Uch fazali tok sistemasi - Физика - Рефераты

Uch fazali tok sistemasi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

664 KB

Uch fazali tok sistemasi Reja: 1. Uch fazali tok va uni hosil qilish 2. Aylanuvchi magnit maydon 3. Generator chulg‘amlarini yulduz shaklida ulash

Uch fazali tok va uni hosil qilish. O‘zgaruvchan tok M. O. Dolivo - Dobrovolskiy uch fazali tok sistemasini ixtiro qilinganidan keyin butun dunyoda keng ishlatiladigan buldi. Uch fazali tokning asoschisi M. O. Dolivo - Dobro-volskiy dunyoda birinchi bulib, uch fazali generator, uch fazali elektr dvigatel, uch fazali transformatorlarni yaratgan va uch fazali tok energiyasini uzatishni amalga oshirgan. Uch fazali tokning bir fazali tokka nisbatan quyidagi afzalliklari bor: elektr uzatish liniyalarida rangli metallar 25 % gacha tejaladi; uch fazali asinxron dvigatellarning tuzilishi sodda, ishlatilishi qulay; yulduz shaklida ulab hosil kilinadigan turt simli sistema bulgan holda ikkita ish kuchlanishi bo‘ladi. Uch fazali tok sistemasini ko‘p fazali tokning xususiy holi deb qarash mumkin. E.yu.k. lari bir xil chastotali va bir - biriga nisbatan faza buyicha 1/ 3 davrga siljigan uchta elektr zanjirning tuplami uch fazali sistema deb ataladi. Uch fazali sistemani tashkil etuvchi ayrim zanjirlar uning fazalari deyiladi. Simmetrik uch fazali sistemada e. yu. k. lar o‘zaro faza buyicha teng bulaklarga 1200 siljigan. Uch fazali tokning eng sodda generatori bir fazali generatordan yakoriga tsilindr aylanasi buylab bir - biriga nisbatan 1200 burchakka siljigan uchta chulg‘am joylashtirilganligi bilan fark kiladi. Generatorning chulg‘amlari fazalar deb ataladi. Stator chulg‘amlarining

uchlari A1,A2,A3 xarflari bilan oxirlari x1,x2,x3 xarflari bilan belgilangan. Uch fazali tok generatori rotorining konstruktsiyasi esa bir fazali tok generatori rotori konstruktsiyasining xuddi uzidir. Rotor aylanganda hamma chulg‘amlarda chastota va amplitudalari bir xil bulgan e. yu. k. lar hosil bo‘ladi, ammo bular uzlarining maksimum qiymatiga bir vaqtda erishmaydi. Maksimal e. yu. k.rotor shimoliy kutbining markazi chulg‘am boshida utganda hosil bo‘ladi, deb xisoblaganimizda, ikkinchi chulg‘amda esa o‘sha yunalishdagi e. yu. k. maksimumi rotor 1200 burilganda, uchinchi chulg‘amda esa o‘sha yunalishdagi e. yu. k maksimumi rotor birinchi chulg‘amga nisbatan 2400 burilganda yuz berishini kurish oson. Rotor aylanganda birinchi chulg‘amda hosil bulgan e.yu.k. e 1 =E 1m sin  t Ikkinchi chulg‘amda hosil bulgan e. yu. k. e 2 =E 2m sin(  t - 2 / 3  ) Shuningdek, uchinchi chulg‘amdagi e. yu. k. e 3 = E 23m sin(  t - 4 / 3  )

Bunda е 1 , е 2 , е 3 ва Е 1m , Е 2m , Е 3m - ayrim chulg‘amlarda hosil bulgan e. yu. k. larning oniy qiymatlari; va - ayrim chulg‘amlardagi e. yu. k. larning amplituda qiymatlari. Agar g‘altak larning chulg‘amlariga, iste’molchilar ulasak, yonik zanjirlar buylab quyidagi toklar utadi. i 1 = I 1m sin(  t -  1 ) i 2 = I 2m sin(  t - 2/3  -  2 ) i 3 = I 3m sin(  t - 4/3  -  3 ) Bunda i 1 ,i 2 ,i 3 ва I 1m ,I 2m ,I 3m - ayrim chulg‘amlardagi toklarning oniy qiymatlari; va - chulg‘amlardagi toklar-ning amplituda qiymatlari; va - ayrim chulg‘amlardagi e. yu. k. va tok orasidagi fazalar siljish burchagi. Agar uchala fazadagi e. yu. k. bir xil amplitudali bo‘lsabunday uch fazali sistema simmetrik sistema deb yuritiladi, ya’ni E 1m = E 2m = E 3m = E m E.yu.k. larning grafigi a rasmda, vektorlar diagrammasi b rasmda, tasvirlangan. Xakikatan, b rasmdan kurinib turibdiki, kattaliklarni o‘zaro teng va faza buyicha 1200 ga siljigan uchta vektorning geometrik yig‘indisi nolga teng. Ifodadan e. yu. k. larning oniy qiymatlarning yig‘indisi nolga tengligi kelib chikadi: e 1 + e 2 + e 3 = 0 Aylanuvchi magnit maydon. Uch fazali tokning eng ahamiyatli xossalaridan biri aylanuvchi magnit maydoni hosil qilishidir. Shuning uchun o‘zgaruvchan tok mashinasi uch fazali chulg‘amning magnit maydonini tekshiramiz.

Stator ichiga uklari bir - biriga nisbatan 1200 burchak hosil qilib joylashtirilgan uchta induktiv chulg‘am joylashtirilgan bulsin. Chulgamlarning uchlarini A, V va S, oxirlarini esa X, Y, Z xarflari bilan belgilaymiz. Chulgamlarni yulduz shaklida ulanganda ularning oxirgi X, Y, Z uchlarini bir - biriga ulab, neytral nukta hosil kilinadi, chulg‘amlarning A, V, S uchlari esa uch fazali tok tarmogiga ulanadi. Bu uchta chulg‘am orqali fazalari ga siljigan, bir xil chastotali sinusoidal toklar utadi. Bu toklar hosil qilingan magnit maydonlarning magnit induktsiyalari quyidagicha bo‘ladi: B A = B m sin  t B B =B m sin(  t - 2  / 3 ) B B = B m sin(  t - 4 / 3  ) Bu yerda - xar bir chulg‘am uki buylab yo‘nalgan magnit induktsiyaning maksimal qiymati. Uchala magnit maydoni uchala chulg‘amlar sistemasida birdaniga ta’sir etib turadi. Natijada ayrim – ayrim magnit maydonlari emas, balki teng ta’sir etuvchi yagona magnit maydoni hosil bo‘ladi.

Toklar hosil qilgan magnit maydoni okimlarini topish uchun magnit okimlarini geometrik ko‘shamiz. Buning uchun magnit maydoni X va Y uklarda olaylik . Ф 1m x = Ф 1m cos0  = Ф 1m Ф 2m x = - Ф 2m cos60  = - Ф 2m / 2 Ф 3m x = - Ф 3m cos60  = - Ф 3m / 2 Ф 1m y = Ф 1m cos90  = 0 Ф 2m y = - Ф 2m cos30  = -  3 / 2 Ф 2m Ф 3m y = - Ф 3m cos30  = -  3 / 2 Ф 3m Magnit maydon okimlar sinusoidal konun buyicha o‘zga rganligi uchun ularning oniy qiymatlari quyidagicha ifodalanadi: Ф 1x = Ф 1m x sin  t Ф 2x = Ф 2m x sin(  t - 2/3  ) = - sin(  t - 2/3  ) Ф 3x = Ф 3m x sin(  t - 4/3  ) = - sin(  t - 4/3  ) Magnit maydoni okimlarining natijaviy qiymatini topish uchun oxirgi ifodani algebraik ko‘shamiz Ф 0x = Ф m sin  t - sin(  t - 2 / 3  ) - sin(  t - 4 / 3  ) = = Ф m |sin  t - ½ (sin  t  cos120  - ) Bunda uki buylab yo‘nalgan natijaviy magnit maydoni oqimidir, u uki buylab yo‘nalgan magnit maydoni oqimini ham shu tarzda xisoblash mumkin. Ф 1y = Ф 1m y sin  t = 0

Ф 2y = Ф 2m y sin(  t - 2/3  ) = Ф 2m sin(  t - 2/3  ) Ф 3y = Ф 3m y sin(  t - 4/2  ) = - Ф 3m sin(  t - 4/3  ) Shuningdek, Ф 0y = Ф 1y + Ф 2y + Ф 3y = = 0 - Ф m sin(  t - 2/3  ) + Ф m sin (  t-4/3  ) Ёки Ф 0y = Ф m [sin(  t-240  ) - sin(  t-120  ) t = = Ф m (sin  t  cos240  - cos  t  sin240  - sin  t  cos240  + + cos  t  sin120  ) = Ф m (1 - 1/2 sin  t + cos  t), Bundan Ф 0y = 1,5 Ф m cos  t. Demak, natijaviy magnit maydoni okimlarining amplitudasi Ф 0 = 1,5 Ф m ga teng ekan. Teng ta’sir etuvchi magnit maydonining oqimi Ф 0 = = yoki Ф 0 = 1,5 Ф m Demak, vaqt o‘tishi bilan bu magnit oqimining miqdori o‘zgarmas ekan. Endi uch fazali chulg‘am hosil qilgan magnit maydonining xar xil paytlardagi yo‘nalishini aniklaylik t = 0 bulgan paytda A-x chulg‘amda tok nolga teng, V- z chulg‘amda tok manfiy, S- Y chulg‘amda esa tok musbat. Demak, bu paytlarda A va x o‘tkazgichlarda tok bulmaydi, S va Y o‘tkazgichlarda o‘tkazgichlarda tok musbat yunalishda, V va Z o‘tkazgichlarda manfiy yunalishda bo‘ladi.

Shunday qilib, t = 0 paytda, S va Y o‘tkazgichlarda tok biz tomonga, V va Z o‘tkazgichlarda esa biz tomondan chizma tekisligiga karab yunaladi. Tok bunday yo‘nalganda hosil bulgan magnit chiziqlari parma koidasiga muvofiq, pastdan yukoriga karab yunaladi, ya’ni stator ichki aylanasining pastki kismida shimoliy kutb, yukorigi kismida esa janubiy kutb joylashadi. paytda tok A fazada musbat, V va S fazalarda manfiydir. Demak, Y, A va Z o‘tkazgichlarda tok biz tomonga, S, x va V o‘tkazgichlarda esa biz tomondan chizmaga karab yunaladi va magnit maydonining magnit chiziqlari uzining boshlangich yo‘nalishiga nisbatan soat strelkasi aylanishi yo‘nalishida 90 gradusga burilgan bo‘ladi. paytda A va V fazalarda tok musbat, S fazada esa manfiydir. Demak , A, V va Z o‘tkazgichlarda tok biz tomonga, S, x va Y o‘tkazgichlarda esa biz tomondan chizmaga yo‘nalgan va magnit maydonining magnit chiziqlari ukining boshlangich yo‘nalishiga nisbatan yanada kattarok burchakka burilgan bo‘ladi. Shunday qilib, uch fazali chulg‘am hosil qilgan magnit maydoni magnit kuch chiziqlarining yo‘nalishi vaqt o‘tishi bilan uzluksiz ravishda bir tekis o‘zgaradi, ya’ni bu magnit maydoni o‘zgarmas tezlik

bilan aylanadi. Agar uch fazali chulg‘am fazalarining navbatlashishi o‘zgartirilsa, ya’ni uchta chulg‘amdan xoxlagan ikkitasining elektr tarmogiga ulanishi o‘zgartirilsa, magnit maydonining aylanish yo‘nalishi o‘zgaradi. Generator chulg‘amlarini yulduz shaklida ulash. Uchta mustakil bir fazali zanjirga ega bulgan generatorning sxemasi ko‘rsatilgan. Bu zanjirlarda e. yu. k. lar bir xil, ya’ni bir xil amplitudaga va fazasi jihatidan 1/3 davrga siljigan bo‘ladi. Generator statori chulg‘amlarining ayrim juft qisqichlariga liniya simlari orqali iste’molchilar ulangan va ular o‘zaro boglanmagan uch fazali sistemaga ega bulishi mumkin. Generator chulg‘amlarini yulduz shaklida uchala fazaning oxirgi uchlari umumiy O nuktaga ulanadi, bosh uchlariga esa energiyani iste’molchilarga eltuvchi o‘tkazgichlar ulanadi.

Shu usulda hosil qilingan uchta sim liniya simlari deb, istalgan ikki liniya simi orasidagi kuchlanish esa liniya kuchlanishi deb ataladi. Generator chulg‘amlarining oxirgi uchlari ulangan umumiy nuktadan iste’molchilarga nol sim deb ataluvchi turtinchi sim tortilgan bulishi ham mumkin. Uchta liniya simlarining istalgan biri bilan nol sim orasidagi kuchlanish bir fazaning bosh uchi bilan oxirgi uchlari orasidagi kuchlanishga teng va u faza kuchlanishi deb ataladi. Odatda, generator chulg‘amlarining hamma fazalari bir xil, fazalardagi e.yu. k. ning effektiv qiymatlari teng, ya’ni bo‘ladigan qilib ulanadi. Agar generatorning xar bir fazasi zanjiriga iste’molchi ulansa, bunda shu zanjirlar buylab tok uta boshlaydi. Iste’molchining uchala fazasida qarshilikning kattaligi va xarakteri bir xil bo‘lsaya’ni Bu kuchlanishlar vektor diagrammasida ko‘rsatilganidek, fazasi buyicha 1200 burchakka siljigan bo‘ladi. sxemaning istalgan nuktalari orasidagi kuchlanish shu nuktalar orasidagi vektorlar mos keladi. Masalan, sxemaning A va O nuktalari orasidagi kuchlanish ( faza kuchlanishi U ) diagrammaning ON vektoriga mos bo‘ladi, sxemaning A va V liniya ismlari orasidagi kuchlanish (liniya kuchlanish U ) esa diagram-maning OM vektoriga mos keladi. OMN uchburchakli lekin, OM = 2OD = 2ON cos30  =  3 ON lekin OM = U AB = U Л ON = U A = U Ф demak, U Л =  3 U Ф

Shunday qilib, generator chulg‘amlari yulduz shaklida ulanganda faza kuchlanishlarining simmetrik sistemasi uchun liniya kuchlanishining effektiv qiymati faza kuchlanishining effektiv qiymatidan marta katta bular ekan. Generator chulg‘amlari yulduz shaklida ulanganda liniya simidagi tok generator fazalaridagi tokka teng, ya’ni bo‘ladi.Kirxgofning birinchi qonuniga kura generator fazalaridagi toklarning geometrik yig‘indisi nolga teng, ya’ni i 1 + i 2 + i 3 = 0 Buni quyidagicha isbot qilish mumkin. Buning uchun tokning oniy qiymatlarini qo‘shib chiqamiz. i 1 + i 2 + i 3 = Im[sin  t+sin(  t-120  )+sin(  t-240  )] = =Im(sin  t+sin  t  cos120  -cos  t  sin120  +sin  t  cos240  - -cos  t  sin240  ) = Im(sin  t+1/2 sin  t - cos  t - - 1/2 sin  t+cos  t) = 0 Demak, fazalardagi nagruzkalar teng bo‘lganda ( yulduz shaklida ulashda) toklar oniy qiymatlarining algebraik yig‘indisi ham nolga teng ekan.

Похожие

Bir fazali sinusoidal o‘zgaruvchan tok zanjirlari

O'zgaruvchan tok

Uch mоmеnt tеоrеmаsi

O‘zgarmas tok zanjirlari

O‘zgarmas tok kuchaytirgichi