Tоg’ jinsini yuklаsh usuli vа yuklоvchi uskunаlаrni tаnlаsh - Геология - Рефераты

Tоg’ jinsini yuklаsh usuli vа yuklоvchi uskunаlаrni tаnlаsh

Загружено в:

27.09.2023

Скачано:

0

Размер:

688 KB

T о g’ jinsini yukl а sh usuli v а yukl о vchi uskun а l а rni tаnlаsh Reja : 1. Umumiy ma’lumotlar 2. Cho ’ michli to ’ g ’ ridan to ’ g ’ ri yuklovchi mashina turlari bilan tog ’ jinslarini yuklash 3. Cho’michli sidiruvchi yuklovchi mashinalar bilan tog’ jinslarini yuklash 4. Uzluksiz ishlaydigan mashinalar bilan tog’ jinslarini yuklash 5. Yuklovchi mashinalarning ish unumdorligini hisoblash va turini tanlash

Umumiy ma’lumotlar Kavjoy portlatilgandan keyin qo’porilgan tog’ jinslarini yuklash jarayoni shpurlarni burg’ilash bilan bir qatorda lahim o’tish davri davomiyligining 40-55% qismini tashkil qiladi. Shuning uchun bu jarayon mashaqqatli hisoblanadi. Gorizontal kon lahimlarini bir xil mustahkam tog’ jinslarida o’tishda qo’llanadigan yuklash mashinalari o’zining ishlash usullari bo’yicha cho’michli, to’g’ridan to’g’ri yuklovchi, cho’michli zinapoyasimon yuklovchi, yuklash “qo’llari” bilan uzluksiz harakatlanuvchi turlariga bo’linadi. Yuklovchi mashinalarning texnik tavsifi 20-jadvalda keltirilgan. Cho’michli to’g’ridan to’g’ri yuklovchi mashina turlari bilan tog’ jinslarini yuklash Yuklash mashinalari bu turiga siqilgan havoda ishlaydigan PML-5MO, PML9, PPN-3 (Rossiya) rusumli pnevmotik mashinalar va EPM-2 (Rossiya) rusumli elektr mashinalari kiradi. Bu mashinalar turining asosiy qisimlari relsda yuradigan yurish telejkasi 1, aylanma platforma 2, tebratma –kulisi 3, cho’mich 4, boshqarish pulti 5 lardan iborat. Bundan tashqari talejkada 1 o’rnatilgan bosim dvigateli, platformada 2 joylashtirilgan baraban va reduktorli ko’tarish dvigatellari ham mavjud. (rasm) Cho’michi tushirilgan va bosim dvigateli ishlayotganda mashina portlatilgan tog’ jinsiga bostirib boradi va cho’michni tog’ jinsiga kirgizadi. Cho’mich tog’ jinslari bilan yaxshi to’lishi uchun ko’tarish dvigatelini qo’shish va o’chirish yo’li bilan turtishsimon harakatlar hosil qilinadi. Cho’michni to’ldirgandan keyin ko’tarish dvigatelini ishlatadi. Bu holatda plastinkali zanjir barabanga o’raladi, tebratma-kulisni 3 platforma 2 bo’ylab uloqtiradi. Bunga qattiq bog’langan cho’mich 4 yoy bo’ylab eng yuqori holatiga ko’tariladi va tog’ jinsi vagonetkaga ag’dariladi. Agarda vagonetka qiya nov bilan jihozlangan va qayta yuklovchi bo’lsa, unda tog’ jinsi konveyerga tushadi. Konveyer mashinaning yurish

yo’nalishiga parallel o’rnatilishi mumkin. Bu turdagi mashinalar tog’ jinsi bo’laklari 100 mm gacha bo’lganda va konveyerga yuklaganda samarali unumdorlik bilan ishlaydilar. Ularni odatda bir temir yo’lli, yorug’likdagi ko’ndalang kesim maydoni 4,5m 2 dan kam bo’lmagan va balandligi 2,2÷2,9 bo’lgan lahimlarni o’tishda qo’llaydilar. Chet el mamlakatlarida cho’michli to’g’ridan to’g’ri yuklovchi mashinalar lahim o’tishda juda keng qo’llaniladi. rasm. PPN-3 rusumli yuklovchi mashina. Tog’ jinsini yuklovchi mashinalar jadval Ko’rsatkichlari Cho’michli to’g’ridan to’g’ri yuklovchi Cho’michli, zinapoyasimon yuklovchi Uzliksiz harakatlanuvchi PML- 3MO PML -9 EP M-2 PP N-3 2PP N-3 PPM4 M 1PP N-3 1PN B-2 PNB- 3m 2PN B-2

Yumshatilgan tog’ jinsi bo’yicha nazariy unumdorligi m 3 /soat 20 40 30 75 60 35-40 90 120 180 120 Cho’mich hajmi m 3 0,15 0,4 0,2 0,5 0,25 0,25 0,33 0,03 0,035 0,03 Cho’michlash davri o’rtacha davomiyligi 30 35 28 25 23 24 24 1,20 1,20 1,20 yuklash kengligi (m) 2,4 3,3 2,2 3,2 2,8 4 4 1,6 2,0 1,8 Ishchi holatdagi o’lchamlari (mm) Uzunligi 2270 3400 236 0 315 0 5845 7435 8575 7100 8120 8000 Kengligi 1320 1650 160 0 178 5 1670 1700 1695 1600 1950 1800 Balandligi 2260 2860 200 0 280 0 2800 1885 2120 1900 1800 2425 Mashina yurishi G’ildirakli Zanjirli (Gusinitsali) Dvigatelning umumiy quvvati kVt (l.s) 2x12l. s 2x18 l.s 24 2x1 2l.s 30 18 14 46 108 65 Tog’ jinsi bo’lagining katta o’lchami (mm) 400 400 400 600 400 400 400 600 600 500 Og’irligi (t) 3,5 7,5 4,42 6,5 8 8,5 9,5 9,0 20,0 10,5

Cho’michli sidiruvchi yuklovchi mashinalar bilan tog’ jinslarini yuklash Yuklovchi mashinalarning bu turiga 2PPN-5, PPM-4m va 1PPN-5 rusumli elektr yuklovchi mashinalar kiradi. Bu mashinalarning cho’michdan tashqari qayta yuklashga mo’ljallangan konveyerlari bor. 1PPN-5 rusumli yuklovchi mashina cho’mich 1, temir yo’l g’ildirakli platforma 2, tog’ jinsini olib ketuvchi konveyer 3, dum konveyeri 4, gidrotizimi va boshqarish pulti 5, sug’orish tizimi va to’rtta mustaqil elektr yuritmalardan tashkil topgan. Elektr yuritmalar quyidagicha taqsimlangan: cho’michning burilish mexanizmi va haraktalanish uchun. Cho’mich 1 va tog’ jinsini olib ketuvchi konveyer 3 mashina tanasi (korpusi) 2 bilan sharnir yordamida ulangan. Shuning uchun ular mashina uzun o’qi bo’ylab har tomonga 50º gacha burilishi mumkin va tog’ jinsini yuklash kengligi 4 m gacha bo’ladi. Mashinani boshqarish pulti 5 mashina tanasi o’ng va chap tomonlarida mavjud. Bu holat bir vaqtning o’zida lahim kavlash joyida ikkita mashina ishlaganda katta ahamiyatga ega. Cho’michi tushirilgan holatda mashina tog’ jinsiga botirib boradi va cho’michning tog’ jinsi ichiga kirgizadi, tog’ jinsi bilan cho’michi yaxshilab to’lishi uchun mashinani silkishsimon qo’shilishlarni amalga oshiriladi. Tog’ jinsi bilan cho’mich to’ldirilgandan keyin cho’mich burilish mexanizmi qo’shiladi. Cho’michning orqa devori bo’lmagani uchun undan tog’ jinslari olib ketuvchi konveyerga 3 dumalab tushadi. Dumalab tushgan tog’ jinslari dum konveyeriga 4 uzatiladi va undan keyin vagonetkaga yuklanishi mumkin. (rasm) Cho’michni burib boshlang’ich holatga keltiriladi va tog’ jinsi olib ketishning navbatdagi davri boshlanadi. Tog’ jinsini yuklash jarayonini lahim markazidan boshlaydilar. Tog’ jinsidan tozalangan lahim qismida vaqtincha temir yo’llarni o’rnatish uchun joy tayyorlanadi. Keyin lahim yonboshidagi tog’ jinslaridan tozalanadi. Bu turdagi yuklovchi mashinalar yuklanadigan tog’ jinslarining har qanday mustahkamligida ham yuqori unumdorlik bilan ishlaydilar. Bu mashinalarni odatda ikki temir yo’lli lahimlarni o’tishda qo’llaydilar. Lahim ko’ndalang kesimi yorug’likdagi miqdori 6,5 m 2 dan kam bo’lmasligi kerak. Bu

mashinalar ichida eng ixchami 2PPN-5 rusumlisidir. Kavjoyga portlatishdan oldin va portlatishdan keyin suv sepish tavsiya qilinadi. rasm.1PPN-5 yuklovchi mashina Uzluksiz ishlaydigan mashinalar bilan tog’ jinslarini yuklash Bu mashina turlariga 1PPB-2, PPB-3m, 2PPB-2 rusumli elektr tog’ jinsini yuklovchilar kiradi. Bunday mashinalarning ishchi organlari “oldiga tortuvchi juft qo’llari” va qayta yuklovchi konveyerdan iborat. 2 PNB-2 (rasm) quyidagi qismlardan tashkil topgan: o’rmalovchi yurish telejka 1, ta’minlagich 2, ichiga joylashtirilgan skrebli konveyer 3, elektr-gidravlik jihozlar va sug’orish tizimi. Yurish telejka, ta’minlagich va konveyerlar mustaqil yuritmalarga ega. Portlatilgan tog’ jinsiga hamma dvigatellari ishlayotgan yuklovchi mashina botirib boradi, ta’minlagichning qiya to’sini 2 portlatilgan tog’ jinsiga kiradi “oldiga tortuvchi juft qo’llar” tog’ jinsi alohida bo’laklarini oldiga tortib va ularni egiluvchan skrebli konveyerga 3 uzatadi. Skrebli konveyer orqali tog’ jinslari vagonetkaga yoki kavjoy konveyeriga yuklaydi. Bu turdagi mashinalarga odatda BU-1, BGA-1 turdagi burg’ilash mashinalari 5 va ularning manipulyatorlari 6, boshqarish pultlari 7 o’rnatiladi.

Uzluksiz harakat qiluvchi yuklovchi mashinalar unumdorligi ancha yuqori bo’lgani uchun ikki temir yo’lli (S ich >8m 2 ) va mustahkamlik koeffitsiyenti f =16 bo’lgan tog’ jinslarida gorizontal lahimni o’tishda qo’llaniladi. Bu mashinalarni boshqarishning yyengilligi, portlatilgan keyin qo’porilgan tog’ jinslarini kavjoydan to’liq tozalashni ta’minlaydi. Uzoq chet ellarda, misol uchun Amyerika Qo’shma Shtatlarda (“Djoy”, “Djerri”, “Gudmen”), Germaniyada (Zalsgitter) qo’llaniladi. “Zalsgitter” yuklovchi mashinasi yuklanadigan materialni (tog’ jinsi yoki ko’mir) aylanma disk bilan tortib oladi va eksentrik joylashgan baraban orqali tushiruvchi konveyerga uzatadi. Mashina o’rmalovchi yurishga o’rnatilgan. Mashina og’irligi 7,0 t., balandligi 1,6 m, unumdorligi 200-300 t/soat. rasm. 2PNB-2 rusumli, burg’ilash jihozlari o’rnatilgan yuklovchi mashina. Yuklovchi mashinalarning ish unumdorligini hisoblash va turini tanlash Hozirgi zamon yuklovchi mashinalari chaqqon, ixcham, tuzilishi va boshqarilishi sodda, yuqori unumdor bo’lishi kerak. Bir yo’lli gorizontal lahimlarni o’tishda ishchi holatdagi o’lchamlari o’tilayotgan lahim o’lchamlaridan kichik bo’lgan harqanday yuklovchi mashinalar qo’llanilishi mumkin. 1PPB-2, PPN-3, 2PPN-5, PML-9 rusumli yuklovchi mashinalar eng ko’p qo’llanadigan mashinalar turkumiga kiradi. Burg’ilash-yuklash ishlarini kompleks mexanizatsiyalash uchun

ushbu mashina aylanma platformalariga pnevmotik burg’ilash mashinalari yoki uzun yurishli elektr parmalari uchun MBM turdagi ikki dona manipulyator o’rnatiladi. Ikki temir yo’lli gorizontal lahimlarni o’tishda yuklash kengligi 4 m dan kam bo’lmagan, unumdorligi yuqorida qayd etilgan yuklovchi mashinalardan yuqori bo’lgan mashinalarni qo’llash maqsadga muvofiq bo’ladi. Agarda 1PPN-5 yoki 2 PNB-2 rusumli og’ir mashinalar bo’lmaganda bir vaqtda ikkita cho’michli PPN-3 yoki 2PPN-5 rusumli mashinalarni qo’llaydilar. Yuklovchi mashina unumdorligi mashina turiga, tog’ jinsining xarakteriga, tog’ jinsi bo’laklarining kattaligiga, yuklangan vagonetkani yuksiz vagonetkaga almashtirishning tashkillashtirilishiga, mashinistning mahoratiga bog’liqdir. Yuklovchi mashinalarning unumdorligini aniqlashda unga ta’sir o’tkazuvchi omillarning hammasini hisobga olish nazariy jihatdan ham imkoniyat mavjud emas. Shuning uchun hisoblash yo’li bilan aniqlangan yuklovchi mashinalar unumdorligi mo’ljal qilish uchun xizmat qiladi. Amaliyot jarayonida o’zgartirishlar kiritilishi mumkin. Yuklovchi mashina to’xtovsiz ishlaganda, uning ish unumdorligini quyidagi formula yordamida aniqlash mumkin: bu yerda : t - bir cho ’ michlash davrining davomiyligi , sek ; ф k - portlatilgan tog ’ jinsi bilan cho ’ michning to ’ lish koeffitsiyenti , ф k =0,5÷0,75; V k − yuklovchi mashina cho ’ michining hajmi , m 3 ; ф − tog ’ jinsi yumshanuvchanlik koeffitsiyenti . Cho’michlash davri davomiyligi va cho’michning to’lish koeffitsiyenti kavjoyda yuklovchi mashinalar ishlashini kuzatuv va har bir bajariladigan ishga ketgan aniq vaqtini aniqlash bilan amalga oshiriladi. Lahim yonboshlarini tog’ jinsidan tozalashda t miqdori o’zining eng yuqori ko’rsatkichiga, esa eng kam miqdoriga erishadi. Shuning uchun yuqoridagi formulaga ularning o’rtacha ko’rsatkichini qo’yib hisoblash kerak bo’ladi. Yuklovchi mashina uzluksiz ishlaganda tog’ jinsini yuklash davomiyligi quyidagicha bo’ladi:

bu yerda: V- yuklanadigan tog’ jinsining massivdagi hajmi, m 3 n-shpurlardan foydalanish koeffitsiyenti; l-shpur uzunligi, m; − lahimning o’tishdagi ko’ndalang kesim yuzasi, m 2 , P yuklovchi mashinaning yuklash unumdorligi, m 3 /soat. Agarda tog’ jinslari bir poyezd (sostav) vagonetkalariga yuklansa, unda yuklash vaqti mashinaning yuklangan vagonetkalarini yuksiz vagonetkaga almashtirish umumiy vaqtiga ko’payadi, ya’ni ∆t miqdoriga bu yerda : t 1 − yuklangan bir vagonetkani yuksiz vagonetkaga almashtirish uchun sarflangan vaqt , o ’ rtacha miqdori 1,5÷3,0 min ; n - vagonetkalarning poyezd ( sostav ) tarkibidagi soni ; Agarda lahim kavjoyidagi portlatilgan tog’ jinsi hajmini bir nechta poyezdlar tarkibi bilan tashish kerak bo’lsa, unda tog’ jinsini yuklash vaqti yana poyezdlarni almashtirish vaqtiga ham ko’payadi, ya’ni: Bu yerda, t 2 - yuklangan poyezd tarkibini yuksiz poyezd tarkibi bilan almashtirishga sarflangan vaqt, soat, t 2 =10÷15 min. Yuklovchi mashinalarning o’rtacha massivdagi unumdorligi quyidagicha ifodalanadi:

Shuni ta ’ kidlash kerakki , yuklash vaqti ishning tashkillashtirilganiga va mexanizatsiyalashganiga ham ko ’ p jihatdan bog ’ liqdir .

Adabiyotlar: 1. Mirziyoev SH.M. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob halqimiz bilan birga kuramiz. – T.: “O’zbekiston” NMIU, 2017. – 488 b. 2. Городниченко В.Ч., Дмитриев А.П. Основы горного дела. М., изд. "Горная книга", 2008 3. Чупрунов Г.Д. Технология и комплексная механизация проведения горных выработок. М., "Недра", 1970 4. Русча-ўзбекча политехника атамалари луғати. Т."Фан", 1995 5. Азизов А.А. Русско-узбекский краткий словарь. Т."Ўқитувчи", 1989 6. Чупрунов Г.Д. Проведение и крепление горных выработок. М., "Госгортехиздат", 1960 7. Шехурдин В.К., Холабаев Е.Н., Несмотряев В.Ч. Проведение подземных горных выработок. М., "Недра",1991 8. Мангуш С.К., Крюков Г.М., Фисун А.П. Взрывные работы при подземной разработке полезных ископаемых. М., изд. Академии горных наук, 2000 9. Галкин В.И., Шешко Е.Е. Транспортные машины. М., изд. "Горная книга", 2010 10. Гейер В.Г.,Тимошенко Г.М. Шахтные вентиляторы и водоотливные утсановки. Москва «Недра» 1981

Похожие

Yer оsti inshооtlаri qurilishidа tоg’ jinsi mаssivigа tа’sir etish usuli

Tog' jinsini yеmiruvchi аsbоblаr

Mustаhkаm vа muzlаgаn tоg’ jinslаridаn qiya kоn lаhimlаrini o’tish

Rоtоrli burg'ilаshdа uskunаlаrgа qo'yilаdigаn tаlаblаr

Mustаhkаm, muzlаgаn vа yumshоq tоg’ jinslаridаn gоrizоntаl kоn lаhimlаrini o’tish