Avstraliya ittifoqi - География - Рефераты

Avstraliya ittifoqi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

47 KB

Avstraliya ittifoqi Reja: 1. Iqtisodiy-siyosiy geografik o'rni. 2. Tabiiy sharoiti va resurslari. 3. Aholisi. 4. Davlat tuzumi. 5. Xo'jaligi: A) Sanoati. B) Kishloq xo'jaligi. V) Transporti. 6. Tashqi iqtisodiy aloqalari. Hududi- 7682300km 2 Aholisi- 19,4 mln. kishi (2003) Poytaxti- Kanberra

1. Iqtisodiy-siyosiy geografik o'rni. Avstraliya Ittifoqi dunyoda butun bir materikni- Avstraliyani egallagan yagona mamlakatdir. Bundan tashqari, uning tarkibiga Tasmaniya oroli va bir qancha kichik orollar kiradi. Avstraliyaning boshqa qit'alardan ajralib qolganligi, muhim dengiz yo'llaridan va rivojlangan davlatlardan uzoqda joylashganligi mamlakatning iqtisodiy rivojlanishiga uzoq vaqt to'sqinlik qilib keldi. Hozirgi zamon dengiz transporti va ayniqsa aviasiyasi uning boshqa qit'alar bilan bo'lgan aloqasini kuchaytirmoqda. 2. Tabiiy sharoiti va resurslari . Avstraliya tabiiy sharoiti qiyofasining o'ziga xosligi uning hududi asosan tropik mintaqada joylashganligidir. Avstraliya dunyodagi eng tekislik qit'asi hisoblanadi, uning hududining 5 foizini tog'lar egallagan. Mamlakat tabiiy sharoiti asosan quruq iqlimli bo'lib, hududining 5 2 qismini cho'llar egallaydi. Materikda yer usti suvlari kam bo'lib, dunyodagi hech bir materik bunday oqimsiz oblastga ega emas. (Avstraliya yer yuzasining 60 foizi oqimsiz oblastga kiradi). Mamlakatda yer usti suvlarining taqchilligini birmuncha artezian suvlari hisobiga qondirilmoqda. Gohida bo'lib turadigan qurg'oqchilik, chang-to'zonli, bo'ronlar, o'rmon yong'inlar, falokatli yog'inlari ba'zan mamlakat iqtisodiyotiga jiddiy zarar keltiradi. Mamlakat mineral resurslar zahiralariga boy. Bu yerda dunyo boksit zahiralarining 3 1 qismi joylashgan. Ko'pgina temir ruda, rangli metallar, (polimetall, mis, oltin, uran rudalari), toshko'mir konlari topilgan. So'nggi yillarda neftning (Kvinslend shtatida va dengiz shelyefida) va gazning istiqbolli konlari ishga tushirildi. Avstraliyaning dasht rayonlarida unumdor qizil-qo'ng'ir va jigarrang tuproqlar tarqalgan. Mamlakat hududining 5 foizi o'rmonlar bilan qoplangan. 3. Aholisi.

Immigrasiya mamlakat aholisining etnik tarkibiga hal qiluvchi ta'sir ko'rsatgan. Mamlakatda ko'pchilikni Buyuk Britaniyadan ko'chib kelganlar tashkil etganligi sababli aholi etnik jihatdan bir xil: uning 90 foizdan ortig'ini ingliz- avstraliyaliklar tashkil etadi. Yevropaning boshqa mamlakatlaridan ham (shu jumladan Rossiya, Ukrainadan) ko'chib kelganlar yashaydi. Avstraliya tub joy aholisi hisoblangan aborigenlar jami aholining 1 foizdan kamrog'ini tashkil etadi. Ularning umumiy soni 160 ming kishini tashkil etadi. Aborigenlar qurg'oqchil shtatlar (Kvinslend, G'arbiy Avstraliya)da yashaydi. Mamlakatda aholining o'rtacha zichligi juda past (1 km 2 ga 2,3 kishi to'g'ri keladi). Aholisi hudud bo'ylab notekis taqsimlangan. Aholining 10 9 qismi janubi- sharqda to'plangan. Ichki cho'l rayonlarida aholining o'rtacha zichligi 4-5 km 2 da bir kishidan oshmaydi. Bu rayonlarda aholi punktlari shu qadar siyrakki bolalarni maktabga yig'ib kelishning iloji yo'q: ularni radio orqali o'qitadilar. Mamlakat aholisining 60 foizi faqat 2ta rivojlangan Yangi Janubiy Uels va Viktoriya shtatlarida istiqomat qilishadi. Shuningdek Tasmaniya orolida ham aholi zich o'rnashgan. Avstraliya dunyoda yuqori darajada urbanizasiyalashgan mamlakatdir. Mamlakat aholisining 86 foizi shaharlarda yashaydi. Jumladan 5 avstraliyaliklarning har ikkisi Sidney yoki Melburn shaharlarida yashaydi. 4. Davlat tuzumi. Avstraliyaning kashf etilishi Yevropaliklardan golland dengiz sayyohlari V.Yans (1605y) va A.Tasman (1642y) bo'lgan edilar.1770 yilda. J.Kuk uni ikkinchi marta «ochishi» natijasida Avstraliya Angliya mulkiga aylandi. Dastlab Avstraliya Buyuk Britaniyadan jinoyatchilarni, shuningdek yoqimsiz sosial elementlar-chartistlarni, yerlaridan haydalgan dehqonlar va irland inqilobchilari surgun qilinadigan joy edi. Avstraliyada oltin topilishi XIX asrning 50 yillarida ko'plab kishilarning bu yerga ko'chib kelishga va mamlakatda kapitalistik

munosabatlarining rivojlanishiga yordam berdi. 1901 yilda Avstraliyadagi ayrim Angliya mustamlakalari Avstraliya Ittifoqiga birlashdilar. Avstraliya 1931 yilda tashqi va ichki ishlarni yurgizib metropoliyadan to'la mustaqil ravishda boshqarish huquqini oldi. Urushdan keyingi o'tgan 20 yildan ko'proq vaqt ichida mamlakatda hukumat tepasida eng yirik ikki partiya liberallar va agrar partiyasi hukmron kaolision hukumat turdi. Avstraliya Hamdo'stlik tarkibiga kiruvchi federal davlat. Davlat boshlig'i Buyuk Britaniya qirolichasi, uning nomidan General gubernator ish yuritadi. General gubernator huzurida ijrochi kengash bor. Qonun chiqaruvchi oliy organ senat va vakillar palatasidan iborat federal parlament Ijro etuvchi hokimiyat formal jihatdan general-gubernator boshliq Ijroiya kengashga qaraydi. Amalda esa hokimiyatni bosh ministr boshliq hukumat amalga oshiradi. 5. Xo'jaliga. Avstraliya ko'pgina iqtisodiy ko'rsatgichlar bo'yicha, shu jumladan aholi jon boshiga yalpi ichki mahsulot ishlab chiqarish hajmi bo'yicha dunyoning rivojlangan mamlakatlar qatoriga kiradi. Uning iqtisodiyotining jadal o'sishiga quyidagi omillar muhim rol o'ynadi. Bular: 1) Tarqoq hududlarning yagona bir mamlakatga birlashuvi. 2) Xorijiy sarmoyaning keng oqimi. 3) Uncha ko'p bo'lmagan aholining katta yer resurslariga egaligi. 4) Mineral xom ashyoga boyligi kabilar shular jumlasidandir. Avstraliya iqtisodiyotiga xorijiy sarmoyalar katta rol o'ynaydi. Uning katta qismi ya'ni 70 foizi Buyuk Britaniya va AQShga to'g'ri keladi. Keyingi yillarda Germaniya va Yaponiya sarmoyasi tez o'smoqda. A) Sanoati. Tog'-kon sanoati mamlakatning eski xo'jalik tarmoqlaridan biri hisoblanadi. Ayniqsa oltin qazib chiqarish mustamlakachilik davridan tez sur'atda o'sdi. Mamlakat bir qancha mineral resurs (temir rudasi, ko'mir, boksit, simob, sirkoniy)lar qazib chiqarish bo'yicha dunyoning yetakchi mamlakatlar qatoriga kiradi. Avstraliyaning janubi-sharqiy qismida tog'-kon sanoatining o'ziga xos poytaxti Broken-Xill shahri joylashgan. Shahar o'zining polimetall va temir ruda

sanoati bilan mashhur. Ko'mir mamlakatning Yangi Janubiy Uels va Kvinslend shtatlaridan qazib olinadi. Mamlakatning Nyukasl va Port-Piri shaharlarida qora va rangli metallurgiyaning asosiy markazlari shakllangan. Mashinasozlik sanoati asosan faqat ikkinchi jahon urushidan keyin rivojlana boshladi. Mamlakat mashinasozlik sanoati avtomobilsozlik, qishloq xo'jaligi mashinasozligi, elektropriborlar, radioelektronika buyumlari ishlab chiqarish tarmoqlaridan iborat. Ushbu tarmoq korxonalari Sidney, Melburn, Adelaida, Brisben shaharlari atrofidagi yetakchi sanoat markazlarida joylashgan. B) Qishloq xo'jaligi. Avstraliya qishloq xo'jaligi yuqori tovar xo'jaligiga asoslangan ko'p tarmoqli, texnik jihatdan yaxshi qurollangan va yollanma mehnat keng qo'llaniladigan soha hisoblanadi. Mamlakat jahon bozoriga bug'doy, go'sht, shakar, qo'y junini yetkazib beradi. Avstraliya qo'ylarining bosh soni bo'yicha dunyoda birinchi o'rinda turadi. Avstraliya qo'ychilikka ixtisoslashgan. Butun dunyoda eksport qilinadigan junning yarmi avstraliyaga to'g'ri keladi. Avstraliyada qoramol boqib ko'paytiriladi. Sut fermalari asosan soxillarda joylashgan. Mamlakatda donli ekinlar, ayniqsa bug'doy yetishtirish dehqonchilikning yetakchi tarmog'i hisoblanadi. Bug'doy ko'p miqdorda eksport qilinadi. V) Transporti. Mamlakatda barcha yuk aylanmasida dengiz va temir yo'l transporti yuqori bo'lsa, yo'lovchi tashish aylanmasida avtomobil transportining xissasi yuqori. Bundan tashqarii havo transporti ham rivojlanmoqda. 6. Tashqi iqtisodiy aloqalari. Avstraliya tashqi savdosida Buyuk Britaniya, Yaponiya, AQSH kabi mamlakatlar yetakchi rol o'ynaydi. Avstraliya yaponiyaga ko'p miqdorda temir rudasi, kokslanuvchi toshko'mir, boksit va jun kabi xom ashyolar yetkazib beradi.

Tayanch so'zlar Qulay geografik o'rin, tabiiy resurslarning xilma xilligi, aholining tabiiy ko'payishi, immigrasiya, aborigenlar, sanoat va qishloq xo'jaligining intensiv rivojlanishi.

Foydalanilgan adabiyotlar. 1 . I.A.Karimov, «O'zbekiston iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirish yo'lida» Toshkent «O'zbekiston» 1995 yil. 2. I.A.Karimov «O'zbekiston XXI-asr bo'sag'asida», «Xafvsizlikka taxdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolotlari». Toshkent. «O'zbekiston» 1997 yil. 3. Lipes Yu.G. Geografiya mirovogo xozyaystva. Moskva «Vlados», 1999 g. 4. Sosialno-ekonomicheskaya geografiyu zarubejnogo mira. Pod red. V.V.Volskogo. Moskva Kron-press, 1998 g. 5. Mironenko N.S. Vvedeniye v geografiyu mirovogo xozyaystva. Moskva 1995 g. 6. Baburin V.A, Mazurov YU.L. Geograficheskiye osnovi upravleniya. Moskva 2000 g. 7. Soliyev A, Maxammadaliyev R, Iqtisodiy va ijtimoiy geografiya asoslari. T, O'zMU. 2005 yil. 8. Naseleniya mira. Demograficheskiy spravochnik. M: Misl, 1989 g. 9. Ergashev A. va boshq. Jaxon mamlakatlari. Toshkent 2006 yil.

Похожие

Avstraliya va Okeaniya

Avstraliya shakllanish tarixi, relyefi va foydali qazilmalari

Ingliz tili davlat tili hisoblangan mamlakatlar. Avstraliya

Mamlakatshunoslik faniga kirish

Osiyo turistik markazlari