Ғоя ва мафкура категориялари - Философия - Рефераты

Ғоя ва мафкура категориялари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

91 KB

Ғоя ва мафкураларнинг намоён бўлиш шакллари Режа: 1. Ғоя ва мафкураларнинг хилма-хиллиги. 2. Бунёдкор ва вайронкор ғоя ҳамда мафкуралар. 3. “Миллий ғоя” ва “Давлат” мафкуралари тушунчалари.

Инсон тафаккурининг маҳсули сифатида ғоя миллий-маданий меросни, умуминсоний қадриятларни, ижтимоий-маънавий ҳаётни, теварак оламни ўрганиш, билиш жараёнида вужудга келади. Ижтимоий онгнинг барча шакллари: илм-фан, фалсафа, дин, сиёсат, санъат ва бадиий адабиёт, ахлоқ ва ҳуқуқ муайян бир ғояларни яратади, уларга таянади ва уларни ривожлантиради. Шу маънода, ғоя ва мафкуралар мазмун ва намоён бўлишига қараб, бир қанча турларга бўлинади, яъни илмий ғоялар, фалсафий ғоялар, диний ғоялар, бадиий ғоялар, ижтимоий-сиёсий ғоялар, миллий ғоялар, умуминсоний ғоялар ва ҳ. к. Илмий ғоялар – фан тараққиётининг самараси, илмий кашфиётларнинг натижаси сифатида пайдо бўладиган, турли фан соҳаларининг асосий тамойиллари, устивор қоидаларини ташкил қиладиган илмий фикрлардир. Фан тараққиёти узлуксиз ва чексиз бўлиб, бу жараёнда амалиётда тасдиқланмаган, эскирган қарашлар янги илмий ғоялар билан ўрин алмашаверади. Қадимга юнон файласуфи Демократ жисмларнинг энг кичик бўлинмайдиган зарраси сифатида “атом” тушунчасини киритган эди. Птолемей, Аристотел, Улуғбек астрономиясигача дунёнинг маркази ер деб ҳисоблаб келганлар. Евклид геометрияси, Ньютон механикаси, Дарвин таълимоти ҳам ўз даврининг энг илғор илмий ғояларига асосланган эди. Бугунги илм-фан тараққиёти атомнинг протонларга бўлинишини, коинот маркази ер эмаслигини ҳам ишончли

далиллар билан исботлади; квант механикаси, ирсият назарияси ва бошқа кўплаб кашфиётлар яратилди. Фалсафий ғоялар ҳар бир фалсафий таълимотнинг асосини ташкил этадиган, олам ва одам тўғрисидаги энг умумий тушунча ва қарашлардир. Улар бизни ўраб турган дунёни билиш жараёнида, кишилик жамиятининг тараққиёти мобайнида тўплаган билимларини умумлаштириш, инсон ҳаётининг маъно-мазмуни, унинг бахт-саодати каби масалалар устида мулоҳаза юритиш асосида шаклланади. Инсоният тарихида турли халқларнинг ақл-заковат соҳиблари, доно файласуфлари турли хил ғоялар яратганлар. Аммо жаҳон фалсафий тафаккури ривожига беқиёс ҳисса қўшган ўзбек мутафаккирлари яратган меросни ёдга олмаслик мумкин эмас. Фаробийнинг фозил шаҳар тўғрисидаги, тасаввуф даҳоларининг комил инсон ҳақидаги, Ибн Синонинг тана ва руҳ муносабатига оид, Алишер Навоийнинг адолат ва инсонийлик борасидаги теран фикрлари фалсафий ғояларнинг ёрқин намунасидир. Диний ғоялар деб, ҳар бир диний таълимот ва оқимнинг асосини, диний иймон-эътиқоднинг негизини ташкил этувчи ғояларга айтилади. Масалан, ҳиндларнинг диний тасаввурларига кўра жон кўчиб юради, бу ҳаётда у инсонда бўлса, кейинги ҳаётда бошқа жонзотга ўтиши мумкин. Илоҳларнинг кўплиги ҳақидаги фикрга таянадиган политеизм динлари вақти келиб монотеистик – яккахудолик ғояси асосидаги динларга ўз ўрнини бўшатиб берди.

Яккахудолик ғояси миллий динларда (масалан, иудаизмда), айниқса жаҳон динлари – христианлик ва исломда ўз ифодасини яққол топган. Хусусан, ислом динида Аллоҳнинг ягоналиги ғояси асосида унинг барча ақидалари, рукнлари, талаб ва мажбуриятлари шаклланган. Бадиий ғоя – адабиёт ва санъат асарининг асосий маъно- мазмунини ташкил этадиган, ундан кўзланган мақсадга хизмат қиладиган етакчи фикрлардир. Улар ҳаётдан олинади, бадиий талқинлар асосида баён этилади, ўқувчида муайян таассурот уйғотади. “Қаҳрамон”ларни севиш, уларга эргашиш ҳоллари ҳам шу асосда рўй беради. У катта таъсир кучга эга бўлиб, шахс руҳиятига таъсир ўтказади, одамларни ҳаракатга келтиради. Миллий истиқлол ғоясини тарғиб этишда, одамлар қалби ва онгига уни сингдиришда муҳим восита бўлиб хизмат қилади. Ижтимоий-сиёсий ғоялар ҳар бир халқ ва умуман, башариятнинг орзу-умидларини, мақсад-муддаоларини ифодалайди, эркин ҳаёт ва адолатли тузумни тараннум этади. Озодлик ва мустақиллик, адолат ва ҳақиқат, тинчликсеварлик ва инсонпарварлик ғоялари шулар жумласидандир. Асрлар мобайнида бундай буюк, ўлмас ғоялар халқларга куч-қувват ва илҳом бағишлаб, уларни ўз эрки учун курашга сафарбар этиб келган. Озодлик ғояси – мазлумларни ўз эрки учун курашга чорлайдиган, қуллик ва қарамликнинг ҳар қандай кўринишини инкор этадиган ғоядир. Мустақиллик ғояси - энг улуғ ва эзгу ғоя. Ҳар бир халқ истиқлол туфайли ўзига ёт ва бегона тузумдан, ижтимоий тазйиқлардан халос бўлади, ўзи истаган ва ўзи танлаган

йўлдан бориш имкониятини қўлга киритади. Адолат ва ҳақиқат ғоялари – инсоннинг табиатини ва ижтимоий тузумнинг моҳиятини белгилайдиган, қудратли кучга эга бўлган ғоялардир. Одамлар асрлар мобайнида одил жамиятни орзу қилиб, ҳақиқат тантанаси учун курашиб келган. Адолат бузилган ерда умидсизлик ва тушкунлик ҳукм суради. Адолат тантана қилган ерда жамият юксакликка кўтарилади. Бунёдкор ғоя – инсонни улуғлайдиган, унинг куч-ғайрати ва салоҳиятини ошириб халқи, ватани, бутун инсоният учун фойдали ишлар қилишга сафарбар этадиган, ўзида тараққиёт, маърифат дўстлик, тинчлик, адолат, ҳалоллик, поклик каби эзгу ҳис- туйғуларнинг уруғини мужассам этадиган ғоядир. Одамзотга азалдан ақл-заковат билан қалб бунёдкорлиги хос фазилатдир. Унинг қалби билан қўли бир маромда ишласа, ҳақиқий мўъжизалар бунёд этилади. Неча асрлардан буён дунёни ҳайратга солиб келаётган Миср эҳромлари, Шаҳрисабздаги Оқсарой, Самарқанддаги Бибихоним, Регистон майдонидаги мадрасалар, Ҳиндистондаги Тожмаҳал ёдгорлиги, Париждаги Эйфель минораси ва бошқа қанчадан-қанча санъат ва маданият дурдоналари – барчаси ана шундай бунёдкорлик намунасидир. Буюк бобокалонимиз Баҳоуддин Нақшбанд “Дилинг Аллоҳда, қўлинг меҳнатда бўлсин” дея яратувчиликка даъват этганларида, ҳар қандай ишни ақл ва эътиқод билан бажаришни назарда тутганлар. Ушбу шиорда инсон кўнглида Аллоҳга эътиқод қўйиб, ўзи ҳалол меҳнат билан тирикчилик ўтказиш ва илм-ҳунар ўрганиб, Ватанни обод қилишга даъват этилади.

Бунёдкорлик ғоялари юртни обод, халқни фаровон қилишдек олижаноб мақсадлар билан ажралиб туради. Улар инсоният цивилизацияга эришган даврлардан буён жамият ҳаётининг энг эзгу ғоялари сифатида яшаб келмоқда. И.Каримовнинг “Ўзбек том маънода бунёдкордир”, деган сўзларида ҳам ана шу боқий ғояларнинг маъно мазмуни ўз ифодасини топган. Бундай бунёдкорлик халқимизга ота-боболардан меросдир. Соҳибқирон Амир Темурнинг бунёдкорлик ғоялари ва амалий фаолияти катта аҳамиятга эга бўлиб, унинг асосий мақсади бунёдкорлик ва яратувчилик эди. Жумладан, у “Темур тузуклари”да: “Агар фуқародан бирининг уй иморати бузилиб, тузатишга қурби етмаса, керакли ускуналарни етказиб бериб, унга ёрдам берилсин”, деб кўрсатма беради. Шу ўринда, Президент И.Каримовнинг “Амур Темур ўз давлатини ақл-заковат ва ҳуқуқий асос билан ифода этган десак адолатдан бўлади,” деган фикрлари ниҳоятда ўринлидир. Зеро, Соҳибқирон ўз бунёдкорлик мақсадига эришиш учун собитқадамлик билан ҳаракат қилган. Бунёдкорлик ақл-заковат, қалб бунёдкорлигига айланганда чинакам қадр-қиммат касб этади. Масалан: собиқ шўролар даврида инсонлар қалбидаги бунёдкорлик туйғуларини сўндирган тузум ўзича кўп ишларни, улкан режаларни амалга оширишга уриниб кўрди. Лекин қалб бунёдкорга айланмагани учун қилинган ишларда барака ва самара бўлмади. Қалб бунёдкорлиги эса эътиқод билан, пок ният билан нафақат бугунни ва эртани, балки олис келажакни ўйлаб яратишдир.

Вайронкор ғоялар – жамият, халқ ва давлатларнинг таназзулига сабаб бўлади, ғайриинсоний мақсадларга хизмат қилади. Ғоялар ва мустабид мафкуралар тарихида бундан фойдаланган собиқ коммунистик таълимот алоҳида ўрин тутади. У ташқи жиҳатдан адолатли кўринсада, оқибатда мустабид жамиятни шакллантириш мафкурасига айланди. Болшевизм билан бир қаторда, XX аср бошларида мустабид ғоя ва мафкурага таянган фашизм (фашио – боғлам, бирлашма) пайдо бўлди. Собиқ социалист Б.Муссолини Италияда фашистлар ҳаракатининг асосчиси бўлди. Германияда миллий социалистик партия тузган А.Гетлер эса фашизмнинг “маънавий ота”сига айланди. Фашизм II жаҳон уруши оловини ёқди, 50 млн. дан ортиқ киши қирилиб кетди. Бизнинг мамлакат ҳам мотам либосига ўралди. Болшевизм ва фашизм мафкуралари ўртасида кўплаб ўхшаш жиҳатлар мавжуд. Айни пайтда жиддий тафовутлар ҳам кўзга ташланади. Асосий фарқлардан бири, бу миллат омилининг турлича баҳоланишидир. Агар коммунистик таълимот халқларнинг миллий-этник ўзига хосликларини йўқотиш бўлса, фашизм бир ҳукмрон миллатнинг “ирқий этник софлиги”ни мутлақлаштиришни тарғибот этади. У ирқчиликнинг ҳомийси ҳисобланади. Буюк давлатчилик шовинизми – бир давлатнинг бошқа давлат ёки давлатлар устидан сиёсий-мафкуравий, иқтисодий ва ҳарбий ҳукмронлигини ўрнатишга қаратилган назария ва амалиёт. Хусусан, XIX аср охиридан бошлаб Россия империясининг ҳукмрон доиралари бошқа халқларга, жумладан, Ўрта Осиё

халқларига нисбатан ана шундай сиёсат олиб бордилар. Иккинчи жаҳон уришидан кейинги даврларда ҳам бир қанча мамлакатлар буюк давлатчилик сиёсатини хилма-хил кўринишда олиб бордилар. Президент И.Каримов ўзининг “Ўзбекистон XXI аср бўсағасида: хавфсизликка таҳдид, барқарорлик шартлари ва тараққиёт кафолатлари” асарида буюк давлатчилик шовинизми ва агрессив миллатчилик халқимизга таҳдид солаётган муаммолардан бири эканлигини алоҳида таъкидлаган: “Ўтган мустақил ривожланиш йиллари давлатимизнинг суверенитети ва барқарорлигига таҳдид сақланиб қолмоқда, деб айтиш учун асос ьўла олади. Бу таҳдид буюк давлатчилик шовинизми ва агрессив миллатчилик руҳидаги шиорларда, билдирилаётган фикрларда, шарҳларда ва муайян ҳатти-ҳаракатларда намоён бўлмоқда”. 1 Буюк давлатчилик шовинизми ғайриинсоний хусусиятга эга бўлиб, бошқа халқларни қарам қилиш, иқтисодий, сиёсий, маданий ҳаётда уларни камситишнинг ўзига хос шаклидир. Шовинизм, охир-оқибат ўз давлатига зарба беради, унинг пойдеворини заифлаштиради, ички зиддиятларни кучайтиради. У жамиятни парчалаб юборишга ва унинг учун оғир бўлган оқибатларни келтириб чиқаришга қодир. Гарчи тарихий даврлари ва шарт- шароитлари турлича бўлсада, Рим, Усмонлилар, Германия, Россия ва Совет империялари тарихи бунга мисол бўлади. Мустамлакачилик ғояси – кучли давлатлар томонидан зўрлик билан эгалланган мамлакат ёки ҳудудни сиёсий ва иқтисодий мустақилликдан маҳрум этиб, ўзига бўйсундириш, 1

арам қилиш ғояси асосидаги ўзга халқ ёки мамлакатни босиб олиш, талаш сиёсати. Тарихан мустамлакачиликнинг империяларнинг шаклланиши ва ўзга давлатларни босиб олиши билан боғлиқ эканлиги маьлум. ХХ аср бошига келиб деярли бутун дунё йирик мустамлакачи давлатлар (Буюк Британия, Франция, Италия, Испания, Нидерландия, Португалия, АҚШ, Япония, Россия) томонидан босиб олинган эди. Ўзбек халқи ҳам ўз бошидан мустамлакачиликнинг аянчли даврини ўтказди. Аввал Россия империясининг мустамлакачилик сиёсати, сўнгра собиқ совет империясининг сиёсати мамлакатимиз тараққиёти учун тўсиқ бўлди. Ўзбекистон мустақилликка эришган бўлсада, қўлга киритилган истиқлолни ҳар томонлама мустаҳкамлаш бугунги куннинг асосий вазифаси бўлиб қолмокда. Ирқчилик ғояси – «оқ танли»ларнинг афзаллиги, уларнинг азалдан «олий ирқ» этиб танлангани, бошқа ирқлар эса “оқ”ларга қараганда номукаммал яратилганлиги ва ҳамиша тараққиётнинг қуйи поғоналарида туришини “асослаб” беради. Унинг асосий ғояси ўзининг «илоҳий» табиатига кўра «оқ» ирқларни «қуйи» ирқлар устидан ҳукмронлик қилишга даьват этишга қаратилган бузғунчи ғоядир. Ирқчилик миллий мансублиги ва терисининг рангига қараб фарқланиб турувчи кишиларга тазйиқ ўтказиш уларни ҳақоратлаш, уриш, ўлдириш каби ҳаракатларда намоён бўлади. Ирқчилик ( расизм ) буюк давлатчилик, ашаддий шовинизм, «танланган» халқларнинг миллий афзаллиги ғоялари билан чамбарчас боғланиб кетади. Ирқчилик инсониятга қарши ғоядир.

Ирқчилик оқими ҳозир ҳам АҚШ, Ғарб давлатларида ўз фаоллигини йўқотган эмас. Бугунги кунда инсониятга катта таҳдид солаётган яна бир ёвуз ғоялардан бири – терроризм дир. Терроризм (лотинча Тerror – қўрқув, даҳшат) – маълум ёвуз мақсад йўлида куч ишлатиб, одамларни жисмоний йўқ қилишдан иборат бўлган ғояга асосланган зўравонлик усули. У иқтисодий, сиёсий, диний, ғоявий, ирқий, миллий, гуруҳий, индивидуал шаклларда намоён бўлиши мумкин. Ўзбекистонда 1999 йилги феврал воқеалари, АҚШда 2001 йил 11 сентябр воқеалари, дунёнинг турли мамлакатларида содир этилаётган хунрезликлар террорчилар ўз мақсадлари йўлида ҳеч нарсадан тап тортмасликларини кўрсатиб турибди. Дарҳақиқат, терроризм қандай байроқ кўтариб чиқмасин, унинг реакцион, жинояткорона моҳиятини фарқлаб олиш, ёвуз ниятини очиб ташлаш онгли, ҳур фикрли ҳар бир ватанпарвар фуқаронинг бурчи ҳисобланади. Диний ақидапарастлик ғояси эса сиёсий мақсадлар йўлида мавжуд ижтимоий муаммоларни илк, яьни мазкур дин пайдо бўлган пайтдаги арконлар асосида ҳал этмоқ ниятидаги ҳаракат ва қарашлардан иборат. Ислом арконларини ниқоб қилиб олган ақидапарастларнинг асосий ғояси – “соф ислом” қатьиятлари га (принципларига) қайтиш, мақсади эса исломий давлат жорий этишдан иборат. Ўзбекистонда диний экстримизм ва ақидапарастликнинг ислом дини ниқобидаги экстримизми ва ақидапарстлик шакли мавжуд, айнан шу омил миллий хавфсизлигимизга таҳдиддир.

Диний экстримизм – маьлум сиёсий мақсадлар йўлида ва дин ниқоби остида мутассиблар ёки уларнинг иродасига кўра иш кўрувчи гуруҳлар томонидан олиб бориладиган ўта ашаддий ҳаракатлар ва қарашлар мажмуини англатади. Бошқачароқ айтганда, диний экстримизм муайян диний йўналиш ва ашаддий мутассиб унсурлар сиёсий фаолиятининг мафкураси. Масалан, “Мусулмон биродарлари” ва ундан ажралиб чиққан кўплаб диний экстримистик руҳдаги гуруҳ ва ташкилотлар таянадиган асосий ғояларни эслаш мумкин. “Мусулмон биродарлари” ҳеч қандай маьмурий-жуғрофий ҳудудни тан олмайдилар, ер юзидаги барча мамлакатларда ягона мусулмонлар бирлиги ва уларнинг диний ва дунёвий ҳокимиятини ўзида мужассамлаштирган “халифа“ раҳбарлигидаги ягона мусулмон давлати қуришни кўзлайдилар. Бу шартни бажармоқ учун, ниятга етмоқ учун ҳар қандай хунрезликка ва биродаркушликка фатво берилади. Миллий мустақиллик ғояси – мустамлакачилик асоратида бўлган миллат ва халқларни, уларга мансуб бўлган илғор кишиларни озодликка, ўз эркини қўлга киритишга ундайдиган ғоя. Ана шу ғоя асосида улар эзгулик ва озодлик учун курашга отланадилар. Масалан, милоддан аввалги македониялик Искандар ёки ўрта асрларда Чингизхон босқинидан сўнгги Россия, Шўролар истибдодидан қутулиш учун халқимизнинг кураши ана шундай тамойилларни акс этиради. Мустақиллик ғояси асосидаги кураш ниҳояси истиқлолга эришилгандан сўнг бу ғоя ушбу мустақилликни мустаҳкамлаш, авайлаб-асраш йўлидаги маьнавий омилга айланади.

Миллий давлатчилик ғояси – муайян миллатнинг ижтимоий-иқтисодий, сиёсий, маьнавий қадриятларига, манфаатларига асосланган, жамият ижтимоий-тарихий жараён натижасида шаклланган давлатнинг бир шакли. Тутқун халқларнинг, жумладан, Ўзбекистон халқининг мустақилликка эришиб, миллий давлатчиликни шакллантириши миллатимиз тақдирида ҳал қилувчи ҳодиса бўлди. Минг йиллар давомида шаклланган, халқимиз менталитетига мос бўлган миллий давлатчилик аньаналарига асосланиб, мустақил миллий давлат пойдевори қурилди. Шуни алоҳида таъкидлаш керакки, давлатсиз миллат бўлмайди, деган қоидадан ҳар бир миллат ўзининг алоҳида мустақил давлатини қуриш керак, деган хулоса келиб чиқмайди. Миллий давлат унга ном берган миллат учунгина эмас, давлатда яшовчи барча халқлар, миллий гуруҳлар тақдири учун тарих олдида маьсулдир. Миллий ғоя – миллатнинг ўтмиши, бугуни ва истиқболини ўзида мужассамлаштирган, унинг туб манфаатларини ва мақсадларини ифодалаб, тараққиётга хизмат қиладиган ижтимоий ғоя шакли. Миллий ғоя ўз моҳиятига кўра, халқ, миллат тақдирига дахлдор бўлган, қисқа ёки узоқ муддатда ҳал этилиши керак бўлган вазифалар ва мўлжалларни ҳам акс эттиради. Ўз даврида (1941- 1945 йиллар) фашистлар босиб олган Францияда “қаршилик кўрсатиш” миллий ғоя даражасига кўтарилгани ва Франциянинг озод этилиши билан ўз аҳамиятини йўқотгани фикримиз далили бўлади. Мамлакатимиз учун миллий ғоя ҳақидаги масаланинг

бугунги амалий аҳамияти шундаки, биз ўтиш даврини бошдан кечирмоқдамиз. Айнан шундай пайтда аҳолининг турли қатламлари манфаатларини шаклланишига шароит туғилиши мумкин. Шундай экан, миллат, жамиятнинг пароканда бўлиб кетишига йўл қўйиб бўлмайди. Акс ҳолда, сиёсий, ҳуқуқий, иқтисодий ислоҳотлар ўз аҳамиятини йўқотади. Баьзи собиқ иттифоқ давлатларида жамиятнинг бир-бирига қарама-қарши турувчи кучларга бўлиниб кетиши ёки айрим қўшни мамлакатларда маҳаллийчилик заминида жамиятни бўлиб юборишга уринишлар ҳам катта сабоқ бўлмоғи лозим. Мамлакатимизда олиб борилаётган оқилона сиёсат туфайли бизда ана шундай бўлинишларнинг олди олинди. Бугунги кунда ана шундай натижаларни мустаҳкамлаш, иқтисодий ва сиёсий барқарорликни, фуқаролар ва миллатлараро тотувликни сақлаб қолиш ҳам қарз, ҳам фарздир. Бунинг йўли эса битта, у ҳам бўлса, жамиятнинг барча қатламлари, ҳар бир аьзоси учун бирдай қадрли бўлган миллий ғоя ва унга ишончни шакллантиришдир. Давлат мафкураси – муайян давлатда амал қиладиган, баьзан расман белгилаб қуйиладиган ғоявий-назарий ва сиёсий қарашлар тизимидир. Давлат мафкураси деганда, давлат томонидан жамият ҳаётини бошқарилишининг, давлат аппарати ишини ташкил этишнинг ғоявий- назарий, сиёсий-ҳуқуқий асослари тизими тушунилади. Мафкуранинг ишлаб чиқилиши, ривожлантирилиши ва ижтимоий онгга сингдирилишида давлатни роли ниҳоятда каттадир. У ёки бу мафкуранинг давлат мафкураси даражасига кўтарилиши эса, фикр эркинлигининг бўғилишига, жамият

ҳаётининг барча соҳаларининг ялпи назорат қилинишига олиб келиши мумкин. Ўз вақтида Германияда фашизм давлат мафкураси, бир қатор мамлакатларда марксизм-ленинизмнинг давлат мафкурасига айланиши натижасида муайян давлатларда тоталитар, яккаҳокимлик тузуми вужудга келиши, охир-оқибат жамиятнинг таназзулга дучор бўлиши каби салбий жараёнлар буни яққол тасдиқлайди.

Адаби ё тлар: 1. Каримов И.А. Ўзбекистон: Миллий истиқлол, иқтисод, сиёсат, мафкура. Том 1. Тошкент, 1996. 2. Каримов И.А. Биздан озод ва обод Ватан қолсин. Том 2. Тошкент, 1996. 3. Каримов И.А. Ватан саждагоҳ каби муқаддасдир. Том 3. Тошкент, 1996. 4. Каримов И.А. Бунёдкорлик йўлидан. Том 4. Тошкент, 1996. 5. Каримов И.А. Янгича фикрлаш ва ишлаш - давр талаби. Том 5. Тошкент, 1997. 6. Каримов И.А. Хавфсизлик ва барқарор тарақҚиёт йўлида. Том 6. Тошкент,1998. 7. Каримов И.А. Биз келажагимизни ўз қўлимиз билан қура-миз. Том 7. Тошкент,1999. 8. Каримов И.А. Озод ва обод Ватан, эркин ва фаровон ҳаёт- пировард мақсадимиз. Том 8. Тошкент, 2000. 9. Каримов И.А. Ватан равнақи учун ҳар биримиз масъ-улмиз.Том 9. Тошкент, 2001. 10. Каримов И.А. Хавфсизлик ва тинчлик учун курашмоқ ке-рак. Том 10. Тошкент,2002.

Похожие

Фалсафа – мафкура

Фалсафа – мафкура

Этиканинг асосий категориялари ва тамойиллари

Фалсафанинг қонунлари, категориялари ва методлари

Ахлокнинг асосий категориялари