Afrika tuproqlari va ulardan qishloq xo'jaligida foydalanish

Загружено в:

16.09.2022

Скачано:

0

Размер:

32 KB

Скачать

Afrika tuproklari va ulardan qishloq xo'jaligida foydalanish R e j a: 1. Afrika tuproklarnnig tarkalishi, tuprok paydo kiluvchi tabiiy sharoitlari, kelib chikishi. 2. Klassifikasiyasi va profilining tuzilishi, tarkibi va xossalari. Kishlok xujaligida foydalanish. 3. Chala chullar zonasi tuproklari. Tarkalishi. Tabiat sharoitlari, kelib chikishi va profilining tuzilishi. 4. Chala chullar kungir tusli tuproklarining klassifikasiyasi, tarkibi va xossalari. Kishlok xujaligida foydalanish.

Tayanch tushunchalar. Shurlangan tuproklar. Ularning tarkalishi, kelib chikishi. Shurlangan tuproklarni urganish- Shurlanish darajasi. Impulverizasiya, shurxoklar, klassifikasiyasi va meloirasiyasi. Shurtoblar va pgurtobli tuproklar. Ularning tarkalishi va kelib chikishi. Klassifikasiyasi va xossalari. Meliorasiyasi 1. Afrika qitasidagi tuproklar asosiy tuprok zonalaridan biri xisoblanadi. Iklimi. Kashtan tuproklar kuruk va nisbatan issik.iklimi sifatida rivojlanib, yozi kuruk va Uzok davom etadi.kishi sovuk kor koplami unga kalik bulmaydi. Urtacha xarorat iyul oyida 20-25, yanvarda -5-25 S ni tashkil etadi. Yillik urtacha xarorat 2- 10 S. Foydali xarorat yipshdisi 10 S 2200-3500, Yoginlarning Yillik mikdori 200- 400 mm. Yorinlar asosan yoz oylarida yogali, kupincha jala buladi. Burlanish Yogingarchilikka nisbatan kup. Namlanish koeffisienti 0,25-0,45. Tez-tez kurgokchilik bulib turadi. Relefi va tuprok paydo kiluvchi ona jinslar . Relefi asosan tekislik va past tekisliklardan iborat. Ammo Turgay va kozoriston balandliklari, kir-adirlari xam uchraydi. Ona jinslardan asosan kunrirsimon lyoss va lyosscha uxshash kumok tarkibli yotkiziklar xamda dellyuviy va allyuviylardan iborat. Usimliklari. Zonada asosan siyrak,past buyli utsimon usimliklar, novil tipchok, ingichka oyok, shuvok xamda efemerlar kup uchraydi. Kelib chikishi. Kashtan tuproklar dashtlarning kuruk iklimi sharoitida usadigan ut usimliklari ta'sirida xosil buladi. Kashtan tuproklarning kelib chikishshsh V.V.Dokuchaev (1883) va N.M.Sibirsev (1898) kuruk iklimli sharoitda tarkibida shuvok kup bulgan kserofit usimliklar xarakteri bilan boglagan. Kashtan tuproklar zonasini urganishda, NA.Dimo, BA, Keller, L.I.Prosolov, I.NAntipovkarataev, V.P.Bushinskiy, M.M.Pershinalarning xizmatlari katta.

Kashtan tuprok degan nom -bu tuproklar changining pishgan kashtan mevasi, ya'ni tuk jigarrangga uxshashligidan kelib chikkan. 2. Kashtan tuproklarning klassifikasiyasi dastlab V.V.Dokuchaev tomonidan ishlab chikilgan, bunda tarkibidagi gumus mikdoriga karab tuk kashtan (gumus 4 foiz) va och kashtan (2-3 foiz) tuproklarga ajratgan. Xozirgi vaktda kashtan tuproklar 3 tipchaga bulinadi: tuch tusli, kshatan tuprok, gumus 4-5 % va gumusli gorizont (AKB) kalinligi 35-45 sm, kashtan-gumus 3-4 foiz, AKB kalinligi 30-40 sm. och tusli kashtan tuprok - gumus 2-3 5 bulib VKV gorizxonti kalinligi 25-30 sm ni tashkil etadi. Kashtan tuproklarning profili kuyidagi morfologik tuzilishiga ega: A- gumusli gorizont, och-kungar tuk buzgish yoki kashtan tuzli buz, kalinligi 15-30 sm, donador yoki uvoz strukturali och kashtan tuproklarda strukturasiz: V-gorizonti biroz tukrok, ancha zichlashgan, uvokchali prizmatik parchalari ajraladi. С-gorizonti och tusda, karbonatli yangi yaralmalar kup. Gipsli gorizont 100- 110 sm chukurlikda joylashadi, tuproklar er betidanoz yoki er yuzasiga yakin joydan kislotadan kaynaydi. Profil buyicha mexanik tarkibi bir xil. Kashtan tuproklarning yukori katlamlarida gumus 2-5 %, azot 0,15-0,35 %, fosfor 0,08 -),02 i % va yalpi kaliy 1- 2 foiz atrofida buladi. Singdirish sigami 15-35 mg.ekv. Singdirilgan asoslar tarkibida kalsiy va magniy kup bulib.och tusli kashtan tuproklarda 85-97 foiz. Tu^ tuslida esa 70-75, magniy 20-25 % ni tashkil etadi. Muxit reaksiyasi kucheyz ishkoriy rN=7,2-7,5 dan rN 8 gacha buladi. Tyk tusli kashtan tuproklarning suv-fizik xossalari ancha kulay bulib, yukori katlamida zichligi nam 1,20g/sm, kub umumiy kovaklik yukori 55-56%. Gallachilik va chorvachnlik rivojlantirish va kuruz dasht zonasi katta axamiyatga ega. Bu zonada MAD xaydaladigan erlarning 10, pichanzorlarning 12 va yaylovlarning 10 % i joylashgan.

Dexkonchilik uchun ancha nokulay bulgan zonaning janubiy kismidagi och tusli kashtan tuproklar tarkalgan maydonlar asosan, chorvachilikda yaylov sifatida foydalaniladi. Tuk tusli va kashtan guproklarning sugoriladigan va suyurilmaydigan erlarida galla, kungabokar, sabzavot va boshka ekinlar ekilib yukori xosil olinadi. 3. Kungar tusli tuproklar chala chullar zonasining asosiy guprok tipi sanaladi va utlok-dasht kungar tusli tuproklar xamda iurtoblar kompleksi bilan birga kariyib 94 mln.gani tashkil tadi. kungar tusli tuproklar asosan Kaspiy va Orol dengizining pimoliy kirgoklari builab, xamda Kozoriston past-tekisligining kanubiy kismida tarkalgan. I q limi. Iklimi kuruk va kontinental. Yillik urtacha (arorat 6-7 S: iyul oyida 21- 27 S, yanvar oyida -10 - 15 S ni tashkil etadi. Yozi kuruk va issik, Uzok vakt davom etadi. Kishi sovuk va kam korli. Yoganlarning yillik mikdori 100-250 mm. Buglanish Yoganlarga nisbatan 4-5 marta kup. Shuning uchun nam etarli emas. Relefi. -turli-tuman tekisliklar, kir-adirlar va past-toklardan iborat. Tuprok paydo kiluvchi ona jinslari - lyossimon kumok va turli darajada shurlangan allyuvial kul chukindilardan iborat. Usimliklari - Usimliklar juda siyrak bulib assoan efemer va efemerlar, biyurgun, romashnik keng tarkalgan. Daraxtchil va butalardan yulrunlar tarkalgan. Bu zonada tarkalgan tuproklarning kelib chikishi va geografik tarkalishi xakidagi masalalar. V.Dokuchaev, N.M.Sibirsev, na.dimo, N.I.Bazilovich, VA.Kosin va boshka tadkikotchilarning ishlarida uz aksini topgan. Kungir tusli tuproklarning profili kuyidagi morfologik tuzilishga ega: A- gumusli gorizont, kalinligi 15-18 sm och kungar tusli, murt katlami uvalanidagn katkalokdan iborat. Gorizontning pastki kismi och-buz kizrish katlam tuzilishi

$yaxpsh uvokli strukturaga ega. V-10-20 sm kalinlikda, kungar, prizmasimon- uvokli, zich kovushmali bulib, yorikchalar kurinib turadi. V1 - kalinligi 15-20 sm och buzgish, okish tovlanurchan, zich, uvalanuvchi, karbonatlar bilan sementlangan. VK2 - karbonatli gorziont kalinligi 25-30 sm tus kungir, juda zich, xar xil dorlar va konsrensiyalar uchraydi. С-ona jins. 70-120 sm chukurlikdan zichligi yukoladi: tomirchalar va sarik tusli konkrensiyalar shaklidagi gips ajralib turadi. 4. Bu tuproklar gumus mikdori va tuprok profilida suvda oson eriydigan tuzlarning yuvilganlik darajasiga karab kuyidagi tipchalarga: tipning kungir tusli, och tusli kunrir tusli va gipsi bulmagan kungar tusli tuproklarga bulinadi. Shuningdek, oddiy, karbonatli, shurtobsimon, solodlashgan, shurxoksimon, katlamlary yaxshi ajralib turmaydigan va gipsli kabi avlodlarga bulinadi. Mexanik tarkibi. kumok tarkibli tuproklar bilan bir katorda, bu zonada kumlok va kumli kunrir tusli tuproklar xam keng tarkalgan. Gumus mikdori mexanik tarkibiga kura tuprokning yukori katlamlarida 1-2,5 % gacha, kumlok va kumli tuproklarda 0,4-1 % atrofida. Gumusning umumiy zaxsimon 0.5 m katlamda 30-100 t\ga. Gumin kislotasi bilan fulvokislotadagi uglerod nisbati 1 dan kam (0,4-0,7). Gumus ozligi va uning tarkibida fulvokislota yuk bulishi sababli kam strukturali. Umumiy azot mikdori 0,4-0,18 % yoki 5-7 t\ ga, fosfor 0,06-0,2 % kaliy 1,5-2 5. Singdirish sigami 3-25 mg-ekv. Singdirilgan asoslar tarkibida kaltiy (60-80) va magniy (20-35 %) asosiy urin tuzadi. Muxit reaksiyasi kuchsiz ishkoriy rN 7,5-8,5. Tuprokdagi suvda eruvchan tuzlar mikdori 120-130 sm chukurlikda, ba'zan 1,5-2 % ga etadi.$ Chala chullar zonasining iklimi uta kurukligi va tuprok unumdorligining past bulgani uchun bu erda assoan lalmikor dexkonchilik kilishi bilan chegaralangan. Zonaning asosiy kismi chorvachilik uchun yaylovlardan iborat.

Afrika tuproqlari va ulardan qishloq xo'jaligida foydalanish

16.09.2022

0

32 KB

Похожие