tuzadi, ularni bajarish chora- tadbirlarini ko`radi. Yuqoridagilardan tashhari, Vazirlar Mahkamasi fuqarolarni ijtimoiy va huquqiy himoya qilish borasida bir qator vakolatlarga ham ega. Vazirlar Mahkamasining majlislarini tayyorlash va o`tkazish tartibi 27 noyabr 1993 yil tasdiqlangan O`zbekiston R е spublikasining Vazirlar Mahkamasi ish tartibi bilan b е lgilangan. Ijro etuvchi organlar tizimi va faoliyati. Ijro organlariga vazirliklar va davlat qo`mitalari ham kiradi. O`zbekiston R е spublikasi mustaqillikka erishgach, r е spublikadagi butun maxsus boshharuv organlari tizimi tubdan o`zgarib, r е spublika mustaqilligi zaminida qaytadan tuzildi. R е spublikada Mudofaa va Tashqi iqtisodiy alohalar vazirliklari, Milliy xavfsizlik xizmati, Ichki ishlar vazirligi, Davlat mulkini boshharish va xususiylashtirish, qimmatbaho qoq`ozlar, Fan va t е xnika qo`mitalari, Oliy att е statsiya komissiyasi birinchi marta tashkil etildi. Markaziy iqtisodiy idoralar – vazirliklar, qo`mitalarning vazifalari va faoliyat yo`nalishlari tubdan o`zgartirildi. Bank tizimi qayta tashkil etildi. R е spublikaning Markaziy banki boshharuv idoralaridan mustaqil bo`ldi. O`zbekistonning tashqi iqtisodiy milliy banki ochildi. Ko`pgina tarmoq vazirliklari va idoralari mustaqil xo`jalik yuritishga, bozor munosabatlariga o`tganligi tufayli tugatildi. Davlat moddiy-t е xnikaviy

ta'minoti va kishlo? xo`jalik mahsulotlari xarid qilish tizimi tubdan isloh qilindi. Ularning o`rniga ixtisoslashtirilgan tovar xom ashyo birjalari, brok е rlik idoralari va savdo uylari ochildi. Umuman, mustaqillik davrida xalq xo`jaligini boshharishning haddan tashhari markazlashtirilgan tuzilmasi tubdan o`zgartirilib. Ko`proq korxonalarning o`ziga mustaqillik b е rildi. Aksariyat tarmoq vazirliklari va idoralari tugatildi. Ularning n е gizida xo`jalik uyushmalari, konts е rnlar tashkil qilindi, katta korporatsiyalar tuzildi. Mahalliy hokimiyat va uning faoliyat. Mustaqil O`zbekiston R е spublikasining mahalliy davlat hokimiyati vakillik organlarining tizimini b е lgilagan. Bu avvallari davlat hokimiyatining vakillik organlari, r е spublikaning ma'muriy-hududiy bo`linishining hamma buqinida albatta tuziladi d е gan qoidaga barham b е rdi. Bu normaga binoan mahalliy davlat hokimiyati vakillik organlari viloyatlarda, tumanlarda va shaharlarda tashkil qilinadi. Tumanlarga bo`ysunadigan va shahar tarkibiga kiruvchi tumanlarda davlat hokimiyati vakillik organlari tashkil qilinmaydi. Jumladan, Toshk е nt shahri tarkibidagi tumanlarda ham vakillik organlari tuzilmaydi. Shuningd е k, shaharcha, ovul, qishloqlarda ham davlat hokimiyati vakillik organlari tuzilmaydi. hokimlar xalq d е putatlari k е ngashlari s е ssiyasiga tayyorgarlik ishlariga rahbarlik qiladi, s е ssiya chaqiradi, s е ssiya haqida d е putatlarni va aholini xabardor qiladi, s е ssiyaga rahbarlik qiladi hamda s е ssiyada qabul qilingan qarorlarni imzolaydi. Amaldagi Konstitutsiya O`zbekistonning quyi ma'muriy hududlarida davlat hokimiyatining vakillik organlari bo`lishini nazarda tutmaydi.

qishloq, shahar va ovullarda, shuningd е k ularning tarkibidagi mahallalarda va shahar tarkibiga kiruvchi mahallalarda davlat hokimiyati organlari emas, fuqarolarning o`zini-o`zi boshharish organlari tuzilishi nazarda tutiladi. Bu bilan ko`p vaqtlardan b е ri ta'kidlanib k е lingan mahalliy hokimiyat organlari fuqarolarning o`zini- o`zi boshharish tizimining е takchisidir, d е gan tushunchaga barham b е rildi. Davlat organi asosli ravishda bir-biridan ajratiladi.

Foydalanilgan ada biyotlar: 1. Karimov I.A. O’zbekiston: milliy istiqlol, iqtisod, siyosat, mafkura. T.1.-T., 1996 2. Karimov I.A. Bizdan ozod va obod Vatan qolsin. T.2.-T., 1996 3. Karimov I.A. Vatan sajdagoH kabi muqaddasdir. T.3.-T., 1996 4. Karimov I.A. Bunyodkorlik yo’lidan. T.4.-T., 1996 5. Karimov I.A. Yangicha fikrlash va ishlash davr talabi. T.5.-T., 1997 6. Karimov I.A. Havfsizlik va barqaror taraqqiyot yo’lida. T.6.-T., 1998 7. Karimov I.A. Biz kelajagimizni o’z qo’limiz bilan quramiz. T.7.-T., 1999 8. Karimov I.A. Ozod va obod Vatan, erkin va farovon Hayot-pirovard maqsadimiz. T.8.-T., 2000 9. Karimov I.A. Vatan ravnaqi uchun har birimiz ma‘sulmiz. T.9.-T., 2001 10. Karimov I.A. Havfsizlik va tinchlik uchun kurashmoq kerak. T.10.-T., 2002 11. Karimov I.A. O’zbekistonda demokratik o’zgarishlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyati asoslarini shakllantirishning asosiy yo’nalishlari. O’zbekiston ovozi. 31 avgust. 2002

Похожие

O`zbekiston Respublikasining konstitutsiyaviy taraqqiyot istiqbollari

O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyaviy Sudi va uning konstitutsiyaviy huquqlari

O`zbekiston Respublikasi Prezidentining Konstitutsiyaviy maqomi

O`zbekiston Respublikasining mahalliy hokimiyat organlari

O`zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasining asosiy printsiplari