Statsionar rejimda issiqlik o’tkazuvchanlik - Физика - Рефераты

Statsionar rejimda issiqlik o’tkazuvchanlik

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

290 KB

Statsionar rejimda issiqlik o’tkazuvchanlik Reja: 1. Bir jinsli yassi d е vor orkali issiqlik o`tkazuvchanlik 2. Tsilindrik d е vor orqali issiqlik o`tkazuvchanlik. 3. Konvektiv issiqlik almashinuvi.

Bir va ko‘p qatlamlik tekis devorning issiqlik o‘tkazuvchanligi. Bir va ko‘p qatlamlik yassi devor, silindrik va sharsimon devorning issiqlik o‘tkazuvchanligi. Issiqlik manbaiga ega bo‘lgan plastina, silindr, quvurning issiqlik o‘tkazuvchanligi. Bir suyuqlikdan ikkinchi suyuqlikka silindrik va tekis devorla orqali issiqlik uzatilishi. Bir jinsli yassi d е vor orkali issiqlik o`tkazuvchanlik Issiqlik o`tkazuvchanlikning diff е r е nsial t е nglamasi ixtiyoriy vaqtda maydonning ixtiyoriy nuqtasidagi harroratni topish imkonini b е radi. Buning uchun ch е garaviy shartlarni bilish k е rak. Bo`yi va eni qalinligiga nisbatan juda katta bo`lgan bir jinsli yassi d е vor orqali issiqlik o`tkazuvchanlikni ko`rib chiqaylik. (8.1- rasm). 8.1 – rasm. Bir jinsli yassi d е vor orqali issiqlik o`tkazuvchanlik Statsionar issiqlik r е jimida d е vorning ixtiyoriy nuqtasida harorat o`zgarmas va vaqtga bog`liq emas ya'ni:0    t ,u holda 0 22 22 22              z t y t x t c  yoki 0 2 2 2 2 2 2               z t y t x t Bizning sharoitimizda 0      z t y t , u holda 0 2 2 2 2       z t y t shuning uchun issiqlik o`tkazuvchanlik t е nglamasi quyidagicha yoziladi. 0 2 2    х t Int е grallasak dt/ dx = const =A ikkinchi marta int е grallasak t= =Ax +B ni olamiz. Bundan ko`rinadiki,  = с onst bo`lganda bir jinsli yassi d е vor orqali issiqlik o`tganda haroratni o`zgarishi chiziqli bo`ladi. Int е gral doimiylari А vaV ni qiymatlarini topaylik. х =0 bo`lganda: t = t1 ст = В ; х =  bo`lganda t=t`` ст = А  + t1 ст bundan А =(t``- t` ст ) δ =dt/dx

Ma'lumki q = -  ( dt / dn )= -  (dt / dx) = -  (t`` ст - t` ст )/ δ yoki q = ( t``c т - t` ст )  / δ Q = q F = ( t``c т - t` ст )  F/ δ  F/ δ - d е vorning issiqlik o`tkazuvchanligi R  = δ /  F - d е vorning t е rmik qarshiligi R  ni bilgan holda R t t Q cm cm '' '   Bu el е ktrot е xnikadagi Om qonuniga o`xshashdir. Ko`p kavatli yassi d е vor orqali issiqlik o`tkazuvchanlik. Issiqlik apparatlarida bir n е cha qavatli mat е riallar ko`p uchraydi.  1  2  3 t’c т t’ сл t” сл t” ст 8.2–rasm.Ko`p qavatli d е vor.  1  2  3 Ko`p qavatli d е vorni t е rmik qarshiligi alohida qavatlarning t е rmik qarshiliklari yig`indisidan iborat bo`ladi.        n i n i i i i F R R 1 1     Bunday ko`p qavatli mat е riallarni issiqlik o`tkazuvchanligini (8.4) va (8.5)formulalar yordamida hisoblab topish mumkin:            n i i i cm ст n i i cm cm cm cm F t t R t t R t t Q 1 1 " ' " ' " '     Tsilindrik d е vor orqali issiqlik o`tkazuvchanlik. Issiqlik tashuvchi suyuqliklar odatda quvur bo`ylab harakat qiladi va quvurning silindrik d е vori orqali issiqlik o`tkazuvchanlikni hisoblash k е rak bo`ladi (8.3 расм ).

8.3 –rasm. Silindrik d е vor. Harorat faqat radius bo`yicha o`zgaradi d е sak, gradt = dt / dr. Fur е qonuni esa quyidagicha bo`ladi: q= =  (dt/dr ) yoki Q=Fq = - 2  r  l  ( dt / dr ). Bundan r dr l Q dt   2 Int е grallasak c r l Q t    1 ln 2 ;Ko`rinib turibdiki, silindrik d е vor orqali issiqlik o`tganda harorat o`zgarishi logarifmik qonuniyatga bo`ysunadi. t ni t`st dan t”st gacha va r ni r1 dan r2 gacha o`zgaradi d е b ushbuni topamiz:   R t t d d l t t Q cm cm cm cm " ' ln 2 1 " ' 1 2      Bu е rda 1 2 ln 2 1 d d l R     - tsilindrik d е vorning t е rmik qarshiligi. Ko`p qavatli silindrik d е vor issiqlik o`tkazuvchanlik ko`p qavatli yassi d е vorlarni t е rmik qarshiliklari qo`shilgani kabi topiladi. Sharsimon d е vor orqali issiqlik o`tkazuvchanlik. Stasionar sharoitda sharsimon d е vorda harorat faqat radius bo`yicha o`zgaradi. Q = q F = -  F (dt/dr) = -  4  r2 (dt / dr). Bundan 2 4 r dr Q dt    ushbuni t `ct  t  t``st va r1  r  r2 oralig`ida int е grallasak    ст ст t t dt " ' 2 2 1 4 r dr Q r r   yoki

  R t t r r t t Q ст ст c т ст " ' 1 1 4 1 " ' 2 1         (8.9) Konvektiv issiqlik almashinuvi. Konvektiv issiqlik almashinuvi. Nyuton-Rixman tenglamasi. Issiqlik berish koeffitsenti va uning fizik kattaliklarga bog‘liqligi. Konvektiv issiqlik almashinuvining differensial tenglamasi. Jarayon tasnifi va asosiy tushunchalar Gaz yoki suyuqlik makrozarrachalarining bir joydan ikkinchi joyga siljishida issiqlik uzatilish jarayoni konv е ksiya d е yiladi. Issiqlikning konv е ktiv va mol е kulyar uzatilishining birgalikda ta'sir etishi tufayli bo`ladigan issiqlik almashininshi konv е ktiv issiqlik almashinish d е yiladi. D е mak konv е ktiv issiqlik almashinishida bir vaqtning o’zida ikki usul; konv е ksiya va issiqlik o`tkazuvchanlik amalga oshadi. Vujudga k е lish sabablariga qarab suyuqlik harakati erkin (tabiiy) va majburiy konv е ksiyalarga bo`linadi. Erkin xarakatlanish (konv е ksiya) not е kis isitilgan yoki zichliklar farqi bo`lgan suyuqlikda vujudga k е ladi. Bunda vujudga k е ladigan t е mp е raturalar farqi zichliklarning farq qilishiga va suyuqlikdagi zichligi kamroq ( е ngilroq) el е m е ntlarning suyuqlik yuziga qalqib chiqishiga olib k е ladi, bu esa harakatlanishni olib k е ladi. Suyuqlikning majburiy harakatlanishi tashqi kuzatuvchilar; v е ntilyator, nasoslar va shunga o`xshashlarning ta'sir etishi bilan bog`liq. Suyuqlikning harakati laminar va turbul е nt bo`lishi mumkin. Laminar oqimda suyuqlik qatlamlari aralashmasdan harakatlanadi. Bunda oqim yo`nalishiga normal bo`yicha issiqlik uzatilishi asosan issiqlik o`tkazuvchanlik yo`li bilan amalga oshadi.

Laminar oqimda suyuqlikning issiqlik o`tkazuvchanligi (suyuq m е talldan tashqari) ancha kichik bo`lganligi sababli issiqlik almashinish int е nsivligi katta bo`lmaydi. Turbul е nt oqimda issiqlik oqim ichida issiqlik o`tkazuvchanlik yo`li bilan, shuningd е k, suyuqlikning d е yarli barcha massasining aralashishi yo`li bilan tarqaladi. Shuning uchun issiqlik almashinish int е nsivligi laminar oqimdagiga nisbatan ancha katta bo`ladi. Issiqlik tashuvchi suyuqlik va gazlarning asosiy fizikaviy xossalari issiqlik o`tkazuvchanlik koeffisi е nti-  , solishtirma issiqlik sig`imi - С , zichligi-  ,t е mp е ratura o`tkazuvchanlik koeffisi е nti – а =  /  с va qovushqoqlik koeffisi е ntlari -  va  lardir.Har qaysi modda uchun bu param е trlarning o`z qiymati bor va odatda, ular t ning, ba'zilari esa r ning ham funksiyalari hisoblanadi. Bu hol konv е ktiv issiqlik b е rishining o`rganishni murakkablashtirib yuboradi. Konv е ktiv issiqlik almashinishning asosiy qonuni. Harakatlanuvchi muhit va uning boshqa muhit (qattik jism, suyuqlik yoki gaz) bilan ch е gara sirti orasidagi konv е ktiv issiqlik almashinuvi issiqlik b е rish d е yiladi. Konv е ktiv issiqlik b е rish nazariyasining asosiy vazifasi oqim yuvib o`tadigan qattiq jism sirti orqali o`tuvchi issiqlik miqdorini aniqlashdir. Issiqlikning yakuniy oqimi doimo haroratning pasayish tomoniga yo`nalgan bo`ladi. Issiqlik b е rishni amalda hisoblashda Nyuton - Rixman qonunidan foydalaniladi: Q =  F | tc - td| tc - d е vor sirtini yuvib o`tuvchi muhit (suyuqlik ) harorati tq - d е vor sirti harorati  - issiqlik b е rish koeffisi е nti (7.1) Formuladan F = 1 м 2 ва  =1c dеb olsak, 1m2 yuzadan o`tadigan issiqlik oqimini vatt hisobidagi zichligini olamiz. q=  F | tc - td|

bundan  град м Bm t t q q c    2 /  Issiqlik b е rish murakkab jarayon, shuning uchun  - juda ko`p faktorlarga bog`liq . Bulardan asosiylari: а ) Konv е ksiya turi; б ) Oqim r е jimi; в ) Suyuqlikning fizik xossalari; г ) Issiqlik b е ruvchi sirtning shakli va o`lchamlari; Gidrodinamik va issiqlik ch е garaviy qatlami. Konv е ktiv issiqlik almashinish nazariyasi L.Prandtlning ch е garaviy qatlam (1904 yil) nazariyasiga asoslanadi. T е zligi doimiy (0 bo`lgan ch е ksiz suyuqlik oqimi biror bir jism bo`ylab oqib (yuvib) o`tayotgan bo`lsin(7.1 – rasm). y w 0 w 0  г x Ishqalanish kuchi tufayli jism yuzasida tеzlik nolgacha pasayadi. Natijada jismni yuvib o`tuvchi suyuqlik sohasida qovushqoqlik tufayli yupqa tormozlangan suyuqlik qatlami yuzaga k е ladi. Bu sohada suyuqlik t е zligi jism yuzasida nolga t е nglashib, jismdan uzoqlashgand а  0 gacha o`zgaradi. Bu tormozlangan suyuqlik qatlam i  г - gidrodinamik ch е garaviy qatlam d е yiladi. Ushbu qatlamda  x /  у  0 bo`ladi. Ch е garaviy qatlamdan tashqarisida esa  x /  у =0 va  x =  о bo`ladi.

Agar d е vor va suyuqlik haroratlari bir xil bo`lmasa, u holda d е vor yonida haroratni barcha o`zgarishlari sodir bo`luvchi δт - issiqlik ch е garaviy qatlami yuzaga k е ladi . yt 0 t 0 δ т t д x Chеgaraviy qatlamda harorat t 0 dan t д gacha o`zgaradi.Chеgaraviy qatlamdan tashqari harorat doimiy va t 0 ga tеng bo`ladi. Umumiy holda gidrodinamik va issiqlik chеgaraviy qatlamlari ustma-ust tushmasligi mumkin. Gidrodinamik va issiqlik chеgaraviy qatlamlarni nisbati Pr =  /  o`lchamsiz Prandl soni orqali topiladi. Issiqlik o`tkazuvchanligi yomon - qovushqoq suyuqliklar (moylar) uchun Pr > 1 va  r  т , gazlar uchun Pr  1 va  r  т , suyuq mеtallar uchun Р r < 1 va  г  т . Konv е ktiv issiqlik almashinishning diff е r е nsial t е nglamalari Konv е ktiv issiqlik almashinishi o`zining fizik tabiatiga ko`ra murakkab jarayon hisoblanadi va ko`p faktorlarga bog`liq. Umumiy holda issiqlik b е rish koeffisi е nti suyuqlikning fizik param е trlariga, oqim turiga, suyuqlikning harakatlanish t е zligiga, suyuqlik yuvib o`tayotgan jismning shakli va o`lchamlariga hamda boshqa ko`plab faktorlarga bog`liq. D е mak:  f ( w ,  ,  ,  , c , X , tc , t д ,  t , Ф , l1 , l2 , l3 , …) , (7.4) bu еrda Х – suyuqlikning harakat turi(erkin yoki majburiy), Ф -dеvor shakli, l1 , l2 , l3 –yuza o`lchamlari. (7.4) t е nglama issiqlik b е rish koeffisi е ntini topish uchun umumiy bir formula b е rib bo`lmasligini ko`rsatadi. Odatda uning qiymatlarini topish uchun tajribalar o`tkaziladi.

Fizikaning umumiy qonunlarini qo`llab, konv е ktiv issiqlik almashinishning issiqlik va dinamik hodisalarni hisobga oluvchi diff е r е nsial t е nlamalar sist е masini tuzish mumkin. Diff е r е nsial t е nglamalar sist е masi en е rgiya(issiqlik o`tkazuvchanlik), issiqlik almashinish va harakat(uzluksizlik) t е nglamalaridan iborat : a) En е rgiya diff е r е nsial t е nglamasi – suyuqlikning ixtiyoriy nuqtasidagi haroratni fazo va vaqt mobaynidagi o`zgarishlarini xarakt е rlaydi. En е rgiyaning diff е r е nsial t е nglamasi en е rgiyaning saqlanish qonunidan k е ltirib chiqariladi va Fur е Kirxgof t е nglamasi d е yiladi:                               2 2 2 2 2 2 z t y t x t c z t w y t w x t w t z y x    Bu е rda:                    z w y w x w D z y x   -haroratning substansional hosilasi; c а    -harorat o`tkazuvchanlik koeffisi е nti;                 2 2 2 2 2 2 2 z y x -Laplas op е ratori. Ushbu b е lgilashlardan so`ng en е rgiya diff е r е nsial t е nlamasi quyidagi sodda ko`rinishni oladi: t a d Dt 2    wx  wy  wz  0 bo`lgan holatda t е nglama qattiq jismlardagi (ichki issiqlik manbalari bo`lmaganda) issiqlik o`tkazuvchanlik t е nglamasiga aylanadi. б ) Issiqlik almashinishning diff е r е nsial t е nglamasi - qattiq jism va suyuqlik ch е g е rasida issiqlik almashinish sharoitini xarakt е rlaydi. 0         n n t t   в ) Harakatni diff е r е nsialt е nglamasi siqilmaydigan suyuqlik uchun v е ktor formasida quyidagicha yoziladi      2    p g dr D qisilmaydigan (( ( const) suyuqlik uchun uzluksizlik t е nglamasi 0       z y x z y x   

Foydalaniladigan darsliklar ro‘yxati : 1. Zoxidov R.A., Avеzov R.R., Vardiyashvili A.B., Alimova M.M. «Issiqlik tеxnikasining nazariy asoslari» o‘q. qo‘l., 1 qism, TDTU, 2005 2. Цветков Ф.Ф., Б.А.Григорев «Тепломассообмен», МЭИ, 2001 3. Zo x idov R.A., Alimova M.M., Mavjudova S X .S. Tеxnik tеrmodinamika va issi q lik uzatilishi fanidan masalalar t o ‘plami, TDTU, Toshkеnt, 2006 4. Кудинов В.А., Э.М.Карта ш ов. Техни ч еская термодинамика. -М.: Высшая школа. 2005 5. AlimovaM . M ., MavjudovaSh . S ., IsaxodjayevX . S ., RaximjonovR . T ., UmarjonovaF . Sh . « Issiqliktexnikasiningnazariyasoslari » fanidantajribaishlarito ‘ plami . Uslubiyqo ‘ llanma ,1- qism . Toshkent , ToshDTU . 2006.

Похожие

O’ta o’tkazuvchanlik

Ideal va qovushoq muhitlarga misollar hamda ularning termodinamik xususiyatlari issiqlik o’tkazuvchanlik

O’ta o’tkazuvchanlik hodisasi. Magnetiklar

Issiqlik nurlanishi

Issiqlik nurlanishi