Yer monitoringi, mazmuni va tizimi - Геология - Рефераты

Yer monitoringi, mazmuni va tizimi

Загружено в:

16.09.2022

Скачано:

0

Размер:

43.5 KB

Yer monitoringi, mazmuni va tizimi Reja: 1. Yer fondidagi о ‘zgarishlar va yer faoliyatini kuzatib borish. 2. О ‘zbekiston yer fondini kuzatib borishni fhamiyati. 3. Chet mamalakatlarda yer fondini monitoringi va bonitirovkasi.

1. Yuqoridagi ma’lumotlarda ham aytib о ‘tganimizdek, О ‘zbekistonni umumiy yer maydoni 45 mln ga yaqin b о ‘lib 4,35 mln ga yer sug‘oriladigan maydon b о ‘lib, shunga ekilgan qishloq x о ‘jalik ekinlaridan sug‘orish orqali jami qishloq x о ‘jalik mahsulotlarini 95 % ni sug‘oriladigan yer beradi. Yer fondini monitoringi ya’ni kuzatuvi har yili olib boriladigan amaliy ish hisoblanadi, x о ‘jalikni yer fondini monitoringi vazirlar mahkamasini 1992 yil avgustda tasdiqlangan 11-48-273 qarori bilan olib boriladi, shunda monitoring asosida yerni kuzatuv asosida olib borgan yakunlari joriy yilning 25 dekabrigacha yakunlanishi kerak. Yerni monitoringi fermer va dehqon x о ‘jaliklaridan boshlanib, x о ‘jalik, tuman, viloyat va respublika b о ‘yicha olib boriladi. Misol uchun sug‘oriladigan maydondan bironta x о ‘jalikda 2 % yer maydonini meliorativ holati yomonlashgan b о ‘lsa shu 2 % yer yilni oxirida sug‘oriladigan yerni hisobidan chiqarilib ma’lum vaqtgacha meliorativ holati yomon yerlar hisobiga о ‘tkazadi. Demak meliorativ holati yomon yerlar ma’lum miqdordagi % ga oshadi. Lekin x о ‘jalikni umumiy yer maydoni bir xil turaveradi qachonki x о ‘jalik yeridan boshqa bir x о ‘jalikka о ‘tkazilsa bunday holatda umumiy yer maydoni ozayadi natijada ikkinchi bir x о ‘jalikniki k о ‘payadi. Yer fondida asosan umumiy maydonga nisbatan boshqa yer fondlari taqsimlanadi. 1. Haydaladigan yer 2. Sug‘oriladigan yer 3. K о ‘p yillik daraxtzorlar 4. B о ‘z tuproqli yerlar 5. yaylovlar va pichanzorlar 6. Qishloq x о ‘jaligida foydalanadigan yerlar

7. Tomorqa yerlari 8. О ‘rmon va chakalakzorlar 9. Meliorativ holati yomon yerlar 10. Qishloq x о ‘jaligida foydalanilmaydigan yerlar 2. Qishloq x о ‘jaligida yer fondini monitoring qilishni ahamiyati juda katta, monitoring orqali quyidagilarga erishiladi. 1. Sug‘oriladigan ekin maydonlarini jon boshiga kamaytirmaslik uning imkoni b о ‘lsa t о ‘xtatish. 2. Sug‘oriladigan yerlarni ishdan chiqib unumdorligini y о ‘qotmaslik doimo meliorativ, holatini yaxshilash. 3. Sug‘oriladigan yerlarni qurilish idoralariga berishni t о ‘xtatish. 4. Yerdan foydalanishda о ‘zi b о ‘larchilikka y о ‘l q о ‘ymaslik. 5. Yerni sh о ‘rlanib botqoqlanib qolishini oldini olish. Mineral о ‘g‘itlarni yerni talabi b о ‘yicha dala pasportida k о ‘rsatilgan dozada q о ‘llash aks holda normadan ziyot berilgan mineral о ‘g‘it yerdagi mikroorganizimlarni о ‘ldiradi natijada tuproqda biologik jarayon о ‘ladi, tuproq ishdan chiqadi. 7. Yerlarni meliorativ holatini yaxshilash b о ‘yicha agrotexnik ishlar majmuasini ishlab chiqish va hokazo ishlarni amalga oshirishda yer monitoringini olib borish muhim ahamiyatga egaligi uchun har yili monitoring olib borilmasa unumdorligi pasaygan yerlarni hisob kitobini olib borish qiyinlashadi. Sug‘orilib dehqonchilik qilinadigan yerlar xalqni ish bilan ta’minlanishini asosi hisoblanadi. Keyingi yillarda sug‘oriladigan yerlardan 130 ming gektari dehqon x о ‘jaliklariga b о ‘lib berildi, ular shu yerlarda mahsulot yetishtirib

xalqimizni oziq ovqatga b о ‘lgan ehtiyojini qoplamoqda, hamda shu yerlardan olinadigan soliq davlatimiz qudratini kundan kunga k о ‘tarib bormoqda. Endi vazifa anna shu dehqonlar va fermerlar foydalanadigan yerlarni monitoring orqali umumiy maydonini hamda sifat k о ‘rsatkichlarini saqlab qolish va yerni sog‘lom unumdor holatda kelajak avlodga yetkazib berishdan iborat. Monitoringni ahamiyati shundaki 1990 yil monitoringi b о ‘yicha qishloq x о ‘jaligida foydalaniladigan 114 ming ga yerni ishdan chiqib qishloq x о ‘jaligida foydalanilmay qolgan yerlarga davlat byudjetidan pul ajratib 1995 yilga qishloq x о ‘jaligiga foydalanish uchun meliorativ holati yaxshilanib berildi. 1. Monitoring ishlari dunyo mamlakatlari b о ‘yicha olib boriladi qishloq x о ‘jaligida tuproqni monitoringi birinchi marta _______________ ATER tasnifi b о ‘yicha olib borilib unda tuproqni mexanik tarkibi muhim rol о ‘ynadi. Keyinchalik tuproqni unumdorligini Kroft tomonidan ishlab chiqilgan maxsus bonitirovka jadvali ishlab chiqildi, shu jadval asosida har yili umumiy maydon gektari, tuproqni mexanik tarkibi, tuproqni turi qalinligi, gumus miqdori, yerni qiyaligi, namligi, ekin turlari, k о ‘p yillik daraxtlar, о ‘rmonlar qishloq x о ‘jaligida foydalaniladigan yerlarni hammasi monitoring qilinib har yili yilning oxirida kadastr idoralariga hisobot beradi, xudi bizdagi kabi. Demak Germaniyada monitoring hozirda ham Kraft usuli orqaliamalga oshiriladi. Kraft nemis olimining asosiy k о ‘rsatkichi monitoring uchun yerni hosildorligi birinchi о ‘rinda turadi, bunda 4-5 yillik о ‘rtacha hosildorlik asosiy о ‘rin tutadi. Angliyada ham yerni monitoringi kadastr idoralari orqali har yili amalga oshiriladi. Bunda asosan potensial hosildorlikka tayaniladi. Shu potensial hosildorlik har yili yilning oxirida kuzatuvdan о ‘tkazilib yerlarni unumdorligi baholanadi. Amerikada, Germaniya, Angliyadagidek kadastr emas tuproq muhofazasi xizmati davlat komiteti tomonidan olib boriladi. Monitoring ishlarini natijasi 1899 yildan 1952 yilgacha b о ‘lgan kuzatuvlari asosida ya’ni shu yillardagi о ‘rtacha

hosildorlikka asosalanadi. Demak tuproq monitoringi Amerikada k о ‘p yillik hosildorlik hamda tabiiy omillar hisobga olinadi. Kanadada tuproq monitoringi xudi bizdagidek 10 ta sinfga ajratiladi Kanadada esa 7 sinfga ajratilgan lekinda yerlarni umumiy maydoni gektar hisobida aniqlash monitoringi har yili bizdagidek bir marta yilni oxirida 25 dekabgacha tuproq muhofazasi davlat komutetiga tushirilishi kerak. Mustaqil davlatlar hamd о ‘sligi MDH mamlakatlarida monitoring xudi bizdagidek yer fondlari orqali kuzatilib tuzatishlar yilni oxirida kadastrga kiritiladi. Bu davlatlarda tuproqni sifat jihatdan unumdorligini monitoringini olib borish Dokuchayev va Sibersev usulida olib boriladi.

Похожие

Yer kadastri turlari va tamoyillari

Yer resurslaridan foydalanishni boshqarishda yer kadastrining vazifalari

Yer osti suvlarining kelib chiqishi va tasnifi. Yer osti suvlarining fizik xususiyatlari va kimyoviy tarkibi. Yer osti suvlari dinamikasi

Yer osti suvlarining balansi va zahirasi

Yer kadastrining maqsad vazifalari va tasnifi