Elektromagnit induksiya hodisasi - Физика - Рефераты

Elektromagnit induksiya hodisasi

Загружено в:

01.11.2023

Скачано:

0

Размер:

66.5 KB

Elektromagnit induksiya hodisasi Reja: 1. O’zinduksiya hodisasi. 2. O’zaroinduksiya hodisasi. 3. Magnit maydon energiyasi va uning zichligi.

O’zinduksiya Boshlang’ich momentda zanjir ochiq va zanjirdagi tok qiymati nolga teng (1 - rasm). 1 - rasm. Induktivlik va qarshilikdan iborat elektr zanjiri t = 0 vaqt momentida zanjirni manbaga ulasak, undagi tok 0 dan I o qiymatgacha oshaboradi. Tokning o’sishi (o’zgarishi) qo’shimcha o’zinduksiya EYK ni vujudga keltiradi. Om qonuniga asosan, quyidagi ifodani yozishimiz mumkin:IR = ε+ εуз= ε− L dI dt . Ifodaning barcha qismlarini L ga bo’lsak dI dt +R L I− ε L= 0 ( 17. 1) ga ega bo’lamiz. Bu birjinsli bo’lmagan differensial tenglamaning yechimi ( t = 0 da I = I o ga teng bo’lganda) I= I0 (1− e − R L t ) ( 17. 2) dan iboratdir. 2 - rasmda zanjir manba’ga ulangandagi tokning o’zgarish grafigi keltirilgan. 2- rasm. Zanjirni tok manbaiga ulashda hosil bo’lgan induksion tokning vaqtga bog’liq o’zgarishi

Tok qiymati eksponensial ko’rinishda oshib boradi va bunga tegishli vaqtR L nisbatga kuchli bog’liqdir. O’zaroinduksiya 3 - rasmda bir-biriga yaqin joylashgan ikkita konturni olamiz. 3 - rasm. Ikkita yopiq kontur orasidagi o’zaroinduksiya 1 - konturda qandaydir manba’ orqali I 1 tok oqadi. Bu tok  1 = L 1 I 1 magnit oqimini hosil qiladi va uning  12 qismi 2 - konturni sizib o’tadi.  12 = L 12 · I 1 dt vaqt ichida I 1 tokni dI 1 qiymatga o’zgartirsak, 2 - konturda o’zinduksiya EYK ni hosil qilamiz ε12 = − dψ 12 dt = − L12 dI 1 dt ( 17.3 ) Endi esa, konturlar holatini o’zgartirmasdan, 2 - konturga tok manbaini ulab, unda I 2 tok hosil qilamiz. O’z navbatida I 2 tok  2 = L 2 I 2 magnit oqimini vujudga keltiradi. Bu oqimning  21 = L 21 I 2 qismi birinchi konturni kesib o’tadi. I 2 tok qiymatini o’zgartirsak, 1 - konturda  21 - o’zinduksiya EYK hosil bo’ladi: ε12= − dψ 21 dt = − L21 dI 2 dt ( 17. 4) Agarda konturlarning o’lchamlari va holatlari o’zgarmas saqlansa L 12 , L 21 ga teng bo’ladi. L 21 = L 12 = М

bu yerda M - ikki konturning o’zaro induksiya koeffitsiyentidir va uning qiymati ikkita konturning o’zaro bog’lanish darajasini bildiradi. Bir konturda tokning o’zgarishi ikkinchisida induksiya EYK ni hosil qilish hodisasi - o’zaro induksiya hodisasi deb ataladi. L 12 va L 21 koeffitsiyentlar qiymatlari konturlarning shakli, o’lchamlari va o’zaro joylashishiga bog’liqdir, undan tashqari atrof muhitning magnit singdiruvchanligiga ham bog’liqdir. Shunday qilib, ikkinchi zanjirda induksiyalangan EYK qiymati o’zaro induksiya koeffitsiyenti va birinchi zanjirdagi tokning o’zgarish tezligiga proporsionaldir.ε= − М dI dt ( 17. 5) Bunday induksiya EYK ning paydo bo’lishi, odatda transformatorlarda kuzatiladi. Tokning magnit maydon energiyasi 1 - rasmda keltirilgan chizma (sxema) ni ko’rib chiqamiz. I о boshlang’ich tok L induktivlikli g’altakda magnit maydoni hosil qiladi. K kalitni B kontaktga ulanganda zanjirda vaqt bo’yicha so’nuvchi,  ўз - o’zinduksiya EYK ni tiklab turuvchi I tok oqaboshlaydi. dt vaqt ichida bu tokning bajargan ishi quyidagiga tengdir: dA = εуз⋅I⋅dt = − dψ dt ⋅I⋅dt = − I⋅dψ ( 17. 6) Agarda solenoid induktivligi I tokka bog’liq bo’lmasa ( L= const ), u holda dψ = L⋅dI dA = − L⋅I⋅dI (17.7) ifodani I dan 0 qiymatgacha integrallasak, magnit maydon yo’qolguncha ketgan vaqt ichida tokning bajargan ishini baholay olamiz: A= −∫ I0 0 LIdI = LI 2 2 (17.8)

Magnit maydoni butunlay yo’qolganda, tok oqimi to’xtaydi, bajarilgan ish zanjirda ajralgan issiqlik miqdoriga teng bo’ladi.W M= LI 2 2 (17.9) bu yerda , W м - magnit maydon energiyasidir. Bu ifoda magnit maydon energiyasi o’tkazgichda (induktivlikda) joylashgan bo’ladi va tokka bog’liqdir (L - o’tkazgich induktivligi, I - tok). Magnit maydon energiyasini I= H n ifoda yordamida maydon bilan bog’liq bo’lgan kattalik orqali ham ifodalashimiz mumkin: L= μ0μn 2⋅V , H = nI I= H n . Shuning uchun: W M = μ 0 μН 2 2 ⋅ V (17.10) ga teng bo’ladi. Bu yerda,  va Н - muhitning magnit sindiruvchanligi va solenoid ichidagi maydon kuchlanganligi, V - solenoid hajmi. δM = μ0μН 2 2 - kattalik, magnit maydon energiyasi o’zgarmas zichlik bilan taqsimlanganligini ko’rsatadi.

Adabiyotlar: 1. K.P.Abduraxmanov, O’.Egamov “Fizika kursi” darsligi, Toshkent.: Aloqachi 2013 y. 2. K.P.Abduraxmanov, O’.Egamov “Fizika kursi” darslik, Toshkent, “O’quv ta’lim metodikasi” 2015 y. 3. Савельев И. В. Курс физики. М.: Наука 1989 т. 1 4. Савельев И. В. Курс физики. М.: Наука 1989 т. 2 5. Савельев И. В. Курс физики. М.: Наука 1989 т. 3 6. Савельев И. В. Сборник вопросов и задач по общей физик е . М.: АСТ. Астрель. 2005. С.320. 7. К.П.Абдурахманов, Ў.Эгамов “ Физика курси” дарслиги, Тошкент, 2010 й. 8. П.А.Типлер, Р.А.Ллуэллин Современная физика (Лучший зарубежный учебник в двух томах) М. Мир.2007.С.496 (1том) 9. П.А.Типлер, Р.А.Ллуэллин Современная физика (Лучший зарубежный учебник в двух томах) М. Мир.2007.С.416 (2том) 10. Трофимова Т.И. Курс физики.М.Высшая щкола 1999.С.543 Интернет сайтлар: 1. www.ziyonet.uz ; 2. www.estudy.uz ; 3. www.fizika.uz ; 4. www.elearning.uz ; 5. www.bilim.uz ; 6. www.edx.uz ; 7. www.my.estudy.uz ; 8. www.conrsera.org.uz ;

Похожие

Elektromagnit induksiya hodisasi

Elektromagnit induksiya hodisasi. O’zaro induksiya

Elektromagnit induksiya hodisasi va uning qo`llanilishi

Elektromagnit induksiya

Fotoeffekt hodisasi