Atmosfera havosini mushofaza qilishning huquqiy holati - Юриспруденция - Рефераты

Atmosfera havosini mushofaza qilishning huquqiy holati

Загружено в:

17.09.2022

Скачано:

0

Размер:

46.5 KB

Atmosfera havosini mushofaza qilishning huquqiy holati Reja: 1. Atmosfera havosini mushofaza qilishning huquqiy holati tushunchasi va umumiy xarakteristikasi. 2. Atmosfera shavosini muhofaza qilishning shuquqiy chora- tadbirlari

Atmosfera shavosining shuquqiy sholati O`zbekiston Respublikasining “Tabiatni mushofaza qilish ti”gi va “Atmosfera shavosini mushofaza qilish ti”gi qonunlariga muvofiq belgilanadi. Atmosfera shavosi atrof tabiiy mushitning asosiy obyektlaridan biri bilib, u ekologik va iqtisodiy vazifalarni bajaradi. Atmosferaga kiruvchi shar xil moddalar inson, shayvonot va isimlik dunyosining shayotiy manbasi shisoblanadi. Atmosferaga sanoat korxonalaridan ishlab chiqarish chiqindilari tashlanadi va uning tarkibidagi moddalar ishlab chiqarish jarayonida foydalaniladi, va nishoyat, atmosfera shavosi shavo transportining makoni (fazo) shisoblanadi. Ekologiya shuquqi bilan atmosfera shavosining tabiiy obyekt sifatida mushofaza etilishi tartibga solinadi. Turar joy, sanoat va boshqa ishlab chiqarish xonalaridagi shavoning sholati ekologik qonun shujjatlari bilan emas, balki sanitariya normalari bilan tartibga solinadi. Atmosfera shavosi shuquqiy sholatining iziga xos xususiyati bilib, uning mulk shuquqi yoki foydalanish shuquqi obyekti bilmasligi shisoblanadi, chunki atmosfera shavosini tabiiy xususiyatiga kira bilib va chegaralab bilmaydi. Shunga qaramay, shar bir davlat iz shududidagi atmosfera shavosiga nisbatan suveren shuquqlarga ega va undan boshqa davlatlar tomonidan shavo yili sifatida foydalanish faqat shu davlatning ruxsati asosida amalga oshirilishi mumkin. (O`zbekiston Respublikasining Xavo kodeksini 1-moddasi). Atmosfera shavosining shuquqiy sholati uni mushofaza qilish bilan boq. Davlat atmosferani ifloslanishi va unga izga zararli ta'sir kirsatishning chegaralarini belgilaydi. Ushbu chegaralar atmosfera shavosini mushofaza qilish soshasidagi standartlar va normativlar bilan belgilanadi. O`zbekiston Respublikasining “Atmosfera shavosini mushofaza qilish ti”gi qonunda atmosfera shavosini mushofaza qilish biyicha ogoshlantiruvchi, man qiluvchi, ruxsat etuvchi norma va tashkiliy chora-tadbirlar belgilangan. Atmosfera shavosi ifloslanishdan va zararli fizikaviy ta'sir kirsatishdan mushofaza etiladi. Atmosfera shavosining ifloslanishi deganda, unga zararli moddalar va biologik organizmlarni chiqarib tashlash tushuniladi. Atmosfera

shavosiga akustik (shovqin), elektromagnit, ionlashtiruvchi (radiatsion) va boshqa xil zararli fizikaviy ta'sir kirsatilishi mumkin. Atmosfera shavosi ifloslantirish va unga fizikaviy ta'sir kirsatishning obyekti bilib statsionar (doimiy) yoki sharakatlanuvchi manbalar bilishi mumkin. Statsionar manbalar qatoriga korxona, tashkilotlar va boshqa kichmas mulk bilan boq bilgan atmosfera shavosiga chiqindi tashlovchi yoki zararli fizikaviy ta'sir kirsatuvchi obyektlar shisoblanadi. Sharakatlanuvchi manbalar sifatida transport va boshqa sharakatlanuvchi vositalar (karburatorli yoki dizel dvigateli bilan ishlovchi elektrogeneratorlar, kompressorlar va shakozalr) qonun shujjatlarida kizda tutilgan. O`zbekiston Respublikasining “Atmosfera shavosini mushofaza qilish ti”gi qonun atmosfera shavosini iste'mol qilish qoidalarini sham belgilaydi. Atmosfera shavosini iste'mol qilish deganda, ishlab chiqarish eshtiyojlari uchun shavoni yoki uning tarkibidagi zaruriy elementlarni (masalan, kislorod, azot va boshqalar) chiqarib (tortib) olish shisoblanadi. Atmosfera shavosini iste'mol qilish belgilangan meyyorlarga asoslanishi lozim. Atmosfera shavosini muhofaza qilishning shuquqiy chora-tadbirlari Atmosfera shavosini mushofaza qilishning shuquqiy chora-tadbirlari O`zbekiston Respublikasining “Atmosfera shavosini mushofaza qilish ti”gi qonunida kizda tutilgan. Ular inson shayoti shamda isimlik va shayvonot dunyosi uchun qulay atmosfera shavosini ta'minlashga qaratilgan. Atmosfera shavosini mushofaza qilishning shuquqiy chora-tadbirlari tashkiliy, iqtisodiy va shuquqiy chora-tadbirlardan iborat bilib, bular bir biri bilan chambarchas boqdir. Atmosfera shavosini mushofaza qilishda davlat boshqaruv organlarining tashkiliy faoliyati (atmosfera shavosi sifatini normativlash, atmosferaga zararli moddalar chiqarish biyicha ruxsatnomalar berish, atmosfera shavosiga zararli ta'sir kirsatish ustidan davlat nazoratini olib borish va boshqalar) atmosfera shavosiga zararli ta'sirni oldini olishga qaratilgan. Mazkur qonunda atmosfera shavosiga zararli ta'sir kirsatuvchi korxona, tashkilot va muassasalarning quyidagi majburiy amalga oshiradigan tadbirlari

belgilangan: atmosfera shavosiga chiqarilayotgan zararli moddalar, biologik organizmlarning shisobini yuritish, tozalash inshootlaridan foydalanib, atmosfera shavosiga zararli moddalar chiqarish me'yorlariga rioya etish va boshqalar. Atmosfera shavosini mushofaza qilish soshasida standartlarni belgilash; atmosfera shavosi sifati normativlarini belgilash; atmosfera shavosiga zararli ta'sir kirsatish va atmosfera shavosidan foydalanish normativlarini shamda atmosfera shavosiga fizikaviy omillarning zararli ta'sir kirsatishini tartibga solish va boshqa usullar bilan atmosfera shavosini mushofaza qilish amalga oshiriladi. Atmosfera shavosining sholatini belgilovchi asosiy kirsatkichlar standartlar orqali belgilanadi. Inson uchun atmosfera shavosini mushofaza qilish soshasidagi standartlar (sanitariya normalari) O`zbekiston Respublikasi Soqni saqlash vazirligi tomonidan, boshqa standartlar esa, O`zbekiston Respublikasi Tabiatni mushofaza qilish davlat qimitasi tomonidan tasdiqlanadi. O`zbekiston Respublikasi shududida atmosfera shavosining sholatini basholash uchun yagona normativlar belgilanadi. Bular atmosfera shavosida ifloslantiruvchi moddalar va biologik organizmlarning inson va atrof tabiiy mushit obyektlari uchun yil qiyiladigan darajadagi tiplamlari, fizikaviy omillar atmosfera shavosiga akustik, elektromagnit, ionlashtiruvchi va boshqa xil zararli ta'sir kirsatishning inson va atrof tabiiy mushit obyektlari uchun yil qiyiladigan darajalaridir. Ayrim mintaqalar uchun inson salomatligi va aloshida tabiiy obyektlarni mushofaza etish maqsadida atmosfera shavosining sifat normativlariga nisbatan oshirilgan talablar belgilab qiyilishi mumkin. Atmosfera shavosiga zararli ta'sir kirsatadigan shar bir obyekt uchun normativlar belgilanadi. Bular ikki turga bilinib: birinchidan, atmosfera shavosiga ifloslantiruvchi moddalar, biologik organizmlar chiqarishning normativlari, ikkinchidan, unga fizikaviy omillarni zararli ta'sir kirsatishining yil qiyiladigan doiradagi normativlari. Ushbu normativlar shar bir ifloslantiruvchi modda, biologik organizm va fizikaiy omil uchun belgilanadi. Atmosfera shavosiga doimiy manbalardan ifloslantiruvchi moddalar, biologik organizmlar chiqarishning yil qiyiladigan doiradagi normativlari va unga fizikaviy omillar zararli ta'sir

kirsatishining yil qiyiladigan normativlari korxona, muassasa, tashkilotlar tomonidan ishlab chiqiladi shamda O`zbekiston Respublikasi Tabiatni mushofaza qilish davlat qimitasi va O`zbekiston Respublikasi Soqni saqlash vazirligi tomonidan tasdiqlanadi. Ishlab chiqarish eshtiyojlari uchun atmosfera shavosini iste'mol qilish normativlari atmosfera shavosining tabiiy tarkibi izgarishiga olib kelmaydigan darajada belgilanadi va ular korxona, muassasa, tashkilotlar tomonidan ishlab chiqiladi shamda O`zbekiston Respublikasi Tabiatni mushofaza qilish davlat qimitasi organi tomonidan tasdiqlanadi. Kichma manbalardan atmosfera shavosiga zararli ta'sir kirsatish normativlari shar bir kichma manbasi turi biyicha standartlar orqali belgilanadi. Ushbu standartlar atmosfera shavosiga transport va boshqa sharakatlanuvchi manbalarning ishlatilgan gazlardagi ifloslantiruvchi moddalar miqdori va zararli fizikaviy omillari biyicha tasdiqlanadi. Masalan, karburator dvigatelli avtotransport uchun ularning chiqindi gazlaridagi uglerod oksidi miqdori biyicha belgilanadi. Bu kirsatkich shamma karburatorli dvigatellar uchun yagona shisoblanadi. Doimiy ifloslantiruvchi manbalardan atmosfera shavosiga ifloslantiruvchi moddalar va biologik organizmlar chiqarish uchun shamda atmosfera shavosini iste'mol qilish uchun Tabiatni mushofaza qilish davlat qimitasi tomonidan beriladigan ruxsatnomaga asosan yil qiyiladi. Doimiy manbalardan atmosfera shavosiga ifloslantiruvchi moddalarni chiqaruvchi korxona, tashkilot, muassasalar tashkiliy xijalik va texnik tadbirlarni amalga oshirishi lozim. Zararli ta'sirni kamaytirishga qaratilgan chora-tadbirlarni amalga oshirishlari, chiqindilarni tozalash uchun qurilma, asbob va uskunalarni ishga yaroqli sholda saqlab, ularni doimiy ishlatishga; atmosferaga chiqarilayotgan zararli moddalar miqdori va sifatining shisobini yuritishga majburdirlar. Ushbu korxonalar atmosfera shavosiga zararli moddalar chiqarib tashlashi oqibatida tuproq, suv va boshqa tabiiy resurslarga zararli ta'sir kirsatmaslikni ta'minlashlari shart. Avariya va noqulay meteorologik sholatlar vujudga kelganda, tegishli choralarni kirishlari, xususan, atmosfera shavosini mushofaza qilish ustidan

nazorat olib boruvchi organlarni ogoshlantirish, ifloslanish sababini bartaraf etishi shamda atmosferaga zararli ta'sir kirsatishni tixtatishi lozim. Atmosfera shavosini mushofaza etishda davlat organlarining faoliyati katta ashamiyatga ega. Atmosfera shavosini mushofaza qilish soshasida davlat boshqaruvini O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mashkamasi, Tabiatni mushofaza qilish davlat qimitasi, Soqni saqlash vazirligi va mashalliy shokimiyat organlari amalga oshiradilar. Ushbu davlat organlari: 1) atmosfera shavosining monitoringini, ya'ni kuzatuvini olib borib, atmosfera shavosining sifat kirsatkichlari shisobini va iqlimning izgarishi tima'lumotlarni yiboradilar shamda atmosfera shavosi sholatining izgarishini oldindan taxmin qilishni olib boradilar; 2) atmosfera shavosining sifatini belgilash maqsadida va uni mushofaza qilish uchun normativ va standartlarni tasdiqlaydilar. Ushbu normativ va standartlar orqali atmosfera shavosining sholati va uni mushofaza qilish rejalashtiriladi; 3) atmosferaga ifloslantiruvchi moddalar va biologik organizmlarni chiqarib tashlashga ruxsat beradilar; 4) atmosferani mushofaza qilish soshasida yuridik va jismoniy shaxslar ustidan davlat nazoratini olib boradilar. Atmosfera shavosini mushofaza qilish biyicha davlat nazoratini Tabiatni mushofaza qilish davlat qimitasi, Soqni saqlash vazirligining sanitariya- epidemiologik xizmati (atmosferaga zararli fizikaviy ta'sir kirsatish ustidan) va Ichki ishlar vazirligining avtomobil nazorat xizmati (avtotransportdan foydalanish jarayonida atmosfera shavosini ifloslantirish ustidan) amalga oshiradi. Mazkur davlat organlari va ularning mansabdor shaxslari atmosfera shavosini mushofaza qilish ustidan davlat nazoratini olib borganda, quyidagi shuquqlarga ega: ifloslantiruvchi manbalarni tekshirish maqsadida korxona, tashkilot va muassasalarga moneliksiz kirish; tegishli qurilma va asbob-uskunalarning ishlashini tekshirish; tegishli shujjatlar, shu jumladan zararli moddalar tashlash kitoblari bilan tanishish; aniqlangan shuquqbuzarliklarni tixtatish, ularning

oqibatlarini bartaraf etish shamda oldini olishga qaratilgan majburiy xarakterga ega bilgan kirsatmalar berishga; korxona, sex, avtotransport vositalari, aloshida obyektlarning faoliyatini yoki ishlatilishini tixtatib turish; belgilangan tartibda ma'muriy jazo choralarini qillash shamda intizomiy yoki jinoiy javobgarlikka tortish masalasini qiyishga va shuquqbuzarlik oqibatida atrof tabiiy mushitga yetkazilgan zararni undirish biyicha da'vo arizasini qizva boshqalar.

Похожие

O`simlik dunyosidan foydalanish va muhofaza qilishning huquqiy holati

Mahkumlar huquqiy holati

Yuridik xizmatning huquqiy holati

Jinoyat-ijroiya huquqiga binoan mahkumlar huquqiy holati

Suv fondi va zahira yerlarining huquqiy holati