Главная страница
Рефераты
Юриспруденция
Davlat – fuqarolik-huquqiy munosabatlar subyekti sifatida
Davlat – fuqarolik-huquqiy munosabatlar subyekti sifatida
Загружено в:
20.09.2019
Скачано:
0
Размер:
40 KB
Скачать
Похожие
O`zbekiston Respublikasi – fuqarolik-huquqiy munosabatlar subyekti sifatida
Fuqarolik jamiyati va huquqiy davlat
Fuqarolik protsessual huquqiy munosabatlar va ularning subyektlari
Huquqiy munosabatlar
Fuqarolik-huquqiy munosabat
![Umumiy qoidalar O`zbekiston Respublikasining mustaqil davlat deb e`lon qili-nishi, uning xalqaro huquq subekti, mustaqil suveren davlat sifatida tan olinishi O`zbekistonning o`z boyligini o`zi mustaqil tasarruf qilish imkoniyatini berdi. Endilikda bozor iqtisodiyoti sharoitiga o`tayotgan O`zbekiston Respublikasi iqtisodiy aloqalar-ning turlari va shakllarini mustaqil belgilash imkoniyatiga ega bo`ldi. Darvoqe, O`zbekiston mustaqilligining moddiy asosi ham uning mol- mulkidir[64]. O`zbekiston Respublikasi o`ziga mulk huquqi asosida tegishli bo`lgan obektlardan xorijiy davlatlar, ularning yuridik va jis-moniy shaxslari, xalqaro tashkilotlar bilan o`zaro foydali ham-korlik o`rnatishga, bunday hamkorlikni rivojlantirishga qaratilgan jami amaliy harakatlarni ro`yobga chiqarish uchun foydalanadi. Ma`lumki, davlatning siyosiy tashkilot sifatidagi asosiy ijtimoiy vazifasi jamiyatdagi mavjud subektlarning, ya`ni turli guruhlar, millatlar va elatlar, kishilar o`rtasidagi jips-likni ta`minlashdan iborat. Shu ma`noda barcha huquqiy demo- kratik davlatlarda bo`lgani singari O`zbekiston Respublikasida ham O`zbekiston, uning xalqi nomidan faqat u saylagan Oliy Maj-lis va Prezidentgina ish olib borishi mumkin (O`zbekiston Res-publikasining Konstitutsiyaning 10-modda). Manbalar mavzusida aytganimizdek, Konstitutsiya normalari joriy qonun hujjatlarida to`ldirib boriladi. Jumladan, yuqoridagi norma FKning 214-moddasida yanada mustahkamlanib, shunday deyiladi: “Respublika mulki bo`lgan mol-mulkni O`zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi, O`zbekiston Respublikasi Prezidenti, O`zbekiston Respublikasi Hukumati yoki ular maxsus vakil qilgan organlar (qonunda boshqacha hol belgilanmagan bo`lsa) tasarruf qiladilar”. Amalda davlat nomidan yuqoridagi normadan kelib chiqib, turli vazirlik, davlat qo`mitalari, davlat tashkilotlari qatnashishi mumkin. Jumladan, O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 1992 yil 21 fevraldagi farmoniga muvofiq, O`zbekiston Respublikasining yagona tashqi iqtisodiy siyosatini o`tkazish, tashqi bozorda](/data/documents/a3cb3bb7-f370-4db8-9df6-68ed85bc66f0/page-2.png)
![umumdavlat manfaatlarini ta`minlash, chet mamlakatlar bilan iqtisodiy, tex- nikaviy va savdo hamkorligi samaradorligini oshirish, bu sohada boshqaruvni takomillashtirish va xalqaro miqyosdagi samarali ishda tashqi iqtisodiy faoliyat qatnashchilariga zarur shart-sha-roit yaratish maqsadida O`zbekiston Respublikasi Tashqi iqtisodiy aloqalar vazirligi tashkil etildi[65]. Keyinchalik bu vazirlik Tashqi iqtisodiy aloqalar agentligi, bugungi kunda esa ushbu vazirlik O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 2005 yil 21 iyuldagi PF-3631-sonli Farmoni bilan Tashqi iqtisodiy aloqalar, investi-siyalar va savdo vazirligi etib qayta tashkil etildi[66]. O`zbekiston Respublikasining yuridik shaxslari va fuqaro-larining huquq hamda manfaatlarini ta`minlash, tashqi iqtisodiy faoliyat sohasida bevosita o`zaro foydali aloqalarni o`rnatish maqsadida xorijiy davlatlarda, xalqaro tashkilotlar huzurida O`zbekiston Respublikasining savdo vakolatxonalari ta`sis eti-ladi. Bu vakolatxonalar o`z faoliyatida O`zbekiston Respublikasi qonunlariga, o`zlari to`g`risidagi Nizomga, shuningdek O`zbekiston Respublikasi hamda vakolatxona joylashgan davlatlar ishtirokchi bo`lgan xalqaro shartnomalarga amal qiladi. Chet eldagi vakolat-xonalar to`g`risidagi Nizom O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mah-kamasi tomonidan tasdiqlanadi. Shu munosabat bilan O`zbekiston Respublikasi o`z mulkini egallash, foydalanish va tasarruf etish yuzasidan fuqarolik huquqining mustaqil subekti sifatida mamlakat ichida va xorijda chet davlatlar va boshqa subektlar bilan bo`ladigan fuqarolik-huquqiy munosabatlarda qatnashib, o`z nomidan harakat qiladi. O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida aytilganidek, O`zbe-kiston – suveren demokratik respublika degan nom bilan mustaqil davlat bo`lib, o`zining milliy davlat va ma`muriy-hududiy tuzili-shini, davlat hokimiyati va boshqaruv organlarining tizimini bel-gilaydi, ichki va tashqi siyosatni amalga oshiradi (1, 2- moddalar). Davlatning fuqarolik-huquqiy munosabatlardagi ishtiroki uning suverenitet sohibi ekanligidan kelib chiqadi.](/data/documents/a3cb3bb7-f370-4db8-9df6-68ed85bc66f0/page-3.png)
![z)davlat, shuningdek konsessiya munosabatlarida ham qatnasha-di; Unga ko`ra, davlat chet el firmasi xususiy shaxs bilan kelishib olingan shartlar asosida muayyan xo`jalik faoliyatini amalga oshirish; yer osti boyliklarini ishlab chiqarish va foydali qazilmalarni kavlab olish, korxonalar qurish va ekspulatatsiya qilish hamda boshqa huquqlarni beradi[67]; i) davlat chet mamlakatlarda ko`chmas mulkni sotib olishida va h.k. Davlat o`zining fuqarolik-huquqiy majburiyatlari bo`yicha o`z mulki bo`lgan mablag`lari bilan javob beradi. Fuqarolik qonun hujjatlari bilan tartibga solinadigan munosabatlarda davlat nomidan yuqorida aytganimizdek, davlat hokimiyati va boshqaruv organlari hamda ular maxsus vakil qilgan boshqa organlar ishtirok etadilar. Mamlakat ichidagi fuqarolik-huquqiy munosabatlarda, ya`ni uning ichki oborotida davlat nomidan aksariyat hollarda O`zbekis-ton Respublikasining tegishli vazirliklari va davlat qo`mitalari qatnashadi. Qonunda nazarda tutilgan hollarda, O`zbekiston Res-publikasi davlati nomidan harakat qiluvchi organlar tizimida O`zbekiston Respublikasi Davlat mulk qo`mitasi va Moliya vazir-ligi, Markaziy bank alohida mavqega ega. Masalan, davlat nomidan davlat mulkini idora etadigan va boshqaradigan organ O`zbekiston Respublikasi Davlat mulkini boshqarish va tadbirkorlikni qo`l-lab-quvvatlash qo`mitasidir. Mulkni davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish to`g`risidagi 1991 yil 19 noyabr qonuniga binoan bu organ: –mulkni davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish bilan bog`liq bo`lgan munosabatlarni davlat nomidan amalga oshiradi; –xususiylashtirish to`g`risidagi bitimlarni tuzadi; –xususiylashtirish va ijaraga berish bilan bog`liq bo`lgan boshqa huquqiy munosabatlarni amalga oshiradi. Davlat idoralarini fuqarolik-huquqiy munosabatlardagi ishtiroki ikki xil ko`rinishda bo`ladi: 1. Davlat nomidan ishtirok etish. Bunda – muayyan organ davlat nomidan harakat qiladi va davlat uchun huquq va majburiyatlar vujudga keltiradi (Tashqi](/data/documents/a3cb3bb7-f370-4db8-9df6-68ed85bc66f0/page-6.png)
