Yer monitoringining mazmuni, vazifalari va yo‘nalishlari - Геодезия - Рефераты

Yer monitoringining mazmuni, vazifalari va yo‘nalishlari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

89.5 KB

Yer monitoringining mazmuni, vazifalari va yo‘nalishlari Reja: 1. Monitoring tushunchasi, mazmuni va vazifalari. 2. Davlat yer monitoringini o‘tkazish asoslari va tuzilmasi. 3. Yer monitoringini yuritish prinsiplari

“Monitoring” so‘zi lotincha bo‘lib (monitor-ogohlantiruvchi, kuzatuvchi, nazoratchi kabi ma’nolarni anglatadi). Yelkanli kemada nazoratchi matrosni shunday deb atashadi, u boshqa bilan to‘qnashib kolmaslikni ogohlantiruvchi bo‘lgan. Ingliz tilidan “monitoring” so’zini tarjimasi “nazoratni olib borish, tekshirish va hatto maslahat bermoq, nasihat qilmoq” kabilarni anglatadi. Monitoring bo‘yicha (Nayrobi, 1979y.) birinchi hukumatlararo kengashda monitoringni oldindan tayyorlab qo‘yilgan dastur bilan muvofiqlikda makonda va vaqt bo‘yicha ma’lum maqsadlar bilan tabiiy muhit atrofini bir yoki ko‘proq unsurlarini taroriy uzatish tizimi deb atash qabo’l qilingan. Monitoring maqsadi-tabiatni muhofaza qilish faoliyati va ekologik xavf- hatarsizlikni boshqarishning axborot bilan ta’minlashdir. O‘zbekiston Respublikasida hozirgi bozor iqtisodiyoti sharoitida yerlardan foydalanish darajasini oshirish va yerdan olinadigan maxsulot miqdorini ko‘paytirish maqsadida yer monitoringini tashkil etish muhim hisoblanadi. O‘zbekiston Respublikasida joriy etilayotgan yer monitoringi barcha yer fondining mavjud holati to‘g‘risida, uni baholash, o‘z vaqtida sifat va miqdor o‘zgarishlarini aniqlash, yerdan foydalanishda ro‘y berishi mumkin bo‘lgan salbiy oqibatlarni bartaraf qilish bo‘yicha kuzatuvlar tizimini o‘z ichiga oladi. Yer monitoringi yer tarkibidagi o‘zgarishlarni o‘z vaqtida aniqlash, yerlarga baho berish, salbiy jarayonlarning oldini olish va oqibatlarini tugatish uchun yer fondining holatini va sifatini kuzatib turish tizimidan iborat. Yer monitoringi - tabiy muhit holati monitoringining asosiy Qismlaridan biri bo‘lib va shu bilan birga boshqa tabiy-muhit monitoringining asosi bo‘lib hisoblanadi. Davlat yer kadastrini yuritishni, yerdan foydalanishni, yer tuzish, yer fondidan belgilangan maqsadda va oqilona foydalanish ustidan davlat nazoratini amalga oshirishni, yerlarni muhofaza qilish organlarini axborot bilan ta’minlash yer monitoringi asosida amalga oshiriladi. Yer monitoringi - yerlarda nazorat o‘tkazish, yerlarni ximoya qilish va yerlardan samarali foydalanish uchun umumiy kuzatuv ishlarini amalga oshiruvchi tadbir hisoblanadi. Yer monitoringini o‘tkazish, yerlarni rekultivatsiya qilish tartibi

va nazorat o‘tkazish turlari va usullarini yagoni tizim asosida, davlat tomonidan tasdiqlangandan keyin amalga oshiriladi. Yer monitoringining mazmuni yer fondi holatini maxsus tashkil etilgan muntazam kuzatishlar (suratga olish, tekshirish va qidiruv)dan quyidagilar o‘zgarishlarini aniqlash, baholash va prognozlashdan iboratdir: - yerga egalik qilish, yerdan foydalanish, ekinzorlar, dalalar, uchastkalar, manzara ekologiya komplekslarining holati; - yerlar unumdorligining o‘zgarishiga, ularning tanazzuli va destruksiyasi (aridizatsiya va cho‘llanishi, suv, irrigatsiya va shamol eroziyasi, chirindi miqdori o‘zgarishi, tuproq tarkibining o‘zgarishi, oxakliligi, begona o‘t bosganligi, yerlarning pestitsidlar, og‘ir metallar, radionulidlar va boshqa toksik moddalar, sanoat, maishiy va boshqa chiqindilar bilan ifloslanishi)ga ta’sir qiluvchi jarayonlar (omillar); - tabiiy ozuqabop o‘tlar qoplami holatining o‘zgarishi (o‘simliklar tarkibi, tuzilishi, xosildorligi, sifati va to‘yimliligining o‘zgarishi) bilan bog‘liq jarayonlar; - daryolar qirg‘oqlarining, Orol dengizi, ko‘llar, suv omborlari, irrigatsiya va gidrotexnika ishnootlarining holati; - jarliklar va upqonlar, upirilishlar, sel oqimlari, zilzilalar, suv toshqinlari "degishlar", karst, yer cho‘kishi, boshqa ekzogen va endogen jarayonlar va antropotexnogen hodisalar tufayli paydo bo‘lgan jarayonlar; - aholi yashash joylari, neft va gaz qazib olish, tozalash inshootlari, go‘ngxonalar, axlatxonalar yonilg‘i-moylash materiallari, o‘g‘itlar, zaharli ximikatlar omborlari, toksik sanoat chiqindilari va radioaktiv materiallar ko‘milgan joylar, shuningdek boshqa sanoat ob’ektlari yerlarining holati. Yer monitoringi O‘zbekiston Respublikasi Yer resurslari davlat qo‘mitasi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi xuzuridagi Geodeziya, kartografiya va davlat kadastri bosh boshqarmasi va O‘zbekiston Respublikasi Davlat tabiatni muhofaza qilish qo‘mitasi tomonidan O‘zbekiston Respublikasi Qishloq va suv xo‘jaligi vazirligi, O‘zbekiston Respublikasi Davlat arxitekturasi va qurilish qo‘mitasi, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi Xuzuridagi

gidrometyerologiya Bosh boshqarmasi, O‘zbekiston Respublikasi Davlat biologiya va minyeral resurslar qo‘mitasi, O‘zbekiston Respublikasining boshqa manfaatdor vazirliklari va idorlari ishtirokida amalga oshiriladi. Vazirliklar va idoralar faoliyatini muvofiqlashtirish, Yer monitoringi ma’lumotlarini umumlashtirish O‘zbekiston Respublikasi Yer resurslari Davlat qo‘mitasi tomonidan amalga oshiriladi. Vazirliklar va idoralarning faoliyatini muvofiqlashtirish, yer monitoringi ma’lumotlarini umumlashtirish O‘zbekiston Respublikasining Yer resurslari davlat qo‘mitasi tomonidan amalga oshiriladi. O‘zbekiston Respublikasi Yer monitoringining asosiy vazifalari quyidagilardan iborat: - yer fondi holati o‘zgarishlarini o‘z vaqtida aniqlash ustidan kuzatishlar tizimini tashkil etish va amalga oshirish, ularni baholash, salbiy jarayonlarni prognozlash hamda ularning oldini olish va bartaraf etish bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqish; - davlat yer kadastri yuritilishini, yerdan foydalanishni, yer tuzishni, yer fondidan maqsadli va oqilona foydalanish, yer tuzishni, yer fondidan maqsadli va oqilona foydalanish, yer tuzishni, yer fondidan maqsadli va oqilona foydalanish, yerlarni muhofaza qilish va yer resurslarini davlat tomonidan boshqarishga doir boshqa funksiyalar ustidan davlat nazoratini axborot bilan ta’minlash. Yer monitoringi uzluksiz olib boriladigan davlat tadbirlari tizimiga kirishini hisobga olgan holda birinchi bosqichda tashkiliy boshqaruv ishlarini amalga oshirishni maqsadga muvofiq deb hisoblaymiz. Bunda quydagi vazifalarni amalga oshirish ko‘zda tutiladi: - yer monitoringini ilmiy-uslubiy ko‘rsatkichlarini ishlab chiqish: - xuquqiy va me’yoriy asosiy ko‘rsatkichlar tizimini yaratish: - yer monitoringi talablariga mos bo‘lgan mintaqaviy hududlarni aniqlash (iqtisodiy, ijtimoiy, ekologik sharoitlarni hisobga olgan holda): - yer monitoringi bo’yicha axborotlar tizimini tashkiliy boshqaruv jihatdan aniqlash:

- yer monitoringini o‘tkazishning zamonaviy texnologiyasini ishlab chiqish. 2. Davlat yer monitoringini o‘tkazish asoslari va tuzilmasi O‘zbekiton Respublikasining barcha yerlari, ularning xuquqiy rejimi, foydalanish maqsadi va xaraktyeridan qat’iy nazar yer monitoringining ob’ekti hisoblanadi. Monitoring yerlardan foydalanish maqsadini hisobga olgan holda olib boriladi va yer fondi toifalarga muvofiq bo‘lgan quyidagi kichiq tizimlarga bo‘linadi: - qishloq xo‘jaligi maqsadidagi yerlar monitoringi - aholi punktlari yerlari monitoringi: - sanoat, transport, aloqa, mudofaa va boshqa maqsadlardagi yerlar monitoringi: - tabiatni muhofaza qilish, sog‘lomlashtirish, reaksion maqsadlardagi yerlar monitoringi: - tarixiy-madaniy maqsadlardagi yerlar monitoringi: - o‘rmon fondi yerlari monitoringi: - suv fondi yerlari monitoringi: - zaxira yerlar monitoringi. Hududiy qamrab olinishga ko‘ra yerlarning respublika, mintaqaviy va maxalliy monitoringi amalga oshiriladi. Respublika monitoringi O‘zbekiston Respublikasining butun hududini qamrab oladi. Maxalliy monitoring alohida yer uchastkalari va manzara - ekologiya komplekslarni qamrab oladi. Yerlarning holati o‘zgarishlarning yo‘nalishi va jadalligiga oid bir qancha izchil kuzatishlarni (davriy, mavsumiy, sutkalik) tahlil qilish, olingan ko‘rsatkichlarni yerlarning sifat holati normativlari bilan taqqoslash orqali baholanadi. Yer holatini baholash ko‘rsatkichlari muayyan davr yoki sana uchun ham absalyut, ham nisbiy ko‘rsatgichlarda (o‘lchov birligida) ifodalanadi. Yerlar

holatini baholash natijalariga ko‘ra tezkor ma’lumotlar, axborotlar, prognozlar va tavsiyanomalar tuziladi, ularga o‘zgarishlar, ayniqsa salbiy o‘zgarishlarning dinamikasini, ularning yo‘nalishini va jadalligini tavsiflovchi mavzuli xaritalar, kartogrammalar, jadvallar va diagrammalar ilova qilinadi. Yer monitoring O‘zbekiston Respublikasi Yer resurslari davlat qo‘mitasi tomonidan manfaatdor Vazirliklar, Davlat qo‘mitalari va idoralar ishtirokida ishlab chiqarilgan va tasdiqlanadigan yagona uslub olib boriladi, bu uslub yerlarning holatini tezkor va muntazam kuzatishlarni amalga oshiriluvchi, tadqiqotlar, tekshirishlar o‘tkazuvchi yoki xaritalovchi barcha korxonalar va tashkilotlar uchun majburiy hisoblanadi. Idoraviy mansubligidan va mulkchilik shakllaridan qat’iy nazar yerlarni mavzuli xaritalovchi va ularning holatini kuzatuvchi korxonalar muassasalar va tashkilotlar yer resurslari bo‘yicha tegishli xizmatlarga ularning vakolatlari doirasida yerlarning miqdor va sifatlovchi holati to‘g‘risidagi ma’lumotlarning yer monitoringi va davlat yer kadastri bo‘yicha axborotlar kiritish uchun ko‘rsatilgan ishlar bo‘yicha materialllarning nusxalarni tekin beriladi. O‘z navbatida yer resurslarini bo‘yicha xizmatlarni ham Yerlarni mavzuli xaritalovchi va ularning holatini kuzatuvchi korxonalar, muassasalar va tashkilotlarga ularning so‘roviga binoan zarur materiallarni tekin beradilar. Yer monitoringi yagona klassifikatorlar, kodlar, metrik birlik tizimi, ma’lumotlarning standart formatlari va me’yoriy - texnik baza, koordinatorlar va balandliklar davlat tizimiga asoslangan turli xil ma’lumotlarning bir - birlariga mosligi prinsipiga rioya qilgan holda amalga oshiriladi. Yer monitoringi o‘tkazishda zarur axborotlarni olish uchun quyidagilar qo‘llaniladi. - masofadan turib zondlash (ayrokosmik suratga olish va kuzatishlar); - yerda suratga olish va kuzatish; - fond materiallari. Muddatlari va davriyligiga ko‘ra yerlarning holatini 3 ta gurux kuzatishlar amalga oshiriladi:

- bazaviy (yer monitoringini uritishning dastlabki bosqichida kuzatish ob’ektlarining xaqiqiy holatini qayd etuvchi boshlang‘ich) kuzatishlar; - davriy (yillik va bir yillik ustidagi davrlar bo‘yicha - tezkor (joriy o‘zgarishlarni qayd qiluvchi), bir yildan kam oraliq davrda muntazam yoki bir yo‘la bajariladigan kuzatishlar. Ekin maydonlari dalalar, uchastkalar, manzara ekologiya komplekslar holatini bevosita kuzatishda olingan bazaviy ma’lumotlar tumanlar, shaxarlar qo‘rg‘onlar, viloyatlar, Qoraqalpog‘iston Respublikasi va umuman O‘zbekiston respublikasi bo‘yicha shuningdek alohida tabiiy komplekslar bo‘yicha umumlashtiriladi. Yerlarning bazaviy va davriy monitoringi: - Qoraqalpog‘iston Respublikasi viloyatlarida - Qoraqalpog‘iston Respublikasi va viloyatlar yer resurslari boshqarmalari; - Toshkent shaxrida - Uzgeodezkadastr bosh boshqarmasining ko‘chmas mulk davlat boshqarmasi tomonidan yuritiladi. Yerlarning monitoringi bazaviy va davriy monitoringi ma’lumotlardan foydalanilgan holda: - shaxarlar va qo‘rg‘onlarda - "Uzgeodezkadastr" bosh boshqarmasining tuman va shaxar ko‘chmas mulk davlat kadastri xizmat qiladi: - Respublikaning qolgan hududlarida Yer resurslari davlat qo‘mitasining tuman xizmatlari tomonidan yuritiladi. Qoraqalpog‘iston Respublikasi va viloyatlar yer resurslari boshqarmalari Toshkent shaxar ko‘chmas mulk davlat yer kadastri boshqarmasi Davlat tabiatni muhofaza qilish qo‘mitasining hududiy organlari bilan birgalikda xar yili 1 fevraldan kechiqtirmay davlat xokimiyati maxalliy organlariga, O‘zbekiston Respublikasi Yer resurslari davlat qo‘mitasiga, Davlat tabiatni muhofaza qilish qo‘mitasiga mintaqadagi yerlarning holati to‘g‘risida axborotlar (hisobotlar) taqdim etadilar, o‘ta xavfli va yo‘l qo‘yilishi cheklangan jarayonlar aniqlangan taqdirda tezkor ma’lumotlar yuboradilar.

Korxonalar, tashkilotlar, muassasalar va jismoniy shaxslar yer monitoringi ma’lumotlaridan belgilangan tartibda xaq to‘lagan holda foydalanadilar. Yer monitoringini yuritish bo‘yicha ishlar davlat byudjeti mablag‘lari hisobiga amalga oshiriladi. Yer monitoringi bo‘yicha davlatlararo va xalqaro dasturlarni mablag‘ bilan ta’minlash O‘zbekiston Respublikasining boshqa davlatlar va xalqaro tashkilotlar bilan tuzadigan bitimlari va shartnomalarida belgilanadiga tartida amalga oshiriladi. 3 . Yer monitoringini yuritish prinsiplari Yer monitoringining maqsadi va vazifasi uni yuritishning quyidagi prinsiplariga amal qiladi: 1. Xar xil ma’lumotlarni taqqoslash va o’zaro birikishlik prinsipi. U yagona klassifikatorlar, formatlar, normativli-texnikaviy bazaning ma’lumotlari, koordinat va balandlikning YAgona davlat tizimi kullanishiga asoslanadi; 2. Monitoring yuritishing uygunligini, texnologiyalar va uslublar birligini nazarda tutadigan birlik pritsipi; 3. Yer fondidan foydalanishi va holati yer monitoringining ma’lumotlariga xakikata ham muvofiq kelishi darajasini tavsiflaydigan aniqlik va ishonchlilik prinsipi; 4. Ma’lumotlarning tulaligi prinsipi – aniq vazifalarni echish uchun axborotlar tula va etarlicha bo’lishi zarur; 5. Yer monitoringini yuritishning uzluksiz prinsipi. Yer munosabatlarini qayta tuzish jarayonida, mamlakat yer fondining miqdor va sifat tavsifining o‘zgarishida uning ayrim toifalari o‘zgarishi yer resurslariga antropogenli nagruzkaning kuchayishi yer fondini taksimlash va tarkibida turli xil o‘zgarishlar ruy beradi. Shuning uchun axborotlarni vaqti-vaqti bilan yoki muntazam yangilab turish yuli bilan yer monitoringini yuritishning uzluksizligini ta’minlash zarur. Kolgan prinsiplardan yana quyidagilarni ta’kidlash kerakki, kurgazmali prinsipi (xarita, atlasla, sxemalardan foydalanish); foydalanish huquqi prinsipi (davlat yoki tijorat sirini tashkil etadigan ma’lumotlardan tashkari); tejamkorlik va samaradorlik

prinsipi (yer monitoringi ma’lumotlarini saqlash va tizimlashtirishni olishni ta’minlaydigan usullar, texnologiyalar, uslublarni kullash); markazlashtirilgan raxbarlik prinsipi (O‘zbekiston Respublikasi mikyosida yagona uslub bo’yicha yagona markazlashgan monitoringini o‘tkazish). Yer monitoringini yuritish uchun turli xil tasvirlar, kidirishlar, taftish qilish (topografo-geodezik, tuproqning, geobotanikli, agrokimyoviy, meliorativli, shaxa kurilishi va boshqalar); maxsus kuzatishlar (toglardan kuchib yigilgan kor uyumi, sel toshkini, gliyasiologli, radiologichli va boshqalar); kosmik tasvir va kuzatish, balandda uchadigan samalyotlar bilan tasvirga tushirish, kuzatish va kichiq aviatsiya vositasi yordami bilan yer ustidan tasvirga olish va kuzatish; shuningdek fondli dalillardan foydalanish. Balandda uchadigan samalyotlar bilan kosmik tasvirga tushirish va kuzatishlarning asosiy vazifasi – global va mintaqa darajasida yer holatini bilib olishdir. Kichiq aviatsiya yordami bilan maxalliy yer monitoringi va ayerokosmikli axborotni aniqlash uchun olib boriladi. Yer fondini masofali zond bilan tekshirish 2ta asosiy asbob-uskunalar guruxlaridan foydalanish bilan amalga oshiriladi: - Video va rasmaxborot (ayerofotoapparatura, ko’p zonali skanyer uskunalari, radiolakatorlar, televidenie kanallar va boshqalar); - Trassali guruxlar asboblari (spektrometr, SVCH va IK – radiometlar va boshqalar). Yer ustida kuzatish poligonlarda, etalonli uchastkalarda, agrokosmik axborotlarni ishlab tayyorlash uchun tayanch axborotlarni tuplashning avtomatlashtirilgan statsionar punktlarida utaziladi va bu ma’lumotlarni zond bilan masofali tekshirish uslubi bilan olish mumkin bo’lmaganda yer fondining holati to’g’risida ma’lumotlarni olish. Yer ustida kuzatishlarni ta’minlaydigan texnika vositalari majmuasiga quyidagilarni kiritish mumkin: - Yer ustida xarakatlanuvchi stansiyalar;

- Avtomobillar shosseda yuqori darajada utishi mumkin bo ’ lgan va tuproq namligini o ‘ zgarishini kimyoviy tahlili uchun jihozlangan priborlar , shuningdek EXM va telemetriyani uzatish ; - Qabul qilish moslamasini ta’minlovchi texnikaviy vositalar majmuasi. Arxivlarda (fondlarda) yer monitoringining materiallari tuplanishi va AIS bazalarida (O‘zbekiston yerlari) taksimlanishi quyidagi sxema bo’yicha amalga oshirriladi. Ma’muriy tumanlar, shaxarlarda yer – suv mulkining tashki ko’rinishi uchastkalar, ayrim dalalar, yerdan foydalanish va yerga egalik qilish, barcha yer fondining holatini tavsiflaydigan maxalliy monitoringining dastlabki ma’lumotlari tuplanadi. O‘zbekiston Respublikasining tarkibidagi muxtor respublika va viloyatlarda, ularning tarkibiga kiradigan tumanlar, shaxarlar shuningdek, ayrim ekologik mintaqaviy tavsifga ega bo’lgan ob’ektlar bo’yicha hamma ma’lumotlarni o’z ichiga olgan ma’lumotlar shakllanadi. O‘zbekiston Respublikasi darajasida, respublikaning tarkibida muxtor respublika, landshaft-ekologiya bo’yicha hamma ma’lumotlarni o’z ichiga olgan ma’lumotlar shakllanadi. Yer monitoringining shakllangan bazasi va banki foydalanishlari mumkin: - Davlat va maxalliy boshqarish organlari; - O‘zbekiston Respublikasi yer resurslari davlat qo‘mitasi va uning joylardagi bo’limlari; - Yerdan foydalanuvchi korxonalar, tashkilotlar va boshqa muassasalar; - Ayrim fukarolar; - Yerdan va tabiatdan oqilona foydalanishni tashkil etish, atrof muhitni muhofaza qilish soxasidagi tashkilotlar va chet el hamda xalqaro tashkilotlar; O‘zbekiston Respublikasi tarkibidagi Korakalpogiston Respublikasi viloyatlar davlat va munitssipal boshqaruv organlariga zaruriyatga qarab tezlashtirilgan ma’lumotlar, bashoratlar, mavzuli xaritalar uzib chiqadilar va akdim etadilar hamda xar yili birinchi yanvargacha “Yer resurslari davlat qo‘mitasi” ga mintaqaning yer fondi holati to’g’risida yillik hisobot tayyorlanadi. O’z navbatida Yer resurslari davlat qo‘mitasi yer monitoringi axborotlarii umumlashtirib zaruriyatga qarab tezkor

ma’lumotlar, ilmiy bashoratlar mavzuli xaritalar va atlaslar tuzib chiqadilar va manfaatdor vazirliklar hamda idoralarga takdim etiladi. O‘zbekiston Respublikasiga keyingi hisobot yili uchun xar yili 1 aprelda kechiqtirmasdan O‘zbekiston Respublikasining yer fondining holati to’g’risida hisobot yuboradi.

Adabiyotlar: 1. Yer kadastri asoslari. E.Q. Qurbonov, O.R. Bobojonov, Q.R. Raxmonov. O‘quv qo‘llanma. Toshkent-1999. 75-bet. 2. Yer kadastri. O.R. Bobojonov, Q.R. Raxmonov, A.J. G‘ofirov. O‘rta maxsus, kasb hunar kollejlari uchun o‘quv qo‘llanma. «C h o‘lpon» Toshkent-2002. 158-bet. 3. Yer munosabatlarini tartibga solishga doir qonun va meyoriy hujjatlar to‘plami. Tom- I , Toshkent-2000. 310-bet. 4. Yer tuzish va yer kadastri maqsadi uchun 1:10000 masshtabli fototarxlarni deshivrovkalash (korrektirovkalash), x o ’jalik tarxini chizish va yer maydonlarini hisoblash bo‘yicha ko‘rsatma. RH-28-043- 01. Toshkent 2001. 25-bet. 5. Qishloq xo‘jaligida islohatlarni chuqurlashtirishga doir qonun va meyoriy hujjatlar to‘plami. Tom-I. «SHarq» nashriyoti matbaa konsyerni bosh taxririyati. Toshkent 1998. 416-bet. 6. Metodika po monitoringu zemel v Respublike Uzbekitsan. Goskomzem Respubliki Uzbekistan. Tashkent 2001. 84-str. 7. Metodicheskie Rekomendatsii o poryadke provedeniya rabot po pyeryeraspredeleinyu zemelnogo fonda reorganizuemo‘x selskoxozyaystvenno‘x predpriyatiy v fyermyerskie xozyaystva. Tashkent 2002. 8-str.

Похожие

Yer monitoringining mintaqaviy tizimi

Yer monitoringining ilmiy-texnik ta’minoti

Aholi punktlari yerlari monitoringining xususiyatlari

Yer monitorningini o‘tkazishda texnik-axborot vositalari va yer monitoringi natijalarini ko‘rib chiqish

Yer monitoringi tizimini yuritish