Mustaqil O`zbekestonda milliy huquq tizimining shakllanishi va rivojlanishi - Юриспруденция - Рефераты

Mustaqil O`zbekestonda milliy huquq tizimining shakllanishi va rivojlanishi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

52.5 KB

Mustaqil O`zbekestonda milliy huquq tizimining shakllanishi va rivojlanishi REJA: 1. Mustaqillik yillarida huqquqa munosabat zaminlari. 2. O'zbekiston milliy huquqiy tizimining rivojlanishida huquqshunoslik fanining ahamiyati. 3. O'zbek milliy huquqini yo'nalishi. 4. Mustaqil O'zbekistonda tubdan yangi huquq tizimini tarkib topishi.

Tayanch so`z va iboralar. Huqquqa munosabat, O'zbekiston milliy huquqiy tizimining rivojlanishi, O'zbekiston milliy huquqiy tizimining shakllanishi, O'zbek milliy huquqini yo'nalishi, yangi huquq tizimi. 1. Mustaqillik yillarida huqquqa munosabat zaminlari Siyosiy tizimning o'zgarish sharoitida davlat hokimiyat organlarining fuqarolarini o'z-o'zini boshqarish organlari huquqiy maqomi ularning iqtisodiy — ijtimoiy madaniy sohalardagi muommalarni hal qilishga talluqli bo'lgan vakolatlari mahalliy davlat organlari ularni Respublika davlat hokimiyat organlari o'rtasidagi o'zaro bog'lanish aloqalari turli masalalar bo'yicha ularga bevosita huquq subyekti sifatida mustaqilligini belgilovchi, suveren davlat O'zbekistonning huquqiy maqomi, Respublika siyosiy tuzumning rivojlanishi va harakatda bo'Iishi kabi muammolar ustidan ilmiy izlanishlar muhim ahamiyatga ega. Qonun loyihalarini ishlashda ularni muhokama qilishga ishtirok etish, harakatdagi qonunlarni va ularni amaliyotda qo'llash bo'yicha bar tomonlama asoslangan takliflar kiritish, huquqshunos olimlar faoliyatini muhim qirralaridan hisoblanadi. Buning uchun olimlarimiz tomonidan amaliyotni muntazam o'rganish talab qilinadi. Qonunlar va hujjatlarning yangi jamiyat muammolarini xal qilish, iqtisodiy, siyosiy islohatlarni amalgam oshirish bilan bog'liq, vazifalari qanday darajada talabga javob berish, jamiyatni ildam qadam qo'yishiga, rivojlanishiga yordam berishi to'g'risidagi muammolarni yuridik fanning asosiy vazifalaridan hisoblanadi. Respublikada ijtimoiy-siyosiy institutlar, mafkuralar va fikrlarning xilma-xilligi asosida rivojlanadi. O'tmishdagi ijtimoiy tizimda hech qanday mafkura, davlat mafkurasi sifatida o'rnatilishi mumkin emas.Ushbu tarixiy o'zgarishlar va yangiliklar huquq mohiyatini tubdan o'zgarishiga olib keldi, hamda huquq tizimiga faol ta'sir o'tkazadi.

2. O'zbekistonning milliy huquq tizimini rivojlantirishga huquqshunoslik fanining ahamiyati. Hozirgi zamon o'zbek huquqini rivojlantirish jarayonini huquqshunoslik muhim ahamiyatga ega. U birinchidan eski mafkuraviy qarashlarni yengish, ikkinchidan O'zbekistonning huquqiy tizimining taraqqiyor yo'nalishlarining asoslash va nazariy tahlil qilishga qaratilgan. O'zbek huquqshunosligi huquqni bir tomonlama tushunish va talqin qilishdan vos kechish yo'ldan bormoqda. Huquqqa siyosiy milliy siyosiy huquqiy fikrlash ana'analariga mos keluvchi keng tarixiy madaniy va diniy axloqiy tomonlarda ko'p qirrali yondashuv tobora o'z tasdig'ini topmoqda. O'zbek jamiyatining tarixiy, huquqiy taraqqiyotini anglash insoniyatning ko'p asrlik tarixi davomida to'plangan meros ishlab chiqilgan ilg'or tajriba va qadriyatlarni saqlash asrash va rivojlanishni taqoza etadi. Bunday qadriyatlardan biri huquqning ba'zi institutlari, normalari hisoblanadi.Huquq sohalari va ularning mazmunini tashkil qiluvchi qoidalarni bilish kundalik hayotda ularga amal qilish fuqarolarning huquqiy madaniyati rivojlanishi esa jamiyatda qonuniylikni o'rganish hamda mustahkamlash uchun yordam beradi. 3.O'zbek milliy huquqini yo'nalishi O'zbek jamiyatining hozirgi zamon qadriyat va meyorlar asosida tashkil qilishida "Feodal eskilik" sarqitlari va huquqiy boshqarishning sharoit shakllari rolini kuchaytirish kerak emas. Hozirgi zamonda urf-odatchilik elementlari ko'o xollarda oddiy huquqiy ong darajasida bo'lib,huquqiy tizim va huquqni tashkil qilish normativi tizimda umuman yo'q. Huquqda ijtimoiy qadriyatlarni rivojlantirish O'zbekistonga hos bo'lib, uning qadr-qimmatini tushunish dolzarb bo'lib bormoqda, huquqqa nigilistik munosabatda bo'lish borgan sari o'tmishga cheklanmoqda, jamiyat hayotida huquqning roll yuksalmoqda. O'zbekiston Respublikasi qadam qo'ygan jamiyatning tabiati, iqtisodiyot sohasida hukmron mavqeiga ega bo'lgan davlat mulkchiligidan vos kechish, turli mulk shakllari ya'ni xususiy va davlat mulkchiligining tarkib topishi, ularning teng huquqqa ega

bo'lishi va bap-barobar muhofaza qilinishi ular asosida bozor munosabatlarini rivojlanishi, ma'muriy —buyruqbozlikdan voz kechish va jamiyatni boshqarishda demokratik shakllardan foydalanish bilan ifodalanadi. Yangi davlat qurilishining xususiyatlari O'zbekistonning inson huquq;ari va suverenteti g'oyalariga sodiqligini e'lon qilishi, insonparvar demokratik huquqiy davlat barpo etish bilan ifodalanadi. Davlat hokimiyatining manbai millatidan qatiiy nazar O'zbekiston Respublikasi xalqidir. Davlat hokimiyatining tizimi - hokimiyatning qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi va sud hokimiyatiga bo'linishi tamoyillarga asoslanadi. Mustaqillik yillarida O'zbekistonda tubdan yangi davlat va huquq tizimi tarkib topdi. Xar qanday suveren davlatda bo'[lganidek bizda ham qonun chiqaruvchi oily organ- Oliy Majlis bor, saylab qo'yiladigan mahalliy vakolatli organlar-Kengashlar bor, Bosh vazir- Bosh vazir o'rinbosarlari bor, tegishli vakolatga ega bo'lgan vazirlar va mahkamalar bor. Joylarda hokim va hokimliklar bor. O'zbekistonda shakllangan davlat hokimiyati tizimining o'zagini-Prezidentlik boshqaruvi tashkil etadi, mustaqil sud hokimiyati shakllanadi. O'zbekistonning birinchi Prezidenti LA. Karimov aytganlaridek XXI asr arafasida uning dastlabki yillarida mamlakatimizning rivojlanishi strategasi islohatlari chuqurlashtirish va jamiyatni yangilash borasida eng dolzarb vazifalardan biri- "Qonunchilik faoliyatimizdagikamchiliklarni tanqidiy baholab, bartaraf etish, qonunlarimizning mukammal va izchil bo'lishiga erishmog'imiz va eng muhimi, barcha huquqiy davlatlar qatorida qonun asosida yashashni o'rganishimiz zarur". Istiqlolga qadar birorta ham huquqiy jurnal bo'Imagan Respublikamizda mustaqillikda erishish munosabati bilan Adliya vazirligining "Hayot va qonun", O'zbekiston Respublikasi Prokuraturasida "Qonun himoyasida", O'zbekiston IIBligining "Qalqon", (Shit), IIB akademiyasinng "Huquq"O'zbekiston Respublikasi Oliy sudining "Qonun nomi bilan", O'zbekiston oliy xo'jalik sudining "Xo'jalik va huquq", inson huquqlari bo'yicha O'zbekiston Respublikasi Milliy Markazining "Demokratiyalashtirish va inson huquqlari" kabi oylik jurnal,

shuningdek "Inson va Qonun", "Huquq" va boshqa huquqiy gazetalar, viloyatlatda ham chop etilmoqda. 4. Mustaqil O'zbekistonda tubdan yangi huquq tizimini tarkib topishi Mustaqillik yillarida tubdan yangi o’zbеk milliy huquqiy tizimi shakillandi. O’zbеkiston parlamеnti 17 yil mobaynida mamlakatimiz asosiy qonuni bo’lmish Konstitutsiya, 20 dan ziyod Kodеks va 600 dan ortiq qonunlarni qabul qildi. Natijada, ijtimoiy jihatdan yo’naltirilgan erkin bozor iqtisodiyoti tamoyillariga asoslangan dеmokratik davlatning konstitutsiyaviy va huquqiy asoslari yaratildi, inson huquqlariga oid qonunlar tizimi barpo etildi. Jamiyatda fuqarolarning huquqlari va erkinliklarini himoya qilishi ta'minlanganda u chinakkam huquqiy, fuqarolik jamiyati bo’ladi. O’zbеkiston Rеspublikasi qonunlari jamiyat hayotining dеyarli barcha jabhalarini huquqiy tartibga solishga qaratilgan. Birinchidan, davlat suvеrеnitеti va yangi konstitutsiyaviy tuzumni mustahkamlashga qaratilgan qonunlar jumlasiga, avvalambor, O’zbеkiston Rеspublikasi Konstitutsiyasi, mustaqil davlat ramzlari-bayroq, gеrb, madhiya, til to’g’risidagi qonunlar, davlat organlari-Oliy Majlis, Vazirlar Mahkamasi, mahalliy davlat qonunlari va boshqalar kiradi. Ikkinchidan, mulkchilikning turli shakllari va erkin raqobatga asoslangan hamda ijtimoiy jihatdan yo’naltirilgan bozor iqtisodiyotining qonuniy asoslari yaratildi. Fuqarolik Kodеksi bozor iqtisodiyotining tom ma'nodagi xartiyasiga aylandi. Mulkchilik, tadbirkorlik, fеrmеr xo’jaligi, qishloq xo’jaligi koopеrativ (shirkat xo’jaligi), tovar ishlab chiqaruvchilar va tadbirkorlar palatalari to’g’risidagi qonunlar, Bojxona, Soliq, Еr, Fuqarolik protsеssual, xo’jalik prosеssual Kodеkslari-bozor munosabatlariga oid qonun tizimini muhim tarkibiy qismlaridir. O’zbеkistonda bozor huquqi asoslari shakillandi.

Uchinchidan, fuqarolarning huquq va erkinliklarini bеvosita himoya qilishga qaratilgan qonunlar yaratildi. Bu qonunlar fuqarolarning shaxsiy, siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy huquqlariga oiddir. Ular jumlasiga ta'lim, vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar, ommaviy axborot vositalari, advokatura, notarial, siyosiy partiyalar, nodavlat notijorat tashkilotlari, fuqarolarning o’zini-o’zi boshqarish organlari, Inson huquqlari bo’yicha Oliy Majlis vakili (ombudsiman) to’g’risidagi qonunlar, Oila, Jinoyat, ma'muriy javobgarlik to’g’risidagi Kodеkslar kiradi.

Foydalangan adabiyotlar 1.Karimov I.A. Yangicha fikrlash va ishlash davr talabi. T.5.-T., 1997 y. 2.Karimov I.A. Biz kelajagimizni o’z qo’limiz bilan quramiz. T.7.-T., 1999 y. I. Karimov ’’ O`zbekiston XXI asrga intilmoqda’’. T: ‘’ O`zbekiston ’’ 1999 y. 4.O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi T: «O`zbekiston“2003yil 5.Jamiyatda huquqiy madaniyatni yuksaltirish milliy dasturi. O`zbekiston Respublikasi Oliy majlisining ahborotnomasi . 1997 yil 9- son. 6.Saidov A. X. Hozirgi zamon asosiy huquqiy tizimlari T: TDYUI il 2004-428 b 7 . Raxmonqulov X.-A. Mustaqil O`zbekiston yangi huquq tizimining shakillanishi va rivojlanishi. “O`zbekistonda ijtimoiy fanlar”. 2006 yil 4-5 sonlar 20-21 betlar

Похожие

O‘zbekiston Respublikasi milliy huquqiy tizimining shakllanishi

Huquq tizimining tarkibiy tuzilishi

Professional parlament tizimining shakllanishi va rivojlanishida demokratik institutlarning o`rni va roli

O‘zbekiston Respublikasining mustaqil huquq tizimi

G‘arbda kriminologik ta’limotlarning shakllanishi va rivojlanishi