Egrilik indikatrisasi. Eyler formulasi qo`shma turlar - Геометрия - Рефераты

Egrilik indikatrisasi. Eyler formulasi qo`shma turlar

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

49 KB

Egrilik indikatrisasi. Eyler formulasi qo`shma turlar Reja: 1. Sirt va yopishma paraboloidning birinchi va ikkinchi kvadratik formalari. 2. Egrilik indikatrisasi bilan normal egrilik orasidagi bog`lanish. 3. Eyler f ormulasi. 4. Q o`shma turlar.

Sirt ustidagi 0 nuqtani koordinata boshi va bu nuqtadagi urinma tekislikni (ху) tekisligi sifatida qabul qilamiz . U xolda bizga ma ‘ lumki , 0 nuqta atrofida sirt tenglamasi z = 21 ( f xx x 2 +2 f xy xy + f yy y 2 )+  ( x , y )( x 2 + y 2 ) ko`rinishda bo`ladi. Yopishma paraboloid tenglamasi esa z= 21 (f xx x 2 +2f xy xy+f yy y 2 ) va Dyupen indikatrisasi (f xx x 2 +2f xy xy+f yy y 2 )=  1 ko`rinishda bo`ladi. Yuqoridagi tenglamalardan shu narsa ko`rinadiki, sirt va uning yopishma paraboloidining 0 nuqtadagi birinchi va ikkinchi kvadratik formulalari bir xil, ya‘ni ds 2 =dx 2 +dy 2  =f xx dx 2 +2f xy dxdy+f yy dy 2 bu yerda  orqali 2-kvadratik formani belgiladik. Bundan sirt va uning yopishma paraboloidining bir xil yo`nalishdagi normal egriliklari o`zaro teng, yani k n =2 2 2 2 2 dy dx dy f dxdy f dx f yy xy xx    (1) Endi Dyupen indikatrisasini ko`ramiz. Q(x,y) indikatrisaning ixtiyoriy nuqtasi bo`lsin. 0Q yo`nalish bo`yicha X,Y koordinatalarga bog`lik bo`lgan normal egrilik uchun ifodani topamiz. (1) tenglikda dx:dy=x:y ekanini eotiborga olib x va y o`zgaruvchilarga o`tamiz, yani k n = 22 22 2 yx yfxyfxf yyxyxx   (2) Q nuqta indikatrisada yotgani uchun (2) tenglikning surati  1 ga teng. Maxraji esa 0Q 2 ga teng. Bundan

k n =  2 0 1 Q (3) (3) Formula indikatrisa bilan normal egrilik orasidagi bog`lanishni ifodalaydi. Shuningdek (3) dan foydalanib quyidagi ikkita muhim xulosani qilamiz; 1) Asimptotik yo`nalish bo`yicha sirtning normal egriligi 0 ga teng; 2) Sirtning normal egriligi bosh yo`nalishlar bo`yicha o`zining ekstremal qiymatlariga erishadi. Endi х va у o`qlarning yo`nalishlari sifatida sirtning bosh yo`nalishlarini olamiz. U xolda bizga ma‘lumki, f xy =0 bo`ladi. (1) tenglik quyidagi ko`rinishni oladi: k n =f xx 2 22         dy dx dx +f yy 2 22         dy dx dy Oxirgi tenglikda dy=0 deb, k' n =f xx ni dx=0 деб f yy =k" n ni topamiz. 2 2 dydx dx  = со s  , 2 2 dy dx dy  =sin  belgilashni kiritib, k n =k' n c о s  +k" n sin  (4) Formulani olamiz. Bu yerda k' n ва k" n lar bosh yo`nalishlar bo`yicha olingan normal egriliklar (4) Formula Eyler formulasi deb yuritiladi. Yuqorida ko`rib o`tilgan sirt qo`shma yo`nalishlar tushunchasi Dyupen indikatrisasi bilan bog`likdir. Shu munosabat bilan sirtning u,v parametrlari bilan uzviy bog`langan qiyshiq burchakli x,y,z koordinat sistemasida sistemasida yopishma paraboloid va Dyupen indikatrisasining tenglamalarini topamiz. Shuning uchun o`qlar bo`yicha bazis vektorlar sifatida r u , r v ва n vektorlarni olamiz. Aytaylik, sirtning 0 nuqtasiga parametrlarning u=u 0 , v=v 0 qiymatlari mos kelsin. Sirt tenglamasini 0 nuqta atrofida quyidagicha yozishimiz mumkin, yani r=r u (u-u 0 )+r v (v-v 0 )+ 21 r uu (u-u 0 ) 2 +2r uv (u-u 0 )(v-v 0 )+ r vv (v-v 0 ) 2 + +  (u,v)[(u-u 0 ) 2 +(v-v 0 ) 2 ]

Shu narsani aytish mumkinki, tenglamasi z= 21 (Lx 2 +2Mxy+Ny 2 ) bo`lgan paraboloid sirtning 0 nuqtasidagi yopishma paraboloiddan iborat bo`ladi. Xaqiqatan xam, uni quyidagi x=(u-u 0 ) y=(v-v 0 ) z= 21 (L(u-u 0 ) 2 +2M(u-u 0 )(v-v 0 )+N(v-v 0 ) 2 ) parametrik tenglama bilan berish mumkin. Sirt bilan bu paraboloidning 0 nuqtasidagi 1-va2- kvadratik formalari bir xildir, shuningdek ularning normal egriliklari xam bir xildir. Yopishma paraboloid tenglamasidan Dyupen indikatrisasining tenglamasini olishimiz mumkin, yani Lx 2 +2Mxy+Ny 2 =  1 Ma‘lumki, dx:dy yo`nalish bilan  x:  y yo`nalishlarning bu egri chiziqqa nisbatan qo`shma yo`nalishlari bo`lish sharti Ldx  x+2M(dx  y+dy  x)+Ndy  y=0 Tenglik bilan ifodalanadi. 0 nuqtada dx=du, dy=dv,  x=  u,  y=  v bo`lgani uchun oxirgi tenglik Ldu  u+2M(du  v+dv  u)+Ndv  v=0 ko`rinishni oladi. Ta‘rif. Agar koordinat chiziqlarning xar bir nuqtasidagi yo`nalishi qo`shma yo`nalishlar bo`lsa, u,v koordinat turi qo`shma deyiladi. Ta‘rifdan agar koordinat turi qo`shma bo`lsa, М =0 bo`ladi va aksincha М =0 bo`lsa, koordinat turi qo`shma bo`ladi.

Asosiy adabiyotlar: 1. Александров А . Д ., Нецветаев Н . Ю . Геометрия . М.,Наука,1990. 2. Нарманов А.Я. Дифференциал геометрия. Т. Университет, 2003 3. Погорелов А.В. Дифференциальная геометрия. М.,1974. 4. Нарманов А.Я. ва бошқалар. Умумий топологиядан машқ ва масалалар тўплами. Т.Университет, 1996. 5. Сборник задач по дифференциальной геометрии. Под ред. Феденко А.С. М., 1979 . 6 . Бакельман И.Я., Вернер А.Л., Кантор Б.Е. Введение в дифференциальную геометрию в целом. М., Н аука, 1973. 7. Собиров М.А., Юсупов А.Е. Дифференциал геометрия курси. Т., Ўқитувчи, 1965. 8. Мищенко А.С., Фоменко А.Т. Курс дифференциальной геометрии и топологии. М.,изд. МГУ,1980 9. Архангельский П.С, Пономарев В. И. Общая топология в задачах и упражнениях. М. Наука, 197 4. 10. www.a-geometry.narod.ru

Похожие

Sirtning geodezik chiziqlari. Geodezik egrilik. Sirtning eyler xarakteristikasi

Sirtning egrilik chiziqlari

Sirtning o'rta va Gauss egriliklari. Sirt nuqtalarini tekshirish

Qabariq ko`pyoqlar uchun eyler teoremasi

Sirtning ichki geometriyasi. Gauss formulasi