Дул хосил буладиган асосий синоптик жараёнлар - География - Рефераты

Дул хосил буладиган асосий синоптик жараёнлар

Загружено в:

15.09.2022

Скачано:

0

Размер:

194.9140625 KB

www.arxiv.uz Д ўл хосил бўладиган асосий синоптик жараёнлар Ўрта Осиё худудида синоптик жараёнларнинг 17 тури мавжуд бўлиб, улардан қуйидаги 6 та жараёнлар асосан дўл хосил бўлишига олиб келади: - Совуқ ҳавонинг шимоли-ғарбдан келиши; - Совуқ фронтдаги тўлқинли фаолият ; - Кичик градиентли юқори босимли майдон ; - Кичик градиентли паст босимли майдон ; - Юқори циклон; - Ғарбий ҳавонинг келиши. Ўзбекистон худудида кейинги беш йил (2003-2007 йиллар) ичида бу асосий дўлли жараёнларнинг йил ичида бошқа жараёнларга нисбатан фоизларда келтирилган қийматлари 1 - жадвалда келтирилган: 1 - жадвал № Синоптик жараёнлар 2003 2004 2005 2006 2007 1 С ову қ ҳ авонинг ш имоли - ғарб дан келиши 16,2 7 0 0 5,6 2 Сову қ фронтдаги т ў л қ инли ф аоли ят 16,2 18,6 26,4 10 0 3 Кичик гр адиентли юқори босимли м айдон 2,7 2,3 9,4 0 5,6 4 Кичик гр адиентли паст босимли м айдо н 35,2 41,9 35,9 20 11,1 5 Ю қ ори циклон 21,6 4,7 11,3 10 16,7 6 Ғ арбий ҳа вонинг келиши 5,4 9,3 9,4 30 33,3 Келтирилган жадвал маълумотлари асосида дўлли жараёнларнинг тақсимланишини қуйида график кўринишида ифодаладик:

www.arxiv.uzДўл ҳосил қилувчи жараёнларнинг қаралаётган давр ичида тақсимланиши (% ) 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 2003 2004 2005 2006 2007 % сов ук ҳ ав онинг шимоли- ғаррбдан келиши сов уқ фронт даги т ўлқинли фаолият кичик градиент ли юқори босимли майдон кичик градиент ли паст босимли майдон юқори циклон ғарбий ҳав онинг келиши Ўрта Осиёга совуқ ҳавонинг шимоли-ғарбдан кириб келиши билан боғлиқ дўлли жараёнлар ўтган 5 йил мобайнида ўзининг максимал қийматига, 2003 йилда, яъни, 16 % га кўтарилган бўлса, 2005-2006 йилларда эса умуман кузатилмаган. Совуқ фронтдаги тўлқинли фаолият жараёни 2005- йилда энг юқори- 26,4 % қийматига етган бўлсада, кейинги йилларда кескин камайиб, 2007 йилда эса умуман кузатилмаган. Кичик градиентли юқори босимли майдон жараёнининг дўл хосил бўлишидаги улуши кейинги беш йил ичида жуда камни ташкил этиб, 2006 йили эса дўл хосил бўлиш шароитларини юзага келтирмаган. Кичик градиентли паст босимли майдонда қаралаётган даврда дўл хосил бўлиш жараёнлари кўп миқдорда кузатилган. Бунга мисол қилиб 2003-2005- йилларда унинг улуши 30 % дан юқори бўлганини келтиришимиз мумкин. Юқори циклоннинг дўлли шароитларни юзага келтиришдаги таъсирини оптимал деб баҳолаш мумкин. Фақатгина 2004- йилда энг кичик- 4,7 % даги қийматини кўрсатади. Кейинги 5 йил мобайнида ҳавонинг ғарбдан келиши бир мунча кўп миқдорда кузатилди. 2006-2007- йилларда унинг улуши 30% дан ошганини эътироф этиш жоиз. Юқорида келтирилган графикдан кўриниб турибдики, қаралаётган даврнинг биринчи ярмида (2003-2005 йиллар) кичик градиентли паст босимли майдон ва совуқ фронтдаги тўлқинли фаолият жараёнларининг ҳиссаси кўп. Шу билан

www.arxiv.uz биргаликда ҳавонинг ғарбдан келиши, юқори циклон ва совуқ ҳавонинг шимоли- ғарбдан келиши каби жараёнлар қаралаётган даврнинг иккинчи ярмида ортиб бораётганликлари кузатилди. Хулоса ўрнида шуни айтиш мумкинки, Ўрта Осиё худудида кузатиладиган 17 та синоптик жараёнларнинг қайси бири биз таҳлил қилаётган синоптик жараёнлардан олдин кўпроқ такрорланишини билиш об-ҳавони, жумладан, дўл хосил бўладиган шароитни прогноз қилиш учун муҳимдир. Юқорида таъкидлаганимиздек халқ хўжалигига, ҳусусан, қишлоқ хўжалигига тақдим этиладиган аниқ прогнозлар шиддатли атмосфера ёғинлари, жумладан, дўлга таъсир этиб қишлоқ хўжалиги экинларини зарар кўринишини олдини олиши мумкин. Бу ишларни амалга оширишда дўл шароитини прогноз қилишда олинган натижаларни инобатга олиш мақсадга мувофиқ бўлади.

Похожие

2007 - 2008 йилда совук келган кишнинг синоптик жараёнлар тахлили

Ланшаф компонентлари ва хосил килувчи омиллар

Гидрологик прогнозлар ва уларни таснифлаш масалалари

Do'l xosil bo'ladigan asosiy sinoptik jarayonlar

Экосистемалар. Биосфера