Quyi Amudaryo mintaqasining investitsiya jozibadorligi - География - Рефераты

Quyi Amudaryo mintaqasining investitsiya jozibadorligi

Загружено в:

15.09.2022

Скачано:

0

Размер:

73.3603515625 KB

Quyi Amudaryo mintaqasining investitsiya jozibadorligi Bugungi kunda mamlakatimizda chet el investorlar uchun mavjud bo`lgan keng miqyosdagi kafolat va imtiyozlar, shuningdek, siyosiy va iqtisodiy barqarorlik respublikamizda qulay investitsiya muhiti yaratilganligidan dalolat beradi. Qolaversa, qo`shma korxonalar faoliyatini rahbatlantirish maqsadida qator imtiyozlar, jumladan, xususiylashtirish, ishlab chiqarishni texnik qayta jihozlash, iste`mol tovarlarni ishlab chiqishda ko`plab imtiyozlar joriy qilingan. Shu bilan birga O`zbekiston Respublikasining «Chet el investorlar huquqlarining kafolatlari va ularni himoya qilish choralari to`g`risida»gi, «Chet el investorlari to`g`risida»gi qonunlari, Vazirlar Mahkamasining «Davlat mulkini xususiylashtirishda xorijiy sarmoyalarni jalb qilishni rahbatlantirish chora – tadbirlari to`g`risida»gi qarori, Prezidentimizning «Qo`shma korxonalar faoliyatini rahbatlantirish va ularga imtiyozlarni taqdim etishga oid qo`shimcha chora – tadbirlari to`g`risida»gi, «Qo`shma korxonalar tomonidan ishlab chiqiladigan mahsulotlar eksportini rahbatlan-tirishga oid qo`shimcha chora – tadbirlari to`g`risida»gi, «To`g`ridan to`g`ri investitsiyalarni rahbatlantirishga oid qo`shimcha chora – tadbirlari to`g`risida»gi farmoyishlari va boshqa qonuniy aktlar qulay investitsiya makoni yaratilishiga qaratilgan. Bunday holatda mamlakatimiz mintaqalaridagi investitsiya jozibadorligini to`g`ri baholay olish hamda ularda mavjud bo`lgan investitsiyalash imkoniyati va tabiiy – iqtisodiy salohiyati to`g`risida xorijiy investorlarga axborot berish muhim vazifalarimizdan biri hisoblanadi. Shu o`rinda ta`kidlash joizki, investitsion jozibadorlik mintaqalar bo`yicha universal bo`la olmaydi. U mintaqaning investitsiyalash imkoniyati, ya`ni tabiiy va ishlab chiqarish salohiyatiga, moliyaviy imkoniyati va boshqa omillarga bog`liq bo`ladi. Binobarin har bir mintaqaning o`ziga xos ijtimoiy – iqtisodiy, tabiiy shart – sharoitlaridan kelib chiqqan holda investitsiya salohiyati shakllangandir. Shu boisdan mintaqalarda investitsiya

salohiyati turlicha, ulardan foydalanish imkoniyatlari ham turlichadir. Bu jihatdan Quyi Amudaryo mintaqasi ham o`ziga xos investitsiya jozibadorlik ega. Jadval O`zbekiston mintaqalarida investitsiyalarning ulushi ( 01.01.06 й., фоизда) Минтақалар Инвестиция л ар нинг улуши Ч ет эл инвестиция ларнинг улуши Фаолият кўрсатаётган қўшма корхоналарнинг минтақалар бўйича тақсимланиши Республика қўшма корхоналари экспортида минтақалар ҳиссаси Тошкент 33,2 49,00 71,8 22,5 Мирзачўл 4 1.3 2,6 0,8 Фарғона 15,1 17,8 10,2 50,9 Зарафшон 17,4 14,7 9,1 23,5 Қуйи Амударё 9,4 4,7 2,8 1,1 Жанубий 20,9 12,5 3,5 1,2 Жами 100 100 100 100 Jadval O`zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo`mitasi ma`lumotlari asosida tuzilgan. Iqtisodiyotiga jalb etilgan investitsiyalarning mintaqalar doirasidagi tahlili shuni ko`rsatadiki, Quyi Amudaryo mintaqasi bu borada past ko`rsatkichga ega. Respublikamizda jami investitsiyalarning 9,4 foiz, chet el investitsiyalarning 4,7 foizi, faoliyat ko`rsatayotgan qo`shma korxonalarning bor-yo`g`i 2,8 foizi shu mintaqa hissasiga to`g`ri keladi. Ma`lumki, mintaqaning investitsiya-larga bo`lgan jozibadorligini birinchi navbatda investitsiya salohiyati belgilab beradi. Investitsiya salohiyati mohiyatan o`zida mintaqaning ichki imkoniyatlarini, jumladan, tabiiy, ishchi kuchi, ishlab chiqarish, moliyaviy, infratuzulmaviy, iqtisodiy geografik o`rni kabilar tasnifini ifodalaydi, ikkinchi tomondan, mintaqaning iqtisodiy ko`rsatkichlari, ishlab chiqarish omillari bilan ta`minlanganligini tasniflaydi. Quyi Amudaryo mintaqasi investitsiya jozibadorligini baholashda Qoraqalpog`iston Respublikasi va Xorazm viloyati iqtisodiy geografik o`rni hamda gidrografik salohiyatiga ko`ra deyarli bir xil baholansalarda, tabiiy, ijtimoiy – iqtisodiy salohiyati bo`yicha ular o`zaro farqlanadi. Masalan, Qoraqalpog`iston

Respublikasi turli xil qazilma boyliklarga ega bo`lsa, Xorazm viloyati bundan mustasno. Oxirgi yillarda Qorakalpog`iston Respublikasida birqancha qazilma boyliklar - tabiiy gaz va neft konlarining katta qismi topilishi bu yerga investitsiyalarning oqib kelishiga sabab bo`mokda. Qoraqalpog`iston Respublikasi tabiiy sharoiti, mineral xom ashyo hamda agroiqlimiy resurslari asosan tog` – kon kimyosi, qurilish va yoqilg`i sanoati, chorvachilik va polizchilik uchun qulayroq. Xorazm viloyati esa halqaro turizm, yengil va oziq-ovqat sanoati, paxta va sholi yetishtirish uchun qulay imkoniyatlarga ega. Ammo yuqoridagi imkoniyatlarning mavjudligiga qaramasdan Quyi Amudaryo mintaqasiga chet el investitsiyalarni kirib kelishiga ekologik vaziyatning yomonligi, suv zaxiralarning yetishmasligi, infrastruktura obyektlarini rivojlanmaganligi, qo`shni mintaqalar va mamlakatlar bilan aloqa o`rnatishda transport tizimining zaifligi, boshqa mintaqalarga nisbatan moliyaviy bozor va institutlarning past darajada rivojlanganligi kabi salbiy omillar to`sqinlik qilmoqda. Bu holat investitsiya “riskining” o`sishiga olib kelmoqda. Shu sababdan xorijiy investorlar yuqori risk xarajatini qoplash maqsadida yukori daromadli sohalarga, Qoraqalpog`iston Respublikasidagi qazilma boyliklarni izlab topish va ularni qazib olish maqsadida kirib kelmoqdalar. Xorazm viloyati esa yengil sanoat va halqaro turizm sohasini rivojlantirish uchun xorijiy investitsiyalarni jalb etish imkoniyatiga ega. Xulosa o`rnida shuni ta`kidlash joizki, Quyi Amudaryo mintaqasining investitsiya jozibadorligini oshirish ko`p jihatdan agroiqlimiy resurslarga, suv zaxiralari, Orol bo`yi ekologik muammolarini hal qilishga hamda qo`shni mintaqalar va mamlakatlar bilan iqtisodiy integratsiya qilishga bog`lik bo`lib qolmokda.

Adabiyotlar 1. Rasulov N.N. Stimulirovaniye privlecheniya inostrannix investitsiy v ekonomiku Uzbekistana. – T.: Fan, 2003. 2. Samarxodjayev B. Investitsii v Respublike Uzbekistan (Mejdunarodno- chastnopravovoy aspekt). –T.:Akademiya, 2003. 3. Chjen V.A. i dr. Rinok i otkritiya ekonomika. – T.:Sharq, 1996.

Похожие

Quyi Amudaryo mintaqasining tibbiy geografik vaziyati

Quyi Amudaryo mintaqasining iqtisodiy geografik muammolari

Quyi Amudaryo okrugi

Quyi Amudaryo mintaqasida turizmni rivojlantirishning ba'zi bir masalalari

Quyi Zarafshon okrugi