Мустақилликка эришган давлатларга мафкуравий тазйиқлар - Философия - Рефераты

Мустақилликка эришган давлатларга мафкуравий тазйиқлар

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

97.5 KB

Мустақилликка эришган давлатларга мафкуравий тазйиқлар Режа: 1. Мустакилликка эришишган давлатларга мафкуравий тазйиклар. 2. Социалистик тенглик щақидаги афсоналарнинг ўз кучини йўқотиши. 3. Диний экстремизм

Тўқсонинчи йилларнинг боши саросима, ишончсизлик ва ижтимоий фрустрация йиллари бўлди. Эски худолар тахтдан туширилди, турли ғоявийсиёсий конструкциялар эл ишончини йўқотди ва ўтмишнинг кўплаб диний таълимотлари каби ўтмишга йўл олди. У ёки бу тарзда "жон сақлаб қолган" ғоялар эса энди халқларни ўз ортидан эргаштира олмай қолди. Радикал социалистик ва коммунистик утопиялар барщам топиши билан бирга унинг ўрнини босадиган щамда турли халқларнинг орзуумидларини ифодалайдиган ғоялар ишлаб чиқилмади. Энг эътиборли жийи шундаки, кишилар бирор бир ғояга – на реформаторларга, на революционерларга – ишонмай қўйдилар. Улуғ дастурлар, улуғ таъқиқлар, улуғ шиорлар эндиликда уларни жунбушга келтирмаётир, щайратга солмаётир. Тўқсонинчи йиллар бошида энг мантиқли ғоялар щам кишиларнинг бефарқлиги туфайли қудратли кучга айлана олмади. ўта мафкуралаштирилган Совет давлатининг барщам топиши билан коммунистик утопия щам инқирозга юз тутди ёки, аксинча, коммунистик утопия инқирозга юз тутиши билан Совет давлати щам барщам топди. Марксизмленинизм инқирози XX асрнинг мущим воқеаларидан бири бўлди. Ушбу инқироз социалистик тараққиёт йўлини танлаган кўплаб мамлакатларни аросатда қолдирди. Сўллик ва сўл ғоявийсиёсий оқимлар ўз халқчиллигини йўқотди. Энди коммунистлар икки йўлдан бирини танлашга мажбур бўлиб қолдилар: биринчиси, ўз анъанавий ғоялари ва позицияларига содиқ қолиб, янада кучлироқ мафкуравий кураш олиб бориш; иккинчиси, умумэътироф этилган қоидаларни қабул қилиб, ўзга мафкураларнинг ижобий тажрибаларини ўзлаштириш. Биринчи йўл мантиқий равишда коммунизм ғаяларининг ижтимоийсиёсий щаётдан суриб чиқарилишига олиб келади. Чунки шундоқ щам халқчиллигини йўқотган ғояларни ўжарлик билан такрорлайвериш ўзга интищога қадам қўймаслиги аниқ. Иккинчи йўл эса коммунизм ғояларининг ўзга мафкуралар бағрида сингиб, йўқолиб кетишига олиб келади. Чунки ўзга мафкураларга эшикларини очиб берган щар қандай

утопия ўзини ўлимга щукм қилган бўлади. Хуллас, қайси томондан ёндашманг, коммунизм ғоялари ўз анъанавий шаклида сўнгги йилларини яшаётганига амин бўламиз. Социалистик тенглик щақидаги афсоналарнинг ўз кучини йўқотиши ижтимоийтарихий тараққиётнинг ғарбча йўли тўғри эканлигидан далолат бермайди. Биргина фактни тилга олайлик: дунё бозор муносабатлари принципларини қабул қилаётган бир пайтда /арбнинг ўзида бозор иқтисодиёти, шаклланган сиёсий демократия қоидаларини танқид қилиш кучайиб бормоқда. Боз устига, айнан /арб икки бора жащон урушини бошлаб берганини, тоталитаризм ва авторитаризмнинг турли шаклларини "кашф этганини" щам унутмаслигимиз лозим. Бундай икки тарафлама инқироз, биз аввалги параграфда таъкидлаб ўтганимиздек, мафкуранинг ўзи ўтмишга юз тутганидан далолат бераётгандек гўё.Мафкура оламида "қора доғ" – бўшлиқ вужудга келди. Бунга асосланган айрим псевдомафкурашунослар (афсуски, улар орасида ўзбек олимлари щам талайгина) мафкурадан воз кечиш даври келди, деб хулоса чиқардилар. Гўё прагматик либерализм даври юзага келаётгандек туюлди уларга. Бироқ щақиқат шуки, мафкура щеч қачон тарих мулкига айланмайди. Щар қандай жамият маънавий сощасининг назарий даражаси, ижтимоий онгнинг системалаштирилган қатлами (назарий онг) мавжуд бўлар экан, мафкура яшайверади. У барча замонлар ижтимоийтарихий тараққиёт характери ва йўналишига таъсир кўрсатувчи қудрат бўлиб қолаверади. Хўш, шундай экан, бугунги кундаги мафкуравий беқарорликни, кишилардаги мафкуравий бефарқликни қандай бащоламоқ керак? Аввало шуни таъкидлаб ўтиш зарурки, мафкуравий беқарорлик дегани асло мафкуравий бўшлиқни (яъни кишилик жамиятида мафкуранинг бутунлай йўқлигини), мафкуравий бефарқлик эса асло мафкурадан холиликни англатмайди. Чунки кишилик жамиятининг бирор бир кўриниши (немис жамияти, ўзбек жамияти, япон жамияти) маълум муддат мафкуравий бўшлиқни бошидан кечириши мумкин, бироқ кишилик жамиятининг ўзи

(яхлит щолда) мафкурасиз бўлиши мумкин эмас. Худди шу каби, кишилар ёлғондакам, щақиқатдан йироқ мафкурани тўлиқ англамасдан қабул қилишлари мумкин, бироқ щар қандай мафкуравий таъсирдан ташқарида бўла олмайдилар. Бундан келиб чиқадиган хулоса шуки, биринчидан, бугунги кунда мавжуд бўлган кўпгина мафкуралар яхлитлик ва изчилликдан нищоятда йироқ. Уларда жамият щаётининг маълум жабщалари қамраб олинади, холос. Дарвоқе, ушбу щолат жащон тарихий тараққиётига щам катта таъсир кўрсатмоқда. Чунончи, халқаро муносабатлар хилмахил мафкураларга буйсунганлари боис бирбирига зид бўлган, яхлитликдан йироқ иқтисодий, ижтимоий сиёсий ва маънавий омиллар юзага келмоқдаки, улар жащон тараққиётини тенденциявийлик хусусиятидан мащрум этиб, тасодифий тус бермоқда. Ващоланки, икки қутбли дунё шароитида жащонда юз берган воқеанинг мощиятини (капиталистик ёки социалистик характерини) мафкура нуқтаи назаридан илғаб олиш хамирдан қил суғургандек осон эди. Щозирги шароитда эса халқаро воқеаларнинг асл мақсади ва мощиятини аниқлаш нищоятда мушкул. Айниқса мафкуравий характерга эга бўлган халқаро воқеаларнинг мақсади ва йўналишини аниқлаш амри мащол. Шунинг учун щам ўзбекистон Республикаси Президенти И.Каримов мафкура полигонларини ядро полигонларига нисбатан кўпроқ кучга эгалигини таъкидлар экан, "агар щарбий, иқтисодий, сиёсий тазйиқ бўлса, буни сезиш, олдини олиш мумкин, аммо мафкуравий тазйиқ, унинг таъсири ва оқибатларини тезда илғаб олиш нищоятда қийин", дейди. 1 Иккинчидан,постиндустриал инқилоб, урбанизация, информатизация, глобализация жараёнлари фойда кетидан қувадиган, асосан моддий манфаат ва эщтиёжларини қондиришга интиладиган люмпенларни 2 вужудга келтирдики, бундай кишилар ўз мақсадлари йўлида щар қандай афсонаю 1 1 Каримов И.А.Жамиятимиз мафкураси халкни – халк, миллатни – миллат килишга хизмат этсин. Адолатли жамият сари. – Тошкент, 19998, 6-бет. 2 Люмпен – немисча "увада", "жулдур" сузларидан олинган булиб, миллий ва синфий киёфасини йукотган ахоли табакаларини англатади.

ғояни щам қўллабқувватлашга қодирлар. Бундай щолат мамлакат хавфсизлигига беқиёс тащдид солиши табиий. Кишилик жамиятида бутунбутун халқларни ягона байроқ остида бирлаштиришга қодир бўлган қудратли мафкураларнинг йўқлиги, кишиларнинг эса ўз онглари ва фаолиятларини қамраб олаётган мафкураларга бефарқликлари қатор ғайриинсоний, вайронкор ғояларнинг ривож топишига имкон яратмоқда. Турли жамиятлар анъанавий диний ва мафкуравий қадриятлар, нормалар ва мўлжаллардан воз кечар эканлар, осойишта щаёт ваъда қилувчи янги ғоя ва афсоналарнинг илдиз отиши учун шартшароит яратиб бермоқдалар. Бундай вазиятда диний экстремизм, миллатчилик, неототалитаризм, неоавторитаризм, шовинизм каби кўплаб ғоя щамда идеаллар шаклланиб ва тарқалиб бормоқдаки, уларнинг айримларини тилга олиб ўтсак. Щозирги замоннинг мафкуравий манзарасида сезиларли ащамият касб этаётган вайронкор ғояларни икки гурущга бўлиш мумкин. Зотан, ўзбек жамиятининг тараққиётига хавф солаётган ғояларни (шовинизм, неототалитаризм, расизм, социалдарвинизм, антиутопия ва шу кабилар) мамлакатимиз фуқароларига бевосита сингдиришга уринилаётган ғоялардан (миллатчилик, диний экстремизм, миллий мащдудлик ва шу кабилар) ажрата билиш лозим. ўзбек жамиятига катта хавф солаётган ғоялардан бири шовинизмдир. Уни Президент И.Каримов «муайян кучлар ва давлатлар томонидан бўладиган сиёсий, мафкуравий ва иқтисодий щукмронлик деб ёки миллатлараро ва давлатлараро, минтақавий муносабатларда унга интилиш деб таърифлаш мумкин». 1 Шовинизм тарафдорлари ўз миллатларининг манфаатлари ва эщтиёжларини щаддан зиёд улуғлайдилар, уларни бошқа миллат ва элатлар щисобига бўлса щам қондиришни тарғиб этадилар. «Иқтисодий имкониятлари заифлашган, ижтимоий тотувликка зил кетган, ички 1 Каримов И.Узбекистон ХХ1 аср бусагасида: хавфсизликка тахдид, баркарорлик шартлари ва тараккиёт кафолатлари.- Тошкент, 1997, 52-бет.

зиддиятлар кучайган, Ватан, миллат тақдиридан ўзининг тор манфаатларини устун қўядиган, ўзаро келиша олмаётган, щокимиятга даъвогар сиёсий гурущларнинг мавжуд муаммоларни ташқи кучлар ёрдамида щал қилишга уриниши ва маънавийрущий парокандалик, эртанги кунга ишончсизлик туйғулари щукмрон бўлган мамлакатлар буюк давлатчилик шовинизми нишонига айланишини замонавий тарих щам кўрсатиб турибди». 1 Миллат ва элатларнинг ягона тоталитаристик тизим шароитидагина фаровон щаёт кечира олишини тарғиб этувчи неототалитаризм ғоялари щам жамиятимиз тараққиёти учун катта хавф туғдирмоқда. Чунки ушбу ғоя тарафдорлари миллатларни яна империя шароитига қайтаришни, яна мустақиллик қадриятларига панжа ортидан қарашни таклиф этадилар. Асрлар давомида орзу қилиб келинган мустақиллик миллатимиз учун қимматга тушди. Биз империябозлик ва тоталитаризм кулфатларини бисёр татиб кўрдик. Шу боис ўзбек халқи энди бирор бир янги тоталитаристик тизимларда щаёт кечиришни истамайди. Юқоридаги ғоялар билан бирга қатор вайронкор ғоялар щам мавжудки, жащондаги турли сиёсий кучлар уларни ўзбек халқининг онгига сингдиришга интилмоқдалар. Ибтидога қайтиш ғояларини тарғиб этувчи диний экстремизм ана шундай ғоялар туркумига киради. У XX асрнинг 90йилларига келиб, айниқса кескин тус олди. Ушбу ғоянинг энг дащшатли томони шундаки, у бугунги кунда интеграцияга интилаётган инсониятни "бизникилар" ва "бегоналарга" бўлмоқда. Айтиш жоизки, диний экстремизм нафақат ислом, балки христиан дини ғояларига щам асосланиши мумкин. Бироқ ислом диний экстремизми ўзининг муросасизлиги билан танилган. «У ўзининг икки хусусияти билан ажралиб туради: уларнинг ақидаларига кўра, гўё барча щозирги замон мусулмон жамоалари исломий тусларини йўқотганлар ва жощилия (исломдан аввалги) асри жамиятларига айланганлар. Бундай ёндашув щукумат ва унинг олиб бораётган сиёсатини танқид қилишга асос бўлиб хизмат қилади; 1 Миллий истиклол гояси: асосий тушунча ва тамойиллар.Укув кулланмаси.- Тошкент,2001,59-бет.

улар гўё фақат щақиқий мусулмонлар, яъни уларнинг ўзлари щокимиятга келгач, барпо бўлажак исломий тартибни ўрнатиш учун кескин ва агрессив щаракат қилиш зарур деб щисоблайдилар». 1 Ислом диний экстремизмининг энг ёрқин ифодаси ващщобийлик бўлиб қолмоқда. Суннийларнинг 1,5 фоизини ташкил этувчи ва щанбалийларга мансуб бўлган, ўз мақсадини ислом динини асл щолатига қайтаришдан иборат деб билган ващщобийлик аслида щокимият учун курашиш йўлида вужудга келган сиёсий щаракатдир. Мущаммад ибн Абд алВащщоб ғоявий қарашларига таянган ващщобийлар Шарқ халқлари ўртасида нифоқ солишда, уларни мустамлака қилишда ўз "щиссаларини" қўшдилар. Мусулмончиликдан йироқ бўлган бу оқим тарафдорлари 18021803 йилларда Расули акрам сащобаларидан бирининг Жубайлидаги қабрини, Мущаммад пайғамбарнинг набиралари имом Щасан ва имом Щусаннинг қабрларини, кейинроқ бориб Макка ва Мадинадаги қабр тошларини, щатто Расули акрамнинг умр йўлдоши Щазрати Биби Ойша, қизи Биби Фотиманинг қабрларини бузиб ташладилар. 1810 йилда эса Расули акрамнинг масжидини вайрон қилиб, талаб олинган безакларни сотиб юбордилар. 1 2001 йилда ващщобийларнинг қўли билан Афғонистонда икки минг йилдан буён сақланиб келган ўнлаб тарихий ёдгорликлар Ер юзидан йўқ қилиб ташланди. Маълумки, наркотик моддалар истеъмол қилиш XXI аср бўсағасида умумбашарий муаммога айланди. Айниқса, Европанинг йирик шащарларида истиқомат қилаётган ёшлар орасида гиёщвандлар сони кўпайиб бораётир. Бу эса, ўз навбатида, наркотик моддаларга бўлган эщтиёжни ошириб бормоқда. Жащондаги наркотик моддаларнинг қарийб 90 фоизини экспорт қилаётган Афғонистон имкониятлари энди бу эщтиёжларни тўлиқ қопламай қўйди. Наркотик моддаларни ишлаб чиқариш имконини берадиган янги давлат ташкил этиш зарурияти туғилди. Шу боисдан наркобизнес лидерлари жаннатмакон ўлка бўлган Ўзбекистонга щам кўз олайтирмоқдалар. Бугунги 1 Миллий истиклол гояси: асосий тушунча ва тамойиллар. Укув кулланмаси.-Тошкент.2001,75-бет. 1 Юсупов Э.Исломий кадриятлар ва диний экстремизм.- Ижтимоий фикр.Инсон хукуклари,1998, N 3, 46-47- бетлар.

кунда ващщобийлар ана шундай дащшатли, ғайриинсоний ғояга хизмат қилмоқдалар. Бугунги кунда жащондаги айрим сиёсий кучлар ўзбек жамияти аъзоларига миллатчилик ғояларини сингдиришга щам интилмоқдалар. Глобализация жараёни умуминсоний қадриятлар миқдорини ошириш билан бирга миллий қадриятлар, анъаналар ва урфодатларга тащдид солаётгани рост. Жащон сиёсий оламидаги айрим кучлар ушбу фактдан щам ўз ғаразли йўлларида фойдаланмоқдалар. Щокимият учун кураш, сиёсий "обрў" орттириш мақсадида бу кучлар миллатчилик ғояларини ўзларига қалқон қилмоқдалар. Миллатчиликнинг жозибаси шундаки, у энг бачкана, энг одатий щолларни, тимсолларни эркинлик ва миллий ўзлик ифодаси сифатида талқин қила олади. Умумсайёравий цивилизация шаклланаётган бир шароитда ороми ва осойишталигини йўқотаётган инсон миллатчилик ғояларининг "шарофати" билан щаётдан маъно, ўз ташвишларидан қутулиш борасида елкадош топгандек бўлади, ўзини буюк этнос вакили сифатида щис этади. Шу сабабдан щам кишилар ташвишларга тўла, щаётининг маъноси йўқолиб бораётгандек туюлган даврда миллатчилик ғояларига мурожаат қиладилар. Жамиятнинг замонавийлашиб, космополитлашиб, шахссизлашиб бориши билан миллатчиликка бўлган эщтиёж камайиб эмас, ошиб боради. Ушбу жараёнлар ва феноменлар оқибатида миллатлар ўртасидаги фарқ ва чегаранинг йўқола бориши кишиларда турли гурущларга бирлашиш заруриятини вужудга келтиради. Янги тенденциялар анънавий тафовутларни йўқотиб юбораётган бир шароитда миллатчилик одатий, таниш ва кўникилган қоидаларни тиклаётгандек кўринади. Шу боис миллатчилик ғоялари щали ўз имкониятларини тўлиқ сарфлаб бўлгани йўқ. Диний экстремизм , миллатчилик ва уларга ўхшаган кўплаб ғояларнинг асосий таъсир объекти эндигина мустақиллигини қўлга киритган мамлакатлар бўлиб қолаётганини кўрсатиб ўтдик. Чунки геосиёсатнинг

асосий мақсади ўз мавқеини ўзга минтақаларда мустащкамлашдан ва шу минтақаларни ўз таъсири остига олишдан иборат бўлган бир даврда жащондаги турли сиёсий кучлар ёш суверен давлатларни ўз манфаатлари доирасига киритмоқдалар, уларнинг мустақиллигини заифлаштириш мақсадида биз тилга олган ғояларни тарғиб этмоқдалар. "Минтақада шаклланган ижтимоийиқтисодий, маданиймаърифий алоқаларни издан чиқариш, дўст ва биродар давлатлар, халқлар ва миллатлар ўртасига низо солиш, кескинлик ўчоқларини келтириб чиқариш учун турли ғоявий, диний ва мафкуравий воситалар ишга солинмоқда". 1 Ушбу воситаларни шартли равишда уч йўналишга тааллуқли топиш мумкин. 1.Информацион уруш. Мустақил мамлакатлар щудудида маълум турмуш тарзини, қадриятлар тизимини улуғловчи рисолалар, варақалар, санъат асарлари, кинофильмлар, ахборотлар ва щоказолар тарқатилмоқда. Информация узатиш имкониятлари кенгайиб кетган бир шароитда информацион урушнинг хавфли оқибатларини тил билан баён этиш мушкул бўлса керак. Чунончи, 1665 йилда 10 та, 1800 йилда 100 та, 1850 йилда 1000 та, 1900йилда 10 мингта, 1960 йилда 100 мингта журнал нашр қилинди. 2 XX аср нищоясига келиб, уларнинг сони 1 миллионга етди. Газеталар миқдорининг ривожи щам худди шу тарзда давом этди. Тўқсонинчи йиллар арафасида фақатгина АқШда 1850 даврий нашр мафкуравий мақсадларга қўлланилди. 3 Бизнинг даврга келиб, спутник антенналарининг маиший турмушга кириб келиши, "Интернет" тизимининг ривожланиши информация узатиш имкониятларини бир неча ўн баробарга мукаммаллаштирди ва тезлаштирди. Ушбу щолнинг информацион урушга таъсири беқиёслигини кўриш қийин бўлмаса керак. 2.Психологик уруш. Мустақил давлатларнинг ащолиларига танланган йўлларининг нотўғри эканлигини сингдиришга, уларни охироқибатда ижтимоий ларзалар кутаётганини асослашга интилинмоқда. Масалан, 1 1 Миллий истиклол гояси : асосий тушунчалар ва тамойиллар. – Тошкент, 2000, 26-бет. 2 Price D.Science Since Babilon. – New-Haven, 1961, p.95. 3 Проблемы идеологической борьбы на мировой арене. – Москва, 1988, с.82.

фақатгина 1999 йилнинг сентябрь ойидан 2000 йилнинг март ойига қадар «Независимая газета»нинг "Интернет" даги сайтларида ўзбекистонда ижтимоий щаёт кескинлашиш арафасида тургани тўғрисида айющаннос солувчи 20 га яқин материал эълон қилинди. Буларнинг барчаси миллат рущини тушириш, уни танлаган йўлидан қайтариш ва щомий ахтаришга мажбур этиш мақсадида амалга оширилаётир. 3.Технологик уруш. Мустақил давлатларнинг эътиборини жалб этиш мақсадида ўз иқтисодий, ижтимоий, информацион технологияларини тарғиб этишга уринилмоқда. Бундан кўзланган мақсад шуки, ушбу технологияларни жорий этиш бозори вужудга келтирилса, янги технологиялар билан бирга ўз тараққиёт моделини щам сингдириш, экспорт қилиш имкони яратилади. * * * Ушбу мулощазаримиздан қуйидаги хулосалар келиб чиқади: 1. XX асрнинг тўқсонинчи йилларига қадар щукм сурган социалреформистик ғоялар ва коммунистик утопия ўзини оқламагани боис XXI аср арафасида жащонда, бир томондан, мафкуравий беқарорликни, иккинчи томонда эса, мафкуравий бефарқликни вужудга келтирди. Хусусан, мафкуравий беқарорлик жащонда бутунбутун халқларни жипслаштириш имконига эга ғояларнинг йўқлигида намоён бўлаётган бўлса, мафкуравий бефарқлик кишиларнинг ўз онги ва фаолиятларини эгаллаётган ғояга эътиборсизликларида ўз ифодасини топмоқда. 2.Бундай шароитда диний экстремизм, миллатчилик, неототалитаризм, неоавторитаризм каби ғайриинсоний ғоялар ривожланиши ва тарқалиши учун шартшароитлар щосил бўлмоқдаки, ундан энг аввало эндигина мустақиллигини қўлга киритган мамлакатлар айниқса катта зарар кўрмоқдалар. Ушбу ғоялар турли сиёсий кучларнинг геополитик мақсадларини рўёбга чиқариш максадида тарқатилмоқда ва тарғиб этилмоқда. 3.Мустақил давлатларга қилинаётган мафкуравий тазйиқ информацион уруш, технологик уруш сифатида олиб борилмоқдаки, уларнинг асл мақсади

миллатга бегона турмуш тарзи ва қадриятлар системасини сингдириш, танлаган йўлидан оздириш, ўз технологиясини жорий этиш, охироқибатда эса уни ўз таъсири остига олишдан иборат. Адабиётлар : 1. Каримов И.А. ўзбекистон: миллий истиқлол, иқтисод, сиёсат, мафкура. Том 1. Тошкент, 1996. 2. Каримов И.А. Биздан озод ва обод Ватан қолсин. Том 2. Тошкент, 1996. 3. Каримов И.А. Ватан саждагощ каби муқаддасдир. Том 3. Тошкент, 1996. 4. Каримов И.А. Бунёдкорлик йўлидан. Том 4. Тошкент, 1996. 5. Каримов И.А. Янгича фикрлаш ва ишлаш – давр талаби. Том 5. Тошкент, 1997. 6. Каримов И.А. ўзбекистон ХХ I аср бўсағасида: хавфсизликка тащдид, барқарорлик шартлари ва тараққиёт кафолатлари. Тошкент, 1997. 7. Каримов И.А. Хавфсизлик ва барқарор тараққиёт йўлида. Том 6. – Тошкент, 1998. 8. Каримов И.А. Биз келажагимизни ўз қўлимиз билан қурамиз. Том 7. Тошкент, 1999. 9. Каримов И.А. Озод ва обод Ватан, эркин ва фаровон щаёт – пировард мақсадимиз. Том 8. Тошкент, 2000. 10. Каримов И.А. Ватан равнақи учун щар биримиз масъулмиз. Том 9. Тошкент, 2001. 11. Каримов И.А. ўзбекистонда демократик ўзгаришларни янада чуқурлаштириш ва фуқаролик жамияти асосларини шакллантиришнинг асосий йўналишлари. ўзбекистон овози, 2002, 31 август. 12. Жўраев Т.Тузувчи ва бузувчи тизимлар. – Тафаккур, 2000,

№2, 2429бетлар. 13 Кароматов Г. Диний экстремизм – хавфсизликка тащдид дир. – Мулоқот, 1999, №2, 3940бетлар. 14. Маннонов Б. Туркистон ва Марказий Осиё. – Мулоқот, 1998, №2, 68бетлар. 15. Миллий истиқлол ғояси: асосий тушунча ва тамойиллар. – Тошкент, 2000, 2227бетлар. 16. Миллий истиқлол ғояси: асосий тушунча ва тамойиллар. – Тошкент, 2001,бетлар. 17. Юсупов Э. Исломий қадриятлар ва даний экстремизм. – Ижтимоий фикр. Инсон щуқуқлари, 1998, №3, 4647бетлар. 18. Щайдаров ў. Дунёвий хавфсизлик калити. – Мулоқот, 1998, №2, 45бетлар. 19. Щакимов Н.,Чориев А. Миллий истиқлол мафкураси. қар ши, 2000.

Похожие

Мустақилликка эришган давлатларга мафкуравий тазйиқлар

Мафкуравий иммунитет ва мафкуравий профилактика

Мафкуравий майдон ва полигонлар

Мафкуравий тарбия муаммо ва ечимлар

Глобализация ва жаҳон мафкуравий манзарасининг ўзгариши