Gaz turbinali qurilma - Физика - Рефераты

Gaz turbinali qurilma

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

194.5 KB

Gaz turbinali qurilma Reja: 1. Gaz turbina qurilmasi. 2. Yoqilg’i o’zgarmas bosimda yonadigan GTQ va uning sikli

Gaz turbina qurilmasi. P=const, V=const dagi gaz turbina qurilmalarining sikllari. Bu qurilmalarning F.I.K. va uning oshirish yo‘llari. Bug’ turbina qurilmalarining sikllari. Asosiy tushunchalar Porshenli ichki yonuv dvigatellarining asosiy kamchiligi katta quvvatni bitta agregatda to’plash va ishchi jismni atmosfera bosi migacha adiabatik kengaytirish imkoniyatining bo’lmasligidir. Suyuq yoki gazsimon yoqilg’ining yonish mahsulotlari ishchi jism bo’lgan gaz tur bina qurilmalarida bunday kamchiliklar bo’lmaydi. Yuqori bosim va temperaturali ishchi jism yonish kamerasidan soploga yo’naltiriladi. Unda kengayib, katta tezlikda gaz turbinasi kuraklariga kiradi va uning kinetik energiyasidan mexanik ish olinadi. GTQ porshenli dvigatellardan bir muncha avfzalliklarga ega. Ular nisbatan kam massali, kichik o’lchamli, sovitish suyuqligi va moy sarfi kamligi uchun xalq xo’jaligining turli sohalarida keng qo’llanilishi mumkin. Hozirgi vaqtda gaz turbinalari aviatsiya, kemasozlik, temir yo’l transportida ishlatiladi va asta-sekin energetikaga joriy etilmokda. Gaz turbinalarini yirik energetik qurilmalarda chekli qo’llanilishiga asosiy sabab shuki, zamonaviy konstruktsion material larning issiqlikka bardoshligi yetarli bo’lmaganligidan turbina porshenli tipdagi ichki yonuv dvigatellariga qaraganda ancha past temperaturalar sohasida yaxshi ishlay oladi, bu esa qurilmaning termik f.i.k. qiymatining pasayishiga olib keladi. Mustaxkam va issiqqa chidamli yangi materiallar yaratishdagi bundan keyingi yutuklar gaz turbinani ancha yuqori temperaturalar sohasida ishla shiga imkon beradi. Umuman GTQ istiqbolli dvigateldir va uning qo’llanilishi energetikani rivojlanishiga katta hissa qo’shadi. Gaz turbinalari ikkita asosiy turga bo’linadi: yoqilg’i P=const da yonadigan GTQ , yoqilg’i  =const da yonadigan GTQ. Yoqilg’i o’zgarmas bosimda yonadigan GTQ va uning sikli 17.1-rasmda yoqilg’i P = const da yonadigan GTQ sxemasi tasvirlangan. Umumiy valda gaz turbinasi - I, kompressor-2 , yonilg’i naso si- 3 va energiya istehmolchisi - 4 o’rnatilgan. Kompressor atmosfera havosini so’radi, uni kerakli

bosimgacha siqadi va yonish kamerasi -5 ga yuboradi. SHu kameraga yonilg’i nasosi vositasida bak-9 dan yoqilg’i beriladi yoqilg’i gazsimon bo’lsa, nasos o’rniga gazaviy kompressor ishlatiladi. Yoqilg’i yonish kamerasida 1 da yonadi. Yonish mahsulotlari gaz tur bina soplolari-6 da kengayib, turbina kuraklari-7 ga kiradi, u yerda ish bajaradi va so’ngra chiqarish patrubogi-8 orqali atmosfe raga chiqarib yuboriladi. Ish bajargan gazlar bosimi atmosfera bo simidan bir oz yuqori bo’ladi. 17.1 - rasm. 17.2 - va 17.3 - rasmlarda va P- va TS- diagrammalarda GTQ ning P=const da issiqlik berilishi bilan boradigan ideal sikllari tasvirlangan. Bu siklda ishchi jismdan issiqlik olinishi o’zgarmas bosimda amalga oshadi. P T 3 3 q1 2 P 3 2 2 4 P 2 1 4 1 5 6

1 q2  S 17.2 - rasm. 17.3 -rasm . P1 , V1 , T1 boshlang’ich parametrli ishchi jism kompressorda 1-2 adiabata bo’yicha siqiladi (izotermik yoki politropik bo’lishi mum kin). 2-3 izobara bo’yicha ishchi jismga q1 issiqlik beriladi(bu protsess yoqilg’ining yonish kamerasida yonishiga mos keladi). So’ngra ishchi jism turbinaning soplo apparatida 3-4 adiabata bo’yicha kengayadi va ishni turbina g’ildiraklariga beradi. 4-1 izobarik protsess ish bajargan gazlarning turbinadan chiqishi, bunda q2 - issiqlik olinadi. Sikl uchun quyidagi o’lchamsiz parametrlar o’rinli: kompressorda bosim ortishi darajasi: 1 2/P P   ; izobarik kengayish darajasi: 2 3/   Ishchi jismga beriladigan solishtirma issiqlik miqdori: ) ( 2 3 1 T T C q P   Ishchi jismdan soviq manbaga olinadigan solishtirma issiqlik miqdori: ) ( 1 4 1 T T C q P   Siklning termik F. I. K. 2 3 1 4 2 3 1 4 1 2 ) ( 1 ) ( ) ( 1 1 T T T T K T T C T T C q q p t             T2 , T3 va T4 - temperaturalarni ishchi jism boshlang’ich temperaturasi T1 orqali ifodalab, quyidagiga ega bo’lamiz: ) 1 ( 1 /)1 ( k k t      O’zgarmas bosimda issiqlik beriladigan GTQ termik f.i.k. qiymati bosim ortishi darajasi va adiabata ko’rsatkichi K ga to’g’ri proportsional. Gaz trubinasidan chiqayotgan ishlatilgan gazni yonish kamerasiga kirayotgan havoni qizdiruvchi issiqlik almashinuv apparatiga yoki issiq suv, bug’ olish uchun yuborish maqsadga muvofiq bo’ladi. Yoqilg’i o’zgarmas hajmda yonadigan GTQ va uning sikli

17.4-rasmda yoqilg’i  =const da yonadigan GTQ tasvirlangan. Turbina 1 bilan bitta valga o’tkazilgan kompressor 2 atmosfera havosini kerakli bosimgacha siqadi. Yonish kamerasi 4 ga havo bi lan bir yo’la gazsimon yoki suyuq yoqilg’i kompressor 3 yoki yoqilg’i nasosi yordamida beriladi. Bahzan yonish kamerasiga alohida kela digan yoqilg’i va havo o’rniga oldindan karbyuratorda tayyorlangan yonuvchi aralashma beriladi. Klapanlar yopiq bo’lganda yonish kamera sida yoqilg’i odatda elektrik svecha 8 dan yondiriladi. Yoqilg’i yonishi o’zgarmas hajmda sodir bo’ladi. Yoqilg’ining yonishi tugagandan so’ng, chiqarish klapani ochiladi va yonish mahsulotlari turbinaning soplolari 5 ga kirib, atmosfera bosimigacha adiabatik kengaya di. Soplodan oqib chiqayotgan gazlar turbina kuraklari 6 ga kela di, tegishlicha ish bajaradi va turbinaning chiqish patrubogi 7 orqali atmosferaga chiqarib yuboriladi. qurilmaning foydali ishini energiya istehmolchisi 9 qabul qiladi. 17.5 va 17.6-rasmlarda R,  va TS -diagrammalarda GTQning V= const da issiqlik berilishi bilan boradigan ideal sikllari tasvirlangan. Boshlang’ich parametrlari R 1 , 1 , T 1 bo’lgan ishchi jism 1-2 adiabata bo’yicha nuqta 2 gacha siqiladi. Keyin 2-3 izohora bo’yicha ishchi jismga q1 - solishtirma issiqlik miqdori beriladi. Ishchi jism 3-4 adiabata bo’yicha boshlang’ich bosimgacha kengayadi va 4-1 izobara bo’yicha q2 - solishtirma issiqlik miqdori olinib boshlang’ich holatiga qaytadi. Sikl uchun quyidagi o’lchamsiz parametrlar o’rinli: Kompressorda bosim ortishi darajasi: 1 2 P P   ; Qo’shimcha bosim ortishi darajasi: 2 3 P P   ;

17.4-rasm . Ishchi jismga beriladigan solishtirma issiqlik miqdori:) ( 2 3 1 T T C q    Ishchi jismdan soviq manbaga olinadigan issiqlik miqdori: ) ( 1 4 2 T T C q p   (b) Siklning termik f.i.k. 2 3 1 4 2 3 1 4 1 2 ) ( 1 ) ( ) ( 1 1 T T T T K T T C T T C q q p t             T2 , T3 va T4 - temperaturalarni ishchi jism boshlang’ich temperaturasi T1 orqali ifodalab, quyidagiga ega bo’lamiz: )]1 ( [ )] ( [ 1 /)1 ( 1 /1           k k k t T K O’zgarmas hajmda issiqlik beriladigan GTQ termik f.i.k. qiymati  , va K qiymatlariga to’g’ri proportsional. TS- diagrammada o’zgarmas hajmda issiqlik berilishi bilan bo radigan GTQ sikli f.i.k. 17.6-rasmda beriladigan va olinadigan solishtirma issiqlik miqdorlari yuzasi farqiga ko’ra aniqlanadi: t (yuza 5236 -yuza 5146) /yuza 5236 = yuza 1234/yuza 5236. (17. 3) Termik f.i.k. jihatidan biroz avfzalligiga qaramasdan yoqilg’i V= const da yonadigan gaz turbinali qurilmalar yoqilg’i R=const da yonadigan gaz turbinali qurilmalarga nisbatan kam qo’llaniladi. CHunki bu qurilmada termik f.i.k. katta bo’lishiga qaramas dan, uning absolyut samarali f.i.k. yoqilg’i R=const da yonadigan gaz turbina qurilmasining absolyut samarali f.i.k.ga nisba tan kichik.

Bunga sabab turbinaga beriladigan yoqilg’i parametrla rining vaqt ichida o’zgaruvchan bo’lishidir. Bundan tashqari, kons truktiv jihatdan, V=const bo’lganda, ichki yonuv turbinasi yoqilg’i R=const da yonadigan turbinaga nisbatan murakkabroq bo’ladi. GTQ iqtisodiy samaradorligini oshirishning asosiy usullari issiqlikni regeneratsiya qilish, ishchi jismni bosqichli siqish, kengaytirish va boshqalar. Ushbu usullar maxsus kurslarda keng yori tilgan. P q1 T 2 3 32 3 P 2 4 2 1 1 4 1 P 1 q2  S 17.5 - rasm. 17.6 - rasm. 5 6

Foydalaniladigan darsliklar ro‘yxati : 1. Zoxidov R.A., Avеzov R.R., Vardiyashvili A.B., Alimova M.M. «Issiqlik tеxnikasining nazariy asoslari» o‘q. qo‘l., 1 qism, TDTU, 2005 2. Цветков Ф.Ф., Б.А.Григорев «Тепломассообмен», МЭИ, 2001 3. Zo x idov R.A., Alimova M.M., Mavjudova S X .S. Tеxnik tеrmodinamika va issi q lik uzatilishi fanidan masalalar t o ‘plami, TDTU, Toshkеnt, 2006 4. Кудинов В.А., Э.М.Карта ш ов. Техни ч еская термодинамика. -М.: Высшая школа. 2005

Похожие

Bug‘ turbinali qurilma

Gaz razryadlarinining amaliy tadbiqlarini o'rganish

Gaz razryadlarinining amaliy tadbiqlarini o’rganish

Gaz aralashmasi gazlarni issiqlik sig`imi

Bug‘ turbinasi haqida umumiy tushunchalar