Ота-онага ҳурмат - Философия - Рефераты

Ота-онага ҳурмат

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

74 KB

www.arxiv.uz Режа: 1. Ота – онага хурмат. 2. Аёлни эъзозлаш 3. Раҳбарга итоат

www.arxiv.uz Биз инсонга ўз ота-онасига яхшилик қилишга буюрдик. Анкабут, 8 Биз инсонга ўз ота-онасини рози қилишни буюрдик. Онаси уни заифлик устига заифлик билан (қорнида) кўтариб юрди. Уни (кўкракдан) ажратиш муддати икки йилда (битар). (Биз инсонга буюрдикки) “Сен Менга ва ота-онангга шукр қилгин! Луқмон, 14 Аллоҳга ибодат қилингиз ва Унга ҳеч нарсани шерик қилмангиз! Ота-оналарга эса яхшилик қилингиз!... Нисо, 36 Раббингиз, Унинг Ўзигагина ибодат қилишингизни ҳамда ота-онага яхшилик қилишни амр этди. (Эй, инсон!) Агар уларнинг бири ёки ҳар иккиси ҳузурингда кексалик ёшига етсалар, уларга «уф» дема ва уларни жеркима! Уларга (доимо) ёқимли сўз айт! Уларга меҳрибонлик билан, хорлик қанотини паст тут ва (дуода) айт: «Эй, Раббим! Мени (улар) гўдаклик чоғимда тарбиялаганларидек, Сен ҳам уларга раҳм қилгин!» Исро, 23-24 Сиздан (эй, Муҳаммад,) қандай эҳсон қилишни сўрайдилар. Айтинг: «Ниманики хайр-эҳсон қилсангизлар, ота-она, қариндошлар, етимлар, мискинлар ва мусофирларга қилингизлар! Ҳар қандай қилган эҳсонларингизни Аллоҳ билиб турувчидир". Бақара, 215 Эсланг, Исроил авлодидан: «Фақат Аллоҳгагина сиғинасизлар, ота- она, қариндош, етим ва мискинларга яхшилик қиласизлар, одамларга ширинсўз бўлинг, намозни мукаммал адо этинг, закот беринг», - деб аҳд олган эдик. Бақара, 83 Жаннат оналарнинг қадамлари остидадир. Ҳадис

www.arxiv.uz Аввало онангга яхшилик қил, яна онангга ва яна онангга яхшилик қил, сўнг отангга яхшилик қил. Ҳадис Отанг вафотидан кейин унинг дўстлари билан алоқани давом эттир, акс ҳолда Аллоҳ таоло сенинг нурингни ўчиргай. Ҳадис Одамларнинг ичида аёл кишига нисбатан ҳақлироғи унинг – эри. Эркак кишига нисбатан одамларнинг ҳақлироғи – бу унинг онаси. Ҳадис Гуноҳнинг катталари: Аллоҳга ширк келтириш, инсон қонини ноҳақ тўкиш, ота-онага оқ бўлиш ва ёлғон гувоҳлик бериш. Ҳадис Эй, Парвардигор! Мени илм билан бойит, ҳилм 13 ( 13 Ҳилм – юмшоқлик, мулойимлик.) билан безатгин, тақво билан мукаррам этгин ва хотиржамлик билан гўзал қилгин. Ҳадис Аллоҳ таоло сизларни оталарингиз номи билан қасам ичишдан қайтаради. Ҳадис Яхшиликнинг энг улуғи отаси вафотидан сўнг ҳам унинг дўстлари билан алоқани узмасликдир. Ҳадис Ўзинг ҳам, молинг ҳам отангникидир. Ҳадис

www.arxiv.uz Уч хил дуо бордурки, улар шаксиз мустажоб бўлгай: 1) ота-онанинг фарзанд ҳаққига қарғаб туриб қилган дуоси; 2) мусофирнинг дуоси; 3) мазлум кишининг дуоси. Ҳадис Аллоҳ таоло қиёмат куни уч тоифа кишига раҳмат назари билан боқмайди: 1) ота-онасини норози қилиб, уларга оқ бўлган киши; 2) ўзини (кийим ва пардозда) эркакларга ўхшатиб олган аёл; 3) ўз хотинини рашк қилмайдиган эр. Уч тоифа киши жаннатга кирмайди: 1) ота-онасига оқ бўлган фарзанд; 2) ичимликка муккасидан кетган киши; 3) берган хайру эҳсонини ёки яхшилигини миннат қилувчи одам. Ҳадис Ота-оналарини тирик вақтида рози қилмаган фарзанд хор бўлсин, хор бўлсин ва яна хор бўлсин. Ҳадис Отага итоат қилиш Аллоҳга итоат қилишдир. Унга гуноҳкор бўлиш Аллоҳга гуноҳкор бўлиш билан баробардир. Ҳадис Ота-оналарингизга қандай яхши муомала қилсангиз, фарзандларингиз ҳам сизларга шундай муомала қиладилар. Ҳадис Агар ота-она бирданига чақириб қолишса, аввал онага жавоб қил! Ҳадис Отанг вафотидан кейин унинг дўстлари билан алоқани давом эттиришинг энг яхши ишлардан ҳисобланади. Ҳадис Кимки отасининг вафотидан кейин ҳам унга яхшилик қилишни истаса, унинг ёру биродарлари билан алоқани узмасин. Ҳадис

www.arxiv.uz Кимки ота-онаси розилигини олган бўлса, унга қандай яхши?! Аллоҳ таоло унинг умрини узайтиради. Ҳадис Бошни фидо айла ато қошиға, Жисмни қил садқа ано бошиға. Тун-кунунга айлангани нурфош, Бирисин ой англа, бирисин ўуёш. Навоий Ҳар кимки атоға кўп риоят қилғай, Ўғлидин анга бу иш сироят қилғай. Навоий Олудаи юз туман маосий бўлмоқ, Юз ранжу туман азоб хоси бўлмоқ. Кўп яхши экин аҳли хираднинг қошида Ким, оғритибон атони осий бўлмоқ . Бобур Отани чунки қибла дебтурлар, Қибла янглиғ анга назар қилғил! Ота о ғ ритма, эй отам, зинҳор, Ота озоридин ҳазар қилғил! Бобур Бўл талабгор истар гар бўлсанг отонинг давлатин, Тангри носир бўлса, эй Бобур, жаҳонгир ўл ғ асен 14 .( 14 Шарҳ. Аллоҳ мададкоринг бўлса, жаҳонни оласан! Бу ерда Бобурнинг икки укаси Жаҳонгир мирзо ва Носир мирзоларга ҳам ишора бор) Бобур Аёлни эъзозлаш

www.arxiv.uz Эсланг (эй, Муҳаммад,) Имроннинг хотини (Ҳанна) : "Эй, Раббим, мен қорнимдаги нарсани (ҳомилани дунё ишларидан) озод этиб, Сенга назр қилдим. (Уни) мендан қабул эт! Албатта, Сен Самеъ (эшитувчи ) ва Алим (билимдон ) дирсан", - деб дуо қилди. Кўзи ёригач, деди: "Эй, Раббим, мен қиз туғдим", - ваҳоланки, Аллоҳ унинг нима туққанини билувчиро қ эди . Ахир, (у кутган) ўғил бу қиздек (хислатли) бўлмасди. - "Мен унга Марям деб исм қўйдим ва унга ҳамда зурриётига қувғин этилган шайтоннинг ёмонлигидан паноҳ беришингни Сендан сўрайман". Оли Имрон, 35-36 Аллоҳ имон келтирган зотлар ҳақида Фиръавннинг хотинини мисол келтирди. Ўшанда у: "Эй Раббим! Ўзинг мен учун ҳузурингда (жаннатда) бир уй бино қилгин, менга Фиръавн ва унинг қилмишидан нажот бергин. Мени золимлар қавмидан халос этгин!" - деди. Яна ўз номусини сақлаган аёл - Марям бинт Имронни (мисол келтирди). Бас, Биз Ўз (даргоҳимиздаги) руҳимиздан унга пуфладик (ва у Исога ҳомиладор бўлди). У Парвордигорининг сўзларини ва китобларини тасдиқ этди ҳамда (Аллоҳнинг амрига) итоат этувчилардан бўлди. Таҳрим, 11-12 Аллоҳ таоло аёлларга яхши муомала қилишларингизни тавсия этади, чунки улар оналарингиз, қизларингиз, холаларингиздир... Ҳадис Қачонки эр ўз хотинига ва хотин ўз эрига қарашса, Аллоҳ таоло ҳам уларга раҳмат назари билан қарайди. Борди-ю кафтини кафтига қўйса, бармоқлари орасидан гуноҳлари дув-дув тўкилади. Ҳадис Аёл дини ёки молу дунёси ёхуд ҳусну жамоли учун никоҳ қилинади. Сен диёнатлисини танлагин, барака топгур! Ҳадис

www.arxiv.uz Аёлларга эркаклар ўз туғишган опа-сингиллари каби муносабатда бўлишлари керак. Ҳадис Қайси бир хотин эридан беузр ва бесабаб талоқ қилишини сўраса, унга жаннат бўйи ҳаромдир. Ҳадис Аллоҳнинг наздида бандаларнинг энг яхшиси ўз аҳли аёлига фойдаси кўпроқ тегадиган кишидир. Ҳадис Хотиннинг эрдаги ҳақлари: Эр овқатланганда хотинини ҳам овқатлантириши, ўзи янги кийим кийса, хотинга ҳам янги кийим олиб безантириши, юзига урмаслиги, ҳақорат қилиб сўкмаслиги, аразлаганда узоққа кетиб эмас, фақат бўлак ётишлигидир. Ҳадис Сизларнинг яхшиларингиз аҳли аёлига хушмуомалада бўлганларингиздир. Ҳадис Никоҳнинг яхшиси унинг маҳри енгилроқ бўлганидир. Ҳадис Сизларнинг яхшиларингиз аҳли аёлига яхши муносабатда бўлганингиз. Мен сизларнинг орангиздаги аҳли аёлига яхши муносабатда бўлувчингизман. Хотинларни фақат яхши одамларгина иззат-икром қилур, уларни фақат ёмон одамларгина хору зор қилур. Ҳадис Ҳалол ва рухсат этилган нарсаларнинг ичида Аллоҳ таолога хуш келмайдигани – талоқдир. Ҳадис Сизларнинг ёмонларингиз уйланмай юрадиганларингиздир.

www.arxiv.uz Ҳадис Одамларнинг ёмони аҳли аёлига бахиллик ва қизғанчиқлик қиладиганидир. Ҳадис Қайси бир мўминга Аллоҳ таоло солиҳа хотин насиб қилган бўлса, демак, динининг ярмига ёрдам қилибди. Қолган иккинчи ярми учун унинг ўзи ҳаракат қилсин! Ҳадис Икки қиз фарзандни боқиб, тарбиялаб вояга етказган одам билан мен жаннатда бирга бўлурман. Ҳадис Раҳбарга итоат Эй, имон келтирган зотлар, Аллоҳга, Пайғамбарга ва сизлардан иш эгаларига (раҳбарларга) итоат этинглар... Нисо, 59 Эй, имон келтирганлар! Ёппасига итоатга киришингиз ва шайтоннинг изидан эргашмангиз! Албатта, у сизларга очиқ душмандир. Бақара, 208 Қачонки Аллоҳ таоло бир подшоҳга яхшиликни хоҳласа, унга содиқ вазирни беради. У унутган пайтда эслатади, эслаган пайтда ёрдамлашади. Агар Аллоҳ подшоҳга ёмонликни истаса, унга ёмон вазир ато қилади: у унутса, эслатмайди эсласа, ёрдамлашмайди. Ҳадис Сизларга қора майиз каби қоп-қора ҳабаш бошлиқ қилиб сайланган бўлса ҳам, унга қулоқ солинглар ва итоат қилинглар. Ҳадис

www.arxiv.uz Ҳар қандай амирга итоат қил ва ҳар қандай имомнинг орқасида намоз ўқи! Саҳобаларимнинг бирортасини сўкма. Ҳадис Ўз ҳожатини бошлиқларга етказа олмайдиган кишиларнинг ҳожатларини етказинглар, бас кимки ўзи етказа олмайдиган кишининг ҳожатини подшоҳга етказса, Аллоҳ таоло қиёмат куни унинг оёқларини қиёмат кўприги узра собит қадам қилғай. Ҳадис Уч хил киши бордирки, уларнинг аҳволларини (қанчалик ёмон бўлишлигини) мендан сўрамай қўя қолинглар: 1. Жамоатни тарк қилиб, ўз султонига бўйсунмай шу осий ҳолида ўлган одам. 2. Хожасидан қочиб ўлган қул. 3. Дунёвий ҳожатларига яраб турган эри йўқлигида ўзига оро бериб, ясаниб, очиқ-сочиқ ҳолда кўчага чиқадиган аёл. Ҳадис Аллоҳ таоло қиёмат куни уч тоифа кишилар билан сўзлашмайди ва уларга раҳмат назари билан боқмайди, гуноҳларини ҳам кечмайди, балки уларга қаттиқ азоб беради: 1. Саҳрода ортиқча сувини бошқа йўловчилардан қизғанган одам. 2. Асрдан кейинги улуғ бир соатда ўз молини бунчага сотиб олганман, деб Аллоҳ номи билан ёлғон қасам ичиб, сотувчи одам. 3. Ўз подшоҳи билан дунё умидида аҳдлашган, агар ундан фойда кўриб турса, аҳдига вафо қилиб, фойда кўрмаса хиёнатга ўтадиган одам. Ҳадис Подшоҳ бамисоли Аллоҳнинг Ердаги соясидир. Кимки уни иззат- икром қилса, Аллоҳ таолони иззат икром қилган бўлади. Агар кимки уни хорласа, гўё Аллоҳни хорлаган бўлади. Ҳадис Ҳар бир мусулмон кишига итоат этиш вожибдир. Хоҳ у буни ёқтирсин, хоҳ ёқтирмасин, башарти маъсият (гуноҳ) амалларга буюрилмаган бўлса. Мабодо гуноҳ ишларга буюрилса итоат қилиш йўқ. Ҳадис

www.arxiv.uz Сизларнинг ҳар бирингиз бамисоли чўпондирсизлар ва ўз қўл остингиздагиларга масъулдирсизлар. Подшоҳ ўз фуқароларига, эр ўз аҳли аёлига, хотин эрининг уйига, ходим ўз хожаси молига, фарзанд ўз отасининг мулкига масъулдир. Демак, ҳар бирларингиз масъулдирсизлар. Ҳадис Қандай бўлишларингизга қараб сизларга бошлиқ юборилади. Ҳадис Кимки ўз подшоҳини гуноҳ ва маъсият ишларига тарғиб этса, қиёмат куни ўзи хижолат ва шармисор бўлур. Ҳадис Қулоқ солиб, итоат қилиш ҳар бир мусулмон киши учун лозим. Буюрилган нарса у кишига ёқадими, ёқмайдими унинг аҳамияти йўқ. Фақат гуноҳ бўлмаса бўлди. Ҳадис Султон (давлат раҳбари) Аллоҳнинг соясидир. Ҳар бир мазлум ундан паноҳ қидиради. Жавомиъул калим Халқ аро кимки подшоҳдурур, Тоатин қилмасанг гуноҳдурур. Бобур Подшоҳе агарчи золимдурур, Аҳли ислом ичра ҳокимдурур. Анга қилмоқ хуруж бўлди ҳаром, Будурур шаръ ичра рабту низом. Бобур Енгилган сафга бир "ҳой" кифоядир 17 .( 17 Изоҳ: Бобурнинг Ахсига

www.arxiv.uz яқин Санг қишлоғидаги жанглардан бирида айтган ҳ икмати. Шу кезларда у Карнон деган жойда душман қуршовида қолади. Кейинчалик Хожа Яъқуб, Хожа Яҳёнинг ўғли ҳазрати Хожа Убайдуллонинг набиралари бир илоҳий каромат туфайли Бобурнинг қуршовда қолганлигини билиб, уни душман исканжасидан қ утқарадилар) Бобур Агар тариқатнинг имони нима, деб сўрасалар, руҳнинг (шахснинг) иродада оғишмай мустаҳкам туриш, яъни пир ва устоз амрини устивор туриб адо этишидир, деб айт. Агар тариқатнинг интиҳоси – хатми нимага асосланади деб сўрасалар, қуйидаги ўн нарсага асосланади деб айт: аввал – зикр, иккинчи – шукур, учинчи – хизмат, тўртинчи – тоат, бешинчи – мурувват, олтинчи – қаноат, еттинчи – муҳаббат, саккизинчи – таслим (итоат), тўққизинчи – таваккул, ўнинчи тавҳид. Кошифий

www.arxiv.uz НОМЛАР КЎРСАТКИЧИ Абу Али ибн Сино (тахминан 980–1037) – ўрта аср Шарқининг энциклопедист олими. Абу Шукур – Х асрнинг форс-тожик шоири. Абул Фараж (897 – 967) – араб шоири ва олими. Ал-Хоризий (1054 – 1128) – араб олими, шоир. Анварий, Авҳадиддин (туғилган йили номаълум – 1191) – тожик шоири. Аттор, Фаридиддин Муҳаммад ибн Иброҳим (1119 – 1234) – форс- тожик шоири. Бобур, Захириддин Муҳаммад (1483 – 1530) – ўзбек ёзувчиси, давлат арбоби, саркардаси. Гулханий, Муҳаммад Шариф (XVIII асрнинг охири – XIX асрнинг боши) – ўзбек ва тожик шоири. Жомий, Абдурахмон Нуриддин ибн Аҳмад (1414 – 1492) – тожик шоири ва олими. Кошифий, Ҳусайн Воиз (тахм. 1442/46-1505) – Марказий Осиёдан чиққан Навоий билан ижодий ҳамкорлик қилган, воизлик саньати намояндаси ва назариётчиси, мутафаккир, илоҳиётчи олим. Мирза Шафий (Вазех) (1796 – 1852) – озарбайжон шоири. Мотуридий , Абу Мансур ( тахм. 870-944) М утакаллим, сунний эътиқодидаги икки йирик калом мактабининг бири бўлмиш Мотуридийа мактабининг асосчиси. Навоий, Алишер (1441 – 1501) – ўзбек шоири, олим ва давлат арбоби. Насафий , Азизиддин ( туғ. йили номаълум – 1263 й.) – шоир, тасаввуф фалсафасининг йирик вакили. Шайх Кубро таълимоти ва Муҳйиддин ибн Арабий тариқатини ўзаро боғла ган кубравия машойихларидан бири Низомий, Илес Юсуф ўғли (тах. 1141 – тах. 1203) – озарбайжон халқпарвар шоири. Охундов, Мирза Фатали (1812 – 1878) – озарбайжон ёзувчиси ва жамоат арбоби. Рудакий, Абулҳасан (туғ. йили номаълум – 941) – форс-тожик шоири. Румий, Жалолиддин (1207 – 1273) – форс-тожик шоири. Саъдий, Муслиҳиддин 1203 ва 1210 й. ораси – 1292) – форс ва тожик шоири. Хисрав, Носир (1004 – тахминан 1073 йиллар) – форс-тожик шоири ва файласуфи. Ғазолий, Абу Ҳомид Муҳаммад (1057-1111) йирик мусулмон мутафаккири

Похожие

Ота-онага ҳурмат

Ота-онага ҳурмат

Оилада ота сарбон

Ота - она ибрати - фарзанддир зийнати

Ота - она ибрати - фарзанддир зийнати