Мустақиллик йилларида умумтаълим мактабларида жисмоний тарбия дарсларига қўйиладиган талаблар - Геометрия - Рефераты

Мустақиллик йилларида умумтаълим мактабларида жисмоний тарбия дарсларига қўйиладиган талаблар

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

131 KB

Мустақиллик йилларида умумтаълим мактабларида жисмоний тарбия дарсларига қўйиладиган талаблар Режа 1. Мустақиллик йилларида жисмоний тарбия ва спортни ривожланиши 2. Мустақиллика қадар жисмоний тарбия ва спортнинг ўрни ва аҳамияти 3. Олимпияда ўйинларининг аҳамияти

Ўзбекистон Республикаси ўз мустақиллигини жаҳон миқёсида йил сайин барқарорлаштириб борар экан, унинг истиқболи бугунги авлоднинг билимдон. маънавий ва жисмоний жиҳатдан баркамол инсонлар бўлиб етишишига боғлиқдир. Бу ўринда Республикада талабаларнинг жисмоний тайёргарлигининг ривожланиши ва ишчанлик қобилиятларини шакллан- тиришда жисмоний тарбия ва спорт фани алоҳида аҳамият касб этади. Мустақил Ўзбекистон тараққиётида жисмоний тарбия, жисмоний маданият ва спрорт соҳаларининг ривожланиши айниқса, диққатга сазовордир. Бу соҳанинг назарий ва амалий асосларини ривожлантиришга Президентимиз И.А.Каримов катта эътибор бераётганлиги, эришилаётган ютуқларимизнинг пойдевори бўлиб хизмат қилмоқда. Соғлом турмуш тарзини шакллантириш, миллат генофондини янада соғломлаштириш, баркамол авлодни тарбиялаш борасида жисмоний тарбия ва спортни ривожлантириш аҳамияти давлат сиёсатининг устувор йуналишларидан бири деб белгиланган. Қисқа муддатда бу соҳада олиб борилган кенг кўламли амалий ҳаракатлар ўз самарасини бера бошлади. Маълумки, мамлакатимиз спорти 1991 йилгача собиқ Иттифоқ бўйича амал қилган ҳукмрон тизимнинг бир қисми бўлиб, юртимиз бу масалада халқаро майдонга мустақил чиқиш ва ўз имкониятларини намоён этиш ҳуқуқига эга бўлмаган. Республикамизнинг саноқли спортчиларигина Олимпия ўйинлари, жаҳон ва Европа миқёсидаги нуфузли мусобақаларда қатнаша оларди. Асосий эътибор маҳаллий аҳоли ўртасидан малакали спортчилар тайёрлаш, жисмоний тарбияни оммалаштиришга эмас, балки бошқа республикалардан тайёр спортчиларни таклиф қилиб, хўжакўрсинга, муайян натижалар олишга қаратилар эди. Шу боис, республиканинг фақат марказий шаҳарларида бирмунча ишлар қилиниб, чекка ҳудудларида спортни ривожлантиришга етарли аҳамият берилмади. 1991 йилгача Ўзбекистонда жаҳон андозалари талабларига жавоб берадиган бирорта ҳам йирик спорт

иншооти бунёд этилмагани, ҳатто Тошкент шаҳрида ушбу талабларга мос спорт мажмуаси бўлмаганини ўзиёқ бу фикрни яққол тасдиқлайди. Мустақиликка қадар Ўзбекистон халқаро спорт жамоатчилиги учун қарийб ёпиқ эди. Футбол ва теннис бўйича ўсмирлар ўртасида собиқ социалистик давлатлар спортчилари иштирокида ўтказилган турнирларни ҳисобга олмаганда, мамлакатимизда халқаро мусобақалар деярли ўтказилмади. Мустабид сиёсат жисмоний тарбия ва спорт соҳасида ҳам ўз асоратларини қолдириб, булар айниқса, қуйидагиларда намоён бўлди: 1. Ўзбекистонда жисмоний тарбия ва спорт ишлари марказий республиккаларга нисбатан паст даражада йўлга қўйилди, спорт ҳаракатига ерли аҳоли оммавий равишда жалб қилинмади, улар орасидан юқори малакали спортчиларни тайёрлаш борасида эса, аниқ ва мақсадли ишлар олиб борилмади, окибатда аксарият ёшларнинг жисмонан соғломлиги талаб даражасида бўлмай, улар орасидан катта спортга саноқли спортчилар чиқа олдилар; 2. Спорт тармоқларини ривожлантириш, спорт иншоотларини қуриш, умуман спортнинг моддий–техникавий базасини кенгайтириш ва молиялаштириш ишлари фақат марказ розилиги билан, чекланган тарзда амалга оширилди; 3. Соҳа учун олий ва ўрта маълумотли кадрлар тайёрлаш йўлга қўйилган бўлсада, мусобақаларда миллий спортчи кадрлар турли сунъий тўсиқ ва саралашлардан ўтишга мажбур эди. Миллий кадрларни тайёрлаш ва маҳаллий спортчилар иқтидорини рўёбга чиқаришдаги бундай нохолис сиёсат асорати мустақиликнинг биринчи йилларида кўпчилик спортчи ва мураббийларнинг бошқа жойларга кетиб қолишида ўз аксини топди; 4. Ўзбекистон спортига адолатсиз муносабат туфайли жуда кўп спортчиларимиз Европа, Жаҳон ва Олимпия мусобақаларида иштирок этиш имкониятидан маҳрум этилди;

5. Ўзбекистон спортчиларининг жаҳон микёсига мустакил чиқа олмаганлиги мазкур соҳанинг замон талабларига мос равишда ривожланиб боришига ҳам катта тўсқинлик қилди. Ўзбекистонда мавжуд муаммоларни бартараф қилиш мақсадида Мустақиликнинг биринчи кунлариданоқ мамлакат раҳбарининг ташаббуси билан жисмоний тарбия ва спорт соҳасини ривожлантиришга қаратилган тегишли қонунлар, Президент фармонлари ва Вазирлар Маҳкамасининг қарорлари босқичма - босқич қабул қилиниб, улар жорий этилди. Қисқа муддатда: -жисмоний тарбия ва спортни бош қ аришнинг ташкилий асослари такомиллаштирилди; -Ўзбекистон Миллий Олимпия қў митаси, спорт турлари бўйича федерациялар ташкил қ илинди; жисмоний тарбия – соғломлаштириш, оммавий – спорт ишлари ва спортнинг миллий турлари ривожлантирилди; -жисмоний тарбия ва спорт со ҳ асини маблаг билан таъминлаш тизими такомиллаштирилди, нодавлат сектор ривожлантирилди; -жисмоний тарбия ва спортнинг моддий–техник базаси муста ҳ камланди; миллий таълим дастурига биноан жисмоний-тарбия ва спорт со ҳ асига кадрларни тайёрлаш ва қ айта ўқитиш ишлари амалга оширилмокда. 1992 йилнинг январь ойида мамлакатда жисмоний тарбия ва спортни ривожлантиришнинг ҳ у қ у қ ий асоси «Жисмоний тарбия ва спорт тўғрисида»ги қ онун қ абул қ илинди. Республикада жисмоний тарбия ва спортни бош қ арув тизимини мувофи қ лаштириш мақсадида, Қў митага спорт соҳасида давлат сиёсатини амалга оширувчи, ўз ваколати доирасида вазирликлар, идоралар, Миллий Олимпия қў митаси (МО Қ ), спорт турлари бўйича миллий федерациялар ҳамда мулкчилик шакллари ва идоравий бўйсинишидан қ атьий назар, турли ташкилотлар ишини мувофи қ лаштириш, шунингдек, барча жисмоний тарбия ва спорт ташкилотлари устидан назорат қ илувчи орган ма қ оми берилди.

Спорт соҳасида ўқувчиларнинг истеъдодларини намоён этиш ва ижодий қ обилиятларини ривожлантиришга қ аратилган «Ўзбекистон ўқувчи – ёшларини ра ғ барлантириш чора–тадбирлари тўғрисида» ги Президент Фармони ва Вазирлар Ма ҳ камасининг қ арори му ҳ им аҳамиятга эга бўлди. Хусусан, 1993 йилдан и қ тидорли ёш спортчилар жисмоний тарбия институти ва фақўльтетларига имтиёзли равишда ўқишга кириш ҳ у қ у қ ига эга бўлдилар. Юртни битта мақсад атрофида бирлаштира оладиган, хал қ нинг ғ урур ва туй ғ усини оширадиган, ёшларни ўзига жалб қ ила оладиган спортнинг оммавий ўйин тури – футболни янада ривожлантириш мақсадида 1993 йилда қ абул қ илинган «Ўзбекистон Республикасида футболни янада ривожлантириш чора–тадбирлари тўғрисида» ва 1995 йилда «Ўзбекистонда футболни ривожлантиришнинг ташкилий асослари ва принципларини тубдан такомиллаштириш чора–тадбирлари тўғрисида» Вазирлар Ма ҳ камасининг қ арорлари қ абул қ илинди. Натижада мамлакатда спортни кенг ми қ ёсда оммавий равишда ривожлантириш ҳ аракатлари жонланииб, республикамизнинг барча ўқув муассасаларида футбол майдончалари ташкил этилди, Қ ора қ олпо ғ истон Республикаси, вилоятлар ва Тошкент ша ҳ ри марказларидаги барча стадионлар қ айта таъмирланди, жойлардаги футбол майдонлари халқаро стандартлар даражасида реконструксия қ илинди, барча вилоятларда футбол мактаб–интернатлари ташкил этилди ва тегишли мутахассис кадрлар билан тўлдирилди ҳамда катта футболни профессионал клублар тизимига ўтказилишига асос бўлди. Мамлакат спортчилари Олимпия ўйинларида илк маротаба муста қ ил жамоа сифатида Американинг Атланта ша ҳ рида 1996 йилда иштирок этдилар. Ўзбекистон ҳ укумати спортчиларимизни халқаро мусобақалар, Олимпия, Осиё ўйинларида муваффа қ иятли қ атнашишлари учун барча шароитларни яратиб бермо қ да. Мустабид тузум даврида, Ўзбекистондан ёзги Олимпия ўйинларида атиги 40 нафар спортчи иштирок этган бўлса, мустақиликдан кейин биргина А Қ Шнинг Атланта ша ҳ рида бўлиб ўтган Олимпия ўйинларида мамлакатимизнинг 76 нафар спортчиси қ атнашиб,

дзюдочи Армен Богдасаров кумуш, боксчи Карим Тўлаганов эса, бронза медалларини қў лга киритдилар. 1994 йилда Лиллихаммерда ўтказилган қ ишки Олимпия ўйинларида Лена Черязова олтин медалга сазовор бўлди. 2000 йилда Австралиянинг Сидней шаҳрида ўтган Олимпия ўйинларида эса, 77 нафар спортчимиз Ватанимиз шарафини ҳ имоя қилиб, боксчилардан Муҳаммад қ одир Абдуллаев олтин, Рустам Саидов бронза, эркин курашчи Артур Таймазов кумуш медаллар со ҳ иби бўлдилар. Қисқа даврда спорт соҳасида амалга оширилган ишлар кўллами, Ўзбекистоннинг бу борадаги тажрибаси жаҳонда эътироф этилиб, Ўзбекистон Республикаси Президенти Ислом Каримов жисмоний тарбия ва спортни ривожлантиришга ҳамда Халқаро Олимпия ҳаракатига қў шган катта ҳ иссаси учун 1996 йилда Халқаро Олимпия қў митасининг олий мукофати – Олтин Олимпия ордени билан та қ дирланди. Ўзбекистон Президентининг ташаббуси билан 1996 йилда Тошкент шаҳрида «Олимпия шон-шу ҳ рати» музейи ташкил этилиб, унинг очилиш маросимида Халқаро Олимпия қў митасининг Президенти Х.А. Самаранч қ атнашди. Республика Президентининг ташаббуси туфайли спортнинг ўйин турлари билан биргаликда, тара ққ ий этган давлатлардагина ривож топган катта теннис мамлакатимизнинг барча ҳ удудларида оммавий равишда, тез суръатлар билан ўсди. Бир неча йилда жаҳон андозалари талабларига жавоб берадиган теннис саройлари ва кортлари Қ ора қ алпо ғ истон Республикаси, Тошкент шаҳри ва вилоятларда бунёд этилди, улар негизида турли даражадаги халқаро мусобақалар ўтказиб келинмо қ да. 1994 йилдан Тошкентда АТР таснифидан жой олган «Президент Кубоги» халқаро турнири, «Тошкент Опен» халқаро аёллар турнири, шунингдек, Фар ғ она, Самар қ анд, Гулистон, Бухоро, Қ арши ва бош қ а ша ҳ арларда «Челленжер», «Фьючерс» ва «Сателлит» туркумидаги халқаро теннис турнирлари ўтказилиб келинмо қ да. 1997 йилда мамлакатимизда теннисни ривожлантириш ва уни қў ллаб– қ увватлашга қ аратилган махсус жам ғ арма ташкил этилди.Мамлакат а ҳ олиси ўртасида теннисни тар ғ иб этиш

ва жалб қ илиш, шу ғ улланувчиларга тегишли шароитлар яратиш мақсадида «Ўзбекистон Республикасида теннисни янада ривожлантириш чора– тадбирлари тўғрисида» Вазирлар Ма ҳ камаси қ арори қ абул қ илинди (1998й.). унга мувофи қ , вилоятларда теннис федерациялари, клублари ташкил этилди, ушбу спорт тури юқори бос қ ичга олиб чиқилди. Мамлакатда Олимпия ўйинлари дастуридан ўрин олган спорт турларини мамлакатда ривожлантириш билан бирга, миллий спорт тури «Кураш»нинг жаҳон спорт ареналарига олиб чи қ иш борасида мислсиз ишлар амалга оширилди. Ўзбек миллий спорти – курашни янада ривожлантириш, унинг халқаро майдонда муста ҳ кам ўрин эгаллаши учун зарур шарт- шароитлар яратиш мақсадида Ўзбекистон Республикаси Президенти 1999 йилда «Халқаро Кураш Ассоциациясини қў ллаб- қ увватлаш тўғрисида» ги фармонни имзолади. Унга кўра, юртимизда Халқаро курашни ривожлантириш жам ғ армаси тузилди. Халқаро кураш ассоциацияси ҳамда Халқаро кураш академиясига давлат томонидан ҳ у қ у қ ий ва амалий жи ҳ атдан катта эътибор кўрсатилди. Мамлакат Президенти И.Каримов Халқаро Кураш Ассоциациясининг фахрий Президенти этиб сайланди. Ўзбекистоннинг спорт соҳасида эришган энг катта ютукларидан бири милий курашнинг дунё ми қ ёсига чи қ иши билан бо ғ ли қ дир. Ҳ озирда жаҳоннинг 76 мамлакатида кураш федерациялари тузилди. Бу миллий спорт тури бўйича дастлабки Осиё, Европа, Африка, Америка қ итъалари ва жаҳон чемпионатлари ўтказилди. Мамлакатда жисмоний тарбия ва спортни комплекс ривожлантириш мақсадида «Ўзбекистонда жисмоний тарбия ва спортни янада ривожлантириш чора–тадбирлари тўғрисида» ги Вазирлар Ма ҳ камасининг қ арори 1999 йилда қабул қилинди. Унга бионан, «Ўзбекистон Республикасида жисмоний тарбия ва спортни ривожлантириш Давлат дастури концепцияси» тасди қ ланиб, унинг асосий йўналишлари сифатида қуйидагилар қабул қилинди:

1. Жисмоний тарбия ва спортни ташкил этиш ва бош қ ариш тизимини такомиллаштириш; 2. Жисмоний тарбия-соғломлаштириш, оммавий спорт ишларини ва спортнинг миллий турларини ривожлантириш; 3. Жисмоний тарбия ҳамда спортни илмий-услубий ва тиббий таъминлаш. 4. Жисмоний тарбия ва спорт тизими имкониятларини ривожлантириш; 5. Жисмоний тарбия ва спортни тарғиб қилиш; 6. Жисмоний тарбия ва спорт соҳасида маблағ билан таъминлаш тизимини такомиллаштириш, нодавлат секторини ривожлантириш. Дастур тадбирлари асосида “Жисмоний тарбия ва спорт тўғрисида”ги қонуннинг янги таҳриридаги лойиҳаси ишлаб чиқилиб, 2000 йилда Олий Мажлис сессиясида қабул қилинди; -Тошкент шаҳрида боксни, миллий спорт турларини ривожлантириш, Шаҳрисабзда эса, курашни ривожлантириш республика марказлари ташкил этилди; -Аҳолининг жисмоний тайёргарлик ва саломатлик даражасини белгилаб берадиган “Алпомиш” ва “Барчиной” тестлари ишлаб чиқилиб, амалиётга жорий этилди; -Мамлакатимиздаги барча спорт иншоотлари рўйхатдан ўтказилди; -Вилоят марказларида олимпия захиралари коллежлари ишга тушир и ла бошланди. Ўзбекистонда спортчи ва мураббийлар меҳнатини маънавий ва моддий рағбатлантиришга катта эътибор берилиб, “Ўзбекистон Республикасида хизмат кўрсатган спорт устози” ва “Ўзбекистон Республикасида хизмат кўрсатган спортчи” фахрий унвонлари таъсис этилди (1992 й.). шунингдек, Ўзбекистон Республикаси Президентининг ташаббуси билан Олимпия ўйинлари ва жаҳон чемпионатларида совринли ўринларни эгаллаган спортчиларга бериладиган “Ўзбекистон ифтихори” фахрий унвони (1998 йилда) таъсис этилди.

Ўзбекистон спортчилари нуфузли халқаро мусобақаларда қатнашиб, барча қийматдаги медалларни қўлга киритдилар. Ўзбекистон Республикаси Президентининг Фармонлари билан Норвегиянинг Лиллихаммер, АҚШнинг Атланта, Австралиянинг Сидней шаҳарларида бўлиб ўтган Олимпия ва Осиё ўйинларида ҳамда жаҳон чемпионатларида мувоффақиятли қатнашган республика спортчилари ва уларнинг устозлари давлат мукофотлари билан тақдирландилар. Ўзбекистон Республикаси Президенти Олимпия ўйинларида, жаҳон чемпионатларида юқори натижаларга эришган мамлакат спортчиларини ҳар томонлама қўллаб-қувватлаш юзасидан қатор чора-тадбирларни амалга оширди. Жумладан Олимпия ўйинларида биринчи ўринни эгаллаган спортчига 100 минг, иккинчи ўрин учун 50 минг ва учинчи ўрин учун 25 минг АҚШ доллори миқдорида мукофотлар белгиланди. Мамлакат терма жамоа аъзоларига жаҳоннинг нуфузли мусобақаларига сифатли тайёргарлик кўриши учун исталган спорт иншоотларидан бепул фойдаланиш ҳуқуқи, шунингдек, бошқа шарт-шароитлар яратиб берилди. Ана шундай имкониятлар Ўзбекистон спортчиларининг Сидней ва Афина Олимпиадаларида мувоффақиятли қатнашишини таъминлади. Мамлакатда ёш авлоднинг жисмоний ва маънавий баркамоллигини таъминлаш соғлом турмуш тарзига интилиш ва спортга меҳр-муҳаббатни ривожлантириш, жойларда болалар спортининг моддий базасини яратиш, аҳоли яшайдиган жойларда болалар спортининг моддий базасини яратиш, ҳамда спорт ускуналари ва жиҳозлари билан таъминлаш ишларини янада фаоллаштириш мақсадида, 2002 йилда “Ўзбекистон Болалар спортини ривожлантириш жамғармаси тузилди”. Ўзбекистон Республикаси Президенти Жамғарма ҳомийлик кенгашининг раиси этиб сайланди. Қорақалпоғистон Республикаси Жўқори Кенгес раиси, вилоятлар ва Тошкент шаҳар ҳокимлари минтақавий филиаллар ҳомийлик кенгашларининг раислари этиб тайинландилар.

Спорт машғулотларига ўқувчиларни оммавий равишда, узлуксиз жалб қилишни ташкил этиш мақсадида, “Ўқувчи ва талаба ёшларни спортга жалб қилишга қаратилган узлуксиз спорт мусобақалари тизимини ташкил этиш тўғрисида” 2003 йилда Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг қарори қабул қилинди. Мазкур қарор асосида мамлакатда умумтаълим мактаблари, академик лицей ва касб-ҳунар коллежлари ўқувчилари ҳамда олий таълим муассасалари талабаларининг “Умид ниҳоллари”, “Баркамол авлод”, “Универсиада” мусобақаларининг ҳудудларда республика финал босқичларини ўтказиш режаси белгиланди. Болалар учун спорт товарлари турларини кўпайтириш ҳамда минтақалар, мактабгача болалар муассасалари, мактаблар, академик лицейлар, касб-ҳунар коллежлари, олий ўқув юртлари юртлари эҳтиёжларини таъминлашга қаратилган. “Болалар спортини тарғиб қилиш ва болалар учун спорт товарлари ишлаб чиқариш турларини кенгайтириш бўйича қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида” Вазирлар Маҳкамасининг (2003 йил) қарори қабул қилиниб, унинг асосида мамлакатда спорт кийимлари ва анжомларини ишлаб чиқариш йўлга қўйилди. Жисмоний тарбия ва спортни оммавий ахборот воситалари орқали кенг тарғиб қилиш, унинг моҳиятини мамлакат аҳолисига кенг етказиш мақсадида, Вазирлар Маҳкамасининг 2003- йилда “Оммавий спорт тарғиботини янада кучайти-риш чора тадбирлари тўғрисида” ги қарори қабул қилиниб, унга биноан, Ўзбекистон телевидениесида махсус “Спорт” канали ташкил этилди. Жисмоний тарбия ва спортни ривожлантиришга доир қонун, фармон ва қарорлар бу соҳанинг тез суръатлар билан тараққий этишига, халқаро майдонда Ўзбекистон нуфузи ва обрўсининг ошишига, қолаверса, аҳолининг, айниқса, ўқувчи-ёшларнинг спортга бўлган муносабатини ўзгартиришга олиб келди. Мамлакатда соғломлаштириш ишлари барча ижтимоий ва ишлаб чиқариш соҳа муассасаларида жонланди, бошланғич спорт жамоаларининг ишлари фаоллаша бошлади.

Мамлакатда фаолият юритаётган 504 та болалар ва ўсмирлар спорт мактаблалари ва ихтисослашган болалар ва ўсмирлар олимпия заҳиралари мактаблари, 11 та олимпия ўринбосарлари билим юрти ҳамда 8 та Республика олий спорт маҳорати мактабида юқори малакали, истеъдодли спортчилар тайёрланмоқда. Малакали спортчиларни тайёрлаш билан бирга, оммавий спортни ривожлантиришда спорт жамоалари, федерациялар ва бошланғич спорт жамоалари, томонидан сезиларли ишлар амалга оширилди. 1991 йилда юртимизда 52 та спорт тури мавжуд бўлса, 2000 йилга келиб уларнинг сони 70 тага етди. Бугунги кунда амалда бўлган 70 та спорт туридан 25 тадан ортиғи барча ҳудудларда кенг ривож топиб, уларни оммалаштириш учун тегишли шароитлар яратилмоқда. Мазкур ишлар эвазига спорт билан шуғулланаётганларнинг сони йилдан-йилга ортиб бормоқда. Футбол, теннис, кураш, волейбол, баскетбол, гандибол, енгил атлетика билан шуғулланувчилар сони йилдан йилга тез суръатлар билан, айниқса, ёшлар орасида, оммавийлашиб бормоқда. Жумладан, 2003 йилда футбол билан шуғулланувчиларнинг сони 1992 йилдагига нисбатан 172 фоизни ташкил этди, кураш билан шуғулланувчилар эса 4,6 баробарига кўпайган. Таъкидлаш жоизки, барча ҳудудларда ана шундай ўсиш ҳолати кузатилмоқда. Жойларда спорт турларининг жадал ривожланиши шуғулланувчилар сонининг мунтазам оширишига ва аҳолини оммавий тарзда қамраб оладиган турли мусобақаларнинг ташкил этилишига замин яратмоқда. Бу мусобақалар орқали ўқувчи-ёшлар, ноғиронлар, ишчи ва хизматчилар, барча ижтимоий қатламга мансуб аҳоли вакиллари спортга жалб қилинди. Ҳар йили умумтаълим мактаби, касб-ҳунар коллежи, академик лицей ўқувчилари, талабалар, ишчи ва хизматчилар, ҳуқуқ-тартибот, мудофаа ходимлари ўртасида баскетбол ва волейбол бўйича “Камолот кубоги”, миллий спорт ўйинлари мусобақалари, харбий хизматга чақириладиган ёшлар ўртасида “Шунқорлар” ҳарбий спорт мусобақалари, ноғиронлар ўртасида “Жасорат –

ирода, ғалаба” мусобақалари, шунингдек, аёллар, қишлоқ ҳотин-қизлари спартакиадалари ва бошқалар мунтазам ўтказиб келиняпти. 2000 йилдан бошлаб узлуксиз спорт мусобақалари тизими асосида талабалар ўртасида “Универсиада” ва ўқувчиларнинг “Умид ниҳоллари” спорт мусобақалари ўтказила бошланди. Ёш авлодни спорт билан шуғулланиш, соғлом турмуш тарзига амал қилиш, маънавий ва жисмоний камолга интилиш, Ватанга меҳр-муҳаббат, ўз юрти билан ғурурланиш руҳида тарбиялаш ишлари асосий йўналиш сифатида белгиланди. Ўзбекистонда болалар оммавий спортини ривожлантиришнинг таъминлаш мақсадида, жойларда спорт муассасаларининг барпо этилиши, янги-янги спорт турларидан тўгараклар фаолиятининг йўлга қўйилиши, уларнинг тегишли жиҳозлар ва малакали спорт мураббийлари билан таъхминланиши, жисмоний тарбия ва спорт билан шуғулланаётган болалар ва ўсмирлар сони йилдан-йилга ортиб боришига асос бўлмоқда. Мамлакат Президенти бошчилигидаги “Ўзбекистон болалар спортини ривожлантириш жамғармаси”, Жамғарманинг ҳомийлик кенгаши ўз фаолиятини жойларда болалар жисмоний тарбия ва спортининг моддий базасини шакиллантириш, аҳоли манзилгоҳларида замонавий болалар спорт комплекслари тармоғини барпо этишдан бошлади. Болалар спортини ҳар томонлама ривожлантириш мақсадида, мамлакат ва ҳудудлар миқёсида спорт билан шуғулланаётган болалар ва ўсмирлар сони аниқланиб, илмий ва тиббий асослар ҳамда ҳудудларнинг табиий шароитлари ҳисобга олинган ҳолда, истиқболли спорт турлари ривожлантирила бошланди. Жамғарма орқали спорт иншооти қурилиши ва таъмирланиш ишлари йўлга қўйилди. Республикада тиббий ва илмий асосланган 2,8 мингдан ортиқ спорт тўгараклари ташкил қилиниб, уларга 85 мингдан ортиқ болалар жалб қилинди. Болалар оммавий спорт маҳорати бўғиндаги тадбирлар, оммавий разрядлар кўрсаткичидан иккинчи спортнинг юқори маҳорати бўғинига,

ўсмир-ёшлар спорти орқали тайёрланадиган 1-чи разрядли, спорт усталиги номзоди ва спорт устаси даражасига чиқиш имкониятларини яратди. Мамлакатда оммавий ва юқори спорт тизими доирасидаги Болалар ва ўсмирлар спорт мактаблари, олимпия ўринбосарлари коллежлари, Республика олий спорт маҳорати мактабларида юқори малакали ва истеъдодли, ўз Ватани шон-шуҳрати учун кураша оладиган спортчилар тайёрланиши йўлга қўйилди. Малакали спортчиларни тайёрлашдаги бирламчи чора-тадбирлар Маданият ва спорт ишлари вазирлиги, Ҳалқ таълими вазирлиги ва Касаба уюшмалари тизимида фаолият кўрсатаётган 504 та болалар ва ўсмирлар спорт мактабларида (БЎСМ) амалга оширилмоқда. Ёшлар, болалар ва ўсмирлар спорт мактабларида спортчилар малакали спорт устозлари қўл остида ўқишдан ташқари вақтда спорт билан шуғулланиб, юқори билим ва спорт маҳоратига эга бўлганлар эса спорт коллежларига ўқишга қабул қилинадилар. Замонавий ўқув ва спорт базасига эга бўлган ана шундай спорт коллежлар Жиззах, Хоразм, Андижон, Фарғона шаҳарларида фойдаланишга топширилди. Вазирлар Маҳкамасининг 1996 йил 17 январдаги “Ўзбекистонда футболни ривожлантиришнинг ташкилий асослари ва принципларини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги 27 сонли қарорига мувофик Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар марказлари ва Тошкент шаҳрида футбол мактаб-интернатлари ташкил этилди. Вазирлар Маҳкамасининг “Ўзбекистонда жисмоний тарбия ва спортни янада ривожлантириш чора тадбирлари тўғрисида”ги 1999 йил 27 майдаги 271- сонли қарорига асосан вилоятлар марказларида олимпия ўринбосарлари коллежлари ташкил этилмоқда. Болалар ва ўсмирлар ўртасида оммавий уч босқичли мусобақалардан ташқари ҳар йили 60 дан ортиқ спорт турлари бўйича мамлакат вилоят, туман биринчиликлари ўтказиб келинмоқда.

Мустақиллик ҳалқимизнинг миллий спорт ўйинларини қайта тиклаш ва халқаро майдонга олиб чиқиш имкониятларини беради. Мамлакатда 1992 йилдан буён миллий спорт турлари ва ҳалқ ўйинлари фестивали ўтказилиб, 1999 йилдан аёллар ўртасида ҳам “Тумарис” миллий спорт мусобақалари ва ҳалқ ўйинлари фестивали ўтказила бошланди. Мамлакатимиз раҳбариятининг доимий эътибори туфайли ҳалқимизнинг фахри бўлган ўзбек кураши халқаро майдонда тан олинди. 1992 йилдан Термиз, Бухоро, Урганч, Тошкент ва бошқа шаҳарларда ўзбек кураши бўйича Амир Темур, Баҳовуддин Нақшбанд, Ат Термизий, Бобур Мирзо, Паҳлавон Маҳмуд хотираларига бағишланган халқаро турнирлар ўтказилиб келинмоқда. Ўзбек курашининг янги қоидалари, янги кийими тасдиқланиб, 1992-йилда Жанубий Кореяда, 1993 йилда Канадада, 1994 йилда Японияда, 1995 йилда Ҳиндистонда, 1996 йилда Атлантада, 1998 йилда Монако ва Москвада ўтган халқаро турнирларда тарғиб қилиниб, илмий тизимга асосланган тарзда дунё миқёсига олиб чиқилди. 1998 йилда Халқаро кураш ассоциацияси ташкил этилиб, 1999 йилда Тошкент шаҳрида кураш бўйича биринчи, 2000 йилда Туркиянинг Анталия шаҳрида иккинчи, 2001 йилда Венгриянинг Будапешт шаҳрида учинчи, 2002 йилда эса Жаҳон чемпионатлари ўтказилди. Шу билан бирга, белбоғли кураш, турон якка кураши, кўпкари–улоқ каби миллий спорт турлари ҳам халқаро спорт майдонларида муносиб ўрин эгаллай бошлади. Мазкур спорт турлари бўйича ҳам мамлакатда мунтазам равишда халқаро мусобақалар ташкил этилмоқда. Узоқ тарихга эга бўлган миллий курашимиз умуминсоний қадриятларни ўзида акс эттириши, усулларининг бойлиги билан қисқа вақт ичида кўпгина мамлакатлар спорт жамоатчилиги эътиборини тортди. Мамлакатимиз Президенти ва спорт фаолари саъйи-ҳаракати туфайли халқаро миқёсда тобора оммалашиб бораётган спортнинг бу тури яқин келажакда Олимпия ўйинлари дастурига киритилиши, шубҳасиз.

Ўзбекистон спортчилари энг йирик халқаро мусобақаларда Олимпиада ва Осиё ўйинларида, жаҳон ва Оисё чемпионатларида мустақил давлат вакили сифатида қатнашишдек улкан ва масъулиятли шарафга муяссар бўлдилар. Мамлакат спортчилари халқаро спорт майдонларида мустақил Ўзбекистон байроғи остида илк бор 1992 йилда Барселонада ўтказилган Олимпиадада қатнашдилар. Ўша йилнинг ўзидаёқ 17 нафар вакилларимиз 3 та олтин, 2 та кумуш ва 1 та бронза медалларини қўлга киритиб, спорт дунёсида катта имкониятларга эга бўлган янги давлатнинг салоҳиятини намойиш этдилар. 1992 йилда Манилада бўлиб ўтган Бутунжаҳон шахмат олимпиадасида Ўзбекистон эркаклар терма жамоаси 100 дан ортиқ мамлакат вакилларини ортда қолдириб, жаҳон чемпиони Г.Каспаров бошчилигидаги Россия терма жамоасидан сўнг фахрли иккинчи ўринни эгаллагани катта воқеа бўлган эди. 1991 йилгача мамлакатимиздан фақат битта халқаро гроссмейстер Георгей Аъзамов етишиб чиққан бўлса, ўн олти йиллик мустақиллик даврида 10 нафар гроссмейстер етишиб чиқди. Шунингдек, ўсмирлар ўртасида Жаҳон чемпиони деган шарафга мушарраф бўлган И.Ҳамрақулов, дунё рейгингида юқори ўринни эгаллаб турган 2004 йил Триполида ўтган жаҳон чемпионати ғолиби сифатида шахмат тожини кийган Р.Қосимжонов каби истеъдодли шахматчилар ҳам етишиб чиқдилар. Ўзбекистон спортчилари ёзги ва қишки Олимпия, биринчи Осиё ва Бутунжаҳон ўсмирлар ўйинларида ҳамда энг йирик халқаро мусобақаларда мувоффақиятли иштирок этиб, биргина боксчиларимиз орасидан 1 та Олимпияда чемпиони, 3 та олимпия ўйинлари совриндори, 3 та жаҳон чемпиони, 5 та жаҳон чемпионати совриндори, 5 та Осиё ўйинлари ғолиби, 13 та Осиё чемпиони, 3 та жаҳон Кубоги ғолиби, 1 та “Яхши ният” ўйинлари ғолиби етишиб чиққани ҳам бу фикрнинг тасдиғидир. Ўзбекистонда халқаро спорт тадбирлари Мустақиликка қадар қарийб ўтказилмаган бўлса, сўнгги йилларда республикамиз энг йирик халқаро мусобақаларни юксак ташкилий даражада ўтказишга қодир бўлган мамлакат

сифатида шуҳрат топди. Замонавий спорт иншоотларининг бунёд этилиши диёримизда энг йирик халқаро мусобақаларни ўтказиш имкониятини бермоқда. 1995 йилда Ўзбекистон Республикаси Президенти И.Каримов ташаббуси билан Тошкентда биринчи марта Марказий Осиё ўйинлари ташкил қилиниб, мусобақалар ўтказилди. Ўзбекистон Республикаси Президенти кубоги учун 1994 йилдан буён анъанавий равишда ўтказиб келинаётган теннис бўйича халқаро турнир 1999 ва 2000 йиллар якунларига кўра, Профессионал Теннисчилар Ассоцияси (АТР) мақоми остида ўтказиладиган 77 халқаро турнирлар орасида ташкилий жиҳатдан энг яхшиси деб топилди. Бундан ташқари юртимизда ўзбек кураши бўйича биринчи Жаҳон чемпионати, бокс, эркин кураш, юнон-рум кураши, шахмат, пауэрлифтинг ва самбо бўйича Осиё чемпонатлари, теннис, кураш, каратэ, эркин ва юнон-рум кураши, шахмат ва бошқа кўплаб спорт турлари бўйича анъанавий йирик халқаро турнирлар ўтказилмоқда. Мамлакатимизда жисмоний тарбия ва спортнинг моддий-техника базасини ривожлантириш юзасидан катта ишлар амалга оширилди. Хусусан, Тошкент, Наманган, Жиззах, Фарғона, Бухоро, Хоразм, Андижон, Самарқанд, Гулистон ва бошқа шаҳарларда халқаро стандартларга жавоб берадиган қатор спорт мажмуалари қурилди.Тошкент шаҳридаги “Паҳлавон”, Жиззах шаҳридаги олимпия захиралари коллежи спорт мажмуалари ва бошқалар шулар жумласидандир. 2000 йилга келиб мамлакатимизда спорт иншоотлари сони 7407 тага етди ёки 1992 йилдагига нисбатан 19 фоизга кўпайди. Уларни бунёд этишда, айниқса, мураккаб спорт иншоотлари-стадионлар, сузиш ҳавзалари 100 тага ёки 87 фоизга ошди. Бундан ташқари, футбол майдонлари сони 2114 тага ёки 37 фоизга кўпайди. Асосийси, янгидан барпо этилган ёки реконструкция йўли билан қайта тикланган барча спорт соғломлаштириш масканлари замонавий лойиҳалар, шарқона услуб ва юқори самарадорлик асосида ташкил этилаётгани, барча

спорт турлари бўйича техник малакаларни эгаллаш имконини берувчи воситалар билан жиҳозланаётгани таҳсинга лойиқдир. Жисмоний тарбия ва спорт соҳасидаги бундай амалий ишлар яқин келажакда янада натижалар бериши шубҳасиз.

Похожие

Она тили дарсларида чиройли ёзувга ўргатиш

Харакатли уйинларни меъёрлаш

Она тили дарсларида янги педагогик технологиялардан фойдаланиш

Маҳсулот сифатида шакл оғиши ва сиртлар жойлашишининг четлашиши

Баркамол авлодни маънавий-ахлоқий ва интеллектуал тарбиялашда оммавий ахборот воситаларининг аҳамияти