Vertikаl kоn lаhimlаrining mustahkamlagichlari - Геология - Рефераты

Vertikаl kоn lаhimlаrining mustahkamlagichlari

Загружено в:

27.09.2023

Скачано:

0

Размер:

2255 KB

Vertikаl kоn lаhimlаrining mustahkamlagichlari Reja: 1. Umumiy ma’lumotlar 2. Yog’och mustahkamlagich 3. Tik stvolning narvonli bo’linmalarini jihozlash 4. Monolit beton mustahkamlagichlar 5. Metall mustahkamlagichlar 6. Ko’ndalang kesim yuzasi dumaloq bo’lgan tik stvollar mustahkamlagichlarini hisoblash

Umumiy ma’lumotlar Tik kon lahimlarini mustahkamlash uchun monolit beton, temir beton, tyubing (temir beton, cho’yan va po’lat) lar, metall va yog’ochlardan foydalaniladi. Eng ko’p tarqalgan mustahkamlagich turi bu monolit betondir. Chunki monolit beton mustahkamlagich sifatida mustahkam, suv o’tkazmaydigan va monolit beton mustahkamlagich barpo etilayotganda uni yuqori mexanizatsiyalash darajasi ta’minlanadi. Yog’och bilan xizmat qilish muddati 15 yilgacha bo’lgan, chuqur bo’lmagan yordamchi tik stvollar, shurflar, yuqorilovchi lahimlar mustahkamlanadi. Tik stvollarni o’tishda odatda ularni alohida uchastkalarga bo’ladi. Buning sababi, biinchidan har bir uchastka pastki chegarasida tayanch gardishlar barpo etiladi, ikkinchidan shu uchastka doimiy mustahkamlagichni barpo etish stvolni o’tish bilan bir vaqtda yoki ketma-ket olib borilishi mumkin. Bu to’g’risida tik stvollarni o’tish jarayonida batafsil ma’lumot beriladi. Mustahkam, turg’un, kam suvli tog’ jinslarida tik stvol barpo etilsa (ya’ni kon bosimi yo’q holatda) doimiy mustahkamlagichlar saqlovchi (himoya qilish uchun) xizmatini bajaradi va tik stvollar devorlaridan ayrim tog’ jinsi bo’laklari tushishidan saqlaydi. Yumshoq tog’ jinslarida tik stvollar barpo etilsa, doimiy mustahkamlagichlar kon bosimi yuklamasini qabul qilib oluvchi qurilma bo’ladi. Stvol doimiy mustahkamlagichlari shaxta xizmat qilish muddatiga teng, ya’ni 40- 50 yil va undan ham oshiq bo’ladi. Yog’och mustahkamlagich Yog’och mustahkamlagichlar qarag’ay, tilog’och va eman daraxtlaridan yasaladi va tog’ jinslari mustahkamlik koeffitsiyenti (prof. M.M. Protodyakonov shkalasi bo’yicha) f > 2 bo’lganda qo’llaniladi. Yog’och mustahkamlagichni asosiy elementi bu ikkita uzun va ikkita kalta, qalinligi 20sm ga teng bo’lgan bolar(brus)dan tashkil topgan to’rtburchak

gardish(venets)dir. Tik kon lahimlarida yog’och mustahkamlagichlar gardishining uch turi qo’llaniladi: yoppasiga; ustunlarda va osma. Yoppasiga gardishli mustahkamlagichlar tog’ jinsi turg’unligi o’rtacha bo’lganda qo’llaniladi (58-rasm a ). Bu mustahkamlagich oddiy gardishlarini birbirining ustiga jips, loyli tog’ jinslarida esa gardishlar orasidagi masofa 8- 10smda o’rnatiladi va sinchiklab ponalar yordamida mahkamlanadi. Har bir gardish elementlarini o’zaro bir-biriga tutashtiriladi. (rasm b ) Yuqorida o’rnatilgan gardishlarni ushlab turish uchun lahimning har 3-8 m chuqurligida tayanch gardishlar 7 barpo etiladi. Mustahkamlagich tayanch gardishi ikkita bolar (yoki brus) dan iborat bo’lib, gardishning kalta tomonida stvol devoriga kirgizib o’rnatiladi. Tik lahimning burchaklarida chuqurligi bo’ylab o’rnatiladigan bruslarni progon 2 va rasstrel 3 (tirgak) lar yog’och mustahkamlagichning qattiq bo’lishini ta’minlaydi. Bundan tashqari, rasstrellar yo’naltirgichlarni ushlab turadi. Yo’naltirgichlar bo’ylab stvol ichida ko’tarish idishlari harakatlanadi. Rastrellar stvol ko’ndalang kesim yuzasini ayrim bo’linmalarga ajratadi: ko’tarish bo’linmasi, narvonli bo’linma 5 va quvur –kabel bo’linmasi 6. Progon va rasstrellar uchun qalinligi 15-20 sm bo’lgan xoshiyalangan bolar yoki brus ishlatiladi. Rasstrellar 3 progonlar 2 bilan rasstrellar oxirida qoldirilgan qirraga 8 progonda barpo etilgan teshikka o’rnatib ulanadi. Progon qismlari bir-birining ustiga chiqarilib taranglovchi qulflar yordamida ulanadi. Stvol devorlari tog’ jinslari turg’un bo’lganda ustunli yog’och gardish mustahkamlagichlar qo’llaniladi (58-rasm). Bu mustahkamlagich gardish 1, uzunligi 0,5m dan 1,0m gacha bo’lgan ustun 2, qalinligi 2,5sm dan 7,5m gacha bo’lgan zatyajka 3, tayanch gardishdan 4 iborat bo’ladi. Tik bo’yi bo’yicha mustahkamlagich mahkamligi progon 6 va rasstrel 7 bilan ta’minlanadi. Progon va rasstrellar har bir gardish qarshisida yoki bir gardish qoldirilib o’rnatilishi mumkin. Gardish qismlarini bir-biri bilan "panja" ulanish bilan tutashtiriladi.

rasm. Gardishli yoppasiga mustakamlagich. a-mustahkamlagichni umumiy ko’rinishi; b-gardish elementlarining ulanishlari. Ustunlar, gardishlar bilan gardishda barpo etilgan chuqurchalarga ustun qirralarini kirgizish yordamida ulanadi. Undan tashqari ustunlar gardish qismlari bilan metall skobalari 9 bilan mahkamlanadi. Zatyajkalar 3 tog’ jinsi va gardishlar

oralig’iga ponalar o’rnatish bilan mahkamlanadi. Tayanch gardishlar oraliq masofasi 15m dan oshmasligi kerak. Osma gardish mustahkamlagichlari stvolni chuqurlashtirishi orqasidan tog’ jinslari turg’un bo’lganda o’rnatiladi ya’ni yuqoridan pastga qarab. Bu mustahkamlagich gardishdan 1 ustunlardan 2 va ko’ndalang kesimi kvadrat yoki dumaloq, qalinligi 20-30 mm bo’lgan po’latdan yasalgan, gardishning uzun tomonida oraliq masofasi bir xil qilib gaykalar yordamida mahkamlangan ilgaklardan 3 tashkil topgan. (rasm) rasm. Ustunli gardish mustahkamlagichlari.

Gardishlar oraliq masofasi 0,6-1,0 m bo’ladi. Stvol devorlarini qalinligi 57,5sm bo’lgan taxta zatyajkalar yordamida mahkamlanadi. Gardishlar o’lchami 150x150, 200x200 mm bo’lgan bruslardan tayyorlanadi. (rasm) Tayanch gardishlar o’lchami oddiy gardishlar singari bo’lgan, ikki yoki uch brusdan yasaladi. Tayanch gardishlar stvol devorlari tog’ jinsiga kirgizadigan kalta qismi “barmoqlari” uzunligi 0,5÷0,7 m bo’ladi. Gardishning uzun tomonlari orasida rasstrellar 5 va ularga mahkamlangan yo’naltirgichlar 6 o’rnatiladi. Tik progonlar o’rnatilmaydi, chunki mustahkamlagichning stvol chuqurligi bo’ylab qattiqligini ustun va po’lat ilgaklar ta’minlaydi. Tayanch gardishlari o’rnatilgandan keyin, ularga yuqoridan pastga qarab oddiy gardishlar osiladi. Tayanch gardishlar oraliq masofasi 15m dan ko’p bo’lmasligi kerak. rasm. Osma gardish mustahkamlagichi. Yog’och bilan mustahkamlangan stvol og’zi qismiga yonmaydigan materialdan yasalgan mustahkamlagichlar o’rnatiladi. Ko’p holatda bunday stvollar og’zi qismi monolit beton bilan mustahkamlanadi. Shuning uchun stvol

og’zi qismi ko’ndalang kesimi yuzasi dumaloq shaklda bo’ladi. Tik stvol yer yuzasi bilan tutashgan joyi balandligi hududning tekislangan sathidan ob-havo suvlari stvolga kirmasligi uchun 200 mmli to’siq bo’lishi kerak. Yog’och mustahkamlagichini hisoblash Mustahkamlagichni hisoblash eng kichik tomonining egilishi bo’yicha olib boriladi. Gardishning uzun tomonini esa egilish momenti kam. Chunki gardishning uzun tomoni rasstellar bilan tutashtirilgan bo’lib bir necha qismga bo’lingan. Egilish momenti har bir qismda gardishning eng kichik tomonini egilish momentidan kam bo’ladi. Gardishning eng kichik tomoni ikki tayanchda erkin yotgan yog’och xoda sifatida va ko’ndalang egilishga moyil deb hisoblanadi. 1. Ustunli gardish mustahkamlagichi uchun gardishning eng kichik tomonida hosil bo’ladigan kon bosimi quyidagicha aniqlanadi: bu yerda: p – kon bosimi, kG/sm 2 ; L-gardishning eng kichik tomoni uzunligi, sm; l -gardish o’qlari orasidagi masofa, sm; Eng ko’p egilish moment miqdori Qarshilik momenti bu yerda: – mustahkamlagich materialining egilishga qarshiligi; kG/sm 2 , m - mustahkamlagichning ishlash sharoiti koeffitsiyenti, m =0.6÷0.8: Yog’och xodadan yasalgan gardish uchun Bunda d sm, d − mustahkamlagich diametri.

Agada gardishlarning ko’ndalang kesimi yuzasi kvadrat shaklda va tomoni S ga teng bo’lganda, yog’och xodaning qarshilik momenti quyidagicha aniqlanadi: Agarda brus ko’ndalang kesimi to’rtburchak shaklda, tomonlari a va b ga teng shaklda bo’lsa, unda qarshilik momenti Bunday holatda qarshilik momenti miqdorini ifoda orqali topib, avvalo a , keyin esa miqdori aniqlanadi. 2. Yoppasiga o’rnatilgan gardish mustahkamlagichlari uchun. Yoppasiga o’rnatilgan gardish mustahkamlagichlar uchun hisoblash usuli yuqorida bayon etilgan usuli bilan bir xildir. Faqat farqi - gardishlar o’qi orasidagi masofa o’rniga gardishning eng kichik tomoni qalinligi (d) qo’yiladi. l=d Shuning uchun Q =p ∗L ∗d Tik stvolning narvonli bo’linmalarini jihozlash Stvollarni jihozlash rasstrellar va yo’naltirgichlarni o’rnatish hisoblanadi. Yo’naltirgichlar uzunligi 4-9m, qalinligi 10x10, 15x20sm bo’lgan, bolut yoki qarag’ay daraxti bruslaridan yasaladi va yog’och rastrellarga boltning bosh tomoni yog’och ichida yashiringan qilib mahkamlanadi. Yo’naltirgich qismlari bir biriga rasstrellar oralig’i o’rtalarida tekis ulanadi.

Stvol va shurflarning narvonli bo’linmalarini jihozlash uchun ularning chuqurligi bo’ylab har 4-5m balandlikda to’siqlar barpo etiladi. Uning uchun bruslarning bir tomonini rasstrellarga, ikkinchi tomonini esa gardishning eng kichik tomoni ustiga yotqiziladi. Ularning ustiga qalinligi 4-5sm bo’lgan taxta mahkamlanadi. To’siqlarda o’lchami 0,6x0,7m bo’lgan tuyniklar qoldiriladi. Narvonlarni bolut yoki qarag’ay daraxtidan yasaydilar va qiyaligi 80 0 dan ko’p bo’lmagan holatda o’rnatiladi. Narvon kengligi 40sm dan kam bo’lmasligi, zinalar orasidagi masofa 25-30 sm bo’lishi kerak. Narvonlar to’siqlar ustidan 1m chiqib turishi kerak. Narvonli bo’linma boshqa bo’linmalaridan qalinligi 2,5-3sm bo’lgan taxtalar bilan ajratiladi. Yuqorilovchi lahimlar ham stvollarni mustahkamlangan gardishlar bilan yoppasiga yoki ustunlarda o’rnatish kabi mustahkamlanadi. Monolit beton mustahkamlagichlar Monolit beton bu monolit silindr bo’lib, o’zining tashqi yuzasi bilan stvolni qamrab olgan tog’ jinslariga mustahkam va zich tutashgan mustahkamlagichdir. Bu mustahkamlagich kon bosimi miqdori ancha ko’p, stvol ko’ndalang kesimi yuza maydoni katta va shaxta ishlab chiqarish quvvati yuqori bo’lganda qo’llaniladi. (rasm)

rasm. Monolit beton mustahkamlagichli shaxta stvollari. a-metall armirovkali; b-temirbeton rasstrelli; v-po’lat arqon yo’naltirgichli; g-konsol rasstrelli. Monolit beton mustahkamlagichi tayanch gardishlarini ham betondan barpo etadilar. Tuzilishi bo’yicha tayanch gardishlar bir va ikki konusli bo’ladilar (rasm). rasm. Beton va tosh mustahkamlagichli stvollar tayanch gardishlari. a-bir konusli; b, v-ikki konusli.

Ikki konusli tayanch gardishlari bir konusliga qaraganda ko’proq barpo etiladilar. Chunki ikki konusli tayanch gardishi kengligi ( B) bir konusli tayanch gardishiga teng bo’lganda, ikki konusli tayanch gardishlari stvol devorlari tog’ jinsiga ko’proq yuklamani berishi mumkin. Tayanch gardishlarning o’lchamlari beton markasiga, stvol devori tog’ jinslari mustahkamligiga, stvol mustahkamlagichi qismining balandligiga va og’irligiga bog’liqdir. Odatdagi tayanch gardishi balandligi ℎ = 1 − 1,5m , = 0,4 − 1,2m , konus qiyalik burchagi = 25 − 30 , = 20 − 50 bo’ladi. Noturg’un, suvsiz, f > 2 dan yuqori bo’lgan, geologik buzilishlar bo’lmagan tog’ jinslarida tayanch gardishlar qo’llanilmaydi. Bunday holatlarda tayanch gardishlar rolini portlatish ishlari natijasida hosil bo’lgan stvol devorlari notekisliklari bajaradi. Bu yerda mustahkamlagich stvol devor tog’ jinslari bilan ishqalanish va betonning bog’lanish kuchlari bilan ushlab turiladi. Yumshoq, suvli tog’ jinslarida va stvolning og’zi qismida tayanch gardishi albatta barpo etiladi. Tayanch gardishlar orasidagi masofa, ya’ni mustahkamlagich qismi balandligi stvol bilan kesib o’tilgan tog’ jinslari turg’unligiga bog’liqdir. Odatda 30-60m ga teng bo’ladi. Stvollarni mustahkamlash uchun markasi 150dan kam bo’lmagan “monolit” betonlar qo’llaniladi. Monolit beton mustahkamlagichi yuqoridan pastga tomon barpo etilganda va tayanch gardishlar o’rnatilmaganda yuqori mustahkamli, oson harakatlanuvchi va tez qotuvchi beton qo’llaniladi. Monolit beton qalinligi amaliyotda stvol chuqurligiga va diametriga bog’liq holda 200-600mm bo’ladi. Beton mustahkamlagich o’rnatish jarayonida betonga shaxta suvi, stvol devorlari tog’ jinslari ayrim bo’laklari, ayniqsa loyli bo’laklari, aralashmasligi zarur. Chunki bular beton mustahkamlagich sifatini pasaytiradi. Beton mustahkamlagich qiymati g’isht va betonit mustahkamlagich qiymatidan ancha arzon, barpo etishda mehnat sarfi esa 40-46% kam. Monolit beton mustahkamlagichining asosiy afzalliklari quyidagilardan iborat: monolitligi; stvol devori tog’ jinslari bilan mustahkam tutashishligi; nisbatan yuqori suv o’tkazmasligi; monolit beton mustahkamlagichini barpo etishning

mexanizatsiyalash darajasini 100% ga yetkazish imkoniyati. Monolit beton mustahkamlagich afzalligi uning keng tarqalishiga asosiy sabab bo’ldi. Metall mustahkamlagichlar Metall mustahkamlagichlari asosan shaxta stvollari ko’ndalang kesim yuzasi shakli aylana bo’lganda, ularni o’tishda vaqtincha mustahkamlagich sifatida qo’llaniladi. Mustahkamlik koeffitsiyenti f ≤ 10 bo’lgan tog’ jinslaridan tik stvollarni o’tishda vaqtincha mustahkamlagichni qo’llash majburiydir. Mustahkamlik koeffitsiyenti f ≥ 4 bo’lgan tog’ jinslarida vaqtinchalik mustahkamlagichlar stvolda ishlayotgan ishchi xodimlarni stvol devorlaridan ayrim tog’ jinsi bo’laklari ajralib tushishi natijasida tan jarohat olishdan himoya qiladi. Tog’ jinslari mustahkamlik koeffitsiyenti f < 4 bo’lganda vaqtinchalik mustahkamlagich kon bosimini qabul qilib oladi. (rasm). rasm. Aylana shakldagi tik stvollarning odatdagi vaqtincha mustahkamlagichlari. №14-20 nomerli shvellerdan yasalgan halqadan, diametri 25-32mm li dumaloq po’latdan qilingan, shakli Z - simon, halqalarni bir-biriga osish uchun xizmat qiladigan ilgaklardan tashkil topgan.

Halqalar orasidagi masofa stvol devori tog’ jinslari mustahkamligiga bog’liq holda 1-1,5m bo’ladi. Halqa diametri stvolning o’tish diametriga mos bo’lishi kerak. Ilgaklar orasidagi masofa stvol aylanmasi bo’yicha 1,5-3,5m bo’ladi. Birinchi halqa yuqorida barpo etilgan tayanch gardishiga osiladi. Vaqtincha mustahkamlagich halqalarini ishonchli, stvol devori bilan halqa oralig’iga ponalar qoqib mahkamlanadi. Vaqtinchalik mustahkamlagich halqalari yig’ishining qulay bo’lishi uchun halqalar 6-8 segmentlarga bo’linadi va yig’ilganda bir-biri bilan maxsus moslamalar yordamida ulanadi. Vaqtinchalik mustahkamlagichlarga qattiqlik berish va portlatish ishlari natijasida halqalar siljimasligini ta’minlash uchun halqalar orasiga yog’och 7 yoki metall quvurdan yasalgan tirgaklar 3 o’rnatiladi. Zatyajka 5 sifatida kengligi 175- 200 mm, qalinligi 40-50mm bo’lgan taxtalar qo’llaniladi. Vaqtinchalik mustahkamlagichlarni o’rnatish ortiqcha xarajatlarni sarflanishini va qo’shimcha mehnatni talab qiladi, stvolni o’tishga sarflanadigan xarajatlarni oshiradi. Shuning uchun stvollarni barpo etishda mumkin qadar vaqtinchalik mustahkamlagichlar qo’llamaslikka harakat qilish kerak. Stvolning doimiy metall mustahkamlagichlari to’rtburchak va aylana shakllarida bo’ladi. To’rtburchak shakldagi mustahkamlagichlari rels, shveller va dvuxtavrlardan yasalgan, ustunli gardishlardan iborat bo’ladi. Zatyajka sifatida taxta yoki temirbeton qo’llaniladi. Doimiy metall mustahkamlagichlarning bunday turlari deyarli qo’llanilmaydi. Metall tyubing mustahkamlagichi cho’yan yoki po’lat tyubinglaridan yig’ilgan silindr shaklidadir. (rasm)

rasm. Metall tyubing mustahkamlagichi. a-bo’lagi (segment); b- mustahkamlagichning umumiy ko’rinishi. Silindrsimon plita – qobiq 7; - gorizintal flanetslar 1; tik flanetslar 2; mustahkamlik qovurg’a 3; tyubinglarni bir-biriga boltlar bilan ulash uchun teshiklar 5. Tyubing flanetslarida tyubinglar halqa hosil qilish uchun yig’ilganda, halqa bo’ylab chuqurligi 32mm va kengligi 12mm aylana chuqurcha tashkil qilinadi. Bu chuqurcha kengayuvchi sement yordamida halqalar oralig’ini zichlashtirishga xizmat qiladi. Har bir tyubingda tiqin yordamida berkitiladigan tyubing halqasi va stvol devori tog’ jinsi oralig’idagi bo’shliqni bosim ostida sement qorishmasi bilan to’ldirishga xizmat qiladigan teshik 4 bo’ladi. Cho’yan tyubingning shaxta stvollari va tonnellar uchun turlari mavjud. Shaxta stvoli uchun tyubing balandligi 1,5m aylana bo’yicha uzunligi esa 1,6-2,0m ni tashkil qiladi. Tayanch gardishlarini beton yordamida mahkamlash usuli bilan quti shaklidagi tyubinglardan barpo etiladi. Metall tyubing mustahkamlagichlar yuqori mustahkamligi, uzoq muddat xizmat qilishi, suv o’tkazmovchanligi bilan ta’riflanadi. Bunday mustahkamlagichlarni o’rnatishni mexanizatsiyalash ham

mumkin. Bu mustahkamlagichlar tannarxi qimmatliligi uchun faqat murakkab kongeologik sharoitlarda qo’llaniladi. Ko’ndalang kesim yuzasi dumaloq bo’lgan tik stvollar mustahkamlagichlarini hisoblash Turg’un tog’ jinslarida barpo etilgan shaxta stvollari mustahkamlagichlarida yuklama miqdori katta bo’lmaydi, shuning uchun mustahkamlagich qalinligi hisoblanmaydi va monolit beton mustahkamlagichlar uchun beton markasi 150 bo’lgan, mustahkamlagich qalinligi 20sm ga teng qilib qabul qilinadi. Noturg’un tog’ jinslarida mustahkamlagich qalinligi quyidagi formulalar bilan hisoblanadi: Stvol og’zi qismi va stvolning boshqa kon lahimlar bilan tutashmagan, uzun qismlari uchun: Stvolning boshqa kon lahimlar bilan tutashgan qismlar uchun: bu yerda: R sv − stvolning ichki radiusi, sm; m − mustahkamlagich ishlash sharoiti koeffitsiyenti, monolit beton mustahkamlagichlari uchun 1,5 ga teng va tyubing mustahkamlagichlari uchun esa 1 teng; m b − betonning ishlash sharoiti koeffitsiyenti, stvol mustahkamlagichining asosiy qismi uchun 0,88 ga va stvolning boshqa lahimlar bilan tutashgan joylari mustahkamlagichlari uchun esa 0,77 teng; Quyidagi formula yordamida aniqlanadi:

bu yerda : k − kuchlanishning yig ’ ilish koeffitsiyenti , gumbazsimon o ’ tish joylari uchun 2 ga , lahimning chetki nuqtalarida esa 3 ga teng ; R i − mustahkamlagich materialining siqilishiga qarshiligini hisoblash uchun 19jadval bo’yicha qabul qilinadi. Mustahkamlagich materialining siqilishiga qarshiligini hisoblash jadvali jadval Kuchlanish holati Belgilanishi Tuzilishi Beton markasi 100 150 200 300 400 500 O’q bo’ylab siqilish beton temirbeton 40 44 60 65 70 80 115 130 - 170 - 200 Egilishda siqilish beton temirbeton 50 55 70 80 90 100 140 160 - 210 - 250 Cho’zilish beton temirbeton 4,0 4,5 5,2 5,8 6,4 7,2 9,5 10,5 - 12,5 - 14 Temir beton tyubinglar uchun miqdori jadvalda temir betonga mos kelgan markasi bo’yicha qabul qilinadi. Stvollar chuqurligi H, tog’ jinsi qatlamlarining yotish qiyalik burchagi α , beton markasi 150, stvolning yorug’likdagi diametri D sv ≤9 va undan kam bo’lganda monolit beton mustahkamlagichining eng kam qalinligi quyidagicha qabul qilinadi: Gardishsiz mustahkamlagichlarda betonning markasi quyidagi uslub bilan aniqlanadi.

1. Siqilishdagi mustahkamlagichlardagi kuchlanish bu yerda : k v − mustahkamlagich og ’ irligini oshish koeffitsiyenti , 1,2 ÷ 1,3 holda qabul qilinadi ; y r − mustahkamlagichning hajmiy og’irligi t/m 3 ; D vch − stvolning tashqi diametri, m; − chuqurlik va balandliklar yuzasi maydonining tik yuzaga qiyalik burchagi, a =20 0 . 2. Mustahkamlagichdagi kesishish kuchlanishi bu yerda : k r − stvol devorlari rel ’ yefi koeffitsiyenti , k r = 0,6 ÷ 0,7 ; D sv − stvolning ichki diametri, m; 3. Mustahkamlagichdagi egilish kuchlanishi bu yerda: Q − mustahkamlagich qismining ℎ balandlikdagi hisoblangan og’irligi, t; b− chuqurcha chuqurligi, o’rtacha 20-25sm ga teng, S 0 − ℎ balandlikdagi stvol devorlarining ko’ndalang kesim yuzasi, sm 2 . 4. Mustahkamlagichdagi bosh yo’nalishlar bo’yicha kuchlanishlari 5. Mustahkamlagichdagi hisoblangan kuchlanishlar

bu yerda: m − mustahkamlikning zahiraviy koeffitsiyenti 2,5-5,0 ga teng; n − materialning mustahkamligini kamayish koeffitsiyenti. Betonlar uchun oddiy portland sement ishlatilganda qotish vaqtiga bog’liq holda quyidagicha qabul qilinadi: qotishi 6soat mobaynida bo’lsa n =25÷30 qotishi 12 soat bo’lsa n =15÷16 qotishi 24 soat bo’lsa n =10 2 kunda n=4 4 kunda n=2 7 kunda n=1,3 Hisoblangan kuchlanishning eng katta miqdori bo’yicha beton markasi tanlanadi. Tyubing mustahkamlagichlar o’rnatilgan bo’lsa, unda zichlovchi qorishmalar markasi aniqlanadi.

Adabiyotlar: 1. Mirziyoev SH.M. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob halqimiz bilan birga kuramiz. – T.: “O’zbekiston” NMIU, 2017. – 488 b. 2. Городниченко В.Ч., Дмитриев А.П. Основы горного дела. М., изд. "Горная книга", 2008 3. Чупрунов Г.Д. Технология и комплексная механизация проведения горных выработок. М., "Недра", 1970 4. Русча-ўзбекча политехника атамалари луғати. Т."Фан", 1995 5. Азизов А.А. Русско-узбекский краткий словарь. Т."Ўқитувчи", 1989 6. Чупрунов Г.Д. Проведение и крепление горных выработок. М., "Госгортехиздат", 1960 7. Шехурдин В.К., Холабаев Е.Н., Несмотряев В.Ч. Проведение подземных горных выработок. М., "Недра",1991 8. Мангуш С.К., Крюков Г.М., Фисун А.П. Взрывные работы при подземной разработке полезных ископаемых. М., изд. Академии горных наук, 2000 9. Галкин В.И., Шешко Е.Е. Транспортные машины. М., изд. "Горная книга", 2010 10. Гейер В.Г.,Тимошенко Г.М. Шахтные вентиляторы и водоотливные утсановки. Москва «Недра» 1981

Похожие

Gоrizоntаl kоn lаhimlаrining ko’ndаlаng kesim yuzаsi vа shаkli

Vertikаl kоn lаhimlаrida doimiy mustahkamlagichlarni barpo etish va yordamchi jihozlar

Gorizontal kon lahimlari mustahkamlagichlari

Qiya kon lahimlarining mustahkamlagichlari

Kоn lаhimlаrini o’tish usullаri