Истеъмолчиларнинг асосий ҳуқуқлари товарлар тўғрисида маълумот - Юриспруденция - Рефераты

Истеъмолчиларнинг асосий ҳуқуқлари товарлар тўғрисида маълумот

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

146.5 KB

www.arxiv.uz И стеъмолчиларнинг асосий ҳ у қ у қ лари товарлар тў ғ рисида маълумот Режа: 1. Ўзбекистон Республикаси « Истеъмолчиларнинг ҳуқуқларини ҳ имоя қ илиш тў ғ рисида » ги Қ онунида қ ўлланиладиган асосий тушунчалар ва уларнинг мазмуни . 2. «Истеъмолчиларнинг ҳ у қ у қ ларини ҳ имоя қ илиш тў ғ рисида»ги Қ онун бўйича истеъмолчиларнинг асосий ҳ у қ у қ лари. 3. Истеъмолчининг товар (иш, хизмат)лар тў ғ рисида маълумот олиш ҳ у қ у қ и.

www.arxiv.uz Ўзбекистон Республикаси « Истеъмолчиларнинг ҳ у қ у қ ларини ҳ имоя қ илиш тў ғ рисида » ги Қ онунда қ ўлланиладиган асосий тушунчалар ва уларнинг мазмуни . 1. Маълумки , ҳ ар қ андай қ онунда муайян ўзига хос атамалар , иборалар мавжуд бўлади . Кўп ҳ олларда турмушда ушбу иборалар ва атамалар турли мазмун касб этиши ва турлича маънода тал қ ин этилиши мумкин. Бу эса қ онунлар мазмунини тў ғ ри англаб етиш ва уларни ижро этишга хала қ ит беради. Худди шу сабабли «Истеъмолчиларнинг ҳ у қ у қ ларини ҳ имоя қ илиш тў ғ рисида»ги Қ онуннинг 1 – моддасида ушбу қ онунда қ ўлланилган асосий тушунчаларга таъриф берилади. 2. «Истеъмолчиларнинг ҳ у қ у қ ларини ҳ имоя қ илиш тў ғ рисида»ги Қ онуннинг 1 – моддасида истеъмолчи тушунчасига қ уйидагича таъриф берилади: истеъмолчи – фойда чи қ ариш билан бо ғ ли қ бўлмаган ҳ олда шахсий истеъмол ва бош қ а ма қ садларда фойдаланиш учун товар сотиб олувчи, иш, хизматга буюртма берувчи ёхуд шу ниятда бўлган фу қ аро (жисмоний шахс) ҳ исобланади. Ушбу таърифдан кўриниб турибдики, фа қ атгина жисмоний шахс истеъмолчи бўлиши мумкин. Фу қ аролик кодекси 16- моддасига асосан жисмоний шахс деганда, Ўзбекистон Республикасининг фу қ аролари, чет эл фу қ арорлари, шунингдек фу қ аролиги бўлмаган шахслар тушунилади. Жисмоний шахс ҳ у қ у қ субъекти сифатида қ андай белгиларга эга бўлиши керак, деган савол ту ғ илиши мумкин. Маълумки, фу қ аро муайян мажбурият муносабатларида қ атнашиш,

www.arxiv.uz йирик суммаларда битимлар тузиш учун муомала лаё қ атига эга бўлиши керак. Биро қ , истеъмолчи ма қ омини олиш учун ҳ еч қ андай муомала лаё қ ати талаб этилмайди. Фу қ аронинг ҳ у қ у қ лаё қ атига эга бўлиши кифоя. Фу қ аролик кодексининг 17-моддасига асосан, фу қ аронинг ҳ у қ у қ лаё қ ати у ту ғ илган пайтдан бошлаб вужудга келади. Бу ўринда шуни ҳ ам эътироф этиш лозимки, жисмоний шахснигина истеъмолчи сифатида тан олиш замирида чу қ ур маъно ётади. Ҳ ар қ андай жисмоний шахс энг аввало, биологик мавжудот, у яшаши, ҳ аёт кечириши учун ози қ – ов қ ат, қ ийим – бош, тураржой ва шу кабиларни истеъмол қ илиши ва улардан фойдаланиши шарт. Унинг бу э ҳ тиёжлари фа қ ат кишилик жамиятида қ ондирилиши мумкин. Айни ва қ тда инсон социал мавжудот ҳ ам, у шахс сифатида жамиятда, фу қ аро сифатида давлатда ҳ аракат қ илиш учун муайян ижтимоий хизматларга, товарларга, билим ва ахборотлар олишга, транспорт, коммуникация воситаларидан фойдаланиш ва шу кабиларга э ҳ тиёж сезади. Жисмоний шахснинг биологик ва социал мавжудот сифатидаги э ҳ тиёжлари бу э ҳ тиёжларни қ ондириш заруриятини келтириб чи қ аради. Ушбуни қ ондирмай туриб, баркамол инсонни, шахсни, фу қ арони шакллантириб бўлмайди. Шу сабабли ҳ ам инсоннинг моддий, маиший ва бош қ а э ҳ тиёжларини қ ондириш – бу ижтимоий а ҳ амиятга эга бўлган вазифадир. Аслини олганда, жамиятдаги барча ижтимоий институтлар, и қ тисодий тузилмалар инсон мавжудлиги учун бор ва унга хизмат қ илади. Инсоннинг моддий, маиший, маънавий э ҳ тиёжларини қ ондиришдан инсон ҳ ам, жамият ҳ ам тенг даражада манфаатдордир. Айни

www.arxiv.uz пайтда бу э ҳ тиёжларни қ ондириш шунчаки оддий, жўн жараён эмас. Агар тара ққ иётнинг тарихий бос қ ичларида ривожланмаган натурал хўжалик устуворлик қ илган даврларда инсон ўз э ҳ тиёжларини асосан ўзи қ ондирган бўлса, бугунги кунда у бунга қ одир эмас. Чунки, биринчидан, инсон э ҳ тиёжлари доираси кенгайди, иккинчидан, ҳ ар қ андай товар, иш, хизмат уни тайёрловчи ёки амалга оширувчидан махсус малака ва билим талаб этади. Энг асосийси шундан иборатки, инсон ўз э ҳ тиёжларини қ ондириш учун ҳ ар куни ўнлаб товар ишлаб чи қ арувчилар, сотувчилар ва иш бажарувчилар, хизмат кўрсатувчилар билан ҳ у қ у қ ий муносабатларга киришади. Бу ҳ у қ у қ ий муносабатларнинг пировард ма қ сади инсоннинг моддий, маънавий ва маиший э ҳ тиёжларини тўла ва самарали қ ондириш ҳ исобланади. Демак, бундай ҳ олатда, товарлар, ишлар, хизматлардан бевосита ўз э ҳ тиёжларини қ ондириш учун фойдаланадиган шахс ало ҳ ида ҳ у қ у қ ий ма қ омга эга бўлиши лозим. Қ онунда истеъмолчи ҳ у қ у қ ий ма қ оми шахсий истеъмол ва бош қ а ма қ садларда фойдаланиш учун товар сотиб олувчи, иш, хизматга буюртма берувчи ёхуд шу ниятда бўллган фу қ арога берилиши белгилаб қ ўйилган. Агар фу қ аро тадбиркорлик ма қ садида ( қ айта сотиш ма қ садида) товар сотиб олса, у истеъмолчи ҳ исобланмайди. Товар шахсий истеъмол ма қ садида эмас, балки фойда олиш билан бо ғ ли қ бўлмаган бош қ а ма қ садларда (масалан, шахсий томор қ асида фойдаланиш учун) сотиб олинган ҳ олларда ҳ ам унга истеъмолчи ма қ оми берилди. Шу сабабли ҳ ам якка тадбиркор сифатида рўйхатдан ўтган фу қ аро истеъмолчи бўлмайди, дейиш нотў ғ ри ҳ исобланади. Якка тадбиркор шахсан

www.arxiv.uz истеъмол қ илиш учун товарлар сотиб олган, иш ва хизматлардан фойдаланган ҳ олда, у истеъмолчи ҳ исобланади. Айнан ва қ тда шундай ҳ у қ у қ ий муносабатлар борки, бундай муносабатларда иштирок этган жисмоний шахс (якка тадбиркор) истеъмолчи ма қ омини ола олмайди. Масалан, ма ҳ сулот етказиб бериш шартномаси, контрактация шартномаси, корхонани ижарага олиш шартномаси, франшизинг (комплекс тадбиркорлик лицензияси шартномаси) шартномаси ва шу кабилар. Ушбу шартномалар ўз мо ҳ иятига кўра тадбиркорлик фаолиятини амалга оширишда тузиладиган шартномалардир. ФК 425-моддасининг 1- қ исмида ҳ ам истеъмолчи тушунчаси мазмунини очиб берувчи белгилар мужассамлашган. Унга кўра фу қ аро чакана олди-сотди шартномаси ор қ али шахсий ма қ садлар, рўз ғ орда ёки тадбиркорлик фаолияти билан бо ғ ли қ бўлмаган бош қ а ма қ садларда товар сотиб олганда ҳ ам истеъмолчи ҳ исобланади. Ишлаб чи қ арувчи – истеъмолчига реализация қ илиш учун товар ишлаб чи қ арадиган корхона, ташкилот, муассаса ёки хусусий тадбиркор; Ижрочи – маиший хизмат, уй-жой-коммунал, таъмирлаш- қ урилиш, транспорт хизмати ва хизмат кўрсатишнинг бош қ а со ҳ аларида шартнома бўйича истеъмолчи учун ишлар бажарадиган ёки хизматлар кўрсатадиган корхона, ташкилот, муассаса ёки хусусий тадбиркор; Сотувчи – олди-сотди шартномаси бўйича истеъмолчига товар реализация қ иладиган корхона, ташкилот, муасаса ёки хусусий тадбиркор;

www.arxiv.uz Шартнома – товарни олиш-сотишни амалга оширишда, ишлар бажариш ва хизматлар кўрсатишда сифат, ми қ дор, муддат, нарх ва бош қ а шартлар тў ғ рисида истеъмолчи билан сотувчи (ишлаб чи қ арувчи, ижрочи) ўртасидаги о ғ заки ёки ёзма келишув; Товар – ишлаб чи қ арувчи фаолиятининг истеъмолчига шартнома бўйича сотиш учун мўлжалланган ма ҳ сули, шу жумладан импорт ма ҳ сулоти; Норматив ҳ ужжатлар – стандартлар, уларга тенглаштирилган бош қ а ҳ ужжатлар ( қ урилиш нормалари ва қ оидалари, дори-дармонлар хусусидаги давлат фармокопеяси ҳ амда мува ққ ат фармокопея қ оидалари ва бош қ алар), техник шартлар, техник тавсифлар, рецептура ва товар (иш, хизмат) сифатига ва хавфсизлигига нисбатан белгиланган талабларни ўз ичига олувчи бош қ а ҳ ужжатлар; Товар (иш, хизмат)нинг хавфсизлиги – товарни истеъмол қ илиш, ундан фойдаланиш, уни са қ лаш, ташиш ёки утилизация қ илишнинг, шунингдек иш ёки хизмат натижаларидан фойдаланишнинг одатдаги шароитларида истеъмолчининг ҳ аёти, со ғ ли ғ и ёки мол-мулкига зарар етказилиши э ҳ тимоли билан бо ғ ли қ хавф-хатарнинг йў қ лиги; Мувофи қ лик сертификати – сертификатланган ма ҳ сулотнинг белгиланган талабларга мувофи қ лигини тасди қ ловчи ҳ ужжат; Товар (иш, хизмат)нинг ну қ сони – товар (иш, хизмат) ва норматив ҳ ужжатларнинг мажбурий талабларига, шартнома шартларига ёхуд товарлар (иш, хизмат)нинг сифатига одатда қ ўйиладиган талабларга номуофи қ лиги;

www.arxiv.uz Товар (иш, хизмат)нинг жиддий ну қ сони – товар (иш, хизмат)дан белгиланган ма қ садда фойдаланиб бўлмайдиган қ илиб қ ўядиган ёхуд бартараф этиш учун кўп ме ҳ нат ва ва қ т сарфлаш талаб қ илинадиган камчилик; Кафолат муддати – товардан (хизматдан) фойдаланишнинг (ойлар ҳ исобидаги) норматив муддати ёки товар (хизмат)нинг муайян вазифани (неча соатда, неча иш жараёнида, қ анча километр масофани босиб ўтиб ва ҳ .к.) бажариш ва қ ти тарзида белгиланган муддати бўлиб, бу муддат ичида ишлаб чи қ арувчи (ижрочи), бащарти товарни ишлатиш (хизматдан фойдаланиш) қ оидаларига риоя этилган бўлса, товарнинг (хизматнинг) сифатига нисбатан норматив ҳ ужжатларда назарда тутилган талаблар бажарилишини кафолатлайди ва таъминлайди; Хизмат муддати – товардан фойдаланишнинг белгиланган муддати бўлиб, у тамом бўлгач, товарнинг техник ҳ олатидан қ атъи назар, ундан фойдаланиш тўхталиши лозим; Яро қ лилик (са қ лаш) муддати – муайян давр бўлиб, бу даврда товар фойдаланишга яро қ ли бўлади ва у тамом бўлгач, товар одамлар ҳ аёти ҳ амда со ғ ли ғ и учун хавф ту ғ дириши мумкин; Касса чеки – товарнинг сотиб олинганлигини ёки иш (хизмат)нинг ҳ а қ и тўланганлигини тасди қ лайдиган, товар (иш, хизмат)нинг ба ҳ оси, ҳ а қ тўланган сана ва касса аппаратининг номери кўрсатилган ҳ ужжат; Товар чеки – товарнинг сотиб олинганлигини ёки иш (хизмат)нинг ҳ а қ и тўланганлигини тасди қ ловчи, товар (иш, хизмат)нинг ба ҳ оси, ҳ а қ тўланган сана ҳ амда сотувчининг

www.arxiv.uz номи ва жойлашган манзили ҳ а қ идаги маълумот кўрсатилган ҳ ужжат. 1. Истеъмолчиларнинг ҳ у қ у қ ларини ҳ имоя қ илиш тў ғ рисидаги Қ онун бўйича истеъмолчиларнинг асосий ҳ у қ у қ лари Истеъмолчиларнинг асосий ҳ у қ у қ лари мазкур қ онуннинг 4-моддасида ўз аксини топгандир. Бу моддада келтирилишича истеъмолчилар қ уйидаги ҳ у қ у қ ларга эга: 1. Товар (иш, хизмат) ҳ а қ ида, шунингдек ишлаб чи қ арувчи (ижрочи, сотувчи) ҳ а қ ида тў ғ ри ва тўли қ маълумот олиш; 2. Товар (иш, хизмат) ни эркин танлаш ва унинг тегишли даражада сифатли бўлиши; 3. Товар (иш, хизмат) нинг хавфсиз бўлиши; 4. Ҳ аёти, со ғ ли ғ и ва мол-мулки учун хавфли ну қ сони бўлган товар (иш, хизмат), шунингдек ишлаб чи қ арувчи (ижрочи, сотувчи)нинг ғ айри қ онуний ҳ аракати ( ҳ аракатсизлиги) туфайли етказилган моддий зиён, маънавий зарарнинг тўли қ ҳ ажмда қ опланиши; 5. Бузилган ҳ у қ у қ лари ёки қ онун билан му ҳ офаза этиладиган манфаатлари ҳ имоя қ илинишини сўраб судга, бош қ а ваколатли давлат органларига мурожаат этиш; 6. Истеъмолчиларнинг жамоат бирлашмаларини тузиш. Қ онунда айтиб ўтилганидек истеъмолчиларнинг асосий ва му ҳ им ҳ у қ у қ ларидан бири бу ишлаб чи қ арувчи (ижрочи, сотувчи) ҳ амда товар (иш, хизмат)лар ҳ а қ ида ўз ва қ тида зарур, тў ғ ри ва тушунарли маълумот олиш ҳ у қ у қ идир. Истеъмолчилар ҳ у қ у қ ларини ҳ имоя қ илишда товар (иш, хизмат) ҳ а қ идаги маълумот му ҳ им а ҳ амият касб этади, чунки

www.arxiv.uz у товар, иш ва хизматни эркин танлаш тамойилидан келиб чи қ ади (бу ҳ а қ да батафсил қ онуннинг 5, 6-моддаларига берилган шар ҳ ларга қ аралсин). Аммо ишлаб чи қ арувчилар ва сотувчилар, истеъмолчиларга керакли товарни объектив танлаш имкониятини берувчи тўли қ , ҳ а ққ оний маълумотни, одатда, бермайдилар. Зеро, бундай маълумотнинг истеъмолчига берилиши уларнинг «манфаатлари (одатда, но қ онуний манфаатлари)га» путур етишига олиб келиши мумкин. Истеъмолчиларнинг асосий ҳ у қ у қ ларидан бири бўлмиш ю қ орида изо ҳ этилган истеъмолчиларнинг товар (иш, хизмат) ҳ а қ ида, шунингдек ишлаб чи қ арувчи (ижрочи, сотувчи) ҳ а қ ида тў ғ ри ва тўли қ маълумот олиш ҳ у қ у қ и ўз мо ҳ иятига кўра, истеъмолчиларнинг янги бош қ а ҳ у қ у қ ини юзага келтиради. Бу ҳ у қ у қ истеъмолчилар ҳ у қ у қ ларини ҳ имоя қ илиш со ҳ аси ҳ а қ ида билим олишга бўлган ҳ у қ у қ идир. Истеъмолчиларнинг асосий ҳ у қ у қ ларидан яна бири бу товар (иш, хизмат)ни эркин танлашга бўлган ҳ у қ у қ идир. Истеъмолчи ўзига керак бўлган товарни сотиб олиши ҳ амда иш, хизматга буюртма бериши мумкин. У ўз хо ҳ иш- иродасидан келиб чи ққ ан ҳ олда, ҳ еч кимнинг мажбурлови, ундовисиз ўзининг э ҳ тиёжлари учун ма қ бул ва керакли бўлган товар (иш, хизмат)ни ўзи хо ҳ лаган савдо ёки хизмат кўрсатиш корхонасидан эркин танлаган ҳ олда сотиб олиш, буюртма бериш ёки унинг натижасидан фойдаланиш ҳ у қ у қ ига эгадир. Қ онунда нормаланган истеъмолчининг асосий ва му ҳ им ҳ у қ у қ ларидан бири, бу ишлаб чи қ арувчи (ижрочи, сотувчи)лар томонидан истеъмолчиларга та қ дим этилаётган товар (иш ва хизмат)лар натижаларини тегишли даражада сифатли

www.arxiv.uz бўлишига бўлган ҳ у қ у қ идир. Қ онунда истеъмолчининг товар (иш, хизмат) сифатини текшириш ҳ у қ у қ и ўз аксини топган ( Қ онуннинг 8-моддаси, 5- қ исми). Товар (иш, хизмат)нинг тегишли даражада сифатли бўлишига нисбатан талаблар биринчи галда ишлаб чи қ арувчи (ижрочи, сотувчи)га қ аратилгандир. Шу ўринда «сифат» деган иборани тал қ ин этиб ўтиш жоиз. Кўплаб олимлар унга турлича таъриф беришган. Жумладан, Аристотель фикрича, «сифат шундай мавжуд турга хос аломатки, у бир мавжудликни, унинг турига хослигини бош қ а мавжудликдан, худи шу турга кирувчидан ажратади», яъни «нарсаларни та ққ ослаб ба ҳ олашга оид хусусиятдир». Гегель эса, «шундай нарсалар борки, ўзининг сифатига қ араб борлигини тасди қ лайди», деб таъкидлайди. Бундан тўрт аср илгари инглиз географи ва тарихчи олими Р. Гаклют экспортёрларга қ арата: «…сизнинг ма ҳ сулотларингиз сифати ишончлилиги, бошидано қ сизнинг ма ҳ сулотингизга нисбатан ишонч уй ғ отади, аммо ўз ва қ ти билан сохта ва ёл ғ он ма ҳ сулотлар бу ишончни йў қ отиб, сизга сизнинг ма ҳ сулотларингизга нафрат ҳ амда обрўсизланишни унутманг» деб тувсия этганди. Сифатни: «Сифат – му ҳ им белги, хусусият бўлиб бир предметни иккинчи предметдан ажратиш имконини яратади»; «сифатлилик – сифати яхши, э ҳ тиёжларни қ ондирувчи» деб шархлаш мумкин. Товар (иш, хизмат) сифати – тадбиркорлик фаолияти фойдалилигини белгиловчи му ҳ им кўрсаткич ҳ исобланади. Демак, сифат бу – биринчи галда фар қ , иккинчи галда ишонч, учинчи галда ба ҳ о, тўртинчи галда обрўни белгилайди. Сифат жи ҳ атидан талабга жавоб бермайдиган товар (иш, хизмат)ларни қ абул қ илиш ёки қ илмаслик борасида

www.arxiv.uz истеъмолчига кенг ҳ у қ у қ лар берилади. Бундай қ оиданинг назарда тутилиши, аввало, истеъмолчи сифатида товар сотиб олувчи, иш, хизматга буюртма берувчиларнинг манфаатларини ҳ имоя қ илишга қ аратилган. Товарнинг сифатлилигини қ уйидаги жи ҳ атлар билан белгилаш мумкин: 1. Сифатнинг олий даражаси (фойдаланиш учун яро қ лилик, э ҳ тиёжни тўла қ аноатлантириш хусусияти). 2. Узо қ муддатлилиги (чидамлилиги). 3. Таш қ и кўриниши, шаклининг чиройлилиги, жозибадорлиги. 4. Алмашувчанлиги. 5. Фойдаланишга қ улайлилиги, техник хизмат кўрсатишнинг ва таъмирлаш (тузатиш)нинг енгиллиги. 6. Монтаж қ илиш (йи ғ иш)нинг енгиллиги ва эксплуатация (ишлатиш)да қ улайлиги. 7. Хавфсизлик кўрсаткичи. 8. Юзага келадиган ( қ ўшимча юкланишга чидамлилиги) (перегрузок) ни ани қ лаш даражаси. 9. Хизмат кўрсатишнинг кафолатланганлиги, бош қ а параметр (жи ҳ ат)лари. Демак, сифатли товар топшириш мажбуриятини олган ишлаб чи қ арувчи (ижрочи, сотувчи) истеъмолчига ю қ орида санаб ўтилган талабларни ўзида акс эттирган товарни топшириши керак бўлади. Сифатни ма ҳ сулотнинг унга қ ўйиладиган талабларга жавоб бериш даражасига мос келишига қ араб тушуниш мумкин. Яъни: биринчидан, сифат ҳ ар бир ма ҳ сулотнинг кўпгина хусусиятларига бо ғ ли қ ;

www.arxiv.uz иккинчидан, агарда истеъмолчи ма ҳ сулотнинг хусусиятларини уларнинг а ҳ амиятига қ араб гуру ҳ лаш имкониятига эга бўлса, сифат ра қ амлар билан ифодаланиши мумкин; учинчидан, сифат – бу ўлчанадиган қ иймат, демак, ма ҳ сулотнинг унга қ ўйиладиган талабларга жавоб бермаслигини, унда во қ еъ бўладиган маълум бир қ ийматга қ араб, кўп ҳ олларда унинг нархига қ араб ани қ лаш мумкин бўлади. Ма ҳ сулотнинг сифатлилигини, яъни сифати лозим даражадалигини белгиловчи яна бир жи ҳ ат – бу унинг ишончлилигидир. «Ишончлилик» - ма ҳ сулотни белгиланган ва қ т давомида, ало ҳ ида шароитларда қ ўйилган талабларга мос келувчи функцияни (фаолиятни) бажара олишидир». Ишончлиликни сифатнинг маълум даражада таъминлаш усули, дейиш мумкин. Ишончлилик товар сифати билан ўрнатилади. Шунинг учун ҳ ам сифатни ҳ у қ у қ ий жи ҳ атдан ифодалаш талаб этиларкан, ишончлилик тушунчаси таркибига – тузатиш (таъмир)га лойи қ лилик, узо қ муддатлилик ва са қ ланувчанликни киритиш мумкин. Истеъмолчиларнинг яна бир му ҳ им ҳ у қ у қ ларидан бири бу товар (иш, хизмат)нинг хавфсиз бўлишига талаб қ ўйиш ҳ у қ у қ идир. Товар (иш, хизмат)нинг хавфсизлиги деганда, аввало ушбу товар (иш, хизмат)дан фойдаланиш натижасида истеъмолчига ҳ еч қ андай зарар (моддий зиён, маънавий зарар) етмаслиги кераклиги тушунилади. Бу ҳ у қ у қ бир қ анча хал қ аро ҳ ужжатларда, жумладан БМТнинг истеъмолчилар ҳ у қ у қ лари ҳ имоясига оид Резолюциясида Европа Кенгаши (Совети) томонидан қ абул қ илинган. Истеъмолчилар

www.arxiv.uz ҳ а қ у қ лари Хартиясида, 1975 йил 14 апрель ва 1981 йил 19 майдаги Истеъмолчилар ҳ у қ у қ ларининг ҳ имояси ва Информацион (маълумот) сиёсатга оид Дастлабки (биринчи) ва Иккинчи дастурларида ҳ ам ўз аксини тоган. Товар (иш, хизмат)лар улардан мўлжалланган ма қ садда фойдаланишга мувофи қ ва бош қ а ма қ садда фойдаланишда хавфсиз бўлиши лозим. Давлат стандартлар ва мажбурий қ оидалар ор қ али истеъмолчининг бу ҳ у қ у қ ини кафолатлайди. Истеъмолчига сотилган товар, кўрсатилган иш (хизмат) натижаси ундан оддий шароитларда фойдаланганда, са қ ланганда, ташилганда ҳ амда йў қ қ илинганда унинг ҳ аёти, со ғ ли ғ и ҳ амда атроф-му ҳ ит учун хавфсиз бўлиши ва унинг мол-мулкига зарар етказмаслиги истеъмолчининг товар (иш, хизмат) хавфсиз бўлишига талаб қ ўйиш ҳ у қ у қ ининг асосини ташкил этади. Товар (иш, хизмат) хавфсизлиги деганда, зарар етказилиши мумкин деган хавфга йўл қ ўйилмаслик ҳ олатига айтилади. Товар (иш, хизмат)дан хавфсиз фойдаланиш, са қ лаш, ташиш ва йў қ қ илиш қ оидалари истеъмолчилар манфаатларидан келиб чи қ иши ва максимал тарзда ўрганилиши лозим. Ҳ озирги даврга келиб, Истеъмолчилар масалалари бўйича стандартлаштириш хал қ аро ташкилотининг қ ўмитаси ушбу масала билан махсус шу ғ улланмо қ да. Мазкур қ ўмита нафа қ ат истеъмолчиларнинг ўзига, балки уларнинг мол-мулклари ҳ амда атроф-му ҳ итга ҳ ам етказиладиган зарарларнинг олдини олиш ва уларни бартараф этиш борасида жуда ката ишларни амалга оширмо қ да. Товар (иш, хизмат)нинг истеъмолчилар ҳ аёти, со ғ ли ғ и, мол-мулки ва атроф-му ҳ ит учун хавфсиз бўлишига доир қ онун

www.arxiv.uz ҳ ужжатларида белгиланган талабларга ишлаб чи қ арувчи (ижрочи, сотувчи)ларнинг қ ай даражада риоя этаётганликлари устидан назоратни махсус ваколат берилган давлат органлари: Ўзбекистон Республикаси Монополиядан чи қ ариш, ра қ обат ва тадбиркорликни қ ўллаб- қ увватлаш даслат қ ўмитаси, Ўзстандарт агентлиги, Ўзбекистон Республикаси Со ғ ли қ ни са қ лаш вазирлиги, Ўзбекистон Республикаси Давлат архитектура ва қ урилиш қ ўмитаси, Ўзбекистон Республикаси Табиатни му ҳ офаза қ илиш давлат қ ўмитаси ва бош қ а ваколатли органлар амалга оширадилар (23-модда). Қ онун истеъмолчиларнинг ҳ аёти, со ғ ли ғ и, мол-мулки ҳ амда атроф-му ҳ ит учун хавф ту ғ дирувчи товар ишлаб чи қ арган (иш бажарган, хизмат кўрсатган) ишлаб чи қ арувчи (ижрочи) билан бир қ аторда, норматив ҳ ужжатларни тасди қ лаган, мувофи қ лик сертификати берган, со ғ ли қ ни са қ лаш, табиатни му ҳ офаза қ илиш, ветеринария хизмати органлари ёки хавфли товар (иш, хизмат)ни ишлаб чи қ ариш ёхуд реализация қ илишга рухсат берган бош қ а органлар ҳ ам жавобгар бўлишларини белгилаган. Товар (иш, хизмат)нинг хавфсиз бўлиши таъминланмаганлиги о қ ибатида истеъмолчининг ҳ аёти, со қ лиги ёки мол-мулкига етказилган зарар тўли қ ҳ ажмда қ опланади ( Қ онуннинг 20-моддаси). Қ онуннинг 12-моддаси 6- қ исмига кўра, агар товар (иш, хизмат)дан хавфсиз фойдаланиш ёки уни шу тарзда ташиш ва са қ лаш учун махсус қ оидаларга риоя этиш зарур бўлса, ишлаб чи қ арувчи (ижрочи) бундай қ оидаларни ишлаб чи қ иши, сотувчи (ижрочи) эса, уларни истеъмолчилар эътиборига етказиши шартлиги белгиланган. Бу қ оидалар оммавий

www.arxiv.uz қ оидалар эмас, балки ало ҳ ида, махсус қ оидалар бўлиб ҳ исобланади. Шуни ало ҳ ида эътироф этиб ўтиш лозимки, бу ерда жуда ҳ ам му ҳ им ҳ олат, яъни ишлаб чи қ арувчи (ижрочи) эса уни истеъмолчига етказиши ўз ифодасини топган. Демак, махсус қ оидалар ишлаб чи қ илмаганлиги, тегишли тартибда тасди қ ланмаганлиги, истеъмолчига етказилмаганлиги ёки етарли бўлмаганлиги жавобгар шахсни ани қ лашда ҳ амда давлат органи, ишлаб чи қ арувчи (ижрочи) ва сотувчилар ўртасидаги мажбуриятни та қ симлашда му ҳ им а ҳ амият касб этганлиги учун уни ало ҳ ида эътироф этиш лозим. Агар товардан фойдаланиш, уни са қ лаш, ташиш ёки утилизация қ илиш иш (хизмат)и натижалари истеъмолчининг ҳ аёти, со ғ ли ғ и, мол-мулкига ёки атроф-му ҳ итга зарар етказаётганлиги ёхуд зарар етказиши мумкинлиги ани қ ланса, ишлаб чи қ арувчи (ижрочи, сотувчи) зарар келтирувчи сабаблар бартараф этулгунга қ адар уларни ишлаб чи қ аришни (бажаришни, реализация қ илишни) дар ҳ ол тўхтатиши, муомаладан чи қ ариш ва истеъмолчилардан қ айтариб олиш чораларини кўриши шарт. Зарарнинг сабабларини бартараф этиш мумкин бўлмаган та қ дирда ҳ ам ишлаб чи қ арувчи (ижрочи) бундай товарни ишлаб чи қ аришдан олиб ташлашга, ишни бажаришни ва хизмат кўрсатишни тўхтатишга мажбур. Шу билан бирга ози қ -ов қ ат ма ҳ сулоти сотувчи ёки ишлаб чи қ арувчи томонидан албатта утилизация қ илиниши керак. Бу мажбуриятлар ишлаб чи қ арувчи (ижрочи) томонидан бажарилмаган та қ дирда, товарни ишлаб чи қ аришдан олиб ташлаш, ишни бажаришни ва хизмат кўрсатишни тўхтатиб қ ўйиш, муомаладан чи қ ариш ва истеъмолчилардан қ айтариб олиш товар (иш, хизмат)нинг

www.arxiv.uz хавфсиз бўлиши ва сифати устидан назорат қ илувчи давлат бош қ аруви органлирининг кўрсатмаси билан амалга оширилади. Истеъмолчиларнинг асосий ҳ у қ у қ ларидан бири истеъмолчиларнинг жамоат бирлашмаларини тузишга бўлган ҳ у қ у қ идир. «Куч – адолатда ва бирликда» деган тамойилдан келиб чи қ иб, истеъмолчилар ўз манфаатларини кўзлаб, бозор и қ тисодиёти шароитида турли товарлар (ишлар, хизматлар) бозорида ҳ у қ у қ лари бузилишининг олдини олиш, уларни ҳ имоя қ илиш ма қ садида ихтиёрий равишда жамоат бирлашмаларини тузишлари мумкинлиги уларнинг асосий ҳ у қ у қ лари қ аторига киритилади. Бу эса адолатга ва ўз ҳ у қ у қ ларининг таъминланишидан манфаатдор бўлган барча истеъмолчи-фу қ ароларни бирлашган ҳ олда, ани қ белгиланган режалар асосида, ўзларининг қ онуний ҳ у қ у қ ва манфаатларини ҳ имоя қ илишлари учун кенг имкониятлари очиб беради. Қ онуннинг 30-моддаси истеъмолчиларнинг ю қ орида айтиб ўтилган асосий ҳ у қ у қ ларидан бирига ба ғ ишланган бўлиб, у истеъмолчиларнинг жамоат бирлашмалари деб номланади. 30-модда истеъмолчиларнинг ижтимоий ҳ имояга му ҳ тожлар тоифасига киритилган айрим гуру ҳ ларига қ онун ҳ ужжатлари асосида савдо, маиший хизмат ва хизмат кўрсатишнинг бош қ а турлари бўйича имтиёзлар ва афзалликлар берилиши мумкинлигини ало ҳ ида эътироф этади. Масалан, ё қ ил ғ и қ уйиш ша ҳ обчаларида уруш қ атнашчилари ва 1-гуру ҳ ногиронлари автомашиналарига бепул хизмат кўрсатиш амалга оширилиши, умумий транспортларда ёш болаларга, ногиронларга махсус

www.arxiv.uz ўринди қ лар ажратилиши, савдо корхоналарида қ арияларга, ногиронларга товарлар навбатсиз ва айрим ҳ олларда имтиёзли нархларда сотилишини мисол қ илиб келтириш мумкин. Истеъмолчиларнинг ю қ орида кўриб ўтилган асосий ҳ у қ у қ ларини амалга ошириш аввало ҳ ар бир истеъмолчининг ўзига бо ғ ли қ дир. Амалиётда, яъни савдо-соти қ , ишлар, хизматлар сохаларида қ онуннинг барча талабларига амал қ илиниши ва истеъмолчиларнинг ушбу қ онунда муста ҳ камланган ҳ у қ у қ ларининг таъминланиши истеъмолчиларнинг ҳ у қ у қ ий маданияти, ўз ҳ у қ у қ ларини билиши ҳ амда уларни талаб қ илишида намоён бўлади. Қ уйидаги схемада истеъмолчилар ўз ҳ у қ у қ лари қ андай ҳ имоя қ илишлари мумкинлиги ўз аксини топган

www.arxiv.uz 2. Истеъмолчининг товар (иш, хизмат)лар тў ғ рисида маълумот олиш ҳ у қ у қ и Қ онуннинг 6-моддасида белгилаб қ ўйилган истеъмолчиларнинг асосий ва му ҳ им ҳ у қ у қ ларидан бири- ишлаб чи қ арувчи (ижрочи, сотувчи) ҳ амда товар (иш, хизмат)лар ҳ а қ ида ўз ва қ тида зарур, тў ғ ри ва тушунарли маълумот олиш ҳ у қ у қ идир. Ушбу ҳ у қ у қ Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Бош Ассамблеяси томонидан қ абул қ илинганЎзининг љонуний эътироз ва талабларини ођзаки тушун- тириш ёки ёзма равишда таљдим этиш Ќуљуљларни тушунтиради, маслаќат беради, ќужжатларни тузишда ёрдам беради, судда ќимоя љилади Юристнинг маслаќатини судда ќимояни, мустаљил экспертизани олиш мумкин Истеъмолчиг а етказилган зарарларни љоплатиб беролмайди, аммо љандайдир ќаракатларн и амалга оширишга (масалдан, товарни алмаштириш ) ундай олади. Шунингдек, истеъмолчил ар манфаатлар ини књзлаб судга мурожаат этади Ўз ќуљуљларин и Адвокат Ўзбекистон Республикас и Монополияда н чиљариш, раљо-бат ва тадбир- корликни љњл-лаб- љувватлаш давлат љњмитаси СудИстеъмолчи њз ќуљуљини љандай ќимоя љилиши мумкин? Жамоат бирлашма лари Маќалли й ќокимия т Суд етказилган моддий зиён ва маънавий зарарни тњлиљ љопланишига эриша олади Ў з хоќишига књра - њзи яшайдиган жойда - жавобгар жой-лашган жойдаги - зарар етказилган ердаги судга мурожаат љилиши мумкин Маслаќат олиш мумкин, судга даъво аризасини ёзишга књмаклашади ва манфаатни ќимоя љилиб судга мурожаат љилади

www.arxiv.uz «Истеъмолчилар манфаатларини ҳ имоя қ илишнинг ра ҳ барий тамойиллари» деб номланган ( N 39/248 – сонли 1985 й. 9 апрел) резолюцияда, Европа И қ тисодий Ҳ амжамиятининг истеъмолчилар ҳ у қ у қ ларини ҳ имоя қ илишга оид қ онунчилик дастурида (1975 йилдаги ЕИ Ҳ нинг биринчи дастурида), Муста қ ил Давлатлар Ҳ амдўстлигига аъзо давлатларнинг «Истеъмолчилар ҳ у қ у қ ларини ҳ имоя қ илиш со ҳ асидаги ҳ амкорлигининг асосий йўналишлари тў ғ рисида»ги битимида (2000 йил 25 январ) ва бош қ а кўпгина хил қ аро ҳ ужжатларда истеъмолчининг сосий ху қ у қ ларидан бири сифатида эътироф этилган. Қ онуннинг 6-моддасида келтирилган зарур, тў ғ ри ва тушунарли маълумот тушунчаларига амалдаги Фу қ аролик кодексида ҳ ам, Қ онунда ҳ ам тўли қ таъриф берилмаган. Шу ўринда зарур ва тў ғ ри маълумот деганда нима тушунилади деган савол ту ғ илади. Бизнингча, зарур маълумот деганда сотувчи томонидан харидорга бериладиган тўли қ ҳ ажмдаги маълумотлар тушунилади. Зарур маълумот истеъмолчида товар (иш, хизмат) ҳ а қ ида тасаввур ҳ осил қ илиш, айнан улардан қ андай фойдаланиш кераклиги тў ғ рисида тушунчани вужудга келтириши лозим. Одатда, истеъмолчи сотиб олишни мўлжал қ илган товар (иш, хизмат) ҳ а қ ида етарли маълумот (билим)га эга бўлмайди (эга бўлиши мумкин бўлса- да, қ онун истеъмолчи бундай маълумотга эга бўлмайди, деб та ҳ мин қ илади). Шунинг учун ҳ ам ишлаб чи қ арувчи (ижрочи, сотувчи) истеъмолчига товар (иш, хизмат) ҳ а қ ида етарли ва тўли қ маълумот бериши лозим. Истеъмолчи эса унга та қ дим этилган ушбу маълумотлардан о қ илона фойдаланиб, ўзига маъ қ ул бўлган, ўзини қ изи қ тирган товарнинг хусусиятлари,

www.arxiv.uz сифати, уни ишлатиш ва са қ лаш тартиби ҳ а қ ида тўли қ маълумотга эга бўлиши, ушбу товар (иш, хизмат) натижаларидан мутахассис кўмагисиз мута қ ил равишда фойдалана олиши лозим бўлади. Ю қ орида келтирилган таърифдан келиб чи қ иб, «зарур маълумот» деганда: биринчидан, сотувчи (ижрочи, ишлаб чи қ арувчи)нинг юридик манзили ва у тасарруф (реализация) қ илаётган товар (бажараётган иш, кўрсатаётган хизмат) ҳ а қ ида ани қ маълумотлар тушунилади (бу маълумот ор қ али истеъмолчи унга ну қ сонли товар сотилганда ёки бажарилган ишда (кўрсатилган хизматда) камчиликлар ани қ ланганда жавобгарни топиш билан бо ғ ли қ қ ийинчиликлар юзага келишининг олди олинади); иккинчидан, ўзида албатта унинг сифати, асосий истеъмол хусусиятлари, нархи, ишлаб чи қ арувчининг мажбуриятлари ва Қ онуннинг 5, 6-моддаларида санаб ўтилган талабларни акс эттирган маъмот мажмуи тушунилади (бу эса истеъмолчига ўзига керакли товар (хизмат)ни танлаб олиш имконини беради); учинчидан, сотувчи (ижрочи) истеъмолчига савдо ва хизмат кўрсатиш қ оидалари тў ғ рисида берадиган тўли қ маълумот тушунилади. Бундай қ оидаларнинг мавжудлиги унинг бажарилиши мажбурлигини белгилайди. Бу эса истеъмолчининг кучи ва мабла ғ и тежалишига олиб келади. Тў ғ ри маълумот деганда товар (иш, хизмат)да акс эттирилган маълумот унинг асл ҳ олдаги кўринишига, яъни таркибига ва хусусиятларига мос келиши тушунилади. Товар (иш, хизмат) ҳ а қ идаги маълумотда қ уйидагилар кўрсатилиши шарт:

www.arxiv.uz - товар (иш, хизмат) мажбурий талабларга мувофи қ келиши шарт бўлган норматив ҳ ужжатларнинг номи; - товар (иш, хизмат)нинг асосий истеъмол хусусиятлари, шу жумладан ўзига хос хусусиятлари рўйхати; - ба ҳ оси ва сотиб олиш шартлари; - айрим турдаги товарларнинг ишлаб чи қ арилган санаси; - ишлаб чи қ арувчи (ижрочи)нинг кафиллик мажбуриятлари; - товардан самарали ва хавфсиз фойдаланиш қ оидалари ҳ амда шартлари; - товарнинг хизмат (яро қ лилик) муддати ва ушбу муддат тугаганидан кейин истеъмолчи нима ишлар қ илиши зарурлиги, шунингдек, бундай ишларни бажармаслик натижасида келиб чи қ иши мумкин бўлган о қ ибатлар тў ғ рисидаги маълумотлар; - ишлаб чи қ арувчи (ижрочи, сотувчи)нинг номи ва мулкчилик шакли, рўйхатга олиш ва лицензия гуво ҳ номасининг қ айд ра қ ами; - ишлаб чи қ арувчи (ижрочи, сотувчи)нинг ҳ амда улар истеъмолчидан даъво қ абул қ илишга ваколат берган, шунингдек таъмирлаш ишларини бажарадиган ва техникавий хизмат кўрсатадиган корхоналарнинг манзиллари; - товарларни са қ лаш, хавфсиз утилизация қ илиш усуллари ҳ амда қ оидалари; - театр-концерт тадбирлари ўтказилаётганда фонограммадан фойдаланиши тў ғ рисидаги ахборот. Сертификатланиши шарт бўлган товар ҳ а қ ида истеъмолчига унинг сертификатланганлиги тў ғ рисида маълумот та қ дим этилиши лозим.

www.arxiv.uz Товар (иш, хизмат) ҳ а қ идаги зарур ахборотнинг йў қ лиги бундай товар (иш, хизмат)ни реализация қ илиш маълумот берилгунга қ адар тегишли давлат бош қ аруви органининг кўрсатмаси бўйича тўхтатиб турилишига сабаб бўлади. Ўзбекистон Республикасининг 1997 йил 30 августда қ абул қ илинган «Ози қ -ов қ ат ма ҳ сулотлари хавфсизлиги тў ғ рисида»ги Қ онуннинг 12-моддасига асосан, истеъмолчига сотилаётган қ адо қ ланган ва ўралган ози қ -ов қ атлар, ов қ атга қ ўшиладиган биологик фаол қ ўшимчалар, ози қ -ов қ ат қ ўшимчалари ёрли қ ларига (су қ ма вара қ аларига) эга бўлиши, уларда қ уйидаги маълумотлар кўрсатилиши кераклиги белгиланган. Яъни: - ози қ -ов қ ат номи; - ози қ -ов қ атнинг нимага мўлжалланганлиги (махсус болаларбоп ма ҳ сулотлар ва пар ҳ ез таомлар учун); - тайёрловчининг номи; - товар телгиси (белгига эга ташкилотлар учун); - ози қ -ов қ ат таркибига кирган нарсалар, шу жумладан ози қ - ов қ ат қ ўшимчаларининг номи; - ози қ лик қ иммати, нави; - са қ лаш шарт-шароитлари (масалан, қ уёш нури тушмайдиган, сал қ ин ва қ уру қ жойда; +5 дан +20 гача даража исси қ ликда); - тайёрланган санаси, яро қ лилик муддати; - тайёрлаш усули (масалли қ лар ҳ амда махсус болаларбоп ва пар ҳ ез ози қ -ов қ ат ма ҳ сулотлари учун); - о ғ ирлиги;

www.arxiv.uz - фойдаланиш усули (биологик фаол қ ўшимчалар, ози қ -ов қ ат қ ўшимчалари, махсус болаларбоп ва пар ҳ ез ози қ -ов қ ат ма ҳ сулотлари учун); - мувофи қ лик белгиси (ма ҳ сулотни мувофи қ лик белгиси билан там ғ алаш ҳ у қ у қ ини берадиган лицензияси бор корхоналар учун); - норматив ёки техникавий ҳ ужжатларнинг номерлари ва шунга ўхшаш маълумотларни ўзида акс эттириши лозимлиги белгиланган. Ю қ оридагилардан келиб чи қ иб товарни тў ғ ри танлаш унинг маркировкасида етарли (о ғ ирлиги, ҳ ажми ва таркиби ҳ а қ ида) маълумотлар бўлишини та қ озо этади. Аммо кўплаб товарларни улгуржи, яъни катта ҳ ажмларда етказиб берилиши кўп ҳ олларда уларда маълумотларни акс эттириш имконияти бўлмаслигига олиб келади. Шунинг учун ҳ ам кўпгина ривожланган давлатлар қ онунчилигида ишлаб чи қ арувчиларнинг, товарларнинг ми қ дорини ва ҳ ар бир донасининг нархини ҳ ам ало ҳ ида кўрсатишлари шартлиги белгиланган. Истеъмолчиларга тў ғ ри маълумот бериш усулларидан бири – тў ғ ри, ма қ бул ва чиройли тарзда дўкон ёки ателье пештахталарига сотувда мавжуд бўлган ёки ташкилотда тайёрланадиган ма ҳ сулотлар намуналаригина қ ўйилади. Ҳ ар бир намуна ани қ жи ҳ озланган ёрли қ ва нархнома билан таъминланади. Товар ёки хизматлар нархлари қ айдномаси ҳ аммага кўринарли жойга осиб қ ўйилиши лозим. Пештахталар белгиланган талаблар даражасида жи ҳ озланган бўлиши, улар ойналари терлашининг ҳ амда музлашининг олди олиниши, кеч қ урунлари эса улар яхши

www.arxiv.uz ёритилган бўлиши керак. Бу, ўз навбатида, истеъмолчига пештахтадан ма ҳ сулотларнинг хусусиятларига ба ҳ о бериб, ўзига ма қ булини танлаш имконини беради. Сотиб олувчининг талабига биноан пештахтадаги товар намунаси унга сотиб юборилиши мумкин. Товар (иш, хизмат) ҳ а қ идаги маълумотни та қ дим этишда асосий вазифа – улар ичидан кераклисини танлаб олишдан иборат. Истеъмолчиларга та қ дим этиладиган маълумотларнинг керакли ҳ ижмини ишлаб чи қ арувчи (ижрочи, сотувчи)нинг ўзи белгилайди. Аммо у маълумот тўли қ бўлмаганлиги учун қ онунда белгиланган жавобгарлик мавжудлигини эсидан чи қ армаслиги лозим. Айрим турдаги товар (иш, хизмат)лар ҳ а қ идаги маълумотлар рўйхати ва уларни истеъмолчиларга етказиш усуллари Ўзбекистон Республикаси Ҳ укумати қ арорлари билан белгиланиши мумкин. Улар Ўзбекистон Республикасининг барча ҳ удудида умуммажбурий кучга эга бўлади. Шу жумладан, ишлаб чи қ арувчи (ижрочи, сотувчи)лар томонидан ўрнатилган қ ўшимча маълумотлар товарнинг хусусияти ва спецификаси ҳ а қ ида янада тўли қ ро қ маълумотга эга бўлишга олиб келиши мумкин.

www.arxiv.uz Фойдаланилган адабиётлар : 1. Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси. Асосий Қонун. Т.: Ўзбекистон, 1992, 45-бет. 2. Истеъмолчиларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тўғрисидаги Қонун. 3. Каримов И.А. Ўзбек халқи ҳеч қачон, ҳеч кимга қарам бўлмайди. Т.: Ўзбекистон, 2005. 4. Ўзбекистон Республикаси «Истеъмолчиларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тўғрисида»ги қонунига шарҳ. Т.: «Ўзбекистон» нашриёт матбаа ижодий уйи, 2005, 288 б. 5. «Стандартлаштириш тўғрисида»ги 1993 йил 28 декабрда қабул қилинган Қонун. 6. «Маҳсулотлар ва хизматларни сертификатлаштириш тўғрисида»ги 1993 йил 28 декабрда қабул қилинган Қонун. 7. «Озиқ-овқат маҳсулотларининг сифати ва хавфсизлиги тўғрисида»ги 1997 йил 30 августда қабул қилинган Қонун. 8. «Фуқаролар соғлигини сақлаш тўғрисида»ги 1996 йил 29 августда қабул қилинган Қонун. 9. «Давлат санитария назорати тўғрисида»ги 1997 йил 3 июлда қабул қилинган Қонун. 10. «Дори воситалари ва фармоцевтика фаолияти тўғрисида»ги 1997 йил 25 апрелда қабул қилинган Қонун. 11. «Банк ва банк фаолияти тўғрисида»ги 1996 йил 25 апрелда қабул қилиган Қонун. 12. www.akadmvd.uz

Похожие

Истеъмолчиларнинг товарлар тўғрисида нотўғри маълимот берилганда ва товар (иш, хизмат) хавфсиз бўлишига талаблар қўйиш ҳуқуқи

Чакана ва улгуржи олди-сотди шартномаси

Истеъмолчиларнинг хукукини химоя килиш асослари

Mаҳсулот, бажарилган иш, кўрсатилган хизмат сифатининг давлат томонидан тартибга солиниши

Ўзбекистонда инсон ва фуқароларнинг асосий ҳуқуқлари, эркинликлари ва бурчлари